장음표시 사용
121쪽
si auspicatus tali coniς tiara examen ipsorum sis, faci
litas propriam vim eorum inueheris. In uniuersum aurem .in omni simplici affectu calido , quod iam adli bitiam medicamen primo statim occursu ,frigoris sensiim intulit id frigidum potestate est: ac multo profe- Obniams si post primam exhibitionem tale perpetuo Frigid- po manetrauod si prorsus calidum ipsum affectum sanet, δ
frigidum id ex necessitate fuerit. Adhibendu Uero est, quum exploratur qtitiam,omnino tepidum. Ubi autem iam cognitum est,ic gratia curationis pςtitur,rς MEdleames,
Elius frigidum sumitur, nisi medicame quidem ipsum , applica
summi si frigoris morbus aute in summo calore non dum sit.
sit. Porro quia frigidum calidumue aliquid per se, vel primo vel nullo intercedente medio esse dicimus, omnibus eiusmodi verbis idem potestate significamus: Quemadmodum igitur actu calidum corpus dicitur, vel ut summam caliditatem habens vel Vt praepollenditem duraxat vel ut collatum ad mediocre sui generis, dieatur. vel ad quodvis alnid, quicqd sors ipsa tulerit , sic etiam iquod potestate calidum est intelligi, probari multis a1nodis oportet. Quo utiq3 minus PectU,si quid non sta- .. . . tim inflammatur id aliqui Vt ad nos quidem, calidum o M. non esse potestate existimant. Nam siue facile concoquitur & cito nutrit siue admotu, Veluti medicamentum, calfacit, erit id ut ad homine potestate calidum. Est enim ex iis quae ad aliquid referuntur, quicquid po Quae potesta. testate aliquid dicitur. Qtiare & probatio quae propria te dicuntur. et est melior Vtil est,q quae ab externo petitur. Propria δμvero est una in singulis uti si celeriter tale fieri appa pio halio sis reat quale id esse potestate diximus. Est enim potestate saeia. ignis, quicquid celeriter in ignem verritur. Potestate vero calidum ut ad hominem quicquid homini applicitum,naturalis eius caloris vel qualitatem vel substantiam adauget. Idem etiam & de aliis censendum est,
quaecuti P potestate frigida ,hunuda, & sicca dicuntur.
122쪽
Peramenta, de here te ex perotem alienarum qualitatum,
Inaequalis in reperat a quointupliciter accidere possit.
Inaequalis In oteperiei, squa/ustadiscrime. Corporis matu diuisio.
In omnibus autem tactus ipse qui iudicaturus est om nis acquisititii caloris frigorisq, oportet sit eXpers.
de inaequali intemperie Lib. Vnus. I Naequalis intemperies alias in toto animalis corpo re fit, veluti in ea hydropis specie , quam anas arca vocant,ac fere in omnibus febribus, exceptis quas appellamus hecticas interdit in singulis partibus, idq, tuta ob fluxionem,ut dum eae tumore aliquo praeter naturam affectae sunt: tum ob solam qualitatum alterationem, quae multifariam solet accidere , atm in octo in temperatura quatuor quidem simplices, quatuor Ue ro compositas Vt diximus antea, digeritur. Quod autem eiusmodi intemperies eo ab aequalibus distent, vin omnibus intemperanter assecti corporis partibus , non insint aequaliter id clare liquet. Ergo quis sit omnis inaequalis inice eraturae generandae moduS,in proposito libello exequi est ani mus. Memini