장음표시 사용
101쪽
florem millit, cuiuS hiberna aberant ab eo milia passuum xxv; 2. iubet media nocte legionem prosciSei celeriterque ad Se Venire. 3. EXit cum nuntio Crassus. Allerum ad Gaium Fabium legatum militi, ut in Atrebalum snes legionem adducat, qua Sibi Scit iter faciendum. 4. Scribit Labieno, Si reipublicae commodo sacere poSset, eum legione ad sines Nerviorum Veniat. Reliquam partem eXercitus, quod paulo aberat longiuS. non putat expectandam; equites circiter quadringenioS ex proximis hibernis colligit. XXXXVII. 1. II ora circiter tertia ab antecursoribus de Crassi adventu certior faciuS, eo die milia pasSuum XX procedit. 2. CrasSum Samarobrivae praesicit legionemque altribuit, quod ibi impedimenta exercituS, 0bsideS civitatum, litteras publicas frumentumque omne, quod eo tolerandae hiemis causa de ViXerat, relinquebat. 3. FabiuS, ut imperatum erat, non ita multum moratus, in itinere eum legione occurrit. 4. Labienus, inter ilia Sabini et caede cohortium cognita, cum omnes ad eum Treverorum copiae VeniSSent, Veritu S, Si exhibernis sugae Similem pro secli 0nem fecisset, ut hostium impetum SuSlinere 90SSet, praeSerlim quo8 recenti Victoria efferri sciret, 5. litteras Caesari remittit, quanto cum perieulo legionem ex hiberniS educturuS eSSet, rem geSlam in Eburonibus perScribit, docet, omneS peditatus equi latu Sque copias Treverorum tria milia passuum longe ab suis eastris
XXXXVIII. 1. Caesar consilio eius probato, elSi opinione irium legionum deiectus ad duas redierat, tamen unum communis salutis auxilium in celeritale ponebat. 2. Venil magnis itineribus in Nerviorum sineS. Ibi ex captivis c0gn0Scit, quae apud Ciceronem gerantur quantoque in periculo res Sit. 3. sum cuidam ex equitibus GalliS magniS praemiis persuadet, uti ad Ciceronem epiSiolam deserat. 4. Mane Graecis conscriptam litteris mittit, ne intercepta epistola, n0Stra ab h0Stibus consilia cognoscantur. 5. Si adire non poSSit, monet, ut tragulam cum epiStola, ad amentum deligata, intra munitionem castrorum abiciat. 6. In litteris seribit, Se cum legionibus profectum celeriter adsore; hortatur, ut pristinam virtutem relineat.
I. Gallus periculum verilus, ut erat praeceptum, tragulam mittit.
102쪽
8. Haec caSu ad turrim adhaesi , neque ab nostris biduo animadversa, tertio die a quodam milite conspicitur, dempla ad Ciceronem desertur. 9. Ille perlectam in conventu militum recitat maximaque omnes laetitia adscit. 10. sum sumi incendiorum procul videbantur, quae res omnem dubitationem adventus legi0num expulit. XXXXVlIII. 1. Galli re cognita per exploratores, ObSidionem relinquial, ad CaeSarem omnibus copiis contendniat. 2. Haec erant armat Circiter milia Lx. Cicero. data facultate, Gallum ab eodem Verlicone, quem supra demonStraVimuS , repetit, qui litteras ad Caesarem deserat; hunc admonet, iter caule diligenterque faciat; 3. perscribit in litteris, hostes ab se disces-Sisse omnemque ad eum multitudinem conVeriisse. 4. Quibus lil seris circiter media nocte Caesar adlatis, suos sacit cerit Oreseosque ad dimicandum animo confirmat. 5. Postero die luce prima movel caStra, et circiter milia paSSuum quattuor pr0greSSus, irai S vallem et rivum multitudinem hostium conspicatur. 