장음표시 사용
41쪽
pq in caelesti illo corpore &euenient, quae Mathema ticis legem omnem frangant & mcntem. Cometas omitto, varia forma,vario situ, de motu: quos omnes ab aere & in illocis, aud facile imponat mihi Lycaeum: sed ecce nuper negotium Astrologis secere noui quidam motus deprchensi, &n uae stet ae.' Sidus exortum hoc ipsi, anno: cuius incremen- - fri ta & decrementa clare obseruata. vidimusque disticulter creditum in caelo ipso nasci aliquid posse, & mori. Quin Varro ecce apud Augustinum clamat & adserit ,'Pam Veneris quam Mai. si Plautus Vesperuginem, Homerus τερον appe ut, coloremm t fit, magnitur linem, figuram, cursum. Proximum caelo acrem inspice. ii tutatur cottiate: &in ventos abit, nubes, & imbres. Transi ad aquas. stumina illa, quae perennia dicimus, & sontcs, alia perihile videbis ; alias alueum mutasse & cursum'. Ipse ille Oceanus, magna & arcana Naturae eari, modo tempestatibus attollitur aut delicitur: & ut eae non sint, suos habet aquarii maccessus es recessus . atque ut interire eum totum poste ccnsca s, crescitii sinuiturque cottidie per partes . Iam si Terram intue
rari, tristaseris, Quam unam immobilem voluerunt, & vi sua itare: ecce illic labat, & tremore atque occulto spiritu concutitur : alibi aqua corrumpitur, aut igne . Pu ani cnim &haec intcrse: sita, inter neu bellti inter homines tantum esse indignere, sunt inter et i. Diluvies maris subita inundatioque, quot lcrras imminui aut absorpsiti olim magnam illam Atlantidem insulam nec enim meo animo fabu la est j postea Helicen, Bi ren: & ne ad vetera aut remota eamus, apud nos Bclgas , pa i, et L, trum . o, ' duas insultis cum opidis virisque. Quin iam nunc φ cum maxime caerulus ille Disius nouos sibi sinus aperit, lambens cottidie & abrodens infidum mar inem, Frisioru m, Ca- nunefatum, Cauchorum. Nec terra ipsa muliebri ignau cessat: sed interdum se vindicat , & in medio mari insulas sibi sa, si Ele uerit, cit: mirante de indignante cano illo patre. Quod si ad ulteri in t tionemque magna illa corpora, & noi roseia i aeter ibi na, destinata sunt: quid censes opida, respublicas, regna quae tam mortalia esse necessum est, quam cos qui seccrunt. Vt hominibus singulis adolescentia sua, robur, senecta, mori: sic istis.
42쪽
L I B E R P R I M V s. x7issis. Incipiunt, crescunt, stant, florent: &omnia ideo, ut cadant . Vnus sub Tiberio terra motus duodecim celcbres Asiae urbes euertit. totidem. Campaniae opida alius,sub Constanti- ita ut tacino. & vnuin aliquod Attilae bellum, plus centem . Veteres AEgypti Thebas vix fama retinet: centum Cretae urbes vix fides. & ut ad certiora veniam, cadauera Carthaginisi, Numantiae ,Corbathi, prisci videmiit & mirati sunt: nos Athenarum, Spartae, & tot illustrium 'rbium i nobiles minas. Illa ipsa rorum Rentiumque 'domina&falso Eterna urbs, ubi est Θrut diruta, incensa, inundata ; perhi non uno icto, & ambi- tiose hodie quaeritur nec inuenitur in suo solo. Byzantium illud vides, quod sibi placet ' duplicis impersi sede 3 Venetias
