장음표시 사용
31쪽
XXXXII. 1. Cognito Caesaris adventu, Ariovistus legatos ad eum millit: qu0d antea de colloquio postulasset, id per
Se fieri licere, quoniam propiuS acceSSisset, Seque id Sine periculo lacere posSe existimare. 2. Non reSpuit cotidicionem CaeSar, iamque eum ad sanitatem reverti arbitrabatur, cum id, quod antea petenti denegasset, ultro polliceretur, magnamque in Spem veniebat, a. pro suis tantis populique Romani in eum bene iliciis, cognitis suis postulalis, fore, uti pertinacia desisteret. Dies conloquio dictus eSt ex eo die quintus. 4. Interim, saepe ultro citroque cum legali inter eOS mitterentur, Ariovistus postulavit, ne quem peditem ad conloquium Caesar adduceret: vereri se, ne per inSidias ab eo circumveniretur;
uterque cum equitatu veniret: alia ratione SeSe non eSSe Vemturum. 5. Caesar, quod neque conloquium interposita causa
tolli volebat, neque Salutem Suam Gallorum equitatui committere audebat, commodisSimum esse Statuit, omnibus equis Gallis equitibus detractis, eo legionarios milites legionis decimae, cuiquam maxime considebat, imponere, ut praeSidium quam amicissimum, Si quid opus laeto eSSel, haberet. 6. Quod cum fleret, non inridicule quidam ex militibus decimae legionis dixit: plus, quam pollicitus esset, Caesarem facere: pollicitum, se in cohortis praetoriae loco decimam legionem habiturum, nunc ua. equum reScribere.
XXXXIlI. 1. Planicies erat magna et in ea iumulus terrenuS salis grandis. Hic locus aequo fere spatio ab caSlriSAriovisti et Caesaris.uberat. 2. Eo, ut erat dictum, ad conloquium Venerunt. Legionem Caesar, quam equis deVeXerat, paSsibus ducentis ab eo tumulo constituit. Item equites Ario visti pari intervallo constiterunt. 3. AriovistuS, ex equis uteonloquerentur et, praeter Se, denos ut ad conloquium addueerent, poStulavit. 4. Ubi eo ventum est. Caesar initio orationis, Sua Senatusque in eum beneflcia commemoravit, quod reae appellatus esset a senatu, quod amicus, quod munera amplissime missa; quam rem et paucis contigisse et pro magnis hominumolpiciis consuesse tribui docebat; illum, cum neque aditum ne que causam postulandi iustum haberet, beneficio ae liberalitate Sua ac Senatus ea praemia consecutum. 6. Docebat etiam, quum veteres quamque iustae causae necessitudinis ipsis eum Aeduis
32쪽
COMM. I. CAP. XXXXII XXXXIIII. 25
intercederent; I. quae senatusconsulta quotiens quamque honori flea in eos facta essent; ut omni ιempore totius Galliae principatum Aedui tenuissenι, prius etiam, quam nostram amicitiam appetissent. 8. Populi Romani hanc esse consuetudinem, ut sotios atque amicos non modo sui nihiι deperdere, sed gratia, dignitate, hon re auctiores veliι esse; quod vero ad amicitiam populi Romani adtulissent, id iis eripi quis pati posset 's. Postulavit deinde eadem, quae legalis in mandatis dederat: ne aut Aeduis aut eorum sociis bellum inferret; obsides res deret; si nullam partem Germanorum domum remittere p03set, ut nθ quos amplius Rhenum transire pateretur. XXXX III. i. Ariovistus ad postulata Caesaris pauca respondit, de suis virtus ibus multa praedicavit: 2. Transisse Rhenum Sege non sua sponte, sed rogatum eι accersitum a Gallis non sine magna spe magnisque praemiis domum propinquosque reliquisse; sedes habere in Gallia ab ipsis concessas, obsides ipsorum voluntate datos; stipendium capere iure belli, quod vietores vietis imponere consuerinL 3. Non sese Gallis, sed Gallos sibi bellum intulisse: omnes Galliae eivitates ad Se oppugnandum venisse ac contra se castra habui3se; eas Omnes copias a se uno proelio pulsas ac superatas esse. 4. Si iterum eaeperiri velint, se iterum paratum esse defertare; si pace uti felint, iniquum esse de stipendio recusare, quod sua voluntate ad id tempus pependerinL 5. Amieitiam populi Romani sibi ornamento et praesidio, non detrimento esse oportere, idque se ea spe petisse. Si per populum Romanum si pendium remittatur et dediticii subtrahantur, non minus I henter sese recusaturum populi Romani amicitiam, quam adpetierit. 6. Quod multitudinem Germanorum in Galliam traducat, id se sui muniendi, non Galliae impugnandae causa facere: eius rei testimonium esse, quod nisi rogatus non v
