장음표시 사용
71쪽
16 DE CONs TANTIA Helvetiorum sedata & mitia3 libertatem indulget. Veneto rum mediat medium dat regimen. eaque ipsa in tempore sor V V itasse mutaturus est, cum ipsi se inutabunt. Tamen querimur. Hii, tuquiti. & cur, inquiunt, nos diutius bello adfiigimur, quam alij faut cur in acriori seruitute 3 Stulte & vere iam aeger, tu prudentia His i ' deum es t Dic mihi, cur medicus aliquis huic plus absyi rimare ing ilath aut ellebori miscet, quam illi Z nempe quia morbus eius μ' postulat, aut natura Z Idem in te cense. Videt hunc populum fortasse scrociorem esse. idcoque flagris coercendum: illum albterum mitiorem , & in gyrum reduci posse sola virgae umbra. At tibi ita non videtur. Valde scilicet id reserti Ne parentes quidem puero cultrum aut serrum in manu relinquunt, etsi valde se adflictanti. praeuident enim laesionem. cur deos no bis ad perniciem indulgeat, qui vere pueri, nec salutaria gnari sumus petere,nec abi jcere nocitura 3Tamen, si voles, tiquantum voles, plora. bibes nihilominus illud pocillum maer rum, quod non temere tam plenum tibi caelestis ille medicus
Denique Tunitionem ipsara bonam , salubrem eis: Hi re p. D,
hominum,ste qui punitur. Aτ Punitio ad malos spectat, fateor: non tamen mala. Bona enim primo, si deum respicis: cuius iustitiae a ter ita & immota lex postulat, peccata hominum aut emendari, aut tolli. Castigatio autem,quae ablui possunt, emendat: quae nequeunt,Punitio tollit. Bona iterum,si homines spectes. qu rum stare aut perennare haec societas non potest, si violentis scelestisque ingenijs omnia sint impune. Vt ad priuatam cuiusque securitatem,priuati furis aut sicarij supplicio opus est: sic ad publicam, illustri aliquo de communi. Animaduersiones
issae in tyrannos, & orbis terrae latrones,aliquando interueniant necessum est,ut empla sint quae admoneant,
quae alijs regibus populisque inclament, Distute iustitiam moniti, in non te eo divos. Bona
72쪽
LIBER s E C V N D v s. 1 Bona tertio, si cosipsos spectes qui puniuntur. Pro ipse cnim. quia non tam vitio haec aut vindicta propi te est, ncc umquam
benignum illud numen ex ira poenas petere in t iures,ut cohibi
pici octa impius ait: quam cohibitio quaedam a s cclere& r μ' pressio: &,vicum Graecis signanter dicam, 'μα. Vt mors bonis clementer stirpe tinmissa, ante fretus: sperate malis ,in scelere . quod ita amant, ut nisi sic tione ab co non ausiantur. Sistit igitur deus cis nem illii cursum, & pc cantas paratosque peccareboaigne tollit. Denique poena omnis bona,lusi itiae adspeelu: sicut impunitas mala, lusciscit vidiu-r I. tius scelesti, id est miseri vivant . Acute Boc hus : Feliciores esse improbos supputia luentes, quam sinulta eos iustitiae pana coerceat. de caussam dat, quia bonum aliquod ijs accessit is cena videlicci quod in reliquo cumulo criminum non habebant.
C A P v T X I. De Fine quarto, qui homini ambiguus est eum pertinere vel ad Consi, uationem tutelamque Universi, v ad se lium. Singula uberius explicata.
