Philippi Ambrosii Marherr ... Praelectiones in Hermanni Boerhaave Institutiones medicas. Cum praefatione Crantzii. Transitvs et mvtationes alimentorvm per primas vias, nec non chyli per sva vasa [electronic resource]

371쪽

IusTIT rio NE MEDICAS. 3II ventriculo recipitur, etiam in ipso ventriculo duplex secerditur humor, alter ex finibus illis ultimis arteriolarum in villos tunica patentibus, alter ex glandulis dorso illosae insidentibus prior aquosus, leniter sal-stis, Vix non saliuae similis, posterior viscidus, mucosus est. Haec liquida in ventriculo inter se commixta, uno nomine, Amorgo stricus physiologis appellantur. De indole huius humoris multum olim inter auctores disputatum fuit Chenaicit enim cum viderent, adeo paruo tempore ciborum digestionem perfici, ut post duodecim horas iam in naturam nostram transeant. menstruum in ventriculo acre fingebant, quod ingestis adfusum ea prompte dissolueret, tali fere modo, quo aurum ab aqua regia soluitur. Proprie enim menstruum est corpus liquidum, quod alteri additum illud soluit

et secum solutum coniungit. Alio vero sensu menstruum etiam sumitur pro tali corpore, quod alteri additum illud in sui naturam conuertit atque hoc posteriora sensu omnes quidem humores nostri menstrua dici possent. Verum chemici volebant succum asstricum esse acidum, acrem et aciditate sua ac acrimonia ciborum solidas partes dissoluere Sod huic opinioni omnia experimenta, a Viris claris cautissime instituta, contrariantur. Nam omnes nostri corporis humores in statu

naturali blandi sunt, leniter salsi, mediae natura sale impraegnati, acidi nunquam, nunquam alcatini , nisi per morbum. Et clarissimi Viri indagantes in huius

gastrici Iaumoris naturam, dum animalia viva secuissent,

ieiunium prius perpem, ut nihil ex ingestis perdorini

in ventriculo superesset, succum astricum blandum, subsalsum saliuae ceterum similem, ad ignem exha-iabilem, non acidum, non alcatinum, ex admisto muco non nihil viscidulum, deprehenderunt nec in voraeissimis animalibus insignein habuit acrimoniam, sed

perinde talis fuit, qualem modo descripsi. Id experi-

372쪽

menta, e professo iii aquila, lucio perca, aliis vor cibus bestiis, accurate instituta, docuerunt. Nunc si1uccus astricus acidus foret et haec aciditas ad dissolvendos cibos necessaria esset, certe in his animalibus, quae aliis voraciora sunt, aciditatem suam manifesto proderet, eoque magis, quod talia animalia alia integra deglutiant et absque manducatione, quod mirandum, feliciter digerant. Nam luctus piscis alios integros pisces devorat et licet dentibus a natura instructus sit, iis tamen non manducat, utpote ad manducationem ineptis, acutis, aduncis et praedae arripiendae aeretinendae olum a natura destinatis. Ex his igitur certo constat, longe talem non esse succum astricum, qualem chemici ex laypolliesi sibi finxerant. Possunt quidem et in contrarium quaedam afferri et prolata ab aliquibus sunt argumenta et experimenta, quibus probetur, acidum esse ventriculi succum sta certurinest lac in ventriculo acescere et coagulari, docent id infantes tenelli, debiles, lac maternum colostratum revomentes, docet id colostrum vitulinum, quod in ventriculis vitulorum, lac adhuc sugentium, reperitur et ad aliud lac coagulandum adhibetur ab iis qui caseum parant imo pellicula solum, seu membrana ventriculi vitulini lac coagulat in experimento. Den que passeres, ab HELMONΤIo pane et aqua nutriti, manifeste

acidum ex ingluvie halitum spirarunt; et quoties non homines eructant acidum' nonne et melancholici subinde acidam vomunt materiem, etiam metalla ac lapides erodentem' tales enim historiae notae et verissimae sunt. Quodsi autem ita res se habet, nonne acidus vere succus astricus est Eiusmodi argumenta commode refelli possunt et iiiii probant. Et quod ad primum attinet, lac, etsi ab acidis coagulari notum sit, tamen acido opus non est, ut coaguletur; nam et sponte sua secedit et colostrum dimittit, maxime in loco-