istas, quae superbiunt mille annorum firmitate ξ veniet illis sua '' ' dies: dctu nostra Antuerpia, o ne urbium, aliquando norieris. Diruit 'idelicet cons itque, dc si fas dicere ludit in re- . bus humanis magnus ille architectus: Ocyclut plastes, varias tibi sorma de ima iv s singit ac distingit ex hac argilla . Opiada adhuc loquor dc urbes: sed regna etiam de prouinciae trahuntur in sanc labem. Olim Oriens floruit. de Assyria, AEgyptus, Iudaea aluere armis ingenijsque: sors ea in Europam trans t. quae tamen ipsa, ut corpora instante morbo, vibrari mihi nunc videtur, depraesentisccre magnum suum casu in. Quod amplius dc num uam satis miremur, hic a quinque annorum millibus de quingentis habitatus orbis senesci; : dcvt Anaxarchi explosae olim fabulae iterum applaudamus, sir gunt alibi succrescuntque noui homines oc nouus Orbis. O mirad numquam comprehensa Necessitatis lexi abeunt omnia in hunc nascendi pereundique fatalem gyrum: dc longaeuum aliquid in hac machina est, nihil . aeternum. Attolle de cir-
'infer mecum oculos non enim me piget premere hoc lo nvitationum um) de vide rerum humanarum alternas vices, &,ut in Oceato,aestus. Tu surge, tu cade. tui inpera, tussimi. tu occultare, tu emerge: dc eat hic rerum in se reineantium orbis, quamdiu
erit ipse Orbis. Germani feri olim suistis 3 nunc mitescite aiate plerosque populos ropae. Britanni inculti de inopes Θ delici js. ac diuit s.' gyptios prouocate de Sybaritas. Gr. aecia olim so-
43쪽
Gotta vos Vandali, vos tax Barbarorum prodite e latebris, M. c; τuν ai getatibus in erate per vices. Adeste etiam pelliti vos Schythae,& potenti manu paullii per habenas temperate Asiae atque Eu ropae. Sed istii pli mox discedite, & sceptrum rclinquite illi ad Oceanum genti. Fallor enim Zan Solem iacscioqucin noui in perh su Gentem video ab Occidente. a
dibria Ventum a Nec tutem quae a Fata. Fatum 'sum primo a sertum. in i in eo si sipientuin uniuersum quemdam consensum fuisse. sta in partibus at, ensem. α tuplex priscis Fatum
IXE R AT Langius: & lacrimas inibi paene expressi rat hic sermo. ita visus mihi in clara luce posuisse tu ibria rerum humanarum. Et exclamans, Heu, quid a t- ipsi sumus, inquam, aut omnia lucriqueis sudamus i τί P hinc, mυας υναρ vere nil is olim Lyricus si, vates. Langius ad me, At tu adolescens, inquit, non ad j cc solum ista sed despice: & Constantiam animo imprime, hac inconstanti & desultoria leuitate omnium rerum. In i a mente & sensu nostro. quia Deum prouiden-Neseisia n. tiamque si aspicis, rato omnia & immobili ordine decurrunt. hyoμk- fertim omi is gladijs, ad machinas vini: nec telis des rem inum oppugnabo, sed tormentis. Fati arictem int M bo,firmum alidum:&quem nulla umquam humana vis elide aut acumen cludet. locus etsi lubricus ad lapsum: ta---as, men ingrediar. scd caute, lente, & quod Graeci dicunt, 'mi i. Ac principio Fatum aliquod in rebus cile, non tu Lipsi, Ut opinor, non gens aut aetas ulla dubitauit. Ego inici pellans,
Ignosce, inquam, si remeligo tibi obi cior in noc curtu. Fata mihi opponis 3 sutilis hic aries Langi, do qui Stoicorum ne uis dirigitur parum firmis. Libere dic . & illa ego sperno, ocParcas: & cum Plautino milite, totum hoc anile agmen unor is si spiritu difflaucum, ut solia Ventus. Langius seuero atque adeo 'meta ininace oculo, Temerario &inconspecte, inquit, fata tu elus dis .is. dis aut tollis ξ non potes: nisi una vim omnem tollis numcni que diuinum. Si enim deus est, Prouidentia est: si haec, D
44쪽
L a B R P R I M v s. 29 erctum & ordo rerum; si istud,firma & rata necessitas erient rima. Quomodo exis hunc ictum Z aut lita securi scindis hane cathenam Z Deum enim & :cternam illam mentem, non aliter stare nobis fas, quam ut scientia & praeviso in eo sint aere na. Eumdemque fixum,firmum,immutabilem, semper unum& sui similem sentimus: in ijs quae semel voluit aut vidit, nihil fleruntem, nihil siue uantem.
