장음표시 사용
81쪽
A. U. C. DCCJ I. Alterum 'bellum Britannicum. II. Bellum Ambiorigis. III. Senones et Treveri Pacantur. . - .
I. 1. L. Domitio, Ap. Claudio consulibus, discedens ab hibernis Caesar in Italiam, ut quotannis sacere con Suerat, legatis imperat, quos legionibus praefecerat, uti, quam plurimas poSSent, hieme naves aedificandas veteresque reficiendaS curarent. Earum modum formamque demonstrat. 2. Ad celeritatem onerandi subduelioneSque paulo facit humiliores, quam quibus in nostro mari uti consuevimus, atque id eo magiS, quod propter crebras commutationes aestuum minuS magnos ibi fluctus sieri cognoverat; ad onera ac multitudinem iumentorum traSportandam paulo latiores, quam quibus in reliquis utimur maribus. 3. Has omnes actuarias imperat fieri, quam ad rem humilitas mullum adiuvat. 4. Ea, quae sunt uSui ad armandas naveS, ex HiSpania adportari iubet. 5. I9Se, conVentibus Galliae citerioris peraclis, in Illyricum proficiscitur, quod a Pirustis finitumam partem provinciae incursionibus VaSlari audiρbat. 6. ΕΟ cum Venisset, civitatibus milites imperat, certumque in locum convenire iubet. I. Qua re nuntiata, Pirustae legatos ad eum mittunt, qui doceant, nihil earum rerum publico factum consilio, Seseque paratos eSSe demonstrant omnibus rationibus de iniuriis satisfacere. 8. Percepta a
82쪽
COMM. V. CAP. I-III. - Soratione eorum, Caesar obsides imperat eosque ad certam diem adduci iubet; nisi ita fecerint, Sese bello civitatem pedi
secuturum demonstrat. 9. Iis ad diem adductis, ut impera-Verat, arbitros inter civitates dat, qui litem aestument poenamque constituant. II. 1. His consectis rebus conventibusque peraclis, in ei-teriorem Galliam revertitur atque inde ad exercitum proficiscitur. 2. ΕΟ cum Venisset, circuitiS Omnibus hibernis, singulari militum studio, in summa omnium rerum inopia, circiter Sexcentas eius generis, cuiuS Supra demonStraVimus, naVeSet longas xxvrii invenit instructaS, neque multum abesse ab
eo, quin paucis diebus deduci poSsint. 3. Conlaudatis militibus atque iis, qui negotio praesuerant, quid fleri velit, oStendit atque omnes ad portum Itium conVenire iubet, quo ex portu commodissimum in Britanniam traiecium esSe eognOVerat, circiter milium passuum xxx a continenti: huic rei quod salis esse ViSum est militum, reliquit. 4. Ipse cum legionibus expeditis Ilii et equitibus Dccc in sines TreVerorum prosiiciScitur, qu0d hi neque ad concilia Veniebant, neque imperio parebant, Germanosque TranSrhenanos Sollicitare dicebantur III. 1. Haec civitas longe plurimum totius Galliae equitatu valet magnasque habet copias peditum, Illi enumque, ut Supra demonstravimus, langit. 2. In ea civitate duo de principatu inter Se contendebant. IndutiomaruS et Cingetorix; 3. θquibus alter, simul atque de Caesaris legionumque adventu cognitum est, ad eum Venit, se suosque omnes in ossicio suturos neque ab amicitia populi Romani desecturos confirmavit; quaeque in Treveris gererentur, ostendit. 4. At Induliomarus equitatum peditatumque cogere iiSque, qui per aetatem in armis esse non poterant, in Silvam Arduennam abditis, quae ingenti magnitudine per medios sines Treverorum a numine Rheno ad initium Remorum perlinet, bellum parare instituit. 5. Sed posteaquam nonnulli principes ex ea civitate, et familiaritale Cingetorigis adducti est adventu n0Stri ex e citus perterriti, ad CaeSarem Venerunt et de suiS priValim rebus ab eo petere coeperunt, quoniam civi lati consulere non p0SSent, veritus, ne ab omnibus deSereretur, IndutiomaruRlegatos ad Caesarem militi: 6. Sese idcirco ab suis discederct
83쪽