nerit et quod bellum non intulerιt, sed defenderit. I. Se prius in Galliam venisse quam populum Romanum. Numquam ante hoc ιempus eXercitum populi Romani Galliae provineiae sin bus egressum. 8. Quid sibi vellet ' Cur in suas possessiones veniret ' Provinciam suam hane esse Galliam, sisut itiam nostram. Ut ipsi eoneedi non oporteret, si in nostros sines Nerum faceret, sic item nos esse inisuos, quod in suo iure
33쪽
se interpellaremus. 9. 0uod fratres Aeduos appellatos diceret, non se tam barbarum neque tum imperitum rase rerum,
ut non sciret, neque bello Allobrogum proaemo Aeduos Romanis auaeilium tulisse, neque ipsos in his contentionibus, quas Aedui secum eι eum Sequanis habuissent, auXilio populi Romani u808 e88θ. 10. Debere se suspicari, simulatu Caesarem umicitia, quod eaeercitum in Gallia habeat, sui opprimendi causa habere. 11. Pui nisi deeedat atque eaeercitum deduc eae his regionibus, sese illum non pro amico, sed hoste habiturum. 12. Quod si eum interfecerit, multis sese nobilibus principibusque populi Romani gratum esse facturum; id se ab δis per eorum nuntios compe tum habe e, quorum omnium gratiam atque amisitiam eius morte redimere posset 13. Uu0d si discessisset et liberam possessionem Galliae sibi tradidisset, mustno se illum praemio remuneraturum et, quaecumque bella geri vellet, sine ullo eius labore et periculo confe-eturum.
XXXXV. 1. Mulla ab Caesare in eam sententiam dicta Sunt, quare negotio desistere non posset, et neque Suam neque popuιi Roma ni consuetudinem pati, uti optime merentes Socios deSereret, neque se iudicure, Galliam potius esse Ariovisti quam populi R0muni. 2. Bello superatos esse Arvernos et Rutenos ab Ouinto Fabio maer o, quibus populus R0manus ignovis8et, neque in provinciam redegisseι neque stipendium imposuisset. 3. Ouod si antiquissimum quodque tempus Spectari oporteret, populi Romani iustissimum esse in Gallia imperium; si iudicium senatus observari oporteret, liberam debere es e Galliam, quam bello victum suis legibus uti vo
XXXXV . 1. Dum haec in conloquio gerun ur, Caesari nuntiatum est, equites Ariovisti propius lumulum accedere et ad nostros adequitare, lapides telaque in noSiros conicere 2. Caeser loquendi finem facii Seque ad Suos recepit suisque imperavit, ne quod omnino telum in hostes reicerent. 3.jNam etsi sine ullo periculo legionis delectae cum equitatu proelium lare videbat, tamen committendum non putabat, ut pulsisS binslibus dici posset, eos ab se per sdem in conloquio cireuinventos. 4. Posteaquam in vulgus militum elatum eSt, qua a
34쪽
COMM. I. CAP. XXXXIIII XXXXVIII. 27
rogantia in conloquio Ariovistus usus omni Gallia Romanis interdixisset, impetumque in noStros eius equi leS seciSsent, eaque res conloquium ut diremiSSel, multo maior alacritas Studiumque pugnandi maius exercitui iniectum est. XXXXVll. l. Biduo post Ariovistus ad Caesarem legatos mittit: Velle se de his rebus quae inter eos agi coeptae neque perfectae essent, assere cum eo: uti aut ιterum conloquio diem constitueret, aut, si id minus vel Ieι, e suis legatis aliquem ad se mitteret. 