Hi tres illi fines,Lips,certi, clari: de quos pede peragraui
satis firmo. quarius superest quem vacillante. Ignotior odia ille & remotior, quam ut humanae mentis vestigium sir mirer eum premat. Per nubem duitu arat video: & suspicari mihi de eo ius,non sciro, ambire, sed non adire. Finis quem intelligo communis est ,& tangit Conseruationem siue Cultum
Vniuersi. Ac de Conseruatione quidem eo suspico quod deus ille qui sapienter haec omnia condidit &disposuit; ita condi
dit, ut singulacca numero,augmento,pondere definiret. nec modum eum generi cuique excedere fas, sine inclinatione omnium aut ruina. Ita magnis illis corporibus sui termini, caelo, mari,te: rae ita animantium cuique s culo dcscriptus numerus: itemque hominibus, opidis, regnis. Excedere ea volunt Z turbo igitur cladium aliquis attcrat necellum est &tempestas. Nam aliter, noceant laedantque pulcherrimum hoc opus Univcrs. At u i excedere volunt saepe, praesertim ea quibus data lex gi gnendi crescendi de Homines eccc vide quis i get .lcnsius perta H naturam
e adiu communis, αviiii erium spectans.
73쪽
18 DE CONs TANTI A nos nasci, qualia per eamdem mori ξ adeo viduoali
intentenuit, qui notarines ex tuo coetu centena capita paucis annis prodxi-
. cant, non occidant ex ios dena aut vicena . Gre in pecudum crescat immeresum, nisi pecuario quot annis siccernant aliquas& cligant ad macellum. Aues&pisces aera siue aquas breui impleant, nisi dissidia quaedam &velut bella inter ipsa sint, itemque insidiae ab humana gente. Opida aut urbes. 1iruit de aedificat sua qu. aeque aetas: & nisi incendia interueniant aut minae, vix ceperit o noster de alter orbis. Et licet, in cogitatio- simili,perambules naturam hanc rerum. id ergo mirum, diu opus, ad si Saturnus ille patcr falcem interdum immittit in luxurian-
minuendum. tem hunc a rum, &superflua aliquot millia peste demeti aut bello : Nis iaceret: quae iam regio capi ius nobis siti quae tellus alendis Z Pereat ergo iure in pari us aliquid, ut summa si minaria m aeterna fit. Vt enim moderatoribus rei p. stus Wo populi suprema est: sic deo, mundi. At de Cultu con cio du- tuis . ci ' pliciter. Primuin, quia ornatum nullum in hac vastam acturi concipio, sino varietate & distincta vicissitudine rerum. S h. l. M illum pulcherrimum fateor. sed gratiorem tamen eum ro- m. ri tua nox iacit, & pallium obdu, bim nigrae matris. Estatemam cunissimam. sed quam Hiems commendat, & glacialia i a la imi mora, dc canae nities. si tollis, reuera sensu in diumque intimum tollis, siue lucis, siue aestus. In hac ipsa iit stra terra, non vim facies me delectat. sed plana videre ca orci colles, valles de miles, culta de arenas, prata de siluas: scii perque fastiditura de satias, comites paritatis . Et in hac vitae, ut sica cam, scaena, cur idem habitus mihi semper placeat de vultus8 In non placeat. sed, meo animo, Alcedonia interdum& malacie qu. aedam sint, quas mox bellorum aliqui turbines abrumpant, & saeuientium tyrannidum procellae. Quis niuersum, sicut mare mortuum esse, sine vento, si- solitione re- ne motu Sed oc Cultum etiam . alium odoror, magis serium,S: interiore fructu. Historiae mihi praeeunt, meliora omnia&rriolliora fere subsequi post cladium istos nimbos. Bella ιμ- α -- populum aliquem exagitant. sed eadem exacuunt, & in iiij variam cultu ma plerumque inserunt de artes. Romani olim orbi terrae acerbum iugum imposuerunt: sed iugum salubre
74쪽
exitu, quod,ut sol caliginem ab oculis,sic barbariem ab animis itigauit Quid Galli nos aut Germani nunc cilcmus,nisi magni imperii illa lex nobis adfulsissct Z Feri, horridi, caedibus alienis
