장음표시 사용
571쪽
pueris rationet & imbecillam . hanc ipsam rationem esse, verisimile
plam ς ime est: magnam vero & valetem euadere,circa quartum' ,
ita iiii tu,' decimum aetatis annum: quando iam dominari & im-dere, circa qra perare ipsam conuenit,tanquam aurigam quenda, - 'tumdeciam an ri connatorum equo*,nempe cupiditati iracundiaeqἰ, dum non valentes nimium sunt,nem imbecillae, nec pigrae,nec effrenes, nec contumaces Omnino, aut indecorae ut contumeliosae, sed in omne promptae, tu sequi,tum obsecundare rationi. Huius autem institutio-inem, virtutemqs , scientiam esse oportet rerum naturae: quemadmodum aurigae, speculationum artis auri-2fossam non gandi. Nam in irrationabilibus animae viribus scientig innasci iu/60 non solent innasci, sicuti nem equis: sed his sanu OpriRnux by β Rni virtus, eκ consuetudine quadam irrationali proficiici-
Irrat natium tur: aurigis autem,ex disciplina rationali. Quemadmoanimae pnum, dum igitur irrationalium animae partium necesse est irissation 'ς rationales quom virtutes esse, ita rationalem, soliui r 'abu Eri tiocinatricis. Quapropter merito illarum Virtutes, fa- solius ratioci cultates dicendae sunt: solius aute ratiocinatricis,sciem fratricis. tia. Quum itam in nobis alia potior sit animae pars rati deterior: qui potiorem sequitur, consentaneam naturae vitam dicetur agere: qui deteriorem,repugnatem visere qui ex Hic enim ex affectu: ille secundum rationem, vivit affectis, S qui Qinim igitur hae tres propesionesbnobis natura insint,
secta Π yδtiQ ad voluptatem sane propter appetitoria:ad victori-m piodie tone, Vero, propter irascibilem: ad honestu denii, propterminus moue- ratiocinatricem animae facultatem: Epicurus quidem , mur natura st infimae animae partis tantum proportionem cospeXit:
Chrysippus autem optimae, quum dixerit peculiariter nos assici erga solum honestum. At uniuersas tres Proprietates perspicere,solis veteribus philosophis licuit. Asse 'tua causa Porro qui ex affectu vivit, hic irrationalem & attoni- cognita, pilixi tam animae partem: qui sine affectu irrationalem at pnivm βης ζ diuinam sequitnr. Quare affectuum causa cognita, u Λεαι '' rimum ad remedii inuentionem confert. Iccirco Pa
572쪽
naon musicus quum esset apud tibicinam, Phrygium modulantem,ebriis quibusdam adolescentibus, ct insana quaedam peragentibus, Doricum canere iussit: illi
vero statim a motu insulso celsarunt: non . opiniones ratiocinatricis facultatis docerentur a cautionibus tibicinae, sed q, affectibus obnoxia pars animae, quum esset irrationalis ,excitaretur, mitigareturq, motibus irrationabilibus. Siquide irrationali ab irrationabilibus di comodum & noxa obuenit: rationali vero, a scientia, bonaq, disciplina. Uerum ps animae affectibus obnoxia,temporis spatio partim repletur propriis cupiditatibus: ptim diuturnis laborat motibus . Quapropter ambo nomine ea conquiescente,& mediocriter mo- ea , superior esse ratio iam potest: quemadmodum δέ equo effreni insessorem violenter excutiente, deindzlaborate stimul cursu,& praeterea faturato iis quae concupiuit, rursus auriga superior euadit. At Chrysippus necta diuertam animae partem affectibus deditam a ra- - - . tionali arbitratur: & affectus tollit a brutis animanti- ωbus,quum tamen libhdine di iracundia regantur. Posi- rucdonius autem rectius, quae animantia aegre mouentur,
di stirpium modo adhaerescunt petris , ea cupiditate sela gubernari pronuciat. Reliqua vero bruta uniueria, Animali a,qine
minem autem solum, tribus: quippe rationale principium hunc sumere. aod igitur pars animg appetito- tur. ria, diueria sit a ratiocinatrice , hinc colligere licet, . Animae piem pueri dum sumus, instar brutorum animalium prom- -ppetitoria,ci-rςde ionem fer mur , conducat, aut obsit,consyderantes. Aetate vero & ratione prouecti, stere. saepe ne bibimus quidem omnino, ubi persuasum habuerimus, ex potu noxam subsecuturam: tape minusu appetinans, si & hic copia obstitura est. Interim aqua
bibimus vinum concupiscentes. Rationis aute exper
573쪽
expectant, nem quantitatem , qualitatemue corporiginspicere sustinent. Q used ergo nec ferae, nec infantes , ratione utantur, etiam apud Chrysippum m confessis est. At vi alia praeter rationem ad fruendum iis quae concupiscunt,alli ciant,modo ait,modo negat. Etenim irrationalis in nobis facultas , ad singula quae desyderantur,requirentem allicit: ratio retrahit,& in opportunam commotionem continet, ac pugna frequentena i Vtriusis valida inter se oboritur,euidenter indicans cuipliceni esse in nobis naturam faculi tum inuicem dissi .