ise tante opoctet, corpus quidem ipsum diuidi in maximas pies: horursus, in alias minores: atq; illas denim in similares Scprimas, quas diuisisse in alia speciem non est: quinetiam complura escte spatia inter ipsas similares pliculas: atq; sis etiam plura & maiora, inter ipsas instrumentari as , compositasq; : alisua vero, di in una qualibet similari particula,Veluti olle, cuteq;. At quae mollia quide inccorpora,ea, quoniam sibi inuicem incumbunt, inter posita spatia latere conspectum nostrum faciunt. Quae dura siccam sunt ,an iis cernere spatia licet, sicuti ossia cauernulas,quae plurimo humole tum crassio , tum a bo refertae sunt ad alenda ossa. Quandoquidem igituc omnium particularum inaequaliter affecti corpis , non eadem est temperies, certe differentiae ipsius intemperamc mi inaequalis,naturam corporum affectorum se quentur: quu aliter simplex caro aliter Vniuersus mu
ssulus impari tςmpcramento assiciatur, Quippe callin
123쪽
fluvio, ubi procubuit in musculum , primum maiores arteriae, Venaeqi opplentur, ac distenduntur. Ab his mi Mores: atl ita res procedit ad minimas. In iis, ubi Valenter impacta fluxio est, necu adhuc sistitur, pars qui idem eius,per ipsarum ora, pars per tunicas transeolatur ad exteriora. Tum Vero spatia ipsa Vacua, quae in ter prima sunt corpora, fluxione implentur. Sic omnia ab humore,omni ex parte incalescunt, & perfundun, tur. Ea sunt nerui, ligamenta, membranae, caro ipsa, ante I; haec, arteriae, di venae, quae s. di primae, di praeter caetera, Vario dolore assiciuntur. Interius nam a fluxione tum ex calfiunt, tum distenduntur,& diuellutur: exterius non modo calfiunt, sed etiam premuntur, ac degravantia appellaturq, morbus ipse phlegmone, quae musculi ingqualis est intemperies. Feruet enim iam qui in eo est sanguis: ac secum excalfacit primum quidem , ac maxime, arteriarum atm venarum tunicas: mox omnia quae extra has sunt, quibus .f. circu funditur. Ita duorum alterii necesse est sequi, ut si fluxio Vicerit, corruptio sequatur Victorum corporum: sin fluxio sit Victa , vi musculi ad naturalem statum redeant. Esto igitur prius victa fluxio duplex hic incidit curationis genus: nempe aut disculso omni eo quod in partem sonfluxit, aut cococto. Uerum discussio, siue digestio, optanda maximb curatio est. Concoctionem haec duo necessario sequutur,puris generatio, , eius in aliquod spatium abscessio. Ab scedit aliquando in capacitatum
quae proXime sunt, tum maximam, tum minime momentaneam: quod lane abscessionis genus optinata est . Alias in non momentaneam quidem non tamen mari mana. Interim in mammam, non tamen non momentaneam. Ac quae in Ventriculum incidue accessionum,
optima est, quae in sinum eius internum abit: in quem etiam plerunt se aperiunt. Mala vero, quae sub Perito alaeum. Pari modo,in iis quae circa cerebrum existunt, G ill
musculi inae in qualis intem perantia.
Phlegmora curati Digessionem phlegmonis er
se illius cura Eonem optanadam.
124쪽
tis dolor quando soluatur. Dolores fieri,
dum alteratur, corrumpituriunatura.
irestates es ficacistimae uexiluit.