de nostris gaudentes,des hominumque contemptorcs. I cin-que,Vt auguror, nouo huic Orbi cuciata: qucin Iberi salutari quadam Guitia hauserunt, dc ijdem mox replcbunt & c lent. Atque ut ij qui magna plantaria habent, arbor aliasti ansscrunt, alias inserunt, alias excidunt: eaque Om n ia perite administrant,&in bonum ac fructum: sic in vasto hoc mundia rodetis. Scientissimus enim ille cultor est: &alibi onerosos aliquot familia una ramulos defringit alibi hominum aliquot folia decerpit ac destringit. Iuuat hoc stirpem: at illi cadunt,&haec volant ludibrium ventis. Vidct enim g ntem illam icto ridam, & virtutuin iam cs xxam: ehcit. Aliam asperam & in-fiugi seram: transfert. & quasdam inter se etiam confundit, velut insitione quadam miscet. Vos,labcnte imperio, cncrucs& fracti Itali,quid optimam terrarum occupati si cedite. & di . ti illi robustique Longobardi felicius exerceant hanc glebam. Vos mali & molles Graeci perite: & crudi illi Scythae pangantur & mollescant in hoc solo. itemque consutione quadam gentium,vos Franci Galliam, Saxones Britanniam,Normanni Belgicam de finitima occupate. Quae omnia & plura, Lipsi, prompta non ignavo Lectori ex historia,& euentis rerum. AN tollamur igitur.& quidquid noxae priuatim nobis inscitur,pro- '. hes desse sciamus in parte aliqua Vniuersi. Huius malis aut regni interitus, alterius ortus erit: illius opidi occasio, exstria tio iamui: nec quidquam proprie hic interit,sed mutat. An soli Belgae nos eximii apud deum simus i soli selices perpetuo, & Fortunae
tantum albae pulli λ Inepti l plures imo liberi magno illi patri
sim: quos permitte, quoniam simul omnes non vult aut potest,soueat & in sinum recipiat per interualla. Fulsere nobis nostri soles: nox paulli per hic nunc sit, & radiatum illud lunacia abeat ad I csperios es occasum. Sciaeca, ut solet, ad hanc rem apte & alta: Vir sapiens nihilindignetur sibi accidere, sciatquei ut i quibus bH ii et , conseruationem Universipertinere, O GO Us qui cursum mori ossciumque consummant
75쪽
cuinquisiuio ab homine remota, cst ostensa impia. v M interiungeret hic paullum Langius, ex i- d
i sons aquae viatoribus in aestu: id mihi tuus sermo. P uet, recreat, & frigerante quodam succo brim meam tem p Per octas o- rat & Calmei Ti. Sed temperat etialia non tollit. Spina mihi illa
T lanimo, quae priscos quoque pupugit, de imparitate puniendi. Quid enim ita Langi, si aequabilis Iustitiae illa ψix, telum hoc
ex aequo, nec in meritos. - Lucret jversm.
plerumque nocentes praeterit,exanim tque indignos inque merentes
Cur inquam immeriti aliquot populi euertuntur: &culpae maiorum in posteros saepe expetunt & nepotes Z Fumus iste acer mihi in oculis: quem, si potes, rationis radio tolle. Lai gius contracta fronte, Itane adolescens, inquit, iterum mihi exorbitas ξ nolim. Vt enim periti venatores canem non sinunt aberrare, sed insistere viai ferar: sic ego te vestigia illa tantum Velim prcinae, quae signaui. Fines cladium tibi ingero, ut si io si 0 boraus cs, exerceri te sentias : si lapsus, alleuari; si immobus, puniri : tu me rapis ad caussas. Vaga mens, quid per nanc curiosam curam tini vis Z Tangere caelestes illos ignes ' liquesces. Scandere in Prouidentiae arcem Z cades. Vt papiliones, & in nuta quaedam animalcula, vespere lucernae lumen idciotidem circumuolitant, donec amburantur: sic humana incias lasci uit circa arcanam illam staminam, Cedo caussas, inquis, cur imui, diuina vitio bos praetereat, illos tangat. Caussas ξ tutissime dicam,me i scire. Non enim cepit me umquam caelestis illa curia, ncc Nocius dccreta. Hoc tantum scio, caussam ante Omnes caussas esse, voluntatem dei. A qtia qui qu. aerit aliam, vim re potetaliam ignotat naturae diuinae. Nam caussam omnem . necessu in est, nere quodam, priorem & maiorem esse suo csseetia: at deo&cius voluntate nihil prius aut maius non ergo
vilicius caussa. Deus praeteri j t deus tetigit: quid ultra hic visi Summa iustitia sol recte dc pie Salvianus aut, voluntas dei. T.