2. Conloquendi Caesari cauSa Visa non eSt, et eo magis, quod pridie eius diei Germani relineri non potuerant, quin in nostros tela conisterent. 3. Legatum e SutS SeSe magno eum perieulo ad eum missurum et hominibus seris obieci rum existimabat. 4.CommodisSimun visum est Gaium Valerium Procillum, C. Valeri Caburi silium, summa virtute et humanitale adolescentem, cuius pater a Gaio Valerio Flacco civi- late donatus erat, et propter sidem et propter linguae Gallicae Scientiam, qua multa iam Ariovi Stus longinqua consuetudine utebatur, et quod in eo peecandi Germanis cauSa non eSSe, ad eum millere, et Marcum Melium, qui hospitio Ariovisti utebatur. 5. His mandavit, ut, quae diceret ArioviStus cogn0Scerent ei ad Se referrent. 6. Quos cum apud Se in caStris Ariovi- SlUS con SpeXiSSet, exercitu suo praesente, conclamavit: Quid ad se venirent 7 an speculandi causa Τ Conantis dicere prohi-tuit et in catenas eoniecit. , XXXXV lil. 1. Eodem die castra promovit et milibuS paS- suum Sex a CaeSaris castris sub monte consedit. 2. Postridie eius diei praeter castra Caesaris suas copias traduxit et milibus passuum duobus ultra eum castra secit eo consilio, uti frumento eommeatuque, qui ex Sequanis et Aeduis Subportare' tur, CaeSarem intereluderet. 3. Ex eo die dies continuos quinque, Caesar pro castris suas copias produxit et aciem in- Structam habuit, ut, si vellet Ariovistus proelio contendere, ei polesias non deesset. l. Ariovistus his omnibus diebus exer- citum caStriS continuit, equestri proelio cotidie contendit. Genus hoc erat pugnae, quo se Germani exercuerant. 5. Equse tum milia eran sex, lolidem numero pedites velocissimi ac so limimi, quos ex omni eOpia singuli singulos, suae SalutiS cauSa, delegerant: eum his in proeliis versabantur. 6. Ad eoS Se equi-
35쪽
tes recipiebant: hi, si quid erat durius concurrebant, si qui graviore vulnere aleeplo equo desti derat, circumsistebant, T. si quo erat longius prodeundum aut celerius reeipiendum, lania erat horum exeret latione celeritas, ut iubis equorum sublevatieursum adaequarent.
XXXXVlli I. 1. Ubi eum castris se tenere Caesar intellexit, ne diutius eo timeatu prohibpretur, ultra eum locum, quo in loco Germani consederant. ci rei ter passus seXeenlOS ab iis, castris idoneum locum delegi l. adieque tripliei instructa, ad eum locum Venit. 2. Primam et Secundam aciem in armis eSse, tertiam eastra munire iussit. 3. Hic locus ab hoste eiret ter paSSuS sexcentos. uti dictum est, aberat. Eo circiter hominum numero sed edim milia expedita cum omni equitatu Ariovistus miSil, quae copiae n0Stros perterrerent, et munitione prohiberent. 4. Nihilo Sestius Caesar, ut ante constituerat, duas acies hOSlem propulsare. tertiam Opus perfleere iussi L 5. Munilis castris duas ibi legiones reliquit et partem auxiliorum, quattuor reliquas in castra maiora reduxit. L. 1. Proximo die, institulo Suo, Caesar e castris utrisque copias suas eduxit paulumque a maioribus caStris progressus
aciem instruxit, hostibus pugnandi polestalem fecit. 2. Ubi ne tum quidem eos prodire intellexit, circiter meridiem exercitum in eastra reduxit. Tum demum Ariovistus partem suarum eopiarum, quae castra minora oppugnaret, misit. Acriter utrimque usque ad Vesperum pugnatum est. 3. SoliS Occasu Suas copias Ariovistus multis et inlatis et aeceptis vulneribus, in eastra reduxit. 4. Cum ex ea seliviS quaereret CaeSar, quamobrem Ariovistus proelio non decertaret, hanc reperieb il cau-Sam , quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut matresfamiliae eorum sortibus et vaticinationibus declararent, utrum proelium committi ex usu esset, necne; eas ita dicere: non esseras Germanos superare, Si ante noCam lunam proelio contendissent.