6. Erat magni perieuli res, lan tu is copiis iniquo loco dimicare; tum, quoniam obsidione liberatum Ciceronem Sciebat, aequo animo remittendum de celeritale exiStumabat. 7. ConSedit et, quam aequiSSimo loco potest, eaStra communitatque haec, etsi erant exigua per se, vix hominum milium Septem, praeSerlim. nulli S cum impedimentis, tamen angustiis Viarum, quam maXime poleSt, contrahit eo consilio, ut in summam eontemptionem hostibus veniat. 8. Interim, Speculatoribus in omnes partes dimiSsis, eXplorat, quo commodissim' i linere valles transiri possit. L. 1 Eo die parvulis equestribus proeliis ad aquam saetis
utrique Se Se suo loco continent; 2. Galli, quod ampliores e09ias, quae n0ndum eonvenerant, expectabant; 3. CaeSar, Si sorte timoris simulatio .e hostes in suum locum elicere pOSSet, ut ei ira vallem pro castris proelio contenderet; si id estistere non p0SSent, ut, eSplorati S itineribus, minore cum periculo Vallem rivumque transiret. 4. Prima luce hostium equitatus ad eastra accedit, proeliumque cum n0Stris equitibuS committit. 5. Caesar conSullo equiles cedere Seque in ea Stra recipere iubet; simul ex omnibus partibus castra altiore vallo muniri portasque obstrui, atque in his administrandis rebus
103쪽
. quam maxime concursari et cum simulatione agi lim0ris iubet. LI. 1. Quibus omnibus rebus hoSleS invitatio copias iradu-- cunt aciemque iniquo loco conStiluunt, 2. nostris Vero etiam de vallo deductis, propius accedunt et tela intra munitionem ex omnibus partibuS coniciunt, 3. praeconibuSque circummissis . pronuntiari iubent, seu quis Gallus 8eu Romanus velit ante horam tertiam ad se transire, sinθ periculo licere; p0st id tempus non fore p0testatem; 4. ac Sic nostrOS contem pSerunt, ut, ObStructis in Speciem portiS, SinguliS Ordinibus cespilum, quod ea non poSse introrumpere Videbantur, alii vallum manu scindere, alii lassas complere inciperent. 5. Τum CaeSar, omnibus portis eruptione facta equitatuque emi SSO, celeriter hostes in sugam dat, Sic uli Omnino pugnandi cauSa resisteret
nemo, magnumque eX eis numerum occidit atque omnes armis eXuit.
LII. 1. Longius prosequi Veritus, quod Silvae paludesque intercedebant neque etiam parvulo detrimento illorum locum relinqui videbat, omnibus Suis incolumibus copiis, eodem die ad Ciceronem pervenit. 2. Institutas turreS, leStudines munitionesque hostium admiratur; legione producta cogn0Seil, non decimum quemque eSSe reliquum militem Sine Vulnere: 3. ex his omnibus iudicat rebus, quanto cum periculo et quantaeum virtute res sint administratae. Ciceronem pro eiuS merito legionemque conlaudat; 4. centuri0nes singillatim tribunosque militum appellat, quorum egregiqm suisSe Virtutem 1eSlimonio Ciceronis cognoverat. 5. De casu Sabini et Cottae certius ex captivis cognoscit. Postero die contione halaita, rem geSlam pr0ponit, milites consolatur et confirmat: 6. quod detrimentum culpa et temeritate legati Sit acceptum, hoe aequiore .apimo serundum docet, quod, beneficio deorum immortalium ei virtute eorum expiato incommodo, neque hostibus diutina laetatio neque ipsiS longior dolor relinquatur. Lul. 1. Interim ad Labienum per Remos incredibili ce- leritale de victoria CaesariS fama perfertur, ut, cum uti hibernis Ciceronis milia paSSuum abeSSet circiter LX, eoque DoSthoram nonam diei Caesar perveniSSet, ante mediam noCtem ad portaS castrorum clamor oreretur, quo clamore SigniΩ