76쪽
men rationein aliquam huius imparitatis exigimus, inquiunt. A quo Θ a deone 3 cui uni licet quod libet: α nihil libet, nisi quod licet 3 Si seruus a patrefamilias, subditus a Principe ratio- α nes exigat; ille contumeliam putet, hic rebellionem: tibi plus
animi aduersus deum est Z Apage te peruersa curiositas. non aliarer baec ratio con stat, si di reddatur. Et tamen cum omnia Tari infeceris; non euolues te tuis tenebris, nec ad consilia illa & con '
salta vere Tacita pertinges. Egregie Sophocles:
tamen ut curiosis satisfiat ,separatim ad tres veteres obiectiones restonsum. 'primo ad eam de , al non punitis: quos disser, i d remur ton dimitti ida e vel hominum isorum causia: vel natu iaquadam dei, quae adseupplicium lenta. Ru Di s haec&simplex via, si labi tuta, Lipsi: reliquae simi l estis
fallacci & lubricae ad lapsum. In diuinis superisque. unum acumen est, nihil cernere; una scientia, nihil scire. Tamen quoniam olim dc nunc inuoluit in ita haec nubecula: euoluam ea te breuiter, si possum , & haerentem transscram qu que per hoc stumen . Tu ca testis & aetenaa Mens in alnim suspiciebat pacem veniamque mihi da, siquid in his arcanis minus piam purumve dicam,adfectu tamen pio. Ac primum, V Lipsi, communiter Ius hiam suam adserere deo poste videor, iob uno icto ictu. Si adspicit res humanas deus, etiam curat. si citra regit. lingit, iudiciore it . at si iudicio, quomodo iniuste3Non enim resinam ullum hiae eo sit, sed congerim, confuso, turba. Quid abes quod opponas huic telot quod scutum aut Quam bis quae arma8 si veram fateri vis,imperilsae humana . Non capio, ais, cur hi puniantur, hi non puniantur. Bene habet. ergone ad .imprudentiam, impudentiam adiunges de vim diuini illius purique iuris quia non capis, carpes Z Quae potest contra iustitiaira iniustior esse ratio 8 Si hospes es iquis arbitrari leges alit inititura patriae tuae velit, silcre cum iubeas & ficessere, qui an capit: tu terrae huius incola, te credamnabis igno-
77쪽
ία DE CONs TANTIAtas caeli leges 3 tu opus, conditoremi Et tamen age, liceat premam te enim iam propius, & calumniae tuae nebulas duomnis e -stincte cxaminabo ad rationis, ut postulas,selcm. Tria obh-cis. quod malos non puniat: quod immeritos puniat: quodi' ' , substituat & coria utet. De primo, prius. Malos, ais, diuina silura i- vitio male praeterit. Itane praeterit 3 imo, ut ego sciatio, differt his , Si magniana aes alienum habeam, & ab illo dcbitore statim y cxigam, huic in diem reponam: quid culpesi arbitri j enim hoc certe mei &spontis. Atqui idem facit magnus ille deus, ita in r- cui cui an poenam improbi omnes debeant ab istis eam statilia exigit. in alijs dissert, sed cum foenore soluendam.