bona est, quae in priores ventriculos eius abscedui: mqta quae lub inuolucra iplius, di quae etiam in posticum
eius Ventrem se recipit. Qui vero circa costas colliguntur abicelsus, ii, in capacicares erumpunt pectoris. At musculorum abscessus, tib cutem: viscerum autem, in arterias & Venas, qua, in se corinent: vel in membranam quae iplis pro cure est. Uerum si victae a fluxione fuerine particulae, in tantam intemperiem deuenient, Vnde tutar earum pereat actio, tum ipsae tempore corrumpantur. Porro desinet tum primum dolere, quia laxitatrici qualitati fuerint assiunilatae. No enim quum
mutata particularum temperies ta est, dolent,sed dum mutantur. Siquidem dum alterascit,corrumpiturqi natura qucadmodum dixit Hippocrates lolores fiunt. Alteratur autem, corrumpiturq; natura cui usi, quum vel calfit,vel frigefit, Vel humectatur, Vel exiccatur , vel unitas eius diis luitur: in iis quidem intemperatiis, quae inaequales sunt, ex calfaciendo, Vel frigefactedo, potissimum: quippe, quum essicacissimae qualitates hae sint secundo loco,e siccando,Vel humectando. Ex esariendo vero, vel sitiendo , deficiente hic humida, illic sicca substantia. Ex vulnerando, & rodendo, & tedendo,&premendo,&conuellendo,Vnitate soluta. Ergo si calor languinis in particula qug phlegmone laborat , cst mitis,tum qui in toto animalis est corpore, mediocriter temperatuῖ,non facile una cum afflicta particinia calfit. Sin vel ille feruet vehementiuῖ, Vel qui per totum spargitur animal biliosus est, illico totiis ad calorem Vertitur. Multo vero magis .ficubi ambo concurrunt . Porro calfit primum, qui in arteriis est sanguis Post hunc vero etiam qui tu ueuis est. Quod si in propinquo visceri cui plurimus sit sanguis,oblessa plegmone particula fuerit, lana celerius chi hoc, uniuersus qua in animali est sanguis ipsu calorem excipiet. In summa, quicquid facile alterabile est aut calidum natura.
125쪽
id a quo uis calfaciente primum calfit. Non secus & ab eo quod frigefacit,quicquid facile alteratu est vel natura frigidum id primum refrigeratur. Ac promptus quidem,ut alteretur,spiritus est. Calidissima autem natura est flaua bilis: frigidissimia i , pituita. Saguis post flauam bilem maxim. est calidus. Sicuti nigra bilis post pituitam, est frigida. Quinetiam alteratur flaua bii: s leui momento, ex quouis in eam age te. Nigra aegre altera stit. In summa, quicquid tenuium est partium, id prompte
alteratur. Contra, cui crassae lunt parteS,aegrC. Iam Uero, qua perspiratu carent,celerius putrestunt, praesertim ii calida sint & humida. Quare, pro uarietate horum omnium quae dictu limi necessium est, multifariae phlegmonum inaequales alterationes incidant: maxime quidem inflammato eo qui in phlegmone est languine dein eo, qui in uilceribus habetur, & corde: atm huius maxime eo, qui in sinistro eius situ consistit. Etenim ubi totum corpus incalescit praeter naturam, sinus ille, ad summum calorem peruenit, quum tenuissimum, ac maxime spiri sum sanguinem habeat, et mota eatur perpetuo. Caeterum in febribus id genus omnibus,calefit quidem sanguis aliquando uniuersuI reci-Piq; calorem illum praeter naturam, qui ex humorum putredine est ortus. Non tamen aut arteriarum, aut ipsarum uenarum tunicἴ, aut aliud ullum circula centium corporum, tuam prorsus mutauit teperiem: sed adhuc calfiens mutatur: τ sit id patiatur diutius, etiam aliquando uincetur,pro riusq; mutabitur. Terminus mutarionis cuius a particulae, est functionis illius tessio. Ad quemus 3 terminum omnis alterationis latitudo , uia est in id, quod praeter naturam est. Ergo toto hoc tempore corpus incalescens, pro modo alterationis, ad porrionem sentit dolorem. Quum uero omnes solidae particulae corporis excalfactae ad absolutionem ia sunt, eiusmodi febrim,Hecticam Graeci nominant, ceu no am-
rari facile. Raua bilis eleaidistima. Pituita est se mlissima . Sanguis qua
Tenuium paetitioia proptealterari: cras a
Perspiratu carentia celeritex putrescere.
tionis mi qe particulae. Hessicam se bilin occupa re solidas cor poris partes.