373쪽

Ivs Ti TvΤIONE MEDICAS. moderate calido, vel tempore aestiuo. Quod ergo laein ventriculo coaguletur, causa non est succus gasilicus sed mora diuturnior lactis in ventriculo calido, quo calore principia lactis inhalotum deducuntur, acidum in ipso lacte latens et praeexistens sensim uoluitur, partes caseosae grauiores, tenaciores, terrestres magis,

praecipitantur. Fitque hoc maxime in debilibus, quiabus ingesta diutius in ventriculo morantur, ob lanciuia dum ipsius ventriculi et aliarum quoque partium motum. Semel vero praesens in ventriculo ex cibis non bene digestis acidum, etiam reliqua assumta deindeps adiditate imbuit, nec cedit, nisi talia assumantur remedia, quae illud absorbent, ac penitus invertunt. Passevires HELMONT1 acidum spirasse nihil vetat panis cum aqua mixtus naturaliter acescit in loco alido et frequenter acidum in ventriculo nasci ex assurrit; vel acidis Vel promte acescentibus, praecipue si debilis sit homo et vitam sedentariam agat, et i de acidum eructari, etiam acidiitimam materieria euomi effectus est suis causis plane congruus, sed morbosus et qui debilitati, inertiae ventriculi, spontaneae ingestorum degenerationi, non vero succo astrico, ceu acido attribui debet. Nam et hic valet illudi in Aurii frueri

est V var, quodcunqrι infundis acescit. Imo vero fieri potest, ut etiam in animale suo dissecto si ieeum pastricum eidum quis inueniat, si cibi antea assumti

in ventriculo animalis coacuerint, aut, ut eundem inueniat aleatinum, si cibus computruerit, aut, ut amarum deprehendat, si bilis ex duodeno per pylorum in aeuum

ventriculum regurgitauerit non ideo tamen sequitur succum hunc naturaliter aut acidum esse, aut aleatinum, aut esse amarum, quia recte et 'caute institutis experimentis longe alius deprehenditur, blandus nimirum, leniter salsus, aponaceui, qualis nolinunquam

374쪽

mane ieiuno ventriculo, corpore antrorsum inclinato,

eructatur.

Spiritibus diuitenc Haec BOERHAAv I laypothesis est, quae nec demonstrari possit, nec certo reprobari, scilicet etiam spiritus, seu liquidum nerueum etiam aliqua parte inventriculum effundi et socco astrico permisceri et cum elaboratissimum lioc liquidum sit, ingestis suum quasi characterem inprimere. Nam ventriculus multos et insignes neruos a pari vago se octauo accipit, quod utrinque et anterius et posterius iuxta oesophagum descendens, eique adhaerens, dupliceni format insignem nerueum plexum, stomachici dictum, quorum anterior minor in planum anterius ventriculi et curuaturam maiorem, posterior in minorem

curuaturam abit et ad hepar pancreas, ipsumque dia-phragma surculos nerueos emittit unde etiam magnus ille ventrictili cum his partibus consensus intelligitur. Ob eam neruorum copiam ventriculus insigniter sensilis et sensilior quidem intestinis, maxime circa cardiam, qui locus ventriculi omnium sensilissimus est, et, ab acri rosus, acutissime dolet. Iam vero cum adeo multos nervos habeat ventriculus, suspicatus est et Bog AA- viis etiam aliquam liquidi neruei quantitatem inge- . si affundi, nec omnes illos neruos motu et sensui ventriculi tantum famulari. Sed haec hypothesis demon.srari non potest. Probabilitas quidem aliqua inde posset criri, quod neruis octaui paris ligatis, digestio ciborum deleatur, MALLE prim sin p. n. et quod pium

quoque digestionem imminuat. Verum ligatis neruis perit actio muscularis ventriculi, hinc digestionem deleri mirum non est, et optum quoque sensilitatem ventriculi obtundit, eiusque vini irritabilem minuit, ut dudum publice scripsi et nunc etiam in L L E ipse amrmat i Graii. Tom VI p. Sy. olim necauerat, irritabilitatem musculorum ab opio minui.