a s vera fateris & fatearis necessum est, nisi rationem om-ncin exuis & sensum:ὶ illud Quoque adiates e, decreta omnia di
uina firma & immota ςde, ab aeterno in aeternum. At ex eo ne- sus
cessitas emergit, & hoc quod illudis istum. Cuius rei tam li- rati lintres quida& tam obuia veritas, ut non alia veterior aut receptior
sententia sit inter gentes. omnibusque fere, quibus dei aut pro uidentiae lux aliqua adfulsit,his & Fati. Vt ijdem illi primi purique igniculi,qui homini illum aperuere, piluxisse pariter videantur ad istud. Homerum ecce adi & audi, primum & sa plantis Itinum poetarum. mentior, si aliam magis orbitam diuina illa Musa calcauit & inculcauit, quam hanc Fatalem. Nec abhi reliqua podiarum stirps a suo patre. Euripidem, Soph clem, Pindarum: &e nostris, Virgilium vide. Ad historicos . .
me vocas. omnium ill voces,sato hoc tale accidisse,&,Regna euersa aut stabilitaritis. Ad philosephos Z quibus cura maior eruetidae M tuendae contra vulgum veritatis. At illi cum in pletisque alijs diuersi ierint, studio&naalo ambitu certandi; mi- rum qu .un omi es conuenerint in unius huius viae capite, quae . 'ducit ad Fatum . Capite viae dixi. quia non eo negatum,quin ea ρ ἡ uiscin plures mox semitas secta. quas tamen omnes ad hoc Qua dii finiuin videor posse reducere, Fati Mathematici, Naturalis, Violenti, Veri. Quae explicabo breuiter, inquam pedem es t. iii 'in singulis Poncias: quia vulgo confusio hic erroe . isti G
45쪽
Tmprima genera Fari explicata breuiter. omnium definiris siue δε- semiptis . Stoici leuiter , breuiter excusiti. A c Fatum Mathematicum quidem appello, QSOD Li'.
SITVRAM STELLARvM. Cui Chaldaei 5 Astrologi, pruri auctores : interque philosophos sundus &4subscriptor , sub U--pla. limis ille Mercurius. qui Prouidentiam, Necessitatem, F I: T. tum, subtiliter nec vane prorsus distingums, ait: Πρω- ι --
e absoluta ratio caelestis dei. cui duae cognatae scultates , Nec ita . Fatum. Et Fatum quidem subseruit ministratque Prouidentiae, simul O Nec itati: at Fato ipsi,subseruiunt et . Nam nec Fa- ii mim est gere qui quampus, nec cauere sibi a vim potenti se arum. Haec enim, tela se arma Fati . cuius arbitrio, cuncta efficiunt perficiunt Naturae atque Homini . Et in eadem stulta naui hodie pudor Christiani nominis lὶ Astrologorum s
Dium ybν revulgus. At naturale Fatum voco, o R D I N EM CAVssA-
DVCvNT EFFECTu M. Aristoteles in hac parte: si Al is xandro Aphrod ensi fides, interpreti eius baua infido. itemque Theophras , qui clare scribit, νην εἰ Πρμάν - Q --Jatum esse. niuscuis que naturam. Ex horum mente, uὁd h mo hominem gignit,Fato sit: quod moritur ab internis dc si . . um aliena Vi causis, Fato. & retro, Quod homo serpentem gignit