se duplicet' detium. Si enim una esset sola,quemadmodum in pueris nihil sand prohiberet intempestiue nos frui appetibilibus. Quem admodu etiam si sola esset ratio, nullian esset negotium, sitientem non bibere, aut esurient ni non esse nem continens, nem sobrius, qui non bibit, nominaretur: sicuti nec qui non vadit, nisi velit. Si- tientis iram, nolentis autem bibere, anima , una qui- dem facultate aut parte, potum cocupiscit: altera ve- - se re ct alia fugit,& auersaxur , Uni enim & eidem arripere se a natura tri. aliquia fugerest; non licet. At vero rationi iracundiae, Vitam rationi ut lubseruia & auxilietur illi, perinde ac venato i i ca- contra Pisti nis contra tertiam animae specie, a natura tributa est salem, ς- η ire Vbi ustro sequitur ratio appetetiam, conseq0Θ
's' ta&fhaeundi rationem. Vbi autem aduersatur illi,
atm renitit iracundia a ratione stat alm illi fert opem: praecipue cum ratio ipsa ab aliquo vel intus,vel extrinsecus se astici iniuria & vi copelli, autumat. Siquide au tumare se iniuria assici, ronalis est facultatis: ea auten ulcisci, aIosae proprium existit. Quia igitur appetitoria facultas, immoderate ad aliquid irruens, inuita ratio in nem eo secum attraxerit,irascibilis cotra illam rationi suppetias fert. At ubi a nullo assici iniuria putat ratio , minimh saiah iracundia effervescit, etsi si maxime tunc corpus iust. puniat ab aliquo, vel algere, vel famescere,vel sitire coactum. Vnde liquet, iracudiam naturali
574쪽
statu praeditam , opiniones rationis sequi. Fieri tamen quando P potest ut haec quot prauh affecta, immorigera rationi moueatur. Quod autem iracudia a ratione diuersa sit hinc docet Plato,P pueri, perinde ut ferae, maxime iracundi existentes, ratione careant. Eodem siquide modo irascuntur pueri, quo di aetate pro uecti: hoc interiecto distri mine, hi sane in multis, ratione continent iracundiam, quemadmodum generosum canem,ferocius proximos insilientem aliquis pa-sor: in pueris autem, nihil eiusmodi accidit, quemadmodum nem in bestiis: quCd inκ illis quidem, nodum: in his autem nunquam,ratio impetus animi inhibeat.
pocratis di Platonis Liberi V L is 3 et
Iracudia senaturali habens. opinionem Ia tionis seqtur. Pueros carere ratione.