126쪽
Hecticam feb illius hi humoribus & spiritibus , sed in corporibus iis
. se doloxi e qtiae habitus rationem habent, comprehensam . Haec P ' ' doloris est ex pers: pittant in qui ea febriunt, omnino sic non febri re. Nel enim eius calorem percipiunt mimirum omnibus eorum partibus aeque percalfactis: quum Sensus non est nem etiam citra alterationem sit lenius; necpin iis quae ibi, iam ad perfectionem liliat alterata,dolor. Porro, quod morbum oui. Rlicubi Hippocrates ait, omnem morbum esse ulcus iune esse ulcus. quidem no usi adeo alienum uideri debet. Vlcus naq; Viciis est uni. unitatis 1olutio est. Immodicus autem ea lor segregara' Mu Qi φ do 1iibstantiae continuitatem: summum uero frigui, sit pando, exprimendo, d quassando, proxime accedunt ut unitatem soluant id quod certe immodici caloris de frigoris terminus commode statui poterit. Caeterim omnis immoderatus excelsus, in habitudine cossita adratum,coninae aliquid. Non enim pari ratione a calidis, frigidisti, at re in habitudi- citur omne corpus. Unde fit, Vt aliqua animalium connς δ GqV uenientes inter se succos habeant: aliqua, non solu non conuenientes, sed etiam qui se mutuo corrumpant: ve Saliuam ieiuni luti homo ait Vipera quoru utriusi saliua alteri per hQm iui eneca nicies evistit. Ita utim & scorp rum necaueris . sit illi te ira Similia ορα sin Π in pu At non homo hominem, nec vipera vipe hi escte mutuo ram, nec aspis aspide, niorsu interimit. Siquidem quod edgrua & ami sin ille est, id congruum, amictiq; est: quod contrarium P est inimicum & noxium. Augetur enim quidCR acnu se inimici & trit Jr, si utilibus: per initur di corrumpitur a dissiliauli noxia inuid . bt S. Quocirca lanitatis tutela, per similia perficit. Mor Sanitatis tute- borum iii blatio per contraria, Hecticam ital febremiam per limi minime sentit,qui ea laborat. Reliquarum febrium nulMoibo, pis id ς UM non a laborate sentiatur: sed aliae magis aliae retraria tolli. minus fiant graues. Sunt enim ex iis, di quae rigore in Febres putri. gemur quod symptoma sit ab inaequali intemperie. Ianu
vero accendi fibrem,& citra phlegmonem, ex solis lithmoribus putrescentibus licet: sicuti & aliud genus in g, qualis intemperiei in toto corpore oriri, mod3,fuligi-
127쪽
' noso vapore deleto modo exercitationibus , plusculis laborib'ealore adaucto, modo,ab ira, modo, a deustione qua uis externa, sanguine incalescente. Quod igittar intemperies ipla nonnunquam spirit uolam duntaxat inuadat partem nonnunquam etiani ipsos humores, Qq, omnibus huiuscemodi febribus, si diu perdurauerint,llectica superueniat febris, nemini obscurum existimo . Quemadmodum ergo eκ deustione acceditur febri s ita nonnulli laepe ex frigore refrigerati Vehementer toto corpore sitiat. Aliqui vero etiani perie-xut. Sed i ii omnes etiam doleant, ne id quidem latet. Dolet etiam, maximeqi circa unguium radices , S qui ex rigore ingenti vehemeter perfrigerati, celeriter sese calfacere properarunt. Quam quidem inaequalem intemperantiam, quti Videat aperte quis esse causimi doloris, non est, et de caeteris dubitet: nee si simul rigeant di febricitent aegrotantium aliqui, sentiatq- humorem Pituitosum, qui frigidus est,niistum amarae bili, que est calida, mouer i per sensibilia membra: ut in hepialis febribus, in quibus simul ambas qualitates contrarias intra corpus aeger lentire Videtur: quum nimirum calidum ipsum ti frigidu per id genus febres tenuiuimis portiunculis aspergantur adeoq; misceantur inllicem, rut ne minimam quide unius lumere possis particulam, in qua alterum . non sit comprehcilini. In ipsa tamen accessionis inuasione, nonnulli & rigent & sitiunt, atq; antus quidem,& in ipsis vi lceribus,magnu incendium: in externis autem partibus, frigus maximum sentitit. Ac tales febres sunt,qtiae Graece typiriae Vocantur, atque ardentium febrium quoddam perniciosissimii genus..ujn etiam iis qui rigent, nec tamen febriunt, inaequale temperamentum adest. Rartim tamen est id lympio ma licet tum mulieribuς, tum Viris quibusdam accidat , ubi aut deles vita, aut continua ciborum copia Praecessit. Porro antisitus nemo ut videtur ita est a
Dole is eam sam Me inae . qualem intemperantiam.