LI. 1. Postridie eius diei Caesar praesidium uirisque castris, quod salis esse ViSum est, reliquit; omnis alarios in Pon-Speelu hostium pro eastris minoribus constituit, quod mIn mullitudine militum legionariorum pro hostium numero Valebat, ut ad Speciem alariis uteretur; ipse triplici instructa
36쪽
COMM. I. CAP. XXXXVIII LIII. is
acie usque ad eaSira hostium accessit. 2. Tum demum necessario Germani SuaS eopias eastris eduxerunt generatim quo constituerunt paribus intervallis, HarudeS, Mareo manOS, Triboces, VangioneS NemeleS, SeduSi OS, SuebOS, Omnemque aciem suam redis et carris circumdederunt, ne qua SpeS in fuga relinqueretur. 3. Eo mulieres imposuerunt, quae in proelium prosiciSeentes passis manibus stentes inplorabant, ne Se in Servitutem Romanis traderent. LII. 1. Caesar singulis legionibus singulos legalos ei quae-Storem praefecit, uti eos teSles suae quiSque virlui s haberet; 2. ipse a dextro cornu, quod eam partem minime firmam hostium esSe animadverterat, proelium eo mini Sit. 3. lla nostri acriter in hostes, Signo dato, impetum secerunt, itaque hostes repente celeriterque procurrerunt, ut spatium pila in hostes coniciendi non daretur. 4. Reiectis pilis, comminus gladiiS pugnatum eSt. At Germani eeleriter ex consuetudine Sua phalange laeta, impelus gladiorum ex oeperunt. 5. Reperii sunt conplures nostri milites, qui in phalangas insilirent et scula manibus revellerent et desuper vulnerarent. 6. Cum hoSilum acieS a Sinistro cornu pulsa atque in fugam con VerSa eMet, a dextro cornu vehementer mollitudine suorum nostram aciem premebant. I. Id cum animadvertisset Publius Crassus adule- SeenS, qui equitatui praeerat, quod expeditior erat quam ii, qui inter aciem versabantur, tertiam aciem laborantibuS nostris subsidio miSit. Lul. l. Ila proelium restitutum eSt, atque Omnes hOSles terga Verterunt neque prius fugere destiterunt, quam ad numen Rhenum milia passuum ex eo loeo ei rei ter quinque pervenerunt. 2. Ibi perpauci aut viribus conlisi tranare contenderunt, aut lintribus inventis sibi salutem reppererunt. 3. In his suit Ariovistus, qui naviculam deligatam ad ripam nactus ea profugit; reliquos omnes equitatu consecuti nostri interfecerunt, 4. Duae suerunt Ariovisti uxoreS, una Sueba natione, quam domo Secum duxerat, altera Norica, regis Voccioni S SO-ror, quam in Gallia duxerat a Dalre missam: utraeque in ea fuga perierunt. Duae siliae harum altera ocelsa, altera capiaesi. 5. Gaius Valerius Procillus, cum a custodibus in fuga
irinis calenis vinelus traheretur, in ipsum Caesarem hos
37쪽
equitatu persequentem incidit. 6. Quae quidem res Caesari non minorem, quam ipSa victoria voluptatem adtulit, quod hominem honeSlissimum provinciae Galliae, suum sumiliarem et hospitem, ereptum e manibuS hostium, sibi restitulum videbat, neque eius calami tale de lania voluptate et gratulatione quicquam sortuna deminuerat. I. lS Se praeSente de Se ter Somtibus consultum dicenat, utrum igni Statim necaretur, an in aliud tempus reservaretur: Sortium benescio Se esse incolumem. 8. Item Mareu S uel iuS repertus ei ad eum reductus est. LIIII. 1. Hoc proelio trans Rhenum nuntiato, Suebi, qui ad ripas Rheni Venerant, domum reverti coeperunt; quos Vbii. qui proximi Rhenum incolunt, perterritos ii Seculi, magnum ex his numerum Occiderunt. 2. Caesar, una aestate duobus maximis bellis consectis, maturiuS paulo, quam tempus anni postulabat, in hiberna in Sequanos exercitum deduxit; 3. hibernis Labienum praeposuit; ipse in citeriorem Galliam ad conventus agendOS profectus eSt.
