장음표시 사용
121쪽
eei, depopulandam mittit; 3. ipse cum reliquis tribus admen Scaldem, quod innuit in Mosam, extremasque Arduennae partis ire chinstituit, quo cum paucis equitibus prosectum Ambiorigem audiebat. 4. Discedens, poSi diem Septimum sese reversurum confirmat, quam ad diem ei legioni, quae in praesidio relinquebatur, deberi frumentum Sciebat. 5. Labienum Treb0niumque h0rlatur, Si rei publicae commodo sacere possint, ad eum diem revertantur, ut, rurSuS communicato consilio exploralisque hostium rationibus aliud initium belli capere pOSsent. XXX illi. l. Εrat. ut supra demonstravimus, manus certanu'la, n0n Oppidum, non praeSidium. quod Se armiS delenderet, sed in omnis partis dispersa multitudo. 2. Ubi euique aut valles abdita aut loeus Silvestris aut psilus inpedita Spem praesidii aut salutis aliquam offerebal, eonSederat. 3. naee loca Vicinitalibus erant nola, magna inque res diligentiam requirebat non in Summa exercitus luenda - nullum enim poterat universis ab perterrilis ac dispersis perieulum accidere , Sed in singulis militibus conservandis; quae lumen ex Parte res ad salutem exercitus pertinebat. 4. Nam et praedae cupiditas mullos longius evocabal, et Silvae incerti S Oec ullisque itineribus consertos adire prohibebant. 5. Si negotium confici stir-pomque hominum Sceleratorum interfici vellet, dimittendae plures manus didueendique erunt milites; 6. Si conlinere adsigna manipuloS vellet, ut inStiluta ratio et consuetudo exediellus Romani postulabat. loeus ipse erat praesidio barbaris, neque ex oeeullo insidiandi et dispersos ei reum veniendi singulis deerat audacia. I. At in eiusmodi di me ulla libus, quantum diligentia provideri poterat, providebatur, ut poliuS in nocendo aliquid praeter milleretur, ulsi omnium animi ad ulciscendum ardebant, quam cum aliquo militum detrimρnio noceretur. 8. Dimittit ad finitimas civitates nuntios Camar, omnes ad Sevocat spe praedae ad diripiendos Eburones, ut potius in Silvis Gallorum vita, quam legionarius miles, pericli letur, Simes ut, magna multitudine circumfusa, pro tali facinore Stirps ac nomen civitatis tollatur. 9. Magnus undique numerus celer ter convenit.' XXXV. 1. Haec in omnibus Eburonum partibus gere ψ
122쪽
COMM. VI. CAP. XXXIII-XXXVI. Ira
hantur, diesque adpetebat Septimus, quem ad diem Caesar ad impedimenta legionemque reverti eonStiluerat. 2. Hic, quantum in bello fortuna possit et quantoS adserat eas , cognosci potuit. 3. Dissipatis ac perterritis hoStibus, ut demonstravimuS, manuS erat nulla, quae Parvam modo eausam timoris
adferret. rans Rhenum ad Germanos pervenit fama, diripitaurones atque ultro omnes ad praedam evocari. 5. Cogunt equilum duo milia Sugambri, qui Suni proxumi Rheno, a quibus reeeptos ex fuga TencterOS atque Usipetes Supra docuimus. 6. Τranseunt Rhenum navibuS ratibusque. triginta milibus passuum infra eum locum, ubi pons erat persectus praeSidiumque ab Caesare relictum, prim OS Eburonum fines adeunt; multos ex fuga dispersos excipiunt, magno pecoris numero, euius sunt cupidissimi barbari, poliuntur. 7. lnvituli l raeda longius procedunt. N in hos palus in bello latrociniisque natos, n0n silvae morantur. Quibus in lociS Sit CaeSar, eX captivis quaerunt; pro seclum longius reperiunt onmemque exercitum disceSSiSSe cognO,cunt. 8. Atque unus ex captivis. Quid vos, inquit, hunc miseram ac tenuem sectamini praedam, quiabus litet iam esse fortunatissimis ' Tribus horis Aduulueam venire potestis; huc omnes suas Drtunus eXercitus Rumansrum contulit; 9. praesidiι tantum est, ut ne murus quidem cingi possit neque quisquam egredi eaetra munitiones audeat. 