Qtque ad eum veuire noluisse, quo Deilius estitutem in oscio contineret, ne omnis nobilitatis discessu plebs propter imprudentiam laberetur : I. itaque esse civitatem in sua pot State, seseque Si Caesar permitteret, ad eum in eastra ventinrum, suas civitatisque fortunas eius sidei permissurum. IIII. 1. Caesar, etsi intellegebat, qua de causa ea dicerem tur quaeque eum res ab institulo consilio deterreret, tamen, ne aestatem in Treveris consumere cogeretur, omnibus ad Britannicum bellum rebus comparalis, Indutiomarum ad Se eum Cc Obsidibus venire iussit. 2. His adductis, in iis silio propinquisque eius omnibus, qu .nominatim eVOe Verat, eonsolatus Indutiomarum hortatuSque est, uti in ossicio maneret; 3. nihilo tamen secius principibus Treverorum ad se eonvocatis, hos singillatim Cingetorigi conciliavit, quod cum merito eius a se fieri intellegebat, tum magni intereSSe arbitrabatur, eius auctoritatem inter suos quam plurimum Valere, QuivS tam egregiam in se voluntatem perspexisset. 4. Id tulit factum graviter indutiomarus, suam gratiam inter SuOS minui et, qui iam ante inimico in nos animo fuisset, multo gravius hoc dolore exarSil. V. 1. His rebus constitutis, Caesar ad portum Ilium cum legionibus pervenit. 2. Ibi cognoscit, Lx naves quae in Meldis Iactae erant, tempestate reiectas cursum tenere non potuiSSeatque eodem, unde erant prosectae, reveritSSe; reliquas paratas ad navigandum atque omnibus rebus instructas invenit. 3. Eodem equitatus totius Galliae conVenit, numero milium quattuor, principesque ex omnibus civitatibus; 4. ex quibus perpaucos, quorum in Se ssdem perspexerat, relinquere in GalIia, reliquos obsidum loco secum ducere decreverat, quod, cum ipse abesset, molum Galliae Verebatur. VI. 1. Erat una cum celeris Dumnorix Aeduus, de quo ante ab nobis dictum est. Hunc secum habere in primis con- Stiluerat, quod eum cupidum rerum novarum, cupidum impe- rii, magni animi, magnae inter Gallos auctoritatis cognoverat. 2. Accedebat huc, quod in concilio Aeduorum Dumnorix
dixerat, sibi a Caesare regnum civitatis deferri; quod dictum Aedui graviter serebant, neque recusandi aut deprecandi causa legatos ad Caesarem millere audebant. 3. Id laetum ex Suis
84쪽
hospitibus Caesar cognoverat. Ille omnibus primo precibus petere contendit, ut in Gallia relinqueretur, partim quod insuetus navigandi mare timerei, partim quod religionibus impediri sese diceret. 4. Posteaquam id obstinate sibi ii gari vidit, omni spe impetrandi adempta, principes Galliae sollicitare, sevocare singulos horiarique coepit, uti in continenti remanerent; 5. metu territare: non Sine causa fieri , ut Gallia omni nobilitate spoliaretur; id esse conSilium Caesaris, ut, quos in cospectu Galliae intersicere vereretur, hos omnes in Britanniam traductoS necaret; 6. sidem reliquis interponere, iuSiurandum pDScere, ut, quod eMe ex usu Galliae intellexisseni communi consilio administrare. I. Haec a compluribus ad Caesarem deserebantur. VII. 1. Qua re cognita, Caesar, quod tantum civitati Aeduae dignitatis tribuebat, coercendum atque delerrendum, quibuscumque rebuS pOSSet, Dumnorigem Statuebat; '. quod longius eius amentiam progredi videbat, prOSpiciendum, ne quid sibi ah reipublicae nocere posset. 3. Itaque dies circiter XXV in eo loco commoratus, quod Corus VeniuS navigationem impediebat, - qui magnam partem omnis temporis in his locis flare consueVit, - dabat operam, ut in ossicio Dumnorigem contineret, nihilo tamen secius omnia eius consilia cognosceret; 4. tandem idoneam nactus tempestatem milites equiteSque conScendere in naves iubet. 5. At, Omnium impediiis animis, Dumnorix cum equitibus Aeduorum a caStris, insciente Caesare, domum discedere coepit. 