장음표시 사용
141쪽
moti rei indignitate atq; acerbitate Christianorum principe pleri que omnes inter se de Pont. Max e custodia educendo conspirauerunt eius rei causa concilium Ferramae indictum est, quod Alptaonsumistensem, ut eius Vrbi imperium, a maioribus acceptum, eo tempore Obti nebat maximi animi hominem, eique militaris periti silinum, adiungi sibi vehementer studebant a quo cum propter consistum ac virtutem, tum propter oppidi op- Portunitatem, opes, bellique instrumenta, quibus ille abundaret, earumque rerum omnium facultates, quae ad bellum usui erant, multa, magnaque auxilia subministra
ri sibi ad id bellum intelligebant posse . Eo Galliae Bri
tanniaeque reges Legatos miserunt cum mandatis homines nobilissimos idem 4j, quibus Ponti scis Max salus priuatim curae erat iecerunt,& Mediolanensis dux Franciscus sortia. Eodem Veneti Contarenum mittunt: maxime enim eorum reipublica intererat eam conficirem, propterea quod cum Pontisce, quemadmodum dictum a me est, secietate Ἐςdere coniuncti, continentibus bellis, non longe ab suis finibus, cum Caesare contenderent. Eo concilio peracto, atq; haud ita multo post Iontifice liberato, ad eum sitarenus, suae ciuitatis iussu egatus profeci us est. Magna erat eo tempore omnium rerum perturbatio,magni Galliae, Italiaeque totius videbantur motus impendere. quod &Clemens ipse iniquissimo animo contumeliam, quam acceperat, serre existimabatur, quo spe pacis simulationem circumuentus in hostium potestatem venisset, quod superbe crudeliterq; tractatus, in deditionem receptus tamdiu in custodia suisset retentus,atque ad extremum quod non dimissus, sed elapsus e manibus&cathenis esset quod omnia exempla cruciatusque in suos editi Romae atque in omnibus vicis . oppidis essent. Accedebat quod Florentini Hippolytum atque Alexandrum Pontificis si atrum filios, qui ipsus potentia in ea urbe imperium antea obtinuissent,e ciuitate eiecerarit quod ille grauissime atq in
142쪽
dignissime sciebat eius dolor quaminia temerumperet, expectabatur ab omnibus. Eadem Gallice regis causa erat, atque condicio manad bello superatus captus que,tantum se de vetere virtutis opinione, deque bellica
gloria deperdidisse, maximo crat illi dolori; si libero
rumque suorum mercatu ut ipse existimabat nundinationeque illa C saris, hostili scilicet in eum odio exars rat. Tum Veneti multis de causis Franciscum Ssortiam in regnum restitui volebant: atq; eam rem ad suam rem p. magnopere pertinere arbitrabantur quibus omnibus rebus siciebatur,vt,in tanta animorum incitatione discordia renouari in Italia bellum necesse fle,omnibus videretur. Interim Clemens cum Cesare in gratiam redierat, amicitiamque conciliauerat: , quo liberius in patriam iracundiam exercere pos et iustissimas suas in Caesarem minuerat inimicitias; δ suas illi iniurias aut condonauerat, aut vicissim pacis simulatione,idoneum doloris sui ulciscendi tempus expectabat. Atque cum C satis duces d exercitus, illius nomine Florentiam oppugnarent, faciendum sibi esse existimauit, ut propius ipse accederet: itaque Bononiam sese contulerat. Eo Cos arquoque ex Hispania venit,ut a Pont.blax cuius nivi ea potestas est, diadema ceteraque imperi insignia acciperet . atque ei aduenienti cum obuiam Contarenus extra urbem processisset,dicitur eum Caesar per quam onnofane interuallo a se visum agnouissse,atque a)s oculis, eaq;
vultus hilaritate eum aspexisse,ut id a multitudine , quae visendi causia prodierat, omnes vias oppleuerat ani- inaduerteretur atque ex ea re coniectur herct,rem inter Caesarem Venetos conuenturam id quod tua comprobauit. Nam praeter omnium opinionem,in tan
ta animorum incitatione: discordia, tot vltro roo ea latis acceptisque iniurio ac detrimentis,cu pa e o 'armis est, paxque inter omnes constituta. Quae res