10. Oblata spe Germani, quum nacti erant praedam, in Oec ullo relinquunt; ipsi Aduatueam contendunt usi eodem duee, cuius haec indieio cogno Verunt. XXXVI. 1. Cicero. qui omnes Superiores dies praeceptis Caesaris cum Summa diligentia milites in castris continuisset ac ne calonem quidum quemquam extra munitionum egredi paSSuS esset, Septimo die, uillidens de numero dierum Caesarem sidem Servaturum, quod longius progressum audiebat neque ulla de reditu eius fama adserebatur, 2. simul eorum, permotus Vocibus, qui illius patientiam paene obsesSionem appellabant, . si quidem ex caSiriS egredi non liceret, nullum eiusmodi easum ex peelans, quo, novem Oppositis. legionibus ma-Σimoque equitatu, dispersis ac paene deletis hostibus, in milibus passuum tribus offendi posset, quinque cohorteS frumentalum an proximM Segetes militi, quas inter et castra unuS omnino
123쪽
eollis intererat. 3. Conplures erant ex legionibus aegri rei eli; ex quibus qui hoc Spalio dierum convaluerant, circiter ccc sub vexillo una milluntur; magna praeterea multitudo ealonum, magna Vis iumentorum, quae in caSiriS SubSederant, laeta polestale Sequitur. XXXVII. 1. Hoc ipso tempore et casu Germani equites interveniunt, protinusque eodem illo, quo Venerant, cursu ab decumana porta in caStra inrumpere conantur, 2. nec prius sunt visi, obiectis ab ea parte silvis, quam caStris adpropinquarent, uSque eo ut, qui Sub Vallo lenderent mercatoreS, reeipiendi sui lacullatem non haberent. 3. Inopinantes nostrire nova perturbantur, ac Vix primum impetum cohors in statione sustine l. 4. Circumfunduntur ex reliquis hoSles partibus, Si quem aditum reperire posSent. 5. Aegre portas nostri tuentur; reliquos aditus locus ipse per Se munitioque defendit. 6. Tolis trepidatur castris, atque aliuS ex alio cauSam tumultuS quaerit; neque quo signa ferantur, neque quam in partem qui Sque eon Veniat, provident. I. Alius iam castra capta pronuntiat; alius, deletu exercitu atque imperatore, ViciOreS barbarOS venisse contendit; 8. plerique novas Sibi ex loco religiones singunt, Cottaeque et Titurii calamitatem, qui in eodem occiderint castello, ante oculos ponunt. 9. Tali timore omnibus perterrilis, constrinatur opinio barbaris, ut ex captivo audierant, nullum eSSe intus praesidium. 10. Perrumpere nituntur Seque ipsi adhortantur, ne laniam sortunam eX manibus dimittani. XXXVIlI. 1. Erat aeger cum praesidio relicius Publius Sextius Baculus, qui primum pilum ad CaeSarem duXerat, cuiuS mentionem Superioribus proeliis secimus, ac diem iam quintum cibo caruerat. 2. Hic dissiSus Suae atque omnium saluti inermis ex tabernaculo prodit; Videt, inminere hostes atque in summo esse rem diScrimine: capit arma a proximis atque in porta conSistit. 3. ConSequuntur hunc centu- .riones eius cohortis, quae in Statione erat; paulisper una proelium sustinent. 4. Relinquit animus Sextium graVibus ameeptis Vulneribus; aegre per manuS tractuS Servatur. 5. Hoespalio interposito reliqui sese confirmant tantum, ut in m nitionibus consistere audeant speciemque defensorum prae-bant.