6. Qua re nuntiata, Caesar intermissa prosectione atque omnibus rebus POSl90Sitis, magnam partem equitatus ad eum inSequendum millit retrahique imperat; I. Si vim faciat neque pareat, intersici iubet, nihil hunc se absente pro sano facturum arbitratuS, qui praesentis imperium neglexisset. 8. Ille enim revocatus reSistere ac Se manu defendere suorumque sidem .implorare coepit, Saepe clamitans, liberum se liberaeque esse civitatis, 9. Illi, ut erat imperatum, circumsistunt hominem atque inter-ssciunt; at equites Aedui ad Caesarem omnes reVertuntur. IlI. 1. His rebus gestis, Labieno in continente eum tribus legionibus et equitum milibus duobus relicto, ut portus tueretur et rem frumentariam providerei, quaeque in Gallia
85쪽
gererentur, cognOSceret consiliumque pro tempore ei pro recaperet, 2. ipSe cum quinque legionibuS et pari numero equitum', quem in continenti reliquerat, ad SoliS OecaSum naves solvit ei. leni Asrico provectuS, media circiter nocte Venio intermisso, curSum non tenuit et longius delatus aestu, orta luce sub sinistra Britanniam relictam conSpexit. 3. Tum rurSUS,aestus commutationem SecutuS remiS contendit, ut eam par- em insulae caperet, qua Optimum eSSe egreSSum Superiore aestate cognoverat. 4. Qua in re admodum suit militum virtus laudanda, qui vectoriis gravibuSque naVigiis, non intermisso remigandi labore, longarum naVium curSum adaequarunt. 5. AeceSSum eSi ad Britanniam omnibuS navibus meridiano sere tempore, neque in eo loco hoSliS est visus; 6. sed ut postea CaeSar ex captiviS cognoVii, eum magnae manuS eo conveniSSent, multitudine naVium perterritae, quae cum annotinis priVatiSque, quaS Sui quiSque commodi secerat, amplius octingentae uno erant Visae tempore, a litore diScesserant ac Se in superiora loca abdiderant.
VIIII. 1. CaeSar expoSilo exercitu et loco castris idoneo capto, ubi ex capti Vis cognovit, quo in loco hostium copiae conSedisSent, cohortibus decem ad mare relictis et equitibus trecentis, qui praesidio navibus essent, de tertia vigilia ad hostes contendit, eo minus veritus navibus, quod in litore molli atque aperio deligatas ad ancoram relinquebat, et praesidio navibus Quintum Atrium praefecit. 2. I9Se, noetu progreSSuS milia passuum circiter XII, hoStium copiaS eonSpicatus est. 3. Illi equitatu atque essedis ad numen progreSSi ex loco Superiore nostros prohibere et proelium committere coeperunt. 4. Repulsi ab equitatu, Se in Silvas abdiderunt locum nancti egregie et natura et opere munitum, quem domestici belli, ut videbantur, cauSa, iam ante praeparaVerant: 5. nam crebris arboribus Succisis omnes introitus erant praecluSi. 6. Ipsi ex Silvis rari propugnabant noStrosque intra munitiones ingredi prohibebant. I. At milites legionis septimae le- studine facta et aggere ad munitiones adiecto, locum ceperutiteOSque ex SilViS expulerunt, paucis vulneribus acceptiS. 8. Sed eos fugienteS longius CaeSar prosequi vetuit, ei quod loci na- , turam ignorabat, ei quod, magna parte diei conSumpta, mu- nilioni castrorum tempus relinqui volebat.
86쪽
COMM. V. CAP. VlII XII. Is X. 1. Postridie eius diei, mane tripertilo milites equitesque in expeditionem miSit, ut eos, qui sugerant, perSequerentur. 2. HiS aliquantum itineris progressis, cum iam extremieSsent in prospectu, equites a Quinto Alrio ad Caesarem venerunt, qui nuntiarent, Superiore nocte, maXuma coorta tem-PeSlale , prope omneS naves adflictas atque in litore eiectas eSSe, quod neque ancorae sunesque SubSiSlerent neque nautae gubernatoresque vim pati tempestatis possent: 3. itaque ex eo
concurSu navium magnum eSSe incommodum acceptum.
