Cremonensium orationes 3. Aduersus Papienses in controuersia principatus

81쪽

V o v I A M patres in ji. rebus quibus be- . 1li adliqe planu; feci ciuitate nostra papiese muni ipio liac Illantiore esse, fortuna aliquo locum obtinet,ne Papienses obiicere possint nos cumendationem quaerere solum ab iis, qua non sunt nostri, neq; iuris, negi arbitri),scd qis uidentur pasta esse in fortunae libidine, quam Platosophi insanam esse, caecam, ct brutam pdicant saxoq; insare perhibentglobosq, atque uolt i, ubi collibuerit, repetere ab hominibus ea, quae dedit, saepiusq; nutu summa fundo uertere, infimaque in altu tollere, ct pro libidine tande omnia exaequare, posse sem remittere, et condυnare aduersarijs hq pro xima oratione de opibus, ac rerum copia disierui, quamuis maiores nostri Inertim iurisconsulti sa en rissimi uiri uno uer o dira compendij causa .coplexi. bona, ut diximus, appellarunt , summi quoq; philosopla, ut Xenophon, et Aristoteles libros conscripserunt de re familiari tuenda, q ab homine non fit, contemnenda, dum tamen si ministra, ct corpori is famula.

82쪽

auctorime discillimo quoque tpe prodi se prscnt, qcura. atq; institutio ab urbis incunabulis per omnes

retares in no ris cistas perpetua quadam serie tanquam propagata durauit, duratq; ad haec usque tempora, perseuerabit etiam spero in posterum ben gno quodam coeli aspectu nuηρ eam soli partem deserente, quam leonis astro soli coniunctissimo suppo . tam, cui etiam Remam, a qua origine ducimus, ferunt ij, qui diuturna coeli, siderumqi obseruatione

u scriptiones Chaldaeorum norunt. Geq; in tutelaycipua inter easdera, quae errantia uidentur, Mercurij, ct Martis, Iove nunquam nus non suente, unde feri necesario contendunt, ut ea ciuitas fuerit flemp non minus bonis, si artibus moenibus exag'gerata, extiteritque religionis, uirtutis scientiae, ciroptimamn artium ppetuum quasi domicilium, omnem curam illam institutum diuinitus in animis nostrorum ciuium inseri, ut omne nudiu nauent , quo ingenui adolescentes tam Graecorum, si nostrorum monimetis, et literis instructi boni sint, et cum

primis bonesti, atque iis artibus, quae liberos homines decent, imbuantur, pollianturi educari in alicuius hominis doctissimi,ac moderatissimi disciplina. Hinc fit, ut non solum uirtutis in bello, sed etiam doctrinae ornamentis, ac I dijs in pace in omni genere , o Earietate, artium etiam illarum, quae non ne simmo

83쪽

sxcedant, ut neminem inuenias plane alienum 4 literis. Omnes ut primum sapere incipiunt, sapientiae studio, ac cupiditate flagrant, Hinc erienit, ut rectissimis fluuiis detenti, atque occupati repudiatis libitiinuq illecebris non totam adolescentiam uoluptatibus dedant lasciuiae, o luxuriae Irena laxantes, sed se abdicant illis uitiis, quibus ea prona es aras, cum omnis eorum impetus si ad laudem, iamq, in eo aetatis flexu apud illas omnia dignitas pol. ea uero uitia, q adolescentiam, cui inest maxima imbecilἰitas confiij, insectari solent, raro in nostra iuuentute reperias. aes alienum, petulantiam, libidines, adulteria, inconcios amores. uitantur ab omnilbus

aequalibus adulteri, impudici. sequestres, aleatores. quod quidem eo maiore laude dignum duco, quo natura ipsa soli ubertate ,'rerum copia, ac saturita 'te, plura, ct maiora blandimenta summiniIlrat uoluptatibus, quibus interdum sopita uirtus connivere solet. spum.n .abundantia multas uias lubricassemper adrie sientiae ostendit. In ciuitate nostra quocunq; te uertas uideas confertissimos adolesentium coetus de uirtute, de officio, deq; omnibus .q mandatasunt literis ad omnem humanitatem spe flantiadserentes, disputantesque, donec crescente aetate evadant in primis temperatis moribus insignes, bu

optimarum

84쪽

tum fuerit, cum etiam e fanis pecuniae tolluntur pereo sanctiore aerario pro illis, oui propter affectam fortunam soluere non possunt, ditiores inter se onus inopi inscre semper parιiti suscipiunt, ex censuque libenter iterum conferunt, quicquid re duldebetur ipsis egentibus stipem elargientes , unde ,

s uelint, pro sese ipsi dissoluant, ne fortes exacitori

bus pro aliis ditiores semper parati penderent, magnam mancipum auaritiae ansam praeberent aduersus e0s, qu0rum inspiam, atq; imbecillitatem suble uare Rudent. 'Non minori fere liberalitate, ac pietate ciuitas nostra prosequitur sacerdotes, qui rebus diuinis praesunt, sacrisciaque tam priuata. θ publica, o religiones, sanctitaresq i, quae sunt in move maiorum, interpretantur, ρο nobis deum placatum sanctimoniis reddunt. Hunquam cogunt eos.