104쪽
COMM. V. CAP. I LIIII. . 9Ilio victoriae gratulatioque ab Remis Labieno 1leret. 2. Hae fama ad Treveros perlata, Indutiomarus, qui pOSlero die castra Labieni oppugnare decreverat, noctu profugit copiasque omnes in Treveros reducit. 3. CaeSar Fabium cum sua legione remittit in hiberna, ipse cum tribus legionibus circum Samarobrivam trinis hibernis hiemare constituit et, quod tanti motus Galliae extiterant, tolam hiemem ipSe ad exercitum manere decrevit. 4. Νam illo incommodo de Sabini morte perlato, omnes fere Galliae ei vitales de bello consultabant, nun-lios legalionesque in Omnes paries dimittebant et, quid rei, qui consilii caperent atque unde initium belli sileret, explorabant, nocturnaque in tostis deseriis concilia habebant. 5. Neque ullum fere totius hiemis tempus sine sollicitudine Caesaris intercessit, quin aliquem de conSiliis ac motu Gallorum nuntium acciperet. 6. In his ab Lucio Roscio, quem legioni tertiaedecimae praesecerat, certior factus eSt, magnas Gallorum copias earum ciVitatum, quae Aremoricae appellantur, oppugnandi sui causa conveni Sse, neque longius milia passuum ocio ab hibernis suis afuisse, Sed nuntio allato de victoria Caesaris di-ScessiSse, adeo ut fugae similis di SeeSsus Videretur. Lil II. 1. At Caesar principibus cuiuSque civitatis ad se evocalis , alias territando, cum Se Scire, quae silerent, denuntiaret, alias cohortando, magnam partem Galliae in oss1eio tenuit. 2. Tamen Senones, quae est civitas imprimi S sirma et magnae inter Gallos auctori latis, Cavarinum, quem Caesar apud eos regem con Slituerat, cuius frater Moritasgus adventu in Galliam Caesaris, cuiusque maiores regnum Obtinuerant, interficere publico eonsilio eonali, cum ille praeSensiSSet ac profugiSSel, uSque ad sines inseculi, regno domoque eXpulerunt et, 3. mi Ssis ad CaeSarem satisfaciundi causa legalis, cum is Omnem ad se senatum venire iusSisset, dicto audientes non fuerunt. 4. Tantum apud homines barbaros Valuit, eSSe aliquos reperios principes inserendi belli, laniamque omnibus Voluntatum commulationem altulit, ut praeter Aeduos et Remos, quOS praecipuo semper honore Caesar habuit, alteros Pro Vetere ac perpetua erga populum Romanum side, alteros pro recentibus Gallici belli ossiciis, nulla fere civitas suerit non SuSpecta nobis. 5. Idque adeo haud scio mirandumne sit,
105쪽
cum conpluribus aliiS de causis, tum maxime, quod ii, qui virtute belli omnibus gentibus praeserabantur, tantum se eius opinionis deperdidiSSe, ut a populo Romano imperia perserrent, graVissime dolebant. LV. 1. Τreveri vero atque Indutiomarus toltus hiemis nullum lempus intermiserunt, quin trans Rhenum legalas millerent, civitales Solligilarent, pecunias pollicerentur, magna parte exercitus nostri interfecta, mullo minorem SupereSSedicerent partem. 2. Neque lamen ulli civitati Germanorum perSuaderi potuit, ut Rhenum iransiret, cum se bis expertos dicerent, Ariovisti bello et Tencterorum tranSilu: non esse ampliuS fortunam templaturoS. 3. Hac spe lapsus IndutiomaruS, nihilo minus copiaS cogere, eXercere, a sinitumis equos parare, exuleS damnatosque lota Gallia magnis praemiis ad se allicere coepit. 