375쪽

Rugas, ibi remoras, fermenti acrioris ea fas, tontritis iuvantes, famemque excitantes Dictum iam fuit, villosam ventriculi membranam ruga formare, quas eo maiores esse necesse est, quo magis contractus fuerit

ventriculus. Credidit autem Cel. BOERHAAvius cibo .

rum reliquias, hisce rugis interceptas, diutina mora inventriculo haerentes, acriores fieri, sicque vice fermen ii fungi posse et instar fermenti agere in cibos recens assumtos. Id omnino sit, quoties ingesta viribus no stris non subacta languente et muneris sui oblito ventriculo, suam indolem seqhuntur ita ac semel inventriculo coagulatum verum fermentum est, ut omne lac, quod deinceps assumitur, denuo in colostrum abi re necesse sit. Verum dum digestio bene peragitur, nequidem eiusmodi ciborum reliquiae remanere v iden tu et docet id inanis post ieiunia in animalibus ventri culus neque si remanerent, acres ideo ferent, cum perpetuo nostris iunioribus affusis diluantur abluan tur. Ruga vero has vacuo ventriculo sibi propiores, seque mutuo contingentes, dum motu ipsius ventriculi, motu diaphragmatis et abdominalium musculorum ad se mutuo assicantur ingratum ilium famis sensum excitare possse, negari omnino nequit, licet hoc etiam verum sit, neque illum amictum adeo, agnum ess e, neque hanc esse unicam famis causam, sed tot esse, quot sunt digestionis ut alibi melius patebit. In animalibus ne sies etc. Quemadmodum hemi ei digestionem per sola menstrua peragi voluerunt, itarne hanici per solam triturationem cibum digeri contendebant. Hi scilicet cum viderent, aues grani uoras felic1sune dura etiam grana subigere et digerere, cum obseruarent ventriculum n his valida vi praeditu mirana conterere et commin aere, pr*tinus an trituratio nem ad humanum corpus et ad omnia alia animalia

transtulerunt Verum praeterquam quod pessima st

376쪽

conelusio a particulari ad uniuersale illata, praeterquam quod alia longe ventriculi humani alia ventriculi auium graniuorarum fabrica sit, si rem paulo accuratius iuxta omnes circumstantias expendissent, vidissent profecto etiam in hisce auibus non sola trituratione pabulum digeri, easdemque, quae in nobis sunt, digestionis causas esse, sed eam modo tantum inuerso peragi. Nos enim cibum in os receptum dentibus dis ringimus

conterimus, in minutas particulas discerpimus, itaeomminutum, saliua, muco, aere impraegnatum deglutimus in ventriculum, ubi magis adhuc maceratur adfuso humore gastrico et calore, ac motu intestino resoluitur. Contra vero aues eiusmodi, quia dentibus carent, grana frumentacea integra deuorant et deglutiunt; non autem grana haec illico ad ventriculum de feruntur in iis animalibus, qui,vtu validissimus,nunquam

his conterendis par esset; sed ad ingluuiem, quae sinus

amplus oesophagi ante ventriculum est, deferuntur, ibi affuso copioso humore saliuali macerantur, donec perfecte mollescant, tum demum protruduntur ad ventriculum et iam penitus emollita, eiusdem valida actione musculari nunc in integrum comminuuntur. Hinc patet, omnia ea, quae ingestis contingunt in nostro ventriculo auibus in ingluvie contingere eundem vero, quem nobis dentes sum praestant, his animalibus ventriculum praestare, qui idcirco humano ventriculo multo robustior est et duobus validissimis musculis sibi

mutuo superpositis constat. Denique praeter macerationem praeter musculosum ventriculi robur adest etiam calor idem, qui in humano corpore. Unde revera eaedem in his animalibus, quae a nobis, digestionis causae sdsunt, sed modo solum inuerso agentes, ad quod profecto mechanici non satis animum aduer

terunt.

9. LXXVIII.

377쪽

INsTITVTIONE MEDICA s. 357 . LXXVIII.

Si consideres, ad cibos hos eo laci saliuam, magna e0pia, o fidito iure ex ore et seophogo, ventriculisin eos transfudante haιmore diluere perpetuo reliquias prioris alimenti iis permisas eos Vitare aerem iis subadimu eos intini mouere, calorem loci cuncta haec excitare, videbis inus hic praes tos esse, macerare, diluere, in tumo-rsm attollere, attemsare fermentationeni, putrefacti0nem, aut ramescens, inchoare, dis oletiere, meatibus, ethrιm0ribrιs, corporis Uri adoptare, ingesta. Porsc0