장음표시 사용
51쪽
que ex oppido eXire iusSit, ne quam noctu oppidani ab militibus iniuriam acciperent. 2. Illi, ante inito, ut intellectum eSt, consilio, quod deditione lacla nostros praesidia deducturos aut denique indiligentius Servaturos crediderant, partim cum iis, quae retinuerant et celaverant, armiS, partim Scutis ex cortice factis aut viminibus inlex iis, quae Subilo, ut lemporis exi quilas postulabat, pellibus induxerant, tertia Vigilia qua minime arduus ad noStras munitiones aScensus Videbatur, omnibus copiis repentino ex oppido eruptionem secerunt. 3. Celeriter, ut ante Caesar imperarat, ignibus significatione facta, ex proximi castellis eo concursum eSt, 4. pugnatumque ab hostibus ita acriter est, ut a viris larlibu S in extrema spe Salu liS iniquo loco contra eos, qui ex vallo turribuSque tela iacerent, pugnari debuit, cum in una Virtute omniS Spes Salutis consisteret. 5. Occisis ad hominum milibus quattuor, reliqui in oppidum reiecti sunt. 6. Postridie eius mei, refractis portis, cum iam defenderet nemo, atque intromissis militibus I OStriS, Sectionem eius oppidi universam Caesar vendidit. I. Ab iis, qui emerant, capitum numerus ad eum relatus est milium quinquaginta irium. XXX llII. Eodem tempore a Publio CraSso, quem cum legione una miserat ad Venetos, Venellos, OsiSmos, CurioSOlitas, ESubios, Aulercos, MedoneS, quae sunt maritumae ci- Vitales Oceanumque altingunt, certior sactUS eSt, Omnes eas civitates in dicionem potestalemque populi Romani esSe re
XXXV. 1. His rebus gestis omni Gallia pacata, tanta huius belli ad barbaros opinio perlata eSt, uti ab iis nationibus, quae trans Rhenum incolerent, millerentur legali ad Caesarem, qui se obsides daturas, imperata facturas pollicerentur. 2. Quas legaliones Caesar, quod in Italiam Illyricumque properabat, inita proxima aeStale ad Se reverti iusSit. 3. IPSe, in Carnules, Andes TuroneSque, quae civitateS propinquae his locis erant, ubi bellum gesSerat, legionibus in hibernacula deductis, in Italiam prosectus est. 4. Ob easque res ex litteris Caesaris in dies quindecim supplicat decreta est, quod ante id tempus accidit nulli.
52쪽
COMM. II. CAP. XXXIII. - COMM. III. CAP. II. 45
I. Bellum Alpinorum. Α. U. C. DCLXXXXVIII.J II. Bellum cum Aremoricis gestum. III. P. Crassi in Aquitaniam, Caesaris in Morinoa et Menapios expeditio.
I. 1. Cum in Italiam proficisceretur CaeSar, Servium Galbam cum legione XII, et parte equi latus in Nantualis, Veragros Sedunosque misit, qui ab sinibus Allobrogum et lacu Lemanno et numine Rhodano ad summas AlpeS pertinent. 2. Causa mittendi fuit, quod iter per Alpes, quo magno cum periculo magniSque cum portoriis mercaloreS ire cODSUerant, patesseri volebat. Huic permisit, si opus eSSe arbitraretur, uti in his locis legionem hiemandi causa conlocaret. 4. Galba, secundis aliquot proeliis factis castellisque conpluribus eorum expugnatiS, missis ad eum undiq . legatis obsidibusque datis et pace lacla, constituit cohortes duas in Nantuatibus conlocure et ipse cum reliquis eius legionis cohortibus in Vico Veragrorum, qui appellatur Octodurus, hiemare; 5. qui Vicus posituS in Valle, non magna adiecta planicie, altissimis montibuS undique comtinetur. 6. Cum hunc in duas partes numen divideret, alte- .ram partem eius vici Gallis ad hiemandum concesSit, alteram Vacuam ab his relictam, cohortibus adtribuit. Eum locum vallo fossaque muniVit. II. 1. Cum dies hibernorum conplures tranSiSSeni, frumentumque eo conportari iussisset, Subilo per exploratores