4. Ac tantam sibi iam his rebus in Gallia auctoritatem comparaverat, ut undique ad eum legationes concurrerent, gratiam atque amicitiam publice privatimque peterent. LVI. 1. Ubi intellexit, mitro ad Se Veniri, altera eX parte Senones CarnuteSque conScientia facinoris inStigari, altera Nervios AduatucoSque bellum Romanis parare, neque Sibi voluntariorum copiaS detre, Si ex sinibus Suis progredi coepisset, armalum concilium indicit. 2. Hoc more Gallorum est initium belli: quo lege communi omnes pubereS armati eOn- Venire conSuerunt; qui eX itS novisSimus con Venit, in conspectu multitudinis omnibus crucialibuS assecluS necatur. 3. In eo conellio Cingetorigem, alterius principem factionis generum Suum, quem Supra dem OnStravimus Caesaris Seculum 1idem ab eo non discessisse, hostem iudicat bonaque eius publicat. 4. Ilis rebus consectis, in concilio pronuntiat, accersitum Se a Senonibus et CarnutibuS aliisque conpluribus Galliae Qivitatibus; 5. huc iturum per sineS Remorum eorumque agros populaturum ac, priuSquam id saciat, castra Labieni oppugnaturum. Quae fieri velit, praecipit. LVII. 1. LabienuS, cum et loci natura et manu munitis- SumiS castriS Sese teneret, de Suo ac legionis periculo nihil timebat; ne quam Occasionem rei bene gerendae dimitteret cogitabat. 2. Itaque a Cingetorige atque eiuS propinquis ora-
106쪽
llone Indutiomari cognita, quam in concilio habuerat, nuntios millit ad sinitumas civitates equitesque undique evocat: his certum diem conveniendi dicit. 3. Interim prope cotidie cum
omni equitatu Indutiomarus sub caStris eius Vagabalur, alias ut Silum castrorum cognoSceret, alias conloquendi aut territandi causa: equites plerumque omnes tela intra Vallum coniciebant. 4. Labienus suos intra munitionem conlinebat timorisque opinionem, quibuSeumque poterat rebuS augebat. LVIII. 1 Cum maiore in dies contemptione Indutiomarus ad castra accederol, nocte una, intromiSSis equitibus omnium sinitimarum civitatum, quos accersendos curaVerat, lania diligentia omnes Suos cuStodiis intra castra continuit, ut nulla ratione ea res enuntiari aut ad TreveroS perferri posset. 2. Interim ex consuetudine cotidiana Indutiomarus ad castra accedit atque ibi magnam partem diei consumit; equites tela coniciunt et magna cum contumelia Verborum n0Stros ad pugnam eVocant. 3. Nullo ab noStris dato responSo, ubi visum
eSt, sub Vesperum dispersi ac diSSipali discedunt. 4. Subilo LabienuS duabus portis omnem equitalum emittit; praecipit atque interdicit, proterrilis hostibus atque in sugam coniectis
- quod fore, sicut accidit, videbal - unum omnes peterent Indutiomarum, ne quiS quem prius Vulneret, quam illum intersectum Viderit, quod mora reliquorum Spalium nactum illum essu-gere nolebat; 5.magna proponit iis, qui occiderint praemia; sum- miliit cohortes equilibus subsidio. 6. Comprobat hominis conSilium fortuna, et cum unum omnes peterent, in ipSo fluminis vado deprehensus, induli0marus intersistitur caputque eius refertur in caStra; redeuntes equites, quos possunt, eonSectantur atque occidunt. I. Hac re cognita omnes Eburonum et NerViorum,
quae conVenerant, copiae discedunt; pauloque habuit post id facium Caesar quietiorem Galliam.