XI. 1. His rebus cognitis, Caesar legiones equitatumque revocari atque in itinere desistere iubet; ipse ad naves reve titur; 2. eadem sere, quae ex nuntiis litterisque cognoverat, eoram perspicit, Sic ut, amiSSis circiter XL navibuS, reliqua tamen reiici poSSe magno negotio viderentur. 3. Itaque ex
legionibus fabros deligit et ex conlinenti alios accersi iubet; 4. Labieno Scribit, ut, quam plurimas posset, iis legionibus,
quae Sunt apud eum, naVes instituat. 5. Ipse, etsi res erat multae operae ac laboris, lamen commodiSSimum esse Statuit, Omnes NaVes subduci et cum castris una munitione coniungi. 6. In his rebus circiter dies X consumit, ne nocturnis quidem lemporibus ad laborem militum intermissis. I. Subductis navibus castrisque egregie munitis, eaSdem copias, quaS ante, Praesidio navibus reliquit; ipse eodem, unde redierat, prosiciScitur. 8. Eo cum VenisSet, maiores iam undique in eum locum copiae Britannorum convenerant, summa imperii bellique administrandi communi consilio permissa Cassivellauno; cuilis sines a maritimis civi latibus flumen dividit, quod appellatur Tamesis, a mari circiter milia pasSuum LXXX. 9. Huic Superiore tempore cum reliquis civitatibus continentia bella inter-eeSSerant; Sed nostro adventu permoli Britanni, hunc lolibello imperioque praefecerant. XII. 1. Britanniae pars i terior ab iis incolitur, quos natos in insula ipsi memoria proditum dicunt; 2. marituma pars ab iis, qui praedae ac belli inserendi causa ex Belgio iransierant -- qui omnes sere iis nominibus civitatum appellantur, quibus orti ex civitatibus eo pervenerunt - et bello inlato ibi permanSerunt atque agros colere coeperunt. 3. Hominum .est in sinita mulli ludo creberrimaque aedilicia fere Gallicis con-
87쪽
Similia, pecorum magnus numeruS. 4. Utuntur aut aere aut taleis ferreis ad certum ponduS examinatiS pro nummo. 5. Nascitur ibi plumbum album in mediterraneiS regionibus, in m ritumis serrum, sed eiuS exigua est copia; aere utuntur importato. Materia cuiusque generis ut in Gallia est, praeter sagum atque abielem. 6. Leporem et galIinam et anSerem gustare fas non pulant; haec tamen alunt animi VoluptatiSque cauSa. Loca sum temperatiora quam in Gallia, remissioribus frigoribus. XIII. 1. Insula ualura triquetra, cuius unum latus est contra Galliam. Huius lateris alter angulus, qui est ad Cantium, quo fere omnes ex Gallia naves adpelluntur, ad Orientem Solem, inserior ad meridiem spectat. Hoc perlinet circiter milia paSSuum quingenta. 2. Alterum Vergit ad Hispaniam atque occidentem solem; qua ex parte est Hibernia dimidio minor, ut existimatur, quam Britannia, Sed pari spatio tranSmiSSus, atque ex Gallia est in Britanniam. 3. In hoc medio cursu estinSula, quae appellatur Mona; complures praeterea minoreS subiectae insulae existimantur; de quibus insulis nonnulli scripserunt, dies continuos triginta Sub bruma eSse noctem. 4. Nos nihil de eo percontationibus reperiebamus, niSi certiS ex aqua mensuris breviores eSSe, quam in conlinenti, nocteS Videbamus. 5. Huius est longitudo lateris, ut seri illorum opinio, Septingentorum milium. 6. Tertium est contra Septentri0nes; cui parti nulla est obiecta terra, sed eius anguluS laleris ma-Xime ad Germaniam Spectat. Hoc milia passuum Octingenta in longitudinem esSe existimatur. I. Ita omnis insula eSt in circuitu vicies centum milium paSSuum. XIIII. 1. Ex his omnibus longe sunt humanissimi, qui Cantium incolunt, quae regio est marituma omniS, neque multum a Gallica disserunt consuetudine. 2. Inleriores pIerique frumenta non Serunt, sed lacle el carne vivunt pellibusquo sunt vestili. Omnes vero se Britanni vitro inficiunt, quod eaeruleum emicit colorem, atque hoc horridiores sunt in pugna aspectu; 3. capilloque sunt promisso atque omni parte corporis rasa praeter caput et labrum superiuS. 4. UXOPes habent deni duodenique inter se communes, et maXime fratre cum fratribus parentesque cum liberis; 5. sed si qui sunt