143쪽
olo G AspARI CONTARE NI. rosper Contarenum acta magna ex parteo consecta, cum tua ciuitati gratissima atque optatissima accidissset, mirifice eius estoriamo auctoritatem auxit, ut nullam rem tantam, aut tam difficilem esse censerent, quin eam ille animo cogitatione suscipere, consilio tueri, 4uctoritate atq; dustria conficere posset Memoria teneo me Romam illis temporibus venisse tantus erat omnium, qui in ea urbe tunc aderant, de Contarent doctrina, prudentia,continentia, pietate, consensiis, tantaq; admiratio,Vt non amarent modo eum, qui tunc erant ciuitatis principes,sed etiam vererentur colerent. Atq; omnino multa praeclare legibus sancita sim apud Venetos,in his, quod vetantur legati ab his, ad quos mississent, ulla aut munera,aut beneficia accipere quod utinam alia qua dam ciuitates aut reperissent,aut repertum a Venetis, imitari saltem vellent messitos ciues id quod usii sere euenit,plerosque forisvsnales, domi hodiu enim absint negsecta, quam susceperunt, reipublicet cura, quibus locupletari se sperant eorum gratiam au fcupantur, atque ijs se se venditant: ijdem domum reuer is, benefici; fac muneribus alligati,atque deuincti, quam patriae caritatem debent, eam alienis,s peetiam hostibus, praestare ac persoluere coguntur ita dum ali aliorum
aut regum aut nationum rem gerunt, desserta nimirum a ciuibus publica res eorum iampridem labat corruit. At Contarenum e ciuitates,apud quas magna cura summaque fide ac ditisentia rem suam publicam gestit, prae-esarissimis muneribus donauerunt tot enim tamque Variarum gentium constantissimo consensu mirifice probatum ummoque laudatum opere, maxima dignitate,existimatione, gloria muneratum, ditatumque domum dimiserunt Seuerissimis legibus Venetijs ambitus constrictus est; suffragium ne per se,neVe per alium quemquam rogent in terdictum est.itaque cum a ciuitate ipsa uniuei up non a singularibus ciuibus nominatim, petendi magi- stlatus sint: idque saepe ijdem enim eosdem magistratus,
144쪽
ro vo T certis intermissis temporibus,crebro gerunt una virtute nixam omnium ciuium ambitionem esse oportet ut qui
Spissime amplissimas dignitates adepti sint, ino amicorum aut propinquorum diligentis, aut tenuiorum hominum officij,aut etiam fortasse auaritiae,sed ipsius rei p. certissimum de se testimonium habeant nam multis io' cis reprehendendi erroris sui ciuitati facultas daturi itaq; pe usu venit, ut, qui semel primo aliquem honorem cunctis suifragiis assecuti sint , i)dem,iterum petentes, repulsam serant. Quo maior eorum ciuium splendor est qui omnium dignitatum cursum tamquam spatia circuitum iterum saepius sine ulla offentione consecerint ij clarissimi apud ciuitatem sunt ijs honos ab omnibus aetatibus, omnibusque ordinibus habetur i, cum opibus&potentia ne infimos quidem ciues antecedant, dignitate, existimatione , auctoritate, gloria anteferuntur omnibus eadem est enim ciuium omnium parque
species,Vna toga,eaque simplex; nullus Omnino non modo comitatus, sed ne comes quidem ut primi ciuitatis siquis illorum consiletudinis ignarus interuenerit uni de multis sicile videri postini Sedit,quoquo venerint,salutantur, appetuntur iij in viis deceditur,obviam itur: in curia,in foro assurgitur: ut mihi virtus nudata phal ris omnibus4 aduenticij ornamentis exuta', in una ea ciuitate sita ipsa pulchritudine&lumine nitere ac splendescere semper si visi. Prorsus visendae Venetiae sunt, non propter urbis modo eximiam pulchritudinem, nouita
temq; antea inauditam. etenim maxima formossisimamque urbem,m medij excitatam aestibus sese e suctibus Grigere, quis non miretur naues onerarias in aximas, passim ad priuatorum ianuam religatas, triremes in plateis
si exerit' ita quidem I videtur, hanc profecto urbem