124쪽
XXXVIIII. 1. Interim consecta frumentalione milites nostri Clamorem exaudiunt; praecurrunt equites; quanto res sit in periculo, cognoScunt. 2. Hic Vero nulla munitio eSt, quae pediterritos recipiat: modo conscripti atque usus militaris imperili ad tribunum militum centurioneSque Ora convertunt, quid ab his praecipiatur, expectant. 3. Nemo est tam sortis, quin rei novitale perturbetur. 4. Barbari Signa procul conspicati, oppugnatione desiSlunt; redisse primo legioneς credunt, quas longius diScessisse ex captivis cognoverant; POSlea, deSpecta paucitate, ex omnibuS partibus impetum faciunt. XXXX. 1. Calones in proxim lim tumulum procurrunt. Hinc celeriter deiecti se in signa manipul0Sque coniciunt; eo magis timidos perterrent milites. 2. Alii, cuneo saelo ut celeriter perrumpant, cenSeni, quoniam tam propinqua sint caStra, et Si pars aliqua circumventa ceciderit, at reliquos Servari poSSe conssidunt; 3. alii, ut in iugo consistant atque eundem omnes ferant casum. 4. Hoc veteres non probant milites , qu0S Sub Vexillo una prosectos docuimus. Itaque inter se cohortali, duce Gaio Trebonio, equite Romano, qui eis erat praep0SiluS, Per
medios hoSles perrumpunt incolumesque ad unum OmneS in emtra perveniunt. 5. Hos subSeculi calones equitesque eodem impetu militum virtute servantur. 6. At ii, qui in iugo con- Sliterant, nullo eliam nunc usu rei militaris percepto, neque in eo, quod probaVerant, consilio permanere ut Se loco Superiore defenderent, neque eam, quam prodesSes alii S Vim celeri- talemque viderant, imitari poluerunt, sed se in castra recipere conati iniquum in locum demiserunt. I. CenturioneS, quorum nonnulli ex inserioribus ordinibus reliquarum legionum Virtutis causa in Superiores erant ordines huius legionis traductine ante pariam rei militaris laudem amitterent, sortissime pugnantes conciderunt. 8. Militum pars, horum Virtute Summotis hostibus, praeter spem incolumi S in eaStra perVenit, pars a barbaris circumvenia perii l. XXXXI. 1. Germani desperata expugnatione eaStrorum quod nostros iam constitisse in munitionibus videbant, eum ea praeda, quam in silvis deposuerant, trans Rhenum SeSe receperunt. 2. Ac lanius suit etiam post discessum hostium ierror, ut ea nocte, cum Gaius Volusenus miSSuS cum equi-
125쪽
talu ad castra venisset, fidem non saceret, adesse cum incolumi Cae arem exercitu. 3. Sic omnino animos timor praeo cupaverat ut, paene alienala mente, delelis omnibus eopiis equitatum se ex suga recepi SSe, dicerent, neque incolumi exercitu Germa-DOS eastra oppugnaturos fuisse contenderent. 4. Quem timorem CaesariS adventus Sustulit. XXXX l I. l. Reversus ille, eventus belli non ignorans, unum, quod Ghortes ex statione ei praesidio essent emissae, questuq - ne minimo quidem casu locum relinqui debuisse mullum fortunam in repentino hostium adventu potuisse iudieavit; 2. multo etiam amplius, quod paene ab ipSo vallo porti Sque eastrorum barbaros avertiSSel. 3. Quarum omnium rerum maxime admirandum videbatur, quod Germani, qui eo consilio Rhenum transierant, ut Ambiorigis sines depopularentur ad ea ira Romanorum delali Oplatissimum Ambiorigi beneficium obtulerunt. XXXX li I. 1. Caesar, rursus ad vexandos hosteS prosectus, magno coacto numero ex sint lumis civitatibus, in omnes partes dimillit. 2. Omnes vici atque omnia aedisseia, quae quisque eon SpeXerat, ineendebantur; praeda ex omnibus locis agebatur; 3. frumenta non Solum tanta multitudine iumentorum utque hominum consumebantur, Sed etiam anni tempore atque imbribus procubuerant; ut, Si qui etiam in prae- Sentia Se occultaSSent, lamen his, deducto exercitu , rerum omnium inopia pereundum videretur. 4. Ac saepe in eum locum Ventum eSt, tanto in omnis partis diviSο equitatu, ut modo visum ab se Ambiorigem in fuga circumspicerent captivi, nee plane etiam abisse ex conspectu contenderent, 5. ut, Spe consequendi inlata atque in sinito labore suscepto, qui Se Summam ab Caesare gratiam inituros putarent, paene naturam Studio Vineerent, semperque paulum ad sumi, am felicitatem defuisse videretur, atque ille latebris aut sabibus se eriperet et noctu oce ulla luS alias regiones parteSque peterei, non maiore equitum praesidio quam quattuor, quibus SoliS Vitam Suam commi uere audebat XXXX illi. l. Tali modo vastalis regionibus exercitum Cae-Sar duarum cohortium damno, Durocortorum Remorum P
ducit, concilioque in eum locum Galliae indicio, de eoniura-
126쪽
tione Senonum et Carnulum quaestionem habere instituit; 2. et de Accone, qui princeps eiuS eonSilii fuerat, graviore sententia pronuntiata more maiorum Supplicium Sumpsit. Nonnulli iudicinin verili profugerunt. 3. Quibus cum aqua atque igni interdixisset, duas legiones ad sines Treverorum, duas in Lingonibus, sex reliquas in Senonum sinibus Agedinci in hibernis conlocavit, frumentoque exercitui pro Vi SO, ut instituerat, in Italiam ad conventus agendos proseclus eSt-
IA. U. C DCCIIJ. Bollum Vercingetorigis.