88쪽
ex his nati, e0rum habentur liberi, quo primum Virgo quaeque deducta eSt. XV. 1. Equiles hostium essedariique acriter proelio cum equitatu noStro in itinere conflixerunt, tamen ut nostri omnibus partibus Superiores fuerint atque eos in Silvas collesque conpulerint, 2. Sed conpluribus inierseetis cupidius inseculi, nonnulloS ex Suis amiSerunt. 3. At illi, intermiSSo Spatio, inprudentibus n0Stris atque occupatiS in munitione eaStrorum, Subito se ex Silvis eiecerunt inpetuque in e0S sacto, qui erant in statione pro castris collocali, acriter pugna Verunt; 4. duabuS-que missis SubSidio cohortibus a CaeSare, atque his primis legionum duarum, cum hae, perexiguo intermisSo loei spatio inter Se, conStiliSSent, novo genere pugnae perterriliS nostris, per medios audaciSSi me perruperunt Seque inde ineolumes receperunt. 5. Eo die Quintus Laberius Durus tribunus militum interscitur Illi, pluribus Submissis cohortibuS, repelluntur.
. XVI. 1. Τolo hoc in genere pugnae, cum Sub oculis omnium ac pro castris dimicaretur, intellectum eSt, nostrOS propter gravitatem armorum, quod neque insequi cedentes possent neque ab SigniS discedere auderent, minus aplOS eSSe ad huius generis hostem; 2. equites autem magno cum periculo proelio dimicare, propterea quod illi etiam conSulto plerumque cederent et, cum paulum ab legionibus noStros removis-Sent, ex essedis desilirent et pedibus dispari proelio contenderent. 3. EqueSiris aulem proelii ratio et cedentibus et insequentibus par atque idem periculum inserebat. 4. Accedebat huc, ut numquam conserti, sed rari magnisque intervallis proeliarentur stationesque dispositas haberent, atque alios alii deincepS exciperent, integrique et recentes defatigatiS succe
XVII. 1. Postero die procul a castris hostes in collibus constiterunt rarique se ostendere, et leniuS quam pridie nOSirosequites proelio lacessere coeperunt. 2. Sed meridie, cum Caesar pabulandi causa tres legiones atque omnem equitatum cum Gaio 4 rebonio legato misisset, repente ex omnibuS partibus' ad pabulatores advolaverunt, sic uti ab signis legionibusque non absisterent. 3. Nostri acriter in eos impetu facto , rep-
89쪽
pulerunt, neque sinem Sequendi secerunt, quoad subsidio eo n-ssi equites, cum poSl Se legiones viderent: l. praecipites hoSteSegerunt, magnoque eorum numero interfecto, neque Sui colligendi neque consistendi aut ex essedis desiliendi facultatem dederunt. 5. Ex hac fuga protinuS, quae undique con Venerant auxilia di SeeSSerunt, neque p0Si id lempus umquam Summi Sti0biscum copiis hosteS contenderunt. XVII l. 1. Caesar, cognito consilio eorum, ad numen Tarnesim in fines Cassivellauni exercitum duxit; quod flumen uno omnino loco pedibu S, atque h0c aegre, transiri potest. 2. EO cum VeniSSel, animum advertit, ad alteram suminis ripam magnas esse copiaS hOSlium inStructaS. 3. Ripa autem erataculis sudibus praefixis munita, eiusdemque generi S Sub aqua defixae sudes flumine legebantur. T. II iS rebus cognitis a captivis perfugiSque, CaeSar, praemi SSO equitatu, conseSlim legiones Subsequi iuSSit. 