conspicata modo esset antiquitas, Neptunum ni
145쪽
set qui tametsi nullus scilicet umquam fuit, tamen si sit, aut es e si possit aliquis, nullum illi attribui munus aut opus illa urbe praeclarius posset aut quod magis diuinae
conueniret nature. Sed haec oculorum, illa animi ex eius Vrbis cognitione voluptas capitur,ut quidem sentio, Vel maxima, quod unae dominantur apud eos leges ijsa magistratus obtemperant,&ciues eque ad unum omnes: atque eo usque mihi potentiam execrata prudentissima ciuitas videtur, ut neminem unum ulli magistratu praeesse pasta sit terni, quini, seni, deni imperia, potestates,sngulos magistratus gerunt ut non lum dominiis, quo nulla taetrior, nulla oculis detestabilior obiici
species potest, aspiciendum ciuibus non sit; sed ne domini quidem imago I militudo, aut eisgies. Quamobrem spectatum extera nationes alacri animo Venetias eant nec urbis modo causa, quod dicere institueram,sed vel maxime ciuitatis, pulcherrimo totius orbis terrarum spectaculo sese ad eam diem caruisse profecto intelligent. Postquam Roma Contarenus redi)t, consessim adsiimmos honorum gradus sine ulla dubitatione vel contro uersa elatus est nam maturius, quam ciuitatis consiletudo antea tulisset, Sapiens magnus factus est, cosiliarius qui duo niagistratus stimini apud Venetos sunt neque dubium erat quin, si quis ex diui Marci Procuratorum collegio demortuus esset,eiusContarenus in locum substitueretur ea Vna procuratio perpetua Venetorum legibus est ad unum ad honorum persunctionem Contareno fuit. Itaque scin re publica Versabatur, ut etiam si litteras omnino non didicisset, illustrissimum tamen ciuitatis locum obtinere eum necesse est et sic autem doctrinae gloria celebrabatur, Ut, tametsi rempublicam attigi siet nuquam, ciuium omnium, qui fama ac nomine excellunt, clarisiimus suo tamen nomine sui siet sutaturus Accedebat Christianae theologia sngularis quaedam atque exquisita cognitio: eaque non scientiae modo aut ostentationis disceptationisve, sed vitae ac disciplinae H a cau
146쪽
xerat ut non modo ad philosephorum regulas bene beateque, sed etiam ad Christianorum diuinum hoc pr scriptum pie sancteque viueret Est Venetij quidam quasi Romanorum , qui quondam fuit, campus ille atq;
comitium, quod magnum ab illis concilium nominatur. ad id concisum omnes, quibus ferre suffragium per aetatem licet, statutis diebus conueniunt ibi cum Contarenus sorte esset consiliarius, custosque positus sertibus, quibus Veneti in petendis magistratibus utuntur; nam quorum ser exi)t ij pronuntiant quem potissimum sita sententia ei magistratui, cuius comitia habentur, gerendo idoneum esse existiment itaque mirifico casu a cidit,ut ibi cum esset, in uniuersae ciuitatis conspectu atque oculis, publice Roma allatae litterς sint,in quibus res Omnibus noua, omnibus inopinata: illi quidem certe ipsi prorsus incredibillis, scripta esset, cooptatum Conta renum a Paulo Pont. Max in Cardinalium collegium esse. legerunt eas inter se litteras primum eius collegae; quibus fatis magno interposito ille interuallo, ad sortium urnas, ut dixi, assidebat. Itaque excepta inter legendum vox abi)s, qui proximi consederant susurro primum&rumore dubio, bonam euenire, felicem, faustamque eam illi dignitatem precante, ad aures Contarem profluit. ille vero respuere, nec adduci posse ut cana si1-
birem narrari saltem pateretur atque omnino ne aures quidem ad audiendum pri ebere. Verum recitatis paam litteris magna uniuer frequentiae approbatione ac laetitia,inter se collocuti consurrexerunt collenae, atQue ad eum cum magna, cum laetitiae, tum etiam obseruantae significatione adierunt quod ille cum vehementer commotus recusaret, ac sese id aetatis ad aliud vitae nenus
negare posse traduci, ad curiae vestibulum ab i)s, uniuer eo concho comitatus, deductus est. Cumq; collegae, hominis