A. U. C. DCLXXX XLVIIJ Ι. Bollum Bolgicum.
I. 1. Cum esset Caesar in citeriore Gallia in hibernis, ita uti supra demonstravimus, crebri ad eum rumores asserebantur, litterisque item Labieni certior flebat, Omnes Belgas, quam tertiam esse Galliae partem dixeramus, contra populum Romanum coniurare ObSidesque inter Se dare. 2. Coniurandi has eSSe cauSas: primum, quod vererentur, ne, omni pacata
38쪽
COMM. L CAP. LlII - COMM. II. CAP. IIII. 31
Gallia, ad eos exercitus noster adduceretur; deinde, quod ab nonnullis Gallis sollicitarentur; 3. partim qui, ut Germanos diutius in Gallia versari noluerant, ita populi Romani exedieitum hiemare atque inveterascere in Gallia moleste serebant partim qui, mobilitale et levi late animi, novis imperiis studebant; 4. ab nonnullis etiam, quod in Gallia a potentioribus atque iiS, qui ad conducendos homines lacullates habebant,
Vulgo regna Oeeupabantur, qui minuS sacile eam rem imperio noStro con equi poteran LII. 1. His nuntiis litterisque commotus, Caesar duas legiones in citeriore Gallia novas conscripsit et, inita aestate, in interiorem Galliam qui deduceret, Quintum Pedium legatum mi-SiL 1. ipse, cum primum pabuli copia eSSe inciperet, ad exercitum venit. 3. Dat negotium Senonibu S reliquisque Gallis qui sinitimi Belgis erant, uti ea, quae apud eOS gerantur, eo-gnoScant, seque de his rebuS certiorem laciant. 4. Hi constanter Omnes nuntiaverunt, manu S cogi, eXercitum in unum locum conduci. 5. Tum Vero dubi landum non exiS limavit, quin ad eos proficisceretur. 6. Re frumentaria comparata, castra movet, diebusque circiter quindecim ad fines Belgarum pervenit. III. 1. Eo cum de improviso celeriuSque omni opinione venisSet, Remi, qui proximi Galliae eX Belgis Sunt, ad eum
legatos lectum et Andocumborium, primoS ci Vitalis, miserunt, qui dicerent, 2. Se suaque omnia in fidem atque in potestalem populi Romani permittere, neque Se cum BelgiS reliquis con-Sen SiSSe, neque eon tra populum Romanum coniuraSSe, 3. paraiosque esse et ObSides dare et imperata facere et oppidis recipere et frumento celerisque rebuS iuvare; reliquos 4. Omnes Belgas in armis esse, GermanoSque, qui ciS Rhenum ineolant, SeSe cum hi S coniunxisse, tantumque eSSe eorum omnium su- rorem, ut ne SueSSiones quidem, fratres conSanguineOSque Suos qui eodem iure et isdem legibus utantur unum imperium unumque magistratum eum ipsis habeant, deterrere potuerint, quin cum hiS eonSentirent.
IlIl. 1. Cum ab his quaereret, quae civitales quantaeque in armis essent et quid in bello possent, Sic reperiebal: PlemS-que Belgas esse ortos ab Germanis, Rhenumque antiquitus tra- ,
duelsis, propter loel fertilitatem ibi consedisse, 2. Gall0sque, qui
39쪽
ea loca incolerent, expuliSSe Solosque eSSe, qui patrum nostrorum memoria, omni Galliae Vexala, Teutonos Cimbrosque intrasnes suos ingredi prohibuerint: 3. qua ex re seri, uli earum rerum memoria magnam sibi auctoritatem magnoSque spiritus in re militari Sumerent. 4. De numero eorum Omnia Se habero explorata Remi dicebant, propterea quod, propinqui latibus adflnitalibusque coniuncti, quantam quiSque multitudinem in communi Belgarum concilio ad id bellum pollicitus sit, cognoverint. 5. Plurimum inter eos Bellovacos et Virtute et auctoritate et hominum numero valere: hos poSSe consscere armata milia centum; pollicitos ex eo numero electa sexaginta, toti usquo belli imperium sibi postulare. 