llidam enicies hoc est, qui ex se existite affectus vero motus in altero. ab altero Vt necessario saepe in unum subiectu cum affectu actio conueniat. Nam --a secante facta diuisio in eo quod secatur, Vna & eadem 4 es quum sit ecantis quide actio :cius autem quod secatur,affectus est. I ta sane di iracundia, actio quidem est traicibilis animae: affectus autem, reliquarum ipsius duarum partium,& praetcrea totius mostri corporis, quum ab iracundia violenter ad actio nes ducitur. Atm hoc unum est significatu utriust nominis. Alterunt acit,si actionem quidem motum quendam naturalem intelligamus: idq; primaria ratione: affectum autem, praeter naturam. Etenim primaria raotione illa fieri a natura dicimus, quae Veluti scopos natura amplectiturnaec eae aliqua consequetia,alia neces-
Iracun diam eris actionem Raffectuniic adu uarias an mae partes Actionis asseactus ' duplex signiticatuluis primarsa rone, quae fieri a nais tura dicantur i
575쪽
i sario sequi . Vt autem res magis innotescat eκemplis .cordis motus , . qui in pulsibus quidem actio dicitur: qui vero in palpitationibus, affectus: pro secuda hu: i ius dictionis affectus)significatione. Ait ita non om- nis pulsus est actio, sed is tantum, qui naturalis existit . Iracudia igitur di omnes aninai affectus, actiones qua dam sunt, secundum primum significatum . Quatenus
autem effrenes, di immoderati existunt,nem secudum naturam,affectus esse dicentur,ex significatione secunda. Qualis enim res in arteriam motu magnus est pulsus talis in irascibilis animae motu iracudia. Qualis rursus paruus pulsus talis timiditas. Porro iracundiam ipissam, frequenter alia duo sequuntur: saepe vero concupiscentiam, tanqabstracta, compulsaq, iugalium equ tum instar,quorum alter Valentius impellens alterum secum trahit, una cum auriga & curru. Tunc enim in effreni equo motus, actio dc affectus eius dicetur: prior
qujde significato , actio motus enim ex seipso est) s
cundo autem,non actio, quum sit motus es praeter naturam,sed iamaffectus. Aurigae vero motus,ne secundum alterum quidem significatum actio est, sed secundum utrunq; affectus: quum nem ex seipio,nem secundum naturam ei adsit motus. Iam vero facultates i lias tres corpus nostrum regetes, rationalem, irascibilem, - . . . - di appetitoriam, tum species,tum partes animae recte singulas. Ous Ru quis nominari . arum appetitoriam quidem, besanimalibus co Uae Uariae,multicipitiq;: irascibilem autem,leoni: homivarant Plato . denim rationalem Plato interdum coparat. Quantiis idem in Phsdro priores quidem illas, equina quan- . dam forma referre ait: aurigam Vero, tertia. Quamobrem Plato locis eas esse distinctas,& substantiis per-.' i multum Variare albitratus, merito illas tum species , Dbaadhu sin xum p*rxς. .ppellat. Aristoteles autem, & Posidonius , tentia, deste, facultates eas esse Unius substatiae ex corde proficiscenciebus animae. ais,affirmant. At Chrysippus,tanquam ad unam sub-
576쪽
stantiam, ita & ad unam facultatem ratio cinatrice draducit tum iracundiam, tum ipsam concupiscentiam. Porro in stirpibus solam speciem appetitoriam habitare, professiis est Plato: in Diis autem ratiocinarricem. Iraici bilem vero in hominibus creatam esse ait, ratio nati animae auxiliatricem, tanquam canem quendam, contra multicipitem illam , di agrestem feram cupiditatem. Plato item nos docuit,*quaeculam fuerit species haec pars nominari etiam possit uota tamen quaelibet pars, statim ipecies erit. Quum igitur ex iis quae superius a nobis sunt tradita, costet iam ratiocinatricem quidem animae partem, fontem qi Voluntariarii actionum,consistere in cerebro in corde autem tum irascibilem tum pulsificam facultatc etenim si fune interci. piantur, aut di decentur nerui, particulae quidem continus cerebro, principii sui retinere facultates apparet: quae vero infra funem habetur, statim & sensum perdunt, di motum: quemadmodum etiam arteriae, quae quidem cordi cotinuae sunt, originis tuae perpetuo functiones obeunt: quae vero vinculo interueniente,illius commercio priuantur,prorsus non pulsant: ac praeterea affectus animi qui ex iracundia & motu accidunt, cor palam immutare a sua actionc videntur reliquum aest ut appetitoria delitescere in hepate, similiter ostendanaus. Quippe hoc viscere laeso, & si non subito assi tantur reliquae partes, quemadmodum per alioru laesiones, temporis tamen processu, animal nutrimeti inopia elanguescit, atq; in pallidum colorem mutat. Eiuia