147쪽
GAs PARI CONTARE NI Os hominis honestandi studio,domum reducere eum summa contentione pergerent, prorsus non tulit. Erat eo tempore inter collegas Aloimis Moganigus,grandior natu vir, qui apud ciuitatem gratissimus cum esset, princepsque consili publici haberetur, sepe a Contareno de republica distens erat: is ad eum gratulatum cum alijs non adijt, credo quod pedibus erat admodum infirmis . hic
clara voce, via cuncto exaudiretur senatu rei novitate
percitus adiurans, cum sontems:riret ac Paulo malediceret, adfirmaste dicitur maximam ab eo ciuitati iniuriam fieri, quod eam ciue priuaret, quem illa unum omnium habuisset optimum Consilio dimisio,id nim is conuentus nomen habet, uniuersa ciuitas domum ad Contarenum qia atque alacris confluere coepit. ille vero sit spenso animo incertusq; etiam nunc quid ageret, minus multo erat, quam ceteri, hilaris nec mehercule iniuria. quid enim honos ille homini in re sua familiari ampla atque illustri,in republica principi, in toto orbe terrarum claro atque nobili, assereDat, praeter molestias ac labores mutanda,vit victusque quinquagesimo demum anno ratio tota&consuetudo; suae ciuitatis dediscendi mores,
aliena ediscendi, haud parum quidem ab ea, ad quam ille
sese exercuerat, disciplina abhorrentes; vivendum ad v-nius hominis non semper prudentissimi, paene arbitrium atque nutum; comitatus magni alendi, sepe diu eodem censu; aliae cogitationes,con ulla, instituta, officia actiones, persena suscipienda prorsus alia Sunt hec homini, quabilitatis ac dignitatis potius, quam potentiae atq, pum cupido incommoda vehementer odiosa, grauia ac molesta, praesertim siquis antepartis honoribus tamqexsaturatus, parta iam gloria contentus est . Saepe mihi narrauit vir omnium clarissimus atq, grauisiimus, quem Romae his paucis annis a sua ciuitate legatum, summa a pud duos Pontifices Max auctoritate summaque gratia
vidimus, Paulum Iulium tertios in utriusq; enim tempora eius legatio incidit Mattheus Dandalus sese, cum
148쪽
piendi, qui non ab eo expetitus,sed ad eum delatus esset, magna contentione ratiocinandoque vix aegre ad extremum homini persuasisse, ne committeret, ut Pauli con-stium, in quod non ille temere incurrisset, sed sine ulla dubitatione duce Deo deuenisset, aspernari videretur: praesertim his rei p. Christiana temporibus: multos enim fore, qui eam rem aliorsum acciperent, atque ille saceret: ruiquein Romanam ecclesiam impietatis si elerisque ne arij asparem Contarenum,uirum unum omnium maxime pium, maximeque religiosum subscriptorem habere gloriaturi, seseque in eo impudentisiime iactaturi es.sent; quippe qui, cum a Pont. Max ne beneficium qui dem accipiendum si, esse statueret, quid de causa illa tota iudicaret nemini dubium relinqueret. Haec cum Dandalus diceret; adderetque, eos, qui Contareno equissimi suturi essent, suspicaturos tamen esse non ob animi magnitudinem atq; aequabilitatem, tantam illum dignitatem a se remouisse, sed propter imbecillitatem atque
ignauiam defugisse: pervicit homo grauis atq; eloquens,
omnique necessitudinis genere cum eo ab adolescentia coniunctus,cum propter affinitatem, tum p rqcipue propter morum, Voluntatum, studiorum militi dinem, ut dubitantem confirmaret atque in suam sententiam dilimultum cunctantem ac tergiversantem perduceret qui maximam Dartem eorum, quae a me post in hoc commentario sunt, nos docuit. Omnino verum id est, quod ait apud Euripidem Theseus, cum Hefculem, quo tempore ille Athenas in exilium venit, multis honoribus ac benefici)s prosequeretur: sic enim ait. Laudem seremus omnium pulcherrimam uniuersa a Gnaecia, Fecisi e cum memorabimur bonis bene quod ille Graece optime, nos
'' si V honorem illis, qui adepti