. , O N- aut monstrum, praeter Fatum: iremque, quod gladio occidi- , - ρ . turat igne . Sentcntia non valde peccans, quia ad vim Fati ne
, adsurgit quidam, si is autem casum non vita , qui non ascent dati
46쪽
dat 3 Et talis iii 'diuinis ubique sere Aristoteles est: libellum illum de Mundo excipio, qui totus aureus, ab alia mihi vide- λ . O t. tur & magis Celesti aut a. hoc ampli his in Graeco script relego, Aristotelem censu ille au
esse caussi sὶ modum quemdam causse accidentem Us quae a Necessitateor mala. Cor philosephi l qui Fortunam Casumque serio ianumerare inter caussas audet,non audet Fatum. Sed huncinitato: ad Stoicos meos vento non enim dissimulo. in pretio&amore mihi ea secta) qui auctores Fati Violenti. Quod des
nio, cum Seneca, NEC EssITATEM RERvM OMNivxi ' ACTIO NuM Q. , QUAM NULLA VIs RUMPAT. aut cum Chrysippo. δ α ιν et τοῦ seret iran . vim spirites , ortune niuersum hoc gubernantem etint definitiones illae nimis a recto aut vero, si sane & mode 'ste inici pretere. vii nec tota fortasse corum sententia, nisi iu-
lasset eam pridem conuersus pollex omnis vulgi. Tribuunt ijs duo impia. QOd deum sit bij cena iaciunt trigis itiaetiones item internas, & nostrae voluntatis. Nec fidenter nimis cos pii em utriusque culi'. x. E scriptis enim eorum, quae paucaseisint, et ubila celicias; cst etiam, ubi magis saniora. Seneca sane, porticus illius tibicen haud infirmus, in prius illud impingere videtur, libro quo minime debuit, De Prouidentia: Eadem nece iras, inquit, deos assigat. irrevocabi- πε totas humana ac diuinapariter cursus vehit. Elii e omnium conditor ac ritu rector Uripsit quilis Fata, sed equitur. Semperparet,semeli it Et in il lubilis illa cathena nexusque causiarum, quo otinniaci omnes igant vim facere non obscure videtur Arbitrio hu- mihi inano. At germani tamen ver que Stoici, aperta fronte professi
fidesquam ista. aut si quid tale ijs clapsum in calore illo, ut fit, bendi siue disterend : verbis id magis rate comperies , luam re & sensu. Chrysippus ipse qui primus corrupit & enerva- uit virilem scctam spinos, acumine quaestionum) de liberta te imminuta, apud Agellium diluit & purgat. Nec Seneca noster deum Fato subi jcit sanior illi mens j sed genere qumdam sermoniis, deum deo. Nam qui intercos proxime verum accessere, Fatum alias Prouidentiam ipsam appellabant, alias
47쪽
. DE CONs TANTIAN - rvi Deum. Itaque Zeno tam definisset εἱμαρμ. ο, δωμ υν πιν iliter abutu- χήν τῆς S , --: Vim fecundam eadem eodem modo materiae motricem: addidit, i, - - ιγ aen0 1πωανψμ'- deuini sum λῶ: quam n ni intersit, Prouidentiam etiam aut Nutinam dixisse. Et Clarysippus ab cadem mcnte Fatum alibi dixit λο - ἀπ- τηο M: Prouidentiae aeternam rationem. Iam Panaetius Stoicus. Θ ius μῶν - , Deum ipsum dixit esse Fatum. Q.