iniquit: is 3 Nisi tu dei vicem fortas e solicitus es, & metuis la Nec i, quid ei pereat per hanc beni nam moram . Atqui sic ius cs, mi laomo: nemo umquam decoquet sta pero huic creditori In oculis cius omnes sumus,quocumque sugimus: imo in nemo sic in vinclis. Sed vellem, inquies, tyrannum illum nunc pi nisi, &prasciati caede eius satisfieri tot oppressis. clarior cnim laob is dei iustitia. Clarior iustitia ξ imo tuus mihi stupor. Quis cnim tu ille , qui deo non ad panam selum praeeas, sed cius etiam tempora praescribas Θ Vtrum iudiccm cum tuum csicccnses, an lictorem tantum & administrum i Abi, duc, verbcra, caput obnubito, arbori infelici sus cndito. ita enim mihi visum. Heu impudentiam i sed deo aliter visum: quem scire debes paullo clarius hic cernere, & alio quodam vine Primo tem punire. Te calor exagitat, & aufert vindictae quaHam cu-λ . ,'' pido a quibus ille remotissimus, exemplum spinat, decorreistionem aliorum. Scit autem optime, quibus ea utilis esset ossit,&quando. Magna momenta temporum sunt, & sa- uberrima saepe medicina abhi in pernicicm, data non oppor tune. Caligulam in primo tyrannidis suae cursu sustulit: N ronem grassari paullo diutius fuit: diutissime Tiberium . nec ambige, quin corum ipsorum, citat tum quoque querebantur, bono. Egent diuturno saepe flagello mali nostri dc ine mendati mores: at nos tolli illud statim volumus, &coni ci
in ignem . Haec una tarditatis ratio, quae nos tangit: alia quae uiae si si ipsum deum . cui videtur insitum, mi lento gradu ad min ictavi uiproc dat, tarditatem urseu blaravitate ave ei. Benesinestus:
78쪽
L i n E R s E C v N D V s. Synesius: 'Tὶ θ υ αα ci nec male prisci, qui hac mente Deos fingebat laneos habere pedes. Vt quantunauis . ai feruidus & vindictae properus sis,non videaris aegre ferre debe- 'i re hanc moram : quae ita poenae interuallu est, ut si & augmen tum Dic mihi tragoediam si spectes,an indignere si Atreus ille iis saeua aut Thyest es in primo alteroque actu, sublimes per scaenam &. elati p. a illis perincedantὶ regnen minentur,imperentὶ non op nor.breuem enim felicitatem eam esse scias, de exspectes vi lis 'l'' ' de mox niant in extremo. In mundi hac autem fabula, cur ini- uim in deum, quam tu poetam aliquem es: Ille impius floret, 'irali in ille tyrannus vivit. Ita. sedcogita primum hunc actum esse :. de raedia: iam ante animo tecum pr.ecipe, gaudium istud maner: lacry- mas dc angores. Scaena naec mox sanguine diffluet, & voluentur meo purpureae istae auratae ue vestes. Bonus enim ille nota ster poeta est,nec temere migrabit tragoediae suae leges. Nonnei etiam in Musica dii nas aliquamdiu voces fers, quia cxtrema
desitura scis in concentumZ iqem hic fac. At enim Punitionem eam non vident semper laesi. Quid mirum Z longiuscula enim Dpe fabula est,nee illi persedere tamdiu potuerunt in hoc the tro. Vident tamen alij : & concipiunt iure metum, quoniam atilliari quosdam in rigido hoc iudicio vident, non absolui; diffundi poenaediem,non tolli. Quamobrem, Lip aoc tene, differri aliquando impio non dimitti: nec crimen quemquam in pectore gestare, qui non idem Nemesim intergo. Sequitur enim illa dea, vi cum Euripide dicam,
Deinde ostense a plures esse Tm : quodam occultas ivternusque,quae scelius sum comitentur, quaa improbi e fugiunt num
q' m. quae grauior quam vita externae. vAE tamen ut clarius capias, & semel te ducam in ar
cem ipsam huius Caussae: hoc sciendum, triplices diuinasci se poenas, Intemas, Posti amas, Externas. illas pelso,
79쪽
rotam Enem Aliquae existis semper
c DE CONsTANT IAsunt angores,poenitentia, metus,& conscientiarum mille m. sus. Alteras, MAE EUMDEM ANIMUM, SED Li-BERvM IAM ET A CORPORE A B IvN C T v M. Vii poenae eae sunt quas, morte obita, scelestos manere etiam e priscis illis plerique non vane sunt suspicati. At tertias, Q v AS