5. Sed ea celeritale atque eo impetu milites ierunt, cum capite solo ex aqua extarent, ut hostes impetum legi0num atque equitum Sustinere non p0SSent ripaSque dimittereni ac Se fugae mandarent.. XVlli I. 1. CaSSivellaunus, ut Sopra demonStraVimu S, Omni deposita Spe contentioni S, dimissis amplioribus copiis, milibus circiter quattuor eSSedariorum relictis, itinera nostra SerVabal paulumque ex via excedebat locisque impedilis ac Silvestribus Sese occultabat atque iis regionibus, quibus noe iter facturos cognoVerat, pecora atque homineS ex agris in silvas compellebat ei, 2. cum equitatus n0Ster liberius praedandi Vastandique causa Se in agros eiecerat, omnibuS viiS semilisque essedarios ex Silvis emittebat et magno cum periculo nOSirorum equilum eum iis confligebat, atque hoc metu latius vagari prohibebat. 3. Relinquebatur, ut neque longius ab agmine legionum discedi Caesar pateretur, et tantum in agris Mastandis incendiisque faciendis hostibuS noceretur, quantum labore atque itinere legionarii milites estistere poterant. XX. LInterim Trinobantes, prope firmissima earum regionum ei VitaS, - eX qua Mandubracius adulescens, Caesaris fidem secutus, ad eum in continentem Galliam Venerat, cuius pater in ea civitate regnum obtinuerat intersecluSque erat a Cassivellauno, ipse fuga moriem vitaverat, - legalOS ad Cae-
90쪽
Sarem miliunt pollicenturque, 2. seSe ei dedituros atque imperata factur0S; 3. petunt, ut Mandubracium ab iniuria Cassivellauni defendat atque in civitatem mittat, qui praesit imperiumque oblineat. 4. Hi S Caesar imperat obsides quadraginta frumentumque eXercitui, Mandubraciumque ad eos mittit. Illi
imperata celeriter secerunt, obSides ad numerum Dumentumque miSerunt.
XXI. 1. Trinobantibus de sensis atque ab omni militumiuiuria prohibilis; Cenimagni, Segontiaci, AncaliteS, Bibroci,
Cassi, legationibus miSSis, Sese Caesari dedunt. 2. Ab his cognoscit, non longe eX eo loco oppidum CasSSiVellauni abesse, silvis paludibusque munitum quo SaliS magnus hominum pecorisque numeruS eon Veneri l. 3. Oppidum autem Britanni vocant, cum silvas impeditas Vallo atque lassa munierunt, quo incursionis h0Slium vitandae cauSa eonVenire conSuerunt. 4. EO prosciscitur eum legi0nibus: locum reperit egregie natura atque opere munitum; lamen hunc duabus ex partibus Oppugnare contendit. 5. HosteS, pauliSper morati, militum DOStrorum impetum non tulerunt Seseque alia ex parte oppidi eiecerunt. 6. MagnuS ibi numerus pecoris repertus mullique in fuga Sunt conprehensi alque interseeli. XXlI. 1. Dum haec in his locis geruntur, Cassivellaunus ad Cantium, - quod eSse ad mare Supra demonstraVimVS, quibuS regionibus quattuor reges praeerant, Cingetorix, CarVilius, TaXimagulus, Segovax, - nuntios mittit atque hi S imperat, uti eoaelis omnibuS copiis, castra navalia de improviSO adoriantur atque oppugnent. 2. Ii cum ad eaStra VeniSSeni, DOStri, eruptione saeia, mullis eorum intersectis, capio etiam nobili duce Lugotorige, Suos incolumes reduxerunt. 3. CaSSivellau-DUS, hoc proelio nuntiato, lol detrimentis acceptis, vastalis sinibus, maxime etiam permotuS desectione civitatum, legatos per Al re balem Commium de deditione ad Caesarem mittit. 4. Caesar, cum constituisset hiemare in continenti propter repentinos Galliae motus, neque multum aeStaliS SupereSSet,
atque id facile extrahi posse intellegeret, obsides imperat et, quid in annos singulos vectigalis populo Romano Britannia penderet, constituit; 5. interdicit atque imperat Cassivellauno, ne Mandubracio neu Trinobantibus noceat.