'ti , i idem sentiens clare ' Seneca: Auoties voles. inquit, tibi licet alia
ic tibi ho ter hunc auctorem rerum naturarum compe are. Et Jovem i m
optimum ac maximum rite dices , Tonantem , Statorem: quit 1 ut historici tradi erunt, ex eo quo post motum susceptum acies Romanorum fugientium stitit,sed quo aut beneficiis eius omnia si tor Stabilitorque est. Hunc eumdem γ' Fatum si dixeris , non menti ris. Nam cum Fatum nihilaliud sit, quam series implexa caussarum: illi est prima omnium causi, ex qua ceterae pendent. Q Iae postrema tam pie dicta, ut calumniari ea nec Calumnia ipsa possit. a Stoicis scriptor ille magnus ad regem
α αλυν id est: Existimo autem Necessitatem non an aeri here, quam Deum. tamquam stabit naturum. Fatum item --
fim,qua cinnectat omnia,c oro ediatur liber O ne impedimem D. Qui sermones siquid improuidi habent, nihil tamen imph:& apud aequos interpretes haud longe absunt a vero nostroque Fato. Illud quidem elogium serio Stoicorum genti do. non : quae aliam sectam maiestatem suam & prouidentiam deo magis' ad seruisse: non aliam homines ad aetnerea illa & terna traxissema is. Et in fatalis huius stadij dccursu siquid lapsi: credo, a laudabili bonoque studio fuit, caecos mortales a caec a Dca re- iri se a uocandi, Fortunam inquio. cuius non solum numen ab ijs sor , Tris A. titer culosum, sed & nomen.
48쪽
G rtum siue Verum Fatum explicatum . nomine ipse dictum breuiter. Id desinitum tenuiore flo: senseum a Prouidem iis differre. Sao de sensu veterum aut dissensu, dixi satis . cur enim curiose niniis aut subtiliter scruter ὰς EAE qu. in oreo. Cum vero Fato adfatim mihi negoth: quod nunc propono Srojό illustro. Id autem hic appello, aeternum Prouidciat decre- tum: quod tolli non magis e rebus potest, quam prouidcntia dei uti ipsi. Nec nomen mihi aliquis uilictur. quia, fidenter hoc adseuero non aliud huic rei proprium in Romana lingua. Ab
iis eo veteres Z nos utemur: &c luetam e Stoicorum carcerenu nobis i vocem, trahemus ad lucem meliorem . Fatum enim certea' .fando: nec aliud proprie, quam dictum iussum liuinum. At c ipsum illud est, quod hic quaerimus. Fatum enim Verum
desinio, siue cum illustri Pico: PENDENTEM A D I- nitio prior.
Dixi Prouidcntiae decretum , quia Theologis qui hodie sv nia mihi in libero veri studio sit: non prodiis adsentior, qui id c in Prouidenti psa, re & nomine miscent. Scio arduum
co) verbis certis concipere velle aut adstringere, & quidquid Nou Videri. ad illum: tamen ut humanae mentis captus est, perseuero aliud Prouidentiain cile proprie, aliud nostrum Fatum. Nam Pro- communiter
uidentiam non aliter capio aut conladem, quam ut I N DEO Falsi pati it .vis si T ET POTESTAS OMNIA VIDENDI, SCIENDI, CvBERNANDI. & vis dico uniuersa, indivisa, stipata, 'MMA, ut cum Lucretio loquar,uniter iuncta. At satum ad resip- asas magis descendere videtur, iiiijsque sinsulis spectari. vi quam sit digestio & explicatio communis illius ' Prouiden-πω t. ntiae distincte& per partes. Itaque illa in deo est,&ei soli E buitur: Hi
49쪽
3 DE CONsT AN T I Abuitur: hoc in rebus, & ijs adscribitur. Tricari tibi videor. deo quod ille Θ Imo sumo haec, Lipsi, e medio sermone vulgi. quo nihil magis increbuit, quam ut dicamus, eo bon ato id eri u imago: &, Hoc es regnii ius aut vidis
sum. At de Prouidentia nemo sic loquctur: nemo, inquam, rebus ipsis cana attribuet, citra impietatem aut irrisum. Bene
emo dixi, in deo illam esse: hoc a deo quidem, sed intellegi in