eam sint, habeant, honorati pei clari ob eam rem et
149쪽
dant. Id, quod Theseus de se sperabat,Paulus etiam as quutus est nec enim dici potest otiantum in Contarent dignitate amplificanda suam ipse gloriam propagarit, inquam suit ille sitio quoque nomine insignibus
dibus ornatus, virque egregie magnanimus plane maximus. Ab hoc tempore aliud tamquam,itae exordium quas origo, Contareno nascitur. Antiquiores habentur Venetum mores, propterea quod inquinari se externis consuetudinibus a ciuitas pasta nonis . victu&cultu non modo a luxuria longe absunt, sed etiam de lautitia hac, que plerasque tali e ciuitates nuper inuasit, permultum circumscripserunt quippe qui prisco more es
sese principes, quam videri malunt consuetudo autem eorum moderatioq; vitae cotidiana discrepat illa quidem
fortasse nonihil, sed ita, ut ad summam expolitionem desit sersitan aliquid; firmum autem quiddam ac selidum
certe subsit,&leuitate atque ineptiis vacet quod Romae contra mihi visum est fieri aptiores enim in conuictu& congressionibus Romani homines sunt sed accersito quodam interdum genere, minimeque Vernaculo. autem cultus lautior est, atq;,ut video nonnullos existimare, etiam delicatior in principibus quidem luxus paene regalis; magnus equorum iumentorumq; nume rus, multitudo familiarium, lauta,splendida,siimptuosa stippellex vi dedisse mihi operam videantur non modore magni ut esssent atque clari, sed etiam specie ac pompa. Neque eo hoc dico, quod exterarum rerum, quae ad dignitatem ac decorem pertinent, rationem non habendam esse existimem,aut quo mihi id arrogem, ut virius ciuitatis studia rectiora sint, dijudicare me posse profitear sed illud assirmo,hanc quas migrationem e sita in alienam, non illam quidem deterius, sed longe longeq; aliter moratam ciuitatem Cotareno, ingrauescente iam aetate, stibitam ac repentinam necessario molestam suis se Verumtamen itavit victusque mutatio facta ab eo
est, ut ingenium tamen, institutaque illa sua pristina re-
150쪽
tineret nec ullos spiritus,tanta saista accessione dignita tis atque fortun q, sibi sumeret sed probitas, affabilitas,& eadem, quae in priuato suerat, facilitas atque laumanitas quamquam inuidiosa illa, tantoque opere a multis expetita purFura recens induta erat integumentis inuoluta,&quali personata elucebat tamen, Magnoscebatur ab omnibus. Nam cum intempestiui ipsi complures, molestique sepe essent, piopterea quod onmibus praesto ille semper erat, admonitus est a suis, non tam faciles eius ordinis ceteros se se prςbere consueuisse, sed certam diei horam constitutam habere, antequam adiri ad se nopaterentur . neque cuiqsii potestatem sacerent. Quibus ille respondit non se putare honorem illum sibi bli esse datum, sed eiustartem amicos, pistem inopes homines Megentes iure tibi optimo vindicare ad quorum arbitrium vivendum sibi esse statuerct, non ad suum mecenim aequum esse amicorum clientumque negotios,tempus,idoneum quod sit,a se praescribi ted ab ijs ipsis, quid
rerum suarum occasiones ac momenta exigant, statui oportere. Itaque Vt quique ad eum veniebant,statim admittebantur, a quibus Ieram suam semel esset pollicitus, fidem in eo religiosissime seruabat ut sepe tenuium aut miserorum hominum causa ad summos reges iterum sepius adire non dubitauerit cum id praecipue Christiani esse offici,contenderet, id maxime hontinum genus auxilio iuuare, quod maxime opis Mauxili egeret. Quod iudicium ipsus etiam faciebat, ut resiquias Grς-
nationis, multis grauibusque malis conflictatas, foueret,ac quibuscumque rebus posset Jubleuaret accedebat autem huic animi propensioni erga illos, ut miseroso durissum seruitute oppressios, quod memor erat,et rum beneficu rum, quae uniuersi mortales ab erudita ea
nam, cultumque hunc optimum nostrae vite strenue adiuvissent,