6. SuessioneS SuoS esse sinitimos; latissimos feracissimoSque agros possidere. I. Apud eos sui Sse regem nostra etiam memoria Diviliacum, totius Galliae polentiSSimum, qui eum magnae parti S harum regionum, tumeliam Britanniae imperium optinuerit; nunc esSe regem Galbam: ad hunc, propter iuStitiam prudentiamque suam, solius belli summam omnium voluntate deserri; oppida habere numero XII, polliceri milia armata quinquaginta; 8. lolidem Nervios, qui maxime seri inter ipSOS habeantur longissimeque absint; 9. quindecim milia Atrebates, Ambianos decem milia, Morinos xxv milia, Menapios VII milia, Calelos X milia, Veliocasses et Vira manduos totidem, Aduatucos decem et novena milia; 10. CondruSos, Eburones, CaerOeSOS, P3em aBOS, qui uno nomino Germani appellamur, arbitrari ad XL milia. V. 1. Caesar Remos csicrutus liberaliterque Oratione pro-SecutuS, Omnem Senalum ad se convenire prinNymuue liberos Ohides ad se adduci iussit. Quae omnia aDnIS in Uenter ad diem lacta sunt. 2. Ipse, Diviliacum Aeduum Ngnopere
cohortulus, docet, quanto byen rei publim enim uiusque salutis intersit, manus hostium distineri, ne cum lania multitudine uno tempore confligendum Sit. 3. Id fleri posse, Si suas copias Aedui in fines Bellovacorum introduxerint et eorum agros populari coeperint. His mandalis eum ab se dimilli L . Postquam omnes Belgarum copias in unum locum coactas ad Se venire vidit, neque iam longe abesse, ab iis, quos miserat, exploratoribus et ab Remis cognovit, flumen Axonam, quod est in extremis Remorum sinibus, exercitum iraducere malu-
40쪽
COMM. II. CAP. IIII III. 33ravit atque ibi castra posuit. 5. Quae reS et talu S unum caStrorum ripis fluminis muniebat et, post eum quae eSSent, tuta ab hostibus reddebat et, commeatus ab RemiS reliquisque civitatibus ut sine periculo ad eum portari pOSSent, emiciebat. 6. In eo stumine pons erat. Ibi praesidium ponit et in altera parte numinis Quintum Titurium Sabinum legatum cum sex cohortibus reliquit: castra in altitudinem pedum XII valle sossaque duodeviginti pedum munire iubet. VI. 1. Ab his castris oppidum Remorum nomine Bibrax aberat milia passuum octo. Id ex itinere magno impetu Belgae oppugnare coeperunt. Aegre eo die Sustentatum eSt. 2. Gallorum eadem atque Belgarum Oppugnatio eSi haec. Ubi, circumiecta multitudine hominum tolis moenibuS, undique in murum lapides iaci coepti sunt murusque defensoribus nudatus est, testudine saeta portas Suecedunt murumque Subruunt. 3. Quod tum facile fiebat. Nam cum lania multitudo lapideS ac tela conicerent, in muro consiSlendi potestaS erat nulli. 4. Cum sinem oppugnandi nox feciSSet, IcciuS RemuS, Summa nobilitate et gralia inter suoS, qui lum Oppido praefuerat, unus ex iiS, qui legali de pace ad CaeSarem Venerant nuntium ad eum mittit, nisi subsidium Sibi submittatur, Sese diutius sustinere non POSSe. VII. 1. Eo de media nocte Caesar, isdem ducibus USUS, qui nuntii ab Iccio venerant, Numidas et Cretas sagittarios et funditores Baleares subsidio oppidaniS mittit, 2. quorum adventu et Remis cum Spe defenSioniS, Studium propugnandi acceSSit, et hostibus eadem de causa spes potiundi oppidi discessit 3. Itaque paulisper apud oppidum morali agrosque Remorum depopulati, omnibus Vicis aediliciiSque, quoS adire potuerant, incenSis, ad caStra CaeSariS OmnibuS copiis contenderunt et ab milibus passuum minus duobuS caSira pOSuerunt; . quae caSira, ut fumo atque ignibus significabatur, amplius milibus passuum octo in latitudinem patebant. VIII. 1. Caesar primo, et propter multitudinem hostium et propter eximiam opinionem virtutis, proelio SuperSedere Statuit, 2. cotidie tamen equeStribus proeliis, quid hostis virtute posset et quid nostri auderent, periclitabatur. 3. Ubi no- SlrOS non eSse inferiores intellexit, loco pro castris ad aciem