rebus. Addo amplius,Prouidentiam etsi reapse a Fato indiu i Piouid ira sana, tamen praestantius quiddam & prius lato videri: uti S praecellere lumini, aeternitatem tempori, intellinum rationi, vulgo adserimus in Sapientum scholis. Sed ne dilatem haec tristia, etsi nondum trita: vides cx istis caussam mihi iustam discriminis, itenti e nominis retenti contra nouitium Senatum. Nam prisci illi & olim conscripta Minuisio. Patres, nihil inibi inuident aut inhibent quin verbo Fati in I sana & vera notione fidenter utar. Sed ut ad clarandam si rimos nitionem meam redeam, dixi Inhaerens de imo. ut ostenderem spectari Fatum debere in ijs ad quae peruenit, non a quo venit. Addidi, Rebus mobilibus . illud adsignificans,Fatum immobile, motum tamen insitum dc naturam non iis, eulta tollere a rebus: sed leniter & sine vi agere, ut cuique rei impressa a deo signa postulant ¬ae. In caussis quidem stacundas intellego necess arijs, necessariis: in naturalibus , n turaliter: voluntarijs, voluntarie : contingentibus , contingenter. Itaque rerum quidem respectu, vim nullam adfert aut coaetionem: sed ut quidque natum est facere aut pati, ita dirigit singula&ilectit. Ain id ad originem suam tamen r trahis, id est Prouidentiam &Deum: constanter nec timidὰ adfirmandum, necessario omnia fieri quaerito fiunt. Postr md adiunxi, de ordine , Loco , Tempore . firmans quoa anteposui, Prouidentiam rerum omnium iunctim esse; F. Oi emila, tu in per distributionem, singularum. Et in Ordin seriem ii ' , caussarum intellego, quas Fatum definit. In Loco MAdstrictio Tempore, miram illam &numquam explicandam vim, qua et iiij omnia euenta & certis locorum sedibus, & temporum in mentis, sunt adstricta. Fatum est Tarquinium regno esci sati sed adultetium praecedati ordinem vides. Casarem inter-
50쪽
ita: sed in Curia etiam, & ad statuam Pompeij. locum vides. Domitianum a su is card iὶ caedctur: oc illa ip hora, quam frustra vitaba quincta. tempus vides.
ω A uulsumi a Stolio fato quattuor terminu. Ostem sum accura is, uomodo vim non inserat voluntati. itemque deum nec Onb mali nec luctorem esse A T s N haec capis adolescens Z an clarior etiam fax tibi accendenda EF caput concuticias, Clarior Langi,clarior, I ,-- inquam: aut aeternum relinquis me in hac nocte. sed eniti
istud discriminum subtile stamen Z qui quaestionum captiosi laquei sunt ρ Insidias, mihi crede, nactuebam: &tam expcnsam. . T'sus ias tua verba su spiciebam,ut singulos hostes. Langius ubiiciens, At tu confide, inquit. nullus luc Annibal est: & in aesidium, non insidias delacnisti. Dabo lucem: illud mota
' citare, ubi Min qua parte caecutis i In ea, Langi inquam, quae de vi ea & necessitate. Non enim capio prorsus, flum modo Fatum hoc tuum ab illo Stoicorum .diuungis . quod uri verbis & ianua, quod dicitii bene exclusisti ; re & p ' η scio videris admittere. Langius prompte, Absit Lipsi, in quit, absit. Non enim ego uci per somnium Fatum ullum Stoicorum induco: ncc anus illas recoquo diu exstinctas:
Mesbim piumque Fatum proscro, quod ab illo Violento uattuor his sinibus abiungo. Illi deum Fato subhciunt, nec
Iupiter ipse apud Homerum,cum maxime Vclic Sarpedoncm i iiiii, suum eripuit eius vinclis: at nos Fatum d . quem liberrimum n es, omnium rerum auctorem & actorem esse volumus & trans- ip Divin. scendere cuin libuit ac rumpere implexa illa agmina & volumina Fati. Item illi ab aeterno quentem scri cm caussarum natu ralium conflatuunt . nos nec naturalium caussarum semper, nobis nou deus enim prodigh aut miraculi caussis,saepe citra, imo contra naturam egit: nec ab aeterno; quia secundae caussae non aetemnae. Orseo enim ijs certe cum mundo. Tertio, illi Tenio quia
sustulis j vidciatur 'eiebus: nos id reddimus, & quoties secti n- na outa. . causae tacis in Contingens sortuitum ue admittimus in .