53쪽
eerlior factus est, ex ea parte Vici, quam Gallis conceSSerat omnes noctu diSceSSisSe, monteSque, qui ill penderent, a maxima multitudine Sedunorum et Veragrorum teneri. 2. Id aliquot de causis acciderat, ut subito Galli belli renovandi legionisque opprimendae eonSilium caperent: 3. primum, quod legionem, in nequo eam pleni SSimam, detractis cohortibus duabus et compluribus Singillatim, qui commeatus petendieauSa miSSi erant, - propter paucitalem despiciebant; 4. tumeliam, quod propter iniquitatem loci, cum ipsi ex montibus in vallem decurrerent et tela conicerent, ne primum quidem posse impetum Suum SuStineri existimabant. 5. Accedebat quod suos ab Se liberos abStractos obsidum nomine dolebant, et Romanos non solum itinerum causa, Sed etiam perpetitae poSSeSSionis, culmina Alpium oecupare constri et ea loca sinitimae provinciae adiungere, sibi perSuasum habebant. . IlI. 1. His nuntiis acceptis, Galba, cum neque opuS hibe norum munitioneSque plene esSent perfectae neque de frumento reliquoque commeatu SaliS eSSet provisum, quod deditione facta obsidibusque acceptis nihil de bello timendum existimaverat, conSillo celeriter convocato sententias exquirere coepit. 2. Quo in conSilio, cum lantum repentini periculi praeter opinionem accidisset, ac iam omnia sere Superiora loea multitudine armalorum completa conspicerentur, Deque Subsidio veniri neque commeatus subportari interclusis itineribuS p0SSent, 3. prope iam deSperata Salute, nonnullae huiusmodi sententiae dicebantur, ut, impedimentis relictis, eruptione facta, isdem itineribus, quibus eo perveniSSent, ad salutem contenderent. 4. Maiori tamen parti placuit, hoc reservato ad extremum conSilio, interim rei eventum experiri et castra defendere. Illi. 1. Brevi spatio interiecto Vix ut iis rebus, quas conStituiment, conlocandis atque administrandis tempus daretur, hoSleS ex omnibus partibuS, signo dato, decurrere, Iapides gaeSaque in vallum conicere. 2. Nostri primo in legris viribus sortiter repugnare neque ullum frustra telum ex loeo Superiore millere, ut quaeque parS castrorum nudata defensoribus premi videbatur, eo occurrere et auxilium serre; a. Sed hoc superari, quod diuturnitale pugnae hostes defessi
54쪽
proelio excedebant, alii in legris viribus Succedebant; 4. quarum rerum a nostris propter paucitatem fieri nihil poterat ac non modo deseSSO ex pugna excedendi, Sed ne Saucio qui' dem eius loci, ubi constiterat, reliquendi ac sui recipiendi facultas dabatur. V. 1. Cum iam amplius h0ris Sex conlinenter pugnaretur ac non solum vires, Sed etiam tela nostros delicerent, atque hostes aerius in Starent, languidioribusque nostris vallum Scindere et sOSSaS complere coepi SSent, resque eSSet iam ad extremum perducta casum, 2. Publius Sextius Baculta S, primi pili centurio, quem Nervico proelio compluribus conseclum vulneribus diximus, et item Gaius Volusenus, tribunus militum, vir et eoi Silii magni et virtutis, ad Galbam adcurrunt
atque unam eSSe. Spem Salutis docent, si, eruptione facta, eX- tremum auXilium experirentur. 3. llaque, conVocalis centUrionibus, celeriter milites certiores lacii, paulisper intermitterent proelium ac tantummodo tela miSSa exciperent seque ex labore reficerent; poSi, dato signo, ex caSiriS lerumperent atque omnem Spem Saluit S in virtute ponerent. VI. 1. Quod iussi sunt, iaciunt ac, subito omnibuS 90rtis eruptione facta, neque cognuscendi, quid fieret; nequo. Sui colligendi hoSlibus lacultatem relinquunt. 2. lia commulata
fortuna, eOS, qui . in Spem potiundorum caStrorum Venerant, undique circumventos interficiunt ei ex hominum milibus ampliuS XXX, quem numerum barbarorum ad castra Venisse
conStabat, pluS tertia parte interseela, reliquos perterriloS in fugam coniciunt ac ne in locis quidem superioribu S eonSiStere patiuntur. 3. Sic omnibus hostium copiis su sis armiSque exulis Se in caStra munitionesque Suas recipiunt. 4. Quo proelio laeto, quod saepius fortunam temptare Galba nolebat atque alio se in hiberna consilio venisse meminerat, agitS OccurriSSerebus Viderat, maxime frumenti commeatusque inopia permotus, postero die omnibus eius vici aedificiis incensis, in provinciam reverti contendit, ac nullo hoste prohibente aut iler demorante, incolumem legionem in Nantuatis, inde in Allobroges perduxit, ibique hiemavit. VII. 1. IIis rebus gestis cum Omnibus de causiS CaeSarpacalam Galliam existimaret, Superatis Belgis, expulsis Ger-
55쪽
manis, victis in Alpibus Sedunis, atque ita inita hieme in Illyricum prosectus eSSet, quod ea S quoque nationeS adire ei regiones cognoSeere Volebat, Subitum bellum in Gallia coortum est. 2. Eius belli haec suit cauSa. P. CrassuS adulescens cum legione septima proximuS mare Oceanum in Andibus hiemarat. 3. Is, quod in his locis inopia frumenti erat, praesectos tribunosque militum conplures in sint limas civitates frumenti causa dimisit; 4. quo in numero est Τilus ΤerraSidius missus in Esubios, Marcus Τrebius Gallus in Curiosolitas, Quintus Velanius cum Tito Silio in Venetos. III. 1. Huius est civitatis longe amplissima auctoritas Omnis orae marittimae regionum earum, quod et naves habent Veneti plurimas, quibus in Britanniam Πavigare conSuerunt, et scientia atque usu nauticarum rerum reliquos antecedunt, et in magno impetu maris atque aperto, pauciS portibus interiectis, quos tenent ipSi, OmneS fere, qui eo mari uti conSuerunt, habent vectigales. 2. Ab his sit in ilium relinendi Silii atque Velanii, quod per eos Suos Se ObSideS, quos Crasso dediSSent, reciperaturos existimabant. 3. Horum auctoritate sinitimi adducti, ut sunt Gallorum Subila et repentina conSilia, eadem de causa Trebium TerraSidiumque relinent, et celeriter miSsis legatis per SuoS principes inter Se coniurant, nihil
nisi communi consilio acturos eundemque Omnis fortunae exitum esse laturos, 4. reliquasque civitales Sollicitant, ut in ea libertate, quam a maioribuS acceperant, permanere, quam Romanorum Servitutem perserre mallent. 5. Omni ora maritima celeriter ad suam sententiam perducta, communem legationem
ad Publium Crassum mittunt, si velit su08 recipere, obsideS sibi remittat VIIII. 1. Quibus de rebus Caesar ab Crasso certior factus, quod ipse aberat longius, naves interim longas aedilicari in stumine Ligere, quod innuit in Oceanum, remiges ex proVincia inStilui, nautas gubernatoreSque comparari iubet. 2. His rebus celeriter administratis, ipSe, cum primum per anni tempus potuit ad exercitum contendit. 3. Veneti reliquaeque item civitates cognito CaesariS adventu, Simul quod, quantum in Sesacinus admisissent, intellegebant, legatos, quod nomen ad omnes nationes Sanctum inviolatumque semper suisset, rete
56쪽