107쪽
A. U. C. DCCI.J Ι. Galliae motus. II. Caesaris in Suebos expeditio. III. Eburonum fines devastantur.
I. 1. Multis de causis Caesar, maiorem Galliae molum expectans, per Marcum Silanum, Gaium Antistium Reginum, Titum Sextium legatos, deleelum habere instituit; 2. simul ab Gneo Pompeio proconsule petit, quoniam ipse ad urbem cum imperio reipublicae causa remaneret, qu0S ex Cisalpina Gallia eonsulis Sacramento rogaviSSel. ad Signa conVenire et ad se proficiSci iuberet; 3. magni interesse etiam in reliquum tempus ad opinionem Galliae existumans, lanias videri Italiae saeuilales, ut, si quid esset in bello detrimenti acceptum, non modo id brevi tempore resarciri, sed etiam maioribus augeri copiis posset. 4. Quod cum Pompeius et reipublicae et amiciliae tribuisset, celeriter consecto per suos delestu tribus ante exactam hiemem et consillulis et adductis legionibus, duplicatoque earum cohortium numero, quas cum Q. Titurio amiserat, et celeri late et copiis docuit, quid populi Romani di-Sciplina atque opes poSSent II. 1. Interfecto Indutiomaro, ut docuimus, ad eius propinquos a Treveris imperium desertur. Illi sinitimos Germanos sollicitare et pecuniam polliceri non desistunt. 2. Cum ab proXimis impetrare non possent, ulteriores lemplant. Inventis nonnullis civi latibus, iureiurando inter se consirmant obsidi-
108쪽
2usque de pecunia cavent; Ambiorigem sibi societate ei laedere adiungunt. 3. Quibus rebuS cognitiS, CaeSar, cum undique bellum parari videret, Nervios, AduatucOS, ac Menapios adiunctis Cisrhenanis omnibuS Germanis, esse in armis, Senones ad imperatum non venire et cum Carnutibus finitumisque civitatibus consilia communicare, a TreveriS Germanos crebris legationibus sollicitari, maturius sibi de bello cogilandum putavit. III. 1. Itaque nondum hieme consecta, proximis quattuor eoaelis legionibus, de inproviso in sines Nerviorum contendit et, 2. priusquam illi aut convenire aut profugere possent magno pecoris atque hominum numero capto atque ea praeda militibus concessa vastalisque agris, in deditionem venire atque obsides sibi dare coegit. 3. ΕΟ celeriter consecto negotio rursus in hiberna legiones reduxit. 4. Concilio Galliae primovere ut instituerat, indicio, cum reliqui praeter Senones, CarnuleS Treverosque VenisSent, initium belli ac desectionis hoc esSe arbitratus, ut Omnia p0Slponere Videretur, concilium Lutetiam Parisiorum transfert. 5. Consines erant hi Senonibus eiVitalemque patrum memoria coniunxerant, Sed ab hoc consilio afuisse existimabantur. 6. Hac re pro SuggeStu Pronuntiata, eodem die cum legionibus in Senones prostelScitur magnisque itineribus eo pervenit. IllΙ. 1. Cognilo eius adventu, Acco, qui princeps eius consilii fuerat, iubet in oppida multitudinem conVenire. CO-nantibus, priusquam id essici poSSei, adesSe RomanoS nuntiatur. 2. Necessario Sententia deSistunt legatosque deprecandieausa ad Caesarem mittunt; adeunt per Aeduos quorum antiquitus erat in side civitas. 3. Libenter CaeSar petentibus Aeduis dat veniam excusationemque accipit, quod aeSlivum tempus instantis belli, non questionis esse arbitratur. 4. Obsidibus imperatis centum, hos Aeduis custodiendos tradit. 5. Eodem Carnutes legatos obSideSque mittunt, usi deprecatoribus Remis, quorum erant in clientela: eadem serunt responsa. 6. Peragit concilium CaeSar equitesque imperat civitalibus. V. 1 Hac parte Galliae pacala, totus et mente et animo in bellum Treverorum et Ambiorigis insistit. 2. Cavarinum
109쪽
cum equitatu Senonum secum proficisci iubet, ne quis aut ex huius iracundia, aut eX eo, quod meruerat, odio civitatis, molus existat. 3. His rebus constitutis, quod pro explorato habebat, Ambiorigem proelio non eSSe concertaturum, reliqua eius conSilia animo circumspiciebat. 4. Erant Menapii propinqui Eburonum sinibus, perpetuis paludibus silvisque muniti, qui uni ex Gallia de pace ad Caesarem legalOS numquam miserant. Cum his esse hospitium Ambiorigi sciebat, item per Τreveros venisse Germanis in amiciliam cognoverat,b. Haec prius illi detrahenda auxilia exiStimabat, quam ipsum bello lacesseret. ne desperata salute aut Se in Menapios abderet aut cum Transrhenanis congredi cogeretur. 6. Hoc inito consilio, lolius exercitus impedimenta ad Labienum in Treveros mittit, duaSque legiones ad eum proficisci iubet; ipse eum legionibus expeditis quinque in Menapios proficiscitur. I. Illi, nulla coacta manu, loci praesidio freti, in silvas pa*desque confugiunt suaque eodem conserunt.