tributa cum populo pendere. militiae, militarisru- que munerum uacatisnem, atq; omnium rerum immunitatem libenter tribuunt neque eos tabulis prο-

steri, censeriise, neq; eorum pdia esse , ut cαtera, uectigaliaetributariaue patiuntur.&Hinc equid m) crediderim potissimum feri, at Deo opt. mo. Cu- . ius est rerum humanarum procuratio , rq rciente .

ad banc propensam ciuium pietatem, omnia fere , semper prospere procedant, secundali eveniant, o quicquid agendum instat, bene operam ponant, srcmq; plurimum ex sententia gerant, oe omnia eis

eant

85쪽

o uirium addatur.Hinc ciuitatis pro 'cra semper, oe quasi aequabilis, perpetuaque fortuna tot ann9s durauit. Si tamen eadem fortuna pauis uarianteriiquando in duriuscula tempora incidimus, diis uolentibus iuuantibusque, o menti ciuium semper lumen praeferentibus flatim emergimus, ct ad pristinum flatum fortunamque reuertimur. nobis profecto aduersarii occurrere, edi respondere pose sunt hunc ciuitatis nostrae flatum , hanc opum , ac copiarum mediocritatem repentinam esse, nouaqiso nunc primum coeli fauore nobis ese constatam,

ab ipsa quas urbis origine semper D se Cremonam in aliquo numero compertum habeamus locupleti orum scriptorum perpetuo testimonis. Superius Polybi , Uastque , Ο aIiorum historiam scribentium monimentis clarum esse demonstrauia reus, tempestate Anmbesis poeni Cremsnam, cum primum deris sta fuit a Rmmanis colonia, iam tunc fugse fortunae muneribus amplissimam , omnibus rebus auctam, atque ornatam. Cornelius Tacitus quoq; agens de temporibus Vitellianis cum dixissee Cremonam tunc forte conssuxisse magnam partem Italiae stato in eosdem dies mercatu sub icit. Tempus quoque mercatus ditem alioquin coloniam maiorum opum specie compleuisse urbem deinde militibus. Flauianis Antonio duce post longam obsidio- 1 nem

86쪽

nem captam,atque direptam ad praedam totum

triduum suffecisse refert. Quantum praeterea opiabus, o copi' ea ciuitas redundet prae Papiensium municipio, uel ex facie ipsius urbis cognosci potest, in quo ipso etiam est quaedam quasi dignitas, cum Deciem regalis prope metropolis praebeat, ut binc quoque se nobiscum Papienses minime conferre pos M. Frincipio optimo loco sitam esse liquet. En n.

ut Omnes n0n ignorant . inter Padum, o Olliu fi mina , praeterfluentibus etiam aliquam partem eius agri Adua, ct Serio, in mediterraneo tractu, iocis campestribres, lata planicie, atq; aequabili, tam

tum remota a mari, ut a piratis sit tutissima, neque

tamen maris commoditatibus omnino careat, quod

Padus nobilissimus Italiae amnium muros alituit, in mare superum multis amnibus auctus influit, , quem uariae merces aduerso flumine maximis one- raruss, actuarijsque nauibus ad nos comportari pos- snt. tanta ρο coeli, ct soli clementia, ac temperatione, ut diuina quadam vi, optima hominum acutis morum ingenia, ut infra demonstrabimus,semper produxerit, producatque in dies magis, ac magis. Porro es natura, ac tu non tantum commuiliis , Ised etiam ad aspectum pr.eclaro conspiιua des riptione aedificiorum, et pulchritudine in primis nobi- Iis, ut nemo sit, qui ad primum aspectum non exclarmet praeclaram, Ilippiter, ac plenam dignitatis um

87쪽

sem. praeclare sane aediscatam eam ubique est uia dere pro regionis, facultate, 9 natura, est. n. femme tota lateritia propter dis cultatem vecturaru , quod procul a nobis snt montes, saxeta .sed ex lateribus affabre sectis, ct expolitis uisuntur ubiq; praeclara aedificia, tam priuata, quam publica. Diacite per Deum Papienses quid potestis in municia pio uesro conferre cum arco illa nostra munitissι- ma, atque inexpugnabili triplici muro circundata , ubi tot, ct tam frma castella, ct propugnacula, isebi tot aenea uariae magnitudinis tormenta, tot refertissma armamentaria, tot machinae, totqiGrumentorum bellicorum oscinaghanc unam arcem Franc. SMorcia II. uir acutissimus uocare solebat

sui imperii firmamentum. Quid quaeso Papienses

uestrae urbis conspicuum, atq; ostentatione dignum commemorare potestis, cum nos plurima praeclara habeamus, o inter illa quidem aliquid non modo rerum omnium praenantia excellens, sed unicumplaue oesngulare . Video patres aduersarios me

os subridere, ct inter sese obscura susurratione in bi innuere se expectare, utquam primum aliquid de nobilissima illa Inramide, qua nul lum usquam opus is enim magis reperiri possit. hic faceti haberi u*lant, risuque ineptis imi dignitatem rei, quae nullam

habet comparationem, detrabere connituntur Easi extiti et temeoribus antiquorum Graecorum, cum