modi natam facultatis initium est iecur, qualis & stirpi-hus inest. Ad cuius demonstrationem, optimum prius fuerit con syderare quo modo stirpes gignantur. Proiecto in terram semine qualicunt, si squalida illa fuerit , ac sicca, nihil amplius ad stirpis generatione ipsum semen molietur: quum nimirum omnem eius madorem
ad se ipsa terra alliciat. Ubi vero mediocriter humida Mni iiii -
ait Plato. Species omnis potvocari ps e
nis pars, spcies statim eriti Ratiocinatriac facultas consi stit in cerebro. Nemo steto, partes supra sectionem, uiciis iras cerebro olas retines m
tu & sensum . IrascihIle facul
Iecur Hre elandem facultatis initium, qualia stirpibus inest. Stirpes qua ratione Usum
577쪽
est,molle redditur semen intumescitq; iuxta ambiens ipsum operculum: quod viii rumpitur quidem prii nitim, madore seminis in aerem couerso: deinde pro- tenditur iuxta rupturam germen quoddam tenue, &utrobim molle: ac sopior seminis portio ceu ad aere et inferior in terram vergit. Ait haec quidem continuo uidentur augescere, ac semper ferri in quae ab initio inclinabant. Processu temporis, si arboris cuiusdam ma-- gnae sit semen,pars quae in aerem fertur, caudex ipsius euadit: quae in imu terrae declinat,radix: dc u tral portio variis scissuris divaricatur, si multifidae arboris ipsum senae extiterit. Vnum ital principium generationis di incrementi omnibus stirpis partibus est locus itale unde sursum quidem caudex, initium vero radicis nascitur: ac apparet veluti ex loco quodam, virtus dispensans arborem illinc procedere. Quale aute est ani- naantibus os, tale stirpibus extremum radicationis Videtur osculis pluribus ex terra alimentum trahetibus, Des avit fabricatum. In hunc igitur arboris inoduni licet ma-ortu' divarica gnatia arteriam cernere, quae caudicis instar ex corde EQ P, procedes divaricatur: altera quidem parte minore, ad Q caput perreptans: altera vero maiore per spinam sese
detorquens a quibus propagines omnium corporis armin η' teriarum otiuntur. Contemplare rursus alteram arteriam ex ipso cordis sinu profectam, quae in pulmones, Ces his ire no secus ac radicis pars in terram, diffunditur. Quem-
spiritum a pili admodum enim eπ terra per radicestotum alimetum, none per dxiς trahit arbos, ita ex pulmone cor per dictam arterianatum v *0 η' haurit. Quare arteria quae veluti caudex apparet, mRrima est omnium quae in toto animali habentur: quae in rs pulmonem inseritur, omnium maxima est, quae inibi' -- existunt ipsum vero cor medium ambarum est,& orimiora mino, gQ Dcult.tuni eas gubernantium. Constat naiam maiolum semper es ra minorum semper esse principia,sicuti & fontem,ri- se principia. uoru in quos dispensatur: quantiis nonnulli eb veniunt
578쪽
ΗI P. ET PLAT.:LI B. V L surditatis , ut principio ea quae post ipsum sunt, esset
maiora existiment,decepti ob flumina, quae exigua plaiah quum prope fontes existant, progressis augentur . Non vident tamen id sic accidere, ir in se alios decursus aquarum exceperint. Quippe nullu flumen ex uno procedens fonte , minus caput obtinet iis quae subs quuntur. Esset autem summa impudentia, aliud viscusa corde statuere arteriarum Principium: quum hoc solum viscus animalis corpore exemptum, diutissime naturalem functionem retineat, ceu initium motus tunisibi, tum iis quae ab ipso proficiscuntur,arteriis . Hae autem ab eo segregatae,aut funibus intercepta aut diuisae sectionibus, una cum affectu ipso, motum etia amittant. Porro venae quae a iecore ad ventrem pertinent, similes sunt radicibus . Nam ut arboribus terra, sic est animantibus venter. Caeterum Uena caua truncus quidam existens, aim a gibbis partibus hepatis orta,in superiorem & inferiorem corporis regionem excurrit. Cuius latissima portio est , quae infra iecur descendit :minus autem lata, quae sursum per septum traiiuersum adit: his vero duabus minor, quae in cor inseritur: qqsi esset cor venae cauae,sicuti arteris magnς,principium, maxima esset,opinor portio venae ei cotinua. Est italium Venarum tum sanguinis, tum nutrientis facultatis initiu hepar: quod uiscus in uniuersas corporis partes benignum alimentum distribuit. Quod autem sanguis perficiatur in hepate, argumento sunt recrenien-xorum purgatoria instriamenta quae natura illi fabricata est renes videlicet,lic,ac receptrix bilis Vesica . Nam quartum aliud alimenti excrementu, vel materig qualiscunm a calore muratae, ne cogitare quidem lic t. At in corde, net aliud quoddam purgans instrumentum natura fecit,nem alium machinata est humore. Similis