VI. 1. Caesar, partilis copiis eum Gaio Fabio legalo et Marco CraSso quaeSlore celeriterque esseclis pontibus, adit tripartilo, aedilicia vicosque incendit, magno pecoriS atque hominum numero politur. γ 2. Quibus rebus coacti Menapii, legatos ad eum pacis petendae cauSa miliunt. 3. Ille, obsidibus acceptis, hostium se habiturum numero confirmat, Si aut Ambiorigem aut eius legatos sinibus suis re epissent. . His confirmatis rebus, Commium Atrebatem cum equitatu
custodis loco in Menapiis relinquit i ipse in Treveros prost-ciscitur.
VII. 1. Dum haec a Caesare geruntur, Treveri magnis coactis peditatus equitatusque copiis a Labienum cum una legione, quae in eorum sinibus hiema aras, adoriri parabant, 2. iamque ab eo non longius bidui via aberant, cum duas
VeniSse legiones miSSu Caesaris cognoscunt. 3. Positis caSiris a milibus passuum xv, auxilia Germanorum eXpeclare constituunt. 4. Labienus, hostium cognito con Silio, Speranti temeritate eorum fore aliquam dimicandi facultatem, praesidio quinque cohortium impedimentis relicto, cum viginti quinque cohortibus magnoque equitatu contra hoSlem prosiciscitur et, mille passuum intermisso spatio, castra communitA5. Erat
110쪽
COMM. VI. CAP. V-VIII. 103 inter Labienum atque hostem dissicili transitu flumen ripisque praeruplis. Hoc neque ipSe transire habebat in animo neque hostes transituros exiStimabat. 6. Augebatur auxiliorum cotidie speS. Loquitur in eo nSilio palam, quoniam Germani adpropinquare dicantur, sese suus eaeercitusque fortunas in dubium non devocaturum et postero die prima luce castra moturum. I. Celeriter haec ad hoSles deseruntur, ut ex magno Gallorum equitum numero nonnullos Gallicis rebuS favere natura cogebat. 8. Labienus noctu tribunis militum primisque ordinibus conVOcatis, quidsui Sit consilii, proponit et, quo facilius hostibus timoris det Suspicionem, maiore Strepitu et tumultu, quam populi Romani sert con Suetudo, ca Sira moveri iubet. His rebus fugae Similem prosectionem essecit. 9. Haec quoque per expictatores ante lucem, in lania propinquitate castrorum, ad hosteS deseruntur. VIII. 1. Vix agmen novisSimum extra munitiones processerat, cum Galli, cohortati inter Se, ne speratam praedam eae manibus dimitterent; longum esse, perterritis Romanis Germanorum auae ilium e ectare, neque suam pati dignitatem, ut tantis copiis tum eaeiquam manum, praesertim fugientem atque impeditam, adoriri non audeant, flumen transire et iniquo loco committere proelium non dubitant. 2. Quae fore suSpicatus Labienus, ut omnes citra sumen eliceret, eadem usus simulatione itineris placide progrediebatur. 3. Tum praemisSis paulum impedimentis atque in tumulo quodam collocalis, Habetis, inquit, milites, quam petistis, facultatem hostem impedito atque iniquo loco tenetis: 4. praestate eandem nobis ducibus virtutem, quam saepenumero imperatori praestitistis, atque illum adesse et haec coram cernere eaeistimate. 5. Simul signa ad hostem converti aciemque dirigi iubet et paucis turmis praeSidio ad impedimenta dimissis, reliquos equites ad latera disponit. 6. Celeriter nostri clamore sublato pila in hostes immittunt. Illi, ubi praeter Spem, qu0S fugere credebant, insestis signis ad Se ire viderunt, impetum modo
serre non potuerunt ac, primo concurSu in sugam coniecti, proxumas silvas petiverunt. I. Quos LabienuS equitatu con- Seel aluS, magno numero interfecto, conpluribus captis, paucis post diebus civilalem recepit. Nam Germani, qui auXilio Ve-