los ab se et in vincla coniectos, pro magnitudine periculi bellum parare et maxime ea, quae ad uSum naVium pertinent, providere instituunt, hoc maiore Spe, quod mullum natura loci considebant. 4. Pedestria esse itinera conciSa aeStuariis, navigationem inpeditam propter inscentiam locorum paucitatemque portuum Sciebant, 5. neque BOStros exercitus propter Du- menti inopiam diutius apud se morari poSse considebant; 6. aeiam ut omnia contra opinionem acciderent, tamen Se plurimum navibus posse, Romanos neque ullam facultatem habere na-Vium neque eorum locorum, ubi bellum geSturi eSSent, Vada, portus, in Sulas novisSe; I. ac longe aliam eSSe navigationem in concluso mari atque in vastissimo atque apertissimo Oceano perspiciebant. 8. His initis consiliis oppida muniunt, frumenta ex agris in oppida conportant, naves in Venetiam, s. ubi Cae- Sarem primum esse bellum gesturum conflabat, quam plurimaS POSSunt, cogunt. 10. Socios sibi ad id bellum Osismos, Lexobios, Namnetes, AmbiliatOS, Morinos, Diablintres, Men pios adsciscunt; auxilia ex Britannia, quae contra eaS regio
X. 1. Erant hae dissicultates belli gerendi, quas Supra OStendimus, sed multa Caesarem lamen ad id bellum incitabant: 2. iniuriae retentorum equilum Romanorum, rebellio lacla post deditionem, desectio datis obsidibus, lot civitatum coniuratio, inprimis ne, hac parte neglecta, reliquae nationes sibi idem licere arbitrarentur. 3. Itaque cum intellegeret, Omnes sere Gallos novis rebus Studere et ad bellum mobiliter celeriterque excitari, Omnes autem homines natura libertati studere et condicionem Servitulis odiSSe, priusquam plures civitateS conSpirarent, partiendum Sibi ac talius distribuendum exercitum putavit. XI. 1. Itaque Titum Labienum legatum in ΤαVeros, qui proximi flumini Rheno sunt, cum equitatu miliit. 2. Huic mandat, Remos reliquosque Belgas adeat atque in ossicio contineat, Germanosque, qui auxilio ab Belgis accersiti dicebantur, si per vim navibus numen transire conentur, prohibeat.
mero equitatus in Aquilaniam proficisci iubet, ne ex his nationibus auxilia in Galliam miliantur ac tantae nationeS con-
57쪽
iungantur. 1. Quintum Titurium Sabinum legatum cum legionibus tribus in Venellos, Curiosolites Lexobiosque mittitiqui eam manum diSlinendam curet. 5. Decimum Brutum adulescentem claSSi GalliciSque navibus, quas ex Picionibus et Santonis reliqui Sque pacatiS regionibus conVenire iuSSerat, prae sicit et, cum primum posset, in Venetos proficisci iubet. Ipse eo pedeStribus eo piis contendit. XII. 1. Erant eiusmodi sere situs oppidorum, ut poSila in exiremiS lingulis promontoriisque neque pedibus aditum haberent, cum ex alto se aeStus incitavisset, quod is aecedit Semper horarum XII Spalio, neque navibus, quod rursus minuente aestu naves in vadiS adflictarentur. g. Jta utraque re oppidorum oppugnatio inpediebatur, 3. ac Si quando, magnitudine operis sorte Superati, eX truso mari aggere ac molibus, atque his oppidi moenibus adaequalis, suis fortunis desperare coeperant, magno numero naVium adpulSO, cuius rei Summam sa- cultatem habebant, Sua deportabant omnia seque in proxima oppida recipiebant; 4. ibi Se rursus iisdem opportunitatibus loci de sendebant. 