128쪽
fectus, quum neP adeo ociosi, nec in victus saturitate Veteres fuisse tunc viverent. Unde factum cst Vt scripserint veterore Baim ς - medici rigori febrem necestarib superuenire: tametsi vieo, ni ceph i*pςnumς rigorςm Viderimus, quem nulla sequuta aeeidete eis a sit sebris, Componitur autem ex hac intemperie,& ea febrim. quae febrientium est,heptatus. Appello ita febre illam, Eepiata febris cui ambo semper simul accidui. Nam in qua rigor quiquὸς dis ivr 'praecedit febris sequitur,veluti in tertianis di qua tanis, hanc epialam non Voco. Ita ex duplici inaeqcialipnis, s 3 bi in ςmpς6ς hςpiὴl; S componizur, atq; etiam aliae ferenes praetei lita omnes febrςs,praeter hecticaS. Pariter & qui particolaedlicas constare alicuius cum tumore sunt morbi,hi quoq; omnes cum ex duplici inae temperamento inaequali consistunt: Vt cancer, erysipequali intςmpς las carbunculus herpes ardema, phagedaena, gangrς mose, tuis, na disserunt tamen, pro ipia fluxionis diuersitate . Sicti cu iniquali quidem qualis fluxio fuerit,ialem praeter naturam tuis te cite. morem gignet.
de Optima corporis constitutione. Liber Unus. Vandoquidem temperamentum in calido, is
Τμ --- u ex omnibus his constructio, positione, magnitudine figura, di partium numero constituitur: cocedendum iure est,corpus aliquod, licet ex plurimis optime tempetatis particulis compositum sit, secudum tamen ipsarum magnitudinem,aut numerum, aut figura aut mutuum inter se connexum, nonnihil posse vitii con-
Notio cois. trahere. Porro,Vt a communi notione exordiamur GFaluberrimum luberrimum corpus omneS Uno ore laudant: necnon
NV - id quod Grrci ε υε- κcro: vocant: hoc est optimo habitu praeditum idq; ad Unam eandemq; rem respicien tes. Quippe omnium ipsius cortoris particularum sciri ἰ ctiones ei e robustas aiun nec a morbiferis causis facile vinci posse. Caeterum quum ipsi particulae functi
129쪽
1 es secundum naturam prompth obeunt, iisnitas est. Vbi vero id cum quodam etiam robore praestant, bonus habitus dicitur. Commune autem Vtris p est, non facile morias succumbere . Quare bonus habitus omnium illa saluberrima costitutio existit, quam uniuersi percupiunt: cuius acciden; Scinentura est in obeundis functio nibus strenuitas, at B constantia. Qua ratione merito bonus habitus appellatur. Meminisse aut oportet nostra corpora ex miscella quatuor elemetatorum,
constare, Variasq, ella partium temperaturas : ad haec sit ligulis organicis membris unicam ine Te prticulam , cui tota alitonis cauis tribuitur: cuius gratia reliqua omnia creata sunt, quae totum' complent instrumentum. Quibus praemisiis erit optima corporis constitutio ea, in qua limitares partes propriam temperie possident: necnon cuius instruesentariarum compositio eκ illis secundum ipiarum magnitudinem, numerum, figuram, mutuum l, inter se connexum, certa quadam, exacta mensura constructa fuerit. Quocirca id tale corpus optime tuis fungetur actionibuῖ, ac sinde aliorum omnium ocri misti muscierit,' & minime prolabetur in morbos. Statem uniuersis causis morbincis tam extrinlecis,q intriniecis facile reluctabitur, τ omnino ab utris P extremis recedat,adeo q, optituis luccis abudet,ut trittitiam,iras,Vigilias, curas,imbres, squialoreS,' di pestilentiam aliis omnibus ferat multo facilius. Nam quae maxime vitiolis luccis redundant, facile ab huiuscemodi causistentantur: Utpote quae per se iam morbis proxima simi. Quoniam autem l initas extendi in latis amplam latitulinem potest,non totum in hoc commentario corpus illud absoluti stimuim,quod raro inuenitur,& taquam Polycleti regulae exemplum ei debese Engere, sed eorum etiam meminiise , qaibuῖ cum quotidie versamur, quae l, ab eo breue alia a deficiunt: non tamen adhuc inlignem admodum lapsum stant nacta. 'rSanitas quam do dicatur.
Habitus hon quando dicaε. Coma nostra
costare QT quae tuor elementorum misella a. lam umetorum
particula uni cam, cui tota abotic tribuitur, Constitutio OP tinia quae.
redudatia coris Pora, facile a cauus morbilicis affici. Sanitatis esse
130쪽
Durius moil vato corpus ad uersus exteronas catilas fi .mi' reddi niolitus, aduersus in ternas. Raritas corporis quibus taluhitor de insalubriora Desius corpus magis esse ab
extrisecis causis tutumo Mediu eNquis ste corpus,
tundum aliud esse derctius. Magnum cc rus, unde sit
. Quod igitur exquisite bona temperie praeditu est,m dium sani locum obtinet inter molle di durum , di i ter hirtutum diglabrum:pariter ne p amplis,ne v angus is est venis: ne c pulsibus magnis aut paruis recedea e a mediocritate videtur. Quod Vero undecunt exacta in instrumentariis particulis mensura costat, id ranquam P rcleti est regula. At ea eorpora qua iam calidiora iunt,plus a par lit,non tamen admodum multo,
pariter etia quae frigidiora umidiora, , sicciora mo dicie, di si partem Unam no recte efformatam habeat ,
corpori tamen lymmetro nonnuna praestare Videtur. Quippe ubi id genus corpus moderato durius eua1erit, aduersus omnes eriternas caulas, firmius ac tutius redditur. Ubi vero mollius, aduersus internas. At hi ea.dem ratione Vbi densius fuerit, externis magis resistiti, Ubi vero rarius, ab internis minus offenditur. Raritaς
si quidem corporis, quibus plus recrementi per difflairionem educitur,salu brior existit: quibus Vero minus, insalubrior . Nam ab omnibus externis causis facilius corpus rarum oblaeditur. Corpus autem quod exquisitissinu constat mensura,nec rarum, nec desum dici potest,sed in medio prorsus consistit. Cui quidem Vtruo excedentium corporum praestat scam aliquid. Quod lenim densius est, magis ab exterioribus causis est tutu: quod Vero rarius, ab interioribus. Utris B autem quos exacte resistat,plane Don inuenies. Sed mediocriter id resistit, quod inter omnes excessus est medium: quodq;
omnium etiam corporum saluberrimu esse censemus .
Quare id singulis excedentibus medium,secundum aliquid est deterius: collectim Vero, omnium Optimum ti maxime eligendum videtur. Quod autem corpus irsum, quod tum similaribus, tum i nstrumentariis parti culis optime conat tutum est,Vulparuti, Vel nraglauiu a Vel mediocre necessarib csise non debeat, hinc aiscas IIcci,si' niagnu quidem, ob humoris, Vel materiae nati