ut paupertas, exsilium, dolor, morbi, mortes. Et est quidem plerumque, ut eae omnes iusto quodam dei iudicio in impios Ghesi conueniant: certe quidem priores duae semper. Vt de Internis dicam: quis ille umquam tam proiectus ad opane nefas, qui . . . , non acria quaedam sta ita in animo & velut ictus senserit, inieorianti in faciendo scelere , siue magis iam facto Z Vere enim Θ O--η πνωρια , ut Plato olim dicebat: vel, ut verius.& sortius Hesiodus, Cognatum imis innatum,Om- ni sceleri sceleris supplicium: & nihil in vita securum solutumque, praeter Innoccntiam cst. Ut cruciarij, Romano ritu,cru in suam sercban ipsi ab ca mox ferendi: sic in phs omnibus conscientiae hanc crucem deus imposuit, in qua poenas luant que de- priusquam luant. An tu solam eam punitionem censes, quaeris μ in oculos 3 quam corpusculum hoc subit Z Non est. externa ista omnia leuiter nec in longum nos tangunt: in Gna sunt, ae angunt. Vt magis in morbo iudicantur, qui tabe aut marcore laborant, quam qui inflammatione aliqua aut
sebri: & tamen hae magis apparent: sic in grauiore poena improbi, qui lento illo passu ducuntur ad aeternam suam ino rem . Caligula olim per saeuitiam imperare solitus feri, ut sientiat se mori: id istis euenit, quos carnifex ille animus cottidienninutis ictibus cedit & pungit. Nec splendor ille tibi imp not,& circumfusa potentia , aut opes. quia non magis illi ideo felices aut beati ; quam sani . quorum febris aut podagra re cumbit in purpureo sicato. Mendicum aliquem in fabula viades, qui regis personam sustinet, auratum & pulchrum. vides, sed non inuides: quia latere sub auro illo scis scabiem, paedo-xem,sordes idem existima in magnis omnibus istis & super bis tyrannis: rum mente i recludantur, ait Tacitus, is lici tiniatus , iZitu: quando ut corpora ver ribus ta scuiti l biduo is lis conseiaris animus di ueretur. Rident illis aes fateor:
80쪽
dium. non hercle magis, quam H qui capitas damnati in caἔ- ae&sem
cere alti nentur, & lastis interdum aut tesseris fallere se conantur, nec fallunt. Manet enim impressus ille imminentis supplicutenor, nec tollit se umquam ab oculis imago luridae mortis. Vide mihi, sodes, dimoto externorum isto velo, Siculum illum tyrannum: Districtus ensis cia fiser impia eruice penata. Audi Romanum illia in lamentantem: Dii me deaeque telisperi
in quam perire cottidissentio. Audi alterum ingemiscentem: ad sinatum.' Ergo ero solus nec amicum habeo,nec inimicumὶ Haec vera illa ani- N. hinis morum tormenta, Lipsi, hi cruciatus, an3i semper, poenitere, anciuere: quibus caue compares eculeos ullos, fidiculas, uncos. C pvT X v.
Poenas etiam To nura manere improbos. plerumque i j Extera as: quae exemptis atquot ita dura si malae. rogentur, quis coclestem Iustitiam iuste culpeti At non fiunt. nec factitam umquam res raro) quin aperte scelesti & Litetnae aliorum oppressi res, poenas item luerint si celabit & apeti s u. citas. alij citius, alij serius: alij in se , alij in suis. Vides de quer iis Dionysium illum in Sicilia, stupra, rapinas, caedes, multos annos impune exercentem Θ paullum sustine. videbis eum P dem mox in mem,extorrem inopem,a sceptro ouis crcdatὶ dcoppnixio ad serulam deuolutum ille magnae insulta rex, ludum C rinthi aperiet,ipsae Fortunae verus ludus . Parte alia, Pompeium in Pharsalia vinci indignaris, & exercitum paene e Senatu i ludere dc lasciuire aliquamdiu in ciuili sanguine tyrannum 3 ig- nosco. video enim Catoni ipsi clauum hic tantum non recti tu dicij extortum, & clicitam ab alto pectore ambiguarii vocem, Res diuinas multum ha ere caliginu. Sed tamen tu Lips,tu Cato, nectite paullom huc oculos: unus adspeetiis in gratiam redu- I cci o