5. Haec eo facilius magnam partem aeSlatiS faciebant, quod noStrae naves tempestalibus delinebantur Summaque erat, VaSlo atque aperio mari, magnis aestibus, rariS ac prope nullis portibus, dissicultas navigandi. XlII. 1. Namque ipsorum naves ad hunc modum factae armataeque erant: carinae aliquanto planiores quam nOSirarum navium, quo sacilius Vada ac deceSSum aestus excipere poS- Seni; 2. prorae admodum erectae, atque item puppes ad magnitudinem nuctuum tempeStalumque adcommodatae; 3. navestolae saetae ex robore ad quamvis vim et conlumeliam perserendam; 4. iranStra pedalibus in allidudinem trabibus conlixa clavis serreis, digiti pollicis crasSitudine; 5. ancorae, pro funibuS, ferreis cateniS revinctae; 6. pelles pro velis alulaeque tenuiter consectae, Sive propter lini inopiam atque eius usuS inScentiam, Sive eo, quod eSt magis VeriSimile, quod lantas tempeStales Oceani tantoSque impetus ventorum Sustineri, ae tanta onera navium regi veliS non satis commode posse arbitrabantur. I. Cum his navibus nostrae classi eiusmodi congreSSuS erat, ut una celeritate et pulSu remorum praeStaret, reliqua, pro loci natura, pro vi tempestalum illis essent aptiora et accom-
58쪽
COMM. III. CAP. XI-XV. ' η 51 anodaliora. 8. Neque enim his nostrae rostro nocere poterant lania in iis erat firmi ludo - , neque propter alli ludinem 1acile telum adiciebatur, et eadem de cauSa minus commode eopulis continebantur. 9. Accedebat, ut, cum SaeVire Ventus coepisset et se vento dedissent, et tempestalem serrent lacilius, ,et in Vadis consisterent tutiuS, et ab aeStu relictae, nihil saxa et caules timerent ; quarum rerum omnium nostris navibus
XIlII. 1. Conpluribus expugnalis oppidis, Caesar, ubi intellexit, frustra tantum laborem sumi, neque hostium fugam captis oppidis reprimi neque iis noeeri 9OSSe, Si aluit expectandam claSSem. 2. Quae ubi convenit ac primum ab hostibus visaeSt, circiter CCXX naves eorum paratiSSimae atque omni genere armorum OrnalisSimae, prosectae ex portu, n0StriS adversae constiterunt ; 3. neque Salis Bruto, qui claSSi praeerat, vel tribunis militum centurionibusque, quibuS Singulae naVes erant adtribulae, conflabat, quid agerent aut quam rationem pugnae insisterent. 4. ROStro enim noceri non POSS8 cognoverant; turribus aulem excitatis, lamen has alli ludo puppium ex barbaris navibus superabat, ut neque ex inseriore loco salis inommode tela adici possent, et missa ab Galli S gravius acciaderent. 5. Una erat magno usui res praeparata a noStris, sal-ceS praeaculae insertae adsidxaeque longuriis, non absimili forma muralium falcium. 6. His cum funes, qui antemnas ad malos destinabant, conprehensi adductique erant, naVigio remis inci lato praerumpebantur. I. Quibus abSciSis antemnae neceSSario concidebant, ut, cum OmniS Gallicis navibus spes in velis armamentiSque eonSiSterei, hiS ereptiS, Omnis USUS Da vium uno tempore eriperetur. 8. Reliquum erat cel amen pΠ- silum in virtute, qua n0Stri milites facile Superabant, atque eo magis, quod in conSpectu Caesari S atque Omnis exercitus res gerebatur, ut nullum paulo sortius factum latere posSel: 9. Omnes enim colles ac loca superiora, unde erat propinquus deSpectus in mare, ab exercitu tenebantur. XV. 1. Disiectis, ut diximus, antemnis, cum Singulas binae ac ternae naves circumsteterani, militeS Summa Vi tran- Scendere in hostium naves contendebant. 2. Quod poSiquam
tarbari sieri animadverterunt, expugnatis conpluribus naVibus,
59쪽
cum ei rei nullum reperiretur auxilium, fuga salutem petere contenderunt. 3. Ac iam conversis in eam partem navibus, quo ventus ferebat, tanta subito malacia ac tranquillitas extitit, ut SH ex loco commovere non poSSent. 4. Quae quidem res ad negotium conssciendum maxime fuit opportuna: 5. nam Singulas nostri eonSeetali eX pugnaVerunt, ut perpaucae ex omni numero, noctis interventu, ad terram pervenerint, cum ab hora fere quarta usque ad Solis oceaSum pugnaretur.