I. 1. Quieta Gallia, Caesar, ut con Stituerat, in Italiam ad conventus agendos prolistiscitur. Ibi cognoscit de Clodii caede, Senatusque eonSullo stertior factus, ut omnes iuniores Italiae coniurarent, delectum lota provincia habere instituit. 2. Eae res in Galliam Transalpinam celeriter perseruntur. Addunt ipsi et ad singunt rumoribus Galli, quod reS poscere Videbatur, relineri urbano motu Caesarem neque in tantis dissensionibus ad exercitum Venire poSSe. 3. Hac impulsi occasione, qui iam ante So populi Romani imperio subiectos dolerent, liberius atque audacius de bello consilia inire incipiunt. 4. lndietis inter se principes Galliae conciliis silvestribus ac re molis locis queruntur de Aeconis morte; posse hunc casum ad ipSOS recidere demon Strant; 5. miserantur communem Galliae fortunam; omnibuS pollicitationibus ac praemiis deposcunt, qui belli
127쪽
initium faciani et sui capitis periculo Galliam in libertatem vindicent. 6. Imprimis rationem esse habendam dicunt, priusquam eorum clandestina conSilia esserantur, ut Caesar ab exercitu intercludatur. 7. Id esse facile, quod neqne legiones audeant absente imperatore ex hibernis egredi, neque imperator sine praeSidio ad legioneS pervenire 90SSil. 8. PO- Stremo in acie praestare interflui, quam non veterem belli glo- . riam libertatemque, quam a maioribus acceperint, recuperare. II. 1. His rebus agitatis, prost lentur Carnules, se nullum periculum communis salutis causa recusare, principesque eae omnibus bellum facturos pollicentur et, 2. quoniam in praesentia obsidibus funere inter se non possint, ud res esseratur ut iureiurando ac fide sanciatur, petunt, conlatis militaribus Signis, quo more eorum graVisSima caerimonia continetur, ne facto initio belli ab reliquis deserantur. 3. Tum conlaudatis Carnutibus, dato iureiurando ab omnibus, qui aderant, lem-p0re eius rei constitulo, ab concilio disceditur. III. 1. Ubi ea dies venit, Carnules, Gutruato et Conconneto dum no ducibus, desperatis hominibus, Cenabum signo dato concurrunt civesque Romanos, qui negotiandi causa ibi eonstiterant, in his Gaium Fusium Citam, honeSlum equilem Romanum, qui rei frumentariae iuSSu CaeSaris praeerat, interst-ciunt, bonaque eorum diripiunt. 2. Celeriter ad omnes Galliae civitales fama perfertur. Nam ubicumque maior atque inluSirior incidit res, clamore per agros regionesque Signi sicant; hunc alii deinceps excipiunt et proxumis tradunt, ut tum ac eidil. 3. Nam quae Cenabi oriente Sole gesta eSSent, ante primam consectam vigiliam in sinibus Arvernorum audita Sunt, quod spatium est milium passuum circiter CLX.