naiam sanguis est, di qui in dextro cordis sinu, & qui in
omnibus venis per totum animal cotinetur: quemaclia
Venter aesinalibus est, quod arboribus mis
quae ab hepate nascitur diuisio poess . inpar ee tum
sanguinis, tum nutrietis facultatis initium. 'Hepatis recro
579쪽
modum di qui in arteriis habetur , ei respondet, qui lar
sinu sinistro existit. Maxima facit fidem, iecur nullum humorem praeparare ipsit cordi,ad particularum nutri cationem quemadmodum nonnulli putabant sed ipsum uniuersam eius speciem absoluere, T quum Vnast vena quae eκ iecore in cor procedit, alia nulla feratur ex altera ipsius cordis parte, quae elaboratum hu- Nn --- morem in totum corpus deducat: & si alia quidem ar- de urtiam, teria inferat, alia educat spiritum . Videtur quippe na- , 5 ad semiela. tura non eisdem v ti vasis, di ad semielaboratas mate-horatas m te- rias,& ad omnino confectas: immo ne eisdem quidem δ' 'φ' viis Taceo complura animalia, deXtro cordis sinu ca- R ' ' rere. Vnde existimari no potest, cauam venam ex hoc oriri ventriculo , quum in permultis animalium gene- ribus iecur quidem existat,& caua vena: sinus aute de Animalia RQn xter nequaquam . Etenim quae non respirant eae aere ,
dici ' ροῦ hui animalia ea ne B pulmonem habent , iaci cordis ven- hem habe triculum dextrunt qui sane simul cum pulmone perit,
re, ne p coidis & generatur. Igitur quemadmodum arreria magna entientii Diu dee corde, sic semper vena caua ex lacinoris gibbo oritur,
P 'vel si dexter cordis sinus no adsit. Quae quidzm Vbi st-
ει generatur. ptum traluersum subter cor penetrauerit, In duos maVenae cauae di gnos ramos divaricatur. Quin elum ex cauis hepatis ,
Minς βο- altera venas qua portas aut portis vicinam .ppcllant Vς 'δ P ' producta, in partes ventris, varias demirru pi Opδgi Venarum radi nes. Quarum omnium quum nulla cordi continua sit , c. ' a iid ea mςrixo dictum cst, Venarii omnium esse radicationem Eo arteriatum. hepar:arreriarum cor sicuti di arboris, partem illam , quam occupauit senae proiectum. At Pelops venaruri principium cerebrum esse existinans, conlectionem ipsarum a iecore est auspicatus: affrmans hoc viscus, ad Initium a natu disciplina fieri initium sermoni: quum tamen initium a. natura constitutum , etiam disciplinam cogat a seipso seipso e. seri. Quare inquirendum non est aliud rei naturae priniti . cipium:aliud ipsius disciplinae. Iam vero, quum in cor
580쪽
de reperiantur tantum quatuor ora vaserui duo in si Coidi inesse nistro ventriculo, quorum uniani quidem ex pulmone qu tuor tatu spiritum introducit: alterum educit a corde in uniueris ' RU fas arterias: atm in dextro similiter duo, quorum alterum , sanguinem Vehir in pulmones:alterii in dextrum sinum cordis introducit ab hepate: habeatq; hoc ori cium quartum tres quasdam in se membranas foris intro vergentes, quae ad orificium id concidentes imp dimento sunt, quo minus contracto corde, sanguis semel in cor ingressus,reuertatur rursus ad vena cauam: nec reperiatur quintum aliud ab his orificium, quo sian guinent eκ iecore ad ipsum cor perueniente, in totum corpus transmittat: siane liquido constat, cor neq; esse se 'initium sanguinis totum corpus nutrietis opifex necti WR4RMppim instrumetum ipsius. Quam vero necessaria sit animai
tium vitae, ipsa sanguificatio hinc discas licet, τ quum ip iii possimus vivere, etia si cibos venter non conterat in Visereri orerdum enim succos tantu aut ipsum lac propinamusὶ 'hi necessario moriendum sit nobis,sanguinis generatione 'o eis petaret eunte.Quod aute ipsae venae non procedant a cor- reunte asit san
de vel in ipsa in utero foetuum conformatione facile e si uone, persipicere est. Omnes siquidem secundarum venae, qur
utero conceptum annectut propagines sunt unius Venae maximae,prodeuntis ab hepate. Siquidem ostesum est, maxima vasa vicinorum esse principia. Quaru venarum extrema, veluti radicata in utero, sanguine exeo ad iecur tanquam totius stirpis principium, sursuna secimi arulam
videntur transmittere. Uena itaq3 procedens ex teco- alterias, o utire, Venarum omnisi quae secundas perreptant, initium ηδβ Rum a smexistit: sicuti & arteriarum, arteria quae a corde trahit μ' 'm' ' 'ortu. Etenim haec quom omnibus, quae in secudis sunt, umes alis propriam facultatem suppeditat: non illae huic. Quip- riis.uinculo expe ex semine infantibus prouenit initium facultatum , Omn