XVI. 1. Quo proelio bellum Venetorum totiusquae orae maritumae consectum est. 2. Nam cum omnis iuVentUS, Omnes etiam graviores aetalis, in quibus aliquid consilii aut dignitalis fuit, eo convenerant, tum navium quod ubique fuerat, unum in locum coegerant; 3. quibus amiSSIS , reliqui, neque quo re reciperent, neque quemadmodum Oppida defenderent, habebant. Itaque se suaque omnia Caesari dediderunt. 4. In quos eo graVius CaeSar Vindicandum flatuit, quo diligentius in reliquum tempus a barbaris ius legatorum conservaretur. Itaque, omni Senatu necato, reliquos sub corona Vendidit. XVII. 1. Dum haec in Venetis geruntur, Quintus Tit rius Sabinus cum iis copiis, quas a Caesare acceperat, in sines Venellorum pervenit. 2. His praeerat ViridoViX ac summam imperii tenebat earum omnium civitatum, quae desece rant, ex quibuS eXercitum magnaSque copias coegerat; 3. atque his paucis diebus Aulerci Eburovices Lexobiique, Senatu Suo interfecto, quod auctores belli esse nolebant, portaS clauserunt; Seque cum Viridovice coniunxerunt; l. magnaque praeterea multitudo undique ex Gallia perditorum hominum latronumque convenerat, qu0S Spes praedandi Studiumque bellandi ab agricultura et cotidiano labore revocabat. 5. Sabinus idoneo omnibus rebus loco caStris sese tenebal, cum Virodovix contra eum duum milium spatio consedisSet cotidieque productis copiis pugnandi potestatem faceret, ut iam non Solum hostibus in contemptionem Sabinus veniret, sed etiam n0Strorum militum vocibus nonnihil carperetur; 6. tantamque Opinionem timoris praebuit, ut iam ad vallum castrorum hostis accedere auderent. I. Id ea de causa faciebat, quod cum tanta multitudine hostium, praesertim eo absente, qui summam
60쪽
COMM. III. CAP. XV XVIIII. 53 imperii teneret, nisi aequo loco aut opportunitate aliquadala, legato, dimicandum non existimabat. XVIlI. 1. Hac confirmata opinione timoris, id0neum quendam hominem et callidum delegit, Gallum, ex iiS, quos auxilii causa Secum habebat. 2. Ηuie magnis praemiis pollicitationibusque persuadet, uti ad hostes transeat, et, quid fleri Velit, edoeel. 3. Qui, ubi pro perfuga ad eos venit, timorem Romanorum proponii, 4. quibu8 angustiis ipse Caesar a Venetis prematur, docet, neque longius abesse, quin prooema nocte Sabinus ciam eae castris eaeercitum educat et ad Caesarem auxilii ferendi causa proficiscatur. 5. Quod ubi auditum eSt, conclamant omneS, Occasionem negotii bene gerendi amittendam non eSse, ad castra iri Oportere. 6. Multae res ad hoc consilium Gallos hortabantur: superiorum dierum Sabini eunctatio, perfugae confirmatio, inopia cibariorum, cui rei parum diligenter ab iis erat proviSum, SpeS Venetici belli, ot quod sere libenter homines id, quod volunt, credunt. I. His rebus adducit, non priuS Viridovicem reliquosque duces ex concilio dimittunt, quam ab his Sit concessum, arma uli capiant ei ad castra contendant. 8. Qua re eOneeSSa, laeti, ut explorata victoria, Sarmentis virgultiSque eollectis, quibus fossas Romanorum compleant, ad caSira pergunt. XVIIII. 1. Locus erat castrorum editus et paulatim ab imo adclivis circiter pasSus mille. Huc magno curSu contenderunt, ut quam minimum spatii ad se colligendos armandosque Romanis daretur, exanimatique pervenerunt. Sabinus suOS hortatus, cupientibus signum da l. 2. In peditis hostibus propter ea, quae serebant, Onera, Subito duabus portis erumtionem seri iubet. 3. Factum est opportunitate loci, hostium inscientia ae desaligatione, virtute militum et Superiorum pugnarum exercitatione, ut ne unum quidem nOStrorum impetum ferrent ac Statim terga verterent. 4. Quos inpeditos integris viribus milites nostri conseculi, magnum numerum eorum Occiderunt; reliquos equites conSectati, paucos, qui ex Iuga evaSerant, reliquerunt. 5. Sic uno tempore et de navali pugna Sabinus ei de Sabini victoria Caesar est certior iacius civitatesque omnes se statim Titurio dediderunt. 6. Nam ut ad bella suscipienda Gallorum alacer ac promptus est animuS,