IIlI. 1. Simili ratione ibi Vercingetorix, Celtilli silius , Adi
Vernus, Summae polentiae aduleScenS, cuius paler principatum Galliae totius obtinuerat et ob eam cauSam, quod regnum adpetebat, ab civitate erat intersectus, convocalis Suis clientibus facile incendit. 2. Cognito eius consilio ad arma concurritur. Prohibetur ab Gobannitione, patruo suo reliquisque principibus, qui hanc temptandam fortunam non. existimabant ; expellitur ex oppido Gergovia; 3. non destitit lamen alque in agris habet delectum egentium ac perditorum. Hae coacta manu,
128쪽
quoscumque adit ex civitate, ad suam sententiam perducit; . hortatur, ut communis libertatis causa 'arma capiant, magniSque coactis copiis adversarios suos, a quibus paulo ante erat eiectus, expellit ex civitate. 5. Rex ab Suis appellatur. Dimittit quoque versus legationes; obleslatur, ut in fide maneant. 6. Celeriter sibi Senones, Parisios, Pictones, Cadurcos, ΤurOnoS, Aulercos, Lemovices, Andos reliquOSque omneS, qui Oceanum adlingunt, adiungit; omnium consenSu ad eum desertur imperium. I. Qua oblata potestate omnibus his civitatibus ObSides imperat, certum numerum militum ad se celeriter adduci iubet, 8. armorum quantum quaeque civitas domi quodque ante tempus esticiat, constituti; imprimis equitatui studet. 9. Summae diligentiae summam imperii severitatem addit; magnitudine supplicii dubitantes cogit. 10. Nam maiore commisso delicto igne atque omnibus tormentis necat, leviore de causa auribus desectis, aut singulis essOSSis Oculis, domum remittit, ut sint' reliquis documento et magnitudine poenae perterreant alios. V. 1. His suppliciis celeriter coacto exercitu, Lucterium Cadurcum, summae hominem audaciae, cum parte copiarum in Rutenos mittit; ipse in Bituriges proficiScitur. 2. Eius adventu Bituriges ad Aeduos, quorum erant in fide, legatos mittunt subSidium rogatum, quo facilius hostium copias SuSlinere posSint. 3. Aedui de consilio legatorum, quoS CaeSar ad exercitum reliquerat, copias equitatus peditatusque subsidio Biturigibus mittunt. 4. Qui cum ad numen Ligerim VeniSSent, quod Bituriges ab Aeduis dividit, paucos dies ibi morali neque numen transire ausi domum revertuntur legalisque nostris renuntiani , 5. Se Biturigum perfidiam Veritos revertiSSe, quibus id consilii suisse cognoverint, ut, Si numen transisSentuna ex parte ipsi, altera Arverni se circumsisterent. 6. Id eane do causa, quam legatis pronuntiarunt, an perfidia adducti secerint , quod nihil nobis constat, non Videtur pro certo eSSeponendum. I. Bituriges eorum discessu statim cum Arvernis
VI. l. His rebus in Italiam Caesari nuntiatis, cum iam ille urbanas res virtute Cn. Pompei commodiorem in Stalum pervenisse intellegeret, in Transalpinam Galliam prosectus est.