88쪽

sngeret eloquentia arbitror addidissent octauu seditem mundi mirabilibus , aut fortasse detracta ab eo numcro pharo, quae erat in Aegypto, septimi miraculi ioco haberi potuisse, cum longe antecellere existimetur quicquid unquam uspiam turrium fuerit magnitudine operis, proceritate, Irmitudine, forma, atque artificio. decreuera patres id opus nobilissmi ad totius orbis terrarum miraculum , spectacidumqJactum, tacitum praeterire. ducebam enim satius illibatum omnino relinquere, quam de eo pauca dicere, cum opus per sest toto terrarum orbe fama celebratissmum. Verum aduersarioruscurrilitas haec utcunq; me dicere adegit , ut suam huic confessui detegerent insui talem tam ab re cavillati. Poteram equidem hancce, o complures alias turres eis remittere, cum plurima alia aedif-cia tum publica, tum priuata non infabre structa nobis suppetant, quae illis opponere possemus, forum maximum, pulcherrima porticus, ampli macuria, publici consilη sedes, templum praeclarum in bis maximum, cateraq; druorum immortalium fana, ac delubra non modo antiqua, sed etiaria recens constructa, ct nunc etiam surgentia ad antiquorum Graecorum laudem, signis quoque, tabulis, ebore, auro coelato, argento, corinthiisque operibus ornatissima. praetoria item duo uetustissma, basii-

ιael amplismae regibus hostilio suscipiendis destiat

89쪽

nibus consecrata, aedes acra uisuntur praeclarigmme aedificatae, ubi uariae sacerdotum sectae uitam caelibem ducunt, homines a uulgari uita stiuncti, utque femori, sacrisque uoto perpetuo alligati, communia omnia habentes, religionesque, sandiitates a

maioribus nostris adinventas ruentur, traditasque a pontificibus sententias, atque opiniones diuina quamdam reconditarum literarum scientia integras , inradiasque custodiunt. cernuntur nunc etiam funda

menta praeclarissmi omnasii barbarorum uariis iniuriis diruti. Vidi ego quoque ipse uestigia quaedaillius antiquiseimi, nobilissimique templi Mephitis deae, cui uni ante moenia posito pepercisse flamma

Cornelius Tacitus refert, cum urbs omnis concremata a militibus Flauianis concidisset. Existimatur etiam reliquias apparere illius amphitheatri, ad quod extruendum paulo ante relintos fuisse Cremo me milites Othonianos idem Tacitus scribit. Postadium sicrarum, publicorumque operum adscia non sunt contenenda priuatorum domicilia non tappere, aut arte insignia quὰm no , ct habitatione accommoda. Quippe cl parentes nostri, maiore sue nobis constructa reliquerunt, non sunt ita laute fabricata, uti ea quae his temporibus ponimus. 2 tunc enim strenue aedificatur apud nos Grac0rlim artihi sitque prwceptis , funique omnia ad antiquorum

rationcm

90쪽

rationem propter copiam hominum nostrorum, qia ea optime cadent, ut infra dicemus, cum de ciuium nostrorum ingeniis, artjbusq; agemus . nulla via , nullus uicus, aut angi portus tibi occurret, in quo nσadmireris speciem regiae urbis. memini olim parro uestrum aliquos, qui in ea ciuitate fuistis cum pr. toria potestare mihi dixisse, bi eam urbem uideri quodammodo exiguum mulacrum, ct instar Mediolani - Ea insuper nudia dedi candi in ciuitare nosra nunc esse conspicio, adeoq; ciuium animos esset accensos, percupidosque certatim in patriam congerendi omnia ornamenta, ut intra paucissimos a nos sperem eam futuram urbem, ubi omnia rerum excellentium exempla inuisantur, modo otiosa, O pacata in hac pace, o tranquilla libertate permaneat, quam nobis promittere uidetur Caesaris incretdibilis, eximia, ac diuina uirtus, qui omnes suas cogitationes, omnia Rudia, omnem speram, mentemq;

omnem in republi. conseruanda, amplificandaque iam diu fixit, qui toties barbarorum impetus crudeles, ac furibundos sua uirtute retardavit, totiesque dimicatione, ac periculo uitae suae immanem, acfardam hostium crudelitatem a iugulis nostris auertit dignus potestate, o omnium rerum dominatu. Quibus uero urbs nostra operibus, munitionibusque an-.tiquitus septa fuerit, non est quod hic elaborem, cu