129쪽
2. Eo cum venisset, magna dimeullate adliciebatur, qua ration ad exercitum pervenire pOSSel. 3. Nam si legiones in provinciam aecerseret, se absente in itinere proelio dimicaturas intellegebat; Si ipse ad exercitum contenderent, ne iis quidem eo tempore, qui quieti Viderentur , Suam Salutem reele com- milli videbat. VII. 1. Interim Lucterius Cadurcus in Rutenos mi SSus , eam civitatem Arvernis eo neiliat. 2. Progressus in Nili obroges et Gabalos, ab utrisquo obsideS accipit et, magna coacta manu, in provinciam Narbonem Versus eruptionem sacere contendit. 3. Qua re nuntiata, Caelar omnibus conSiliis anteVeriendum existimavit, ut Narbonem proficisceretur. 4. ΕΟ cum venisset, limentes confirmat. praesidia in Rutenis provincialibus, Volcis Arecomicis, Tolosatibus circumque Narbonem, quae loea hostibuS erant sinitima, eonstituit, 5. pariem copiarum ex prOVineia Supplementumque, quod ex Italia adduxerat, in Helvios, qui sines Arvernorum contingunt, conivenire iubet. Ill. 1. llis rebus comparalis, represso iam Lucterio et remoto, quod intrare intra praesidia periculosum putabat, in Helvios proficiscitur. 2. Etsi mons Cebenna, qui Arvernos ab Helviis discludit, durissimo tempore anni altissima nive iter impediebat, lamen discussa nive sex in altitudinem pedum atque ita viis pale saetis, summo militum Sudore ad sines A vernorum pervenit. 3. Quibus oppreSSis inopinantibus, quod Se Cebenna ut muro munitos existimabant, - ab ne Singulari quidem umquam homini eo tempore anni semilae patuerant - equitibus imperat, ut quam latissime poSSint, vagentur et quam maximum hostibus terrorem inserant. 4. Celeriter haec fama ac nuntiis ad Vere ingetorigem perseruntur; quem perterriti omnes Arverni ei reum sistunt atque obseerant ut suis fortunis consulat neu se ab hostibus diripi patiatur, praeSertim cum viduat omne ad se bellum translatum. 5. Quorum ille precibus permotus, castra ex Biturigibus movet in Arver-
Vil II. 1. At Caesar, biduum in his locis moratus, quod hae de Vercingetorige usu ventura opinione praeceperat, per ea u-Sam supplementi equi latusque cogendi ab exercitu discedit; Brutum adulescentem his copiis praesicit; 2. hunc monet, ut
130쪽
in Omnis paries equites quam latissime pervagentur: daturum Se Operam, ne longius trid io ab castris absit. 3. uis eonfli-sulis rebus, suis inopinantibus quarn maximis potest itineribus, Viennam pervenit . Ibi nanctus recentem equitatum, quem Inullis ante diebus eo praemiserat, neque diurno neque n elurno itinere intermisso per fines Aeduorum in Lingones contendit, ubi duae legiones hiemabant, ut, si quid etiam de sua salute ab Aeduis iniretur consilii, celeritate praecurreret. 5. eum perveniSSet, ad reliquas legiones millit priusque omnes in unum locum cogit, quam de eius adventu Arvernis nuntiari posSel. 6. Hac re cognita, Veneingetorix rursus in Bituriges exercitum reducit, atque inde proseclus, Gorgobinam, Boiorum oppidum, quos ibi Helvetico proelio victos Caesar conlocaverat Aeduisque adtribueratrioppugnare inSliluit. X. 1. Magnam haec res Caesari dissicultatem ad eons, lium capiendum adserebat, si reliquam partem hiemis uno in loeo legiones conlineret, ne, stipendiariis Aeduorum expugnatis cuncta Gallia deficeret, quod nullum amiciS in eo praesidium videretur positum esSe: Si maturius ex hibernis edueeret, ne ab re frumentaria duris subvectionibus laborareti 2. Praestare visum est lamen omnis disticultates perpeti, quam
tanta contumelia accepta, omnium Suorum Voluntates alienare. 3. Itaque cohortatus Aeduos de Supportando commeatu, pra
millit ad Boios, qui de suo adventu doceant hortenturque, ut in fide maneant atque hostium impetum magno animo SuSlineant. 4. Duabus Agedinci legionibus atque impedimentis totius exercitus relielis, ad Boios proficiScitur. XI. l. Altero die cum ad oppidum Senonum Vellaunodunum a ' VenisSel, ne quem poSi Se hostem relinqueret, quo e X peditiore re frumentaria uteretur, oppugnare instituit id iust biduo circumvallavit; 2. tertio die missis ex oppido legalis de dedi-3 1ione, arma conferri, iumenta produci, Sexeen los obSides dari iubet. 3. Ea qui conssceret C. Trebonium legatum relinquit, ipse ut quam primum iter laeeret. Cenabum Carnulum proiiciscitur; 4. qui, tum primum adlato nuntio de oppugnatione Vellaunoduni, cum longius eam rem ductum iri existimare ut, praesidium Cenabi tuendi causa, quod eo mitterent, eomparabant. 5. IIuc biduo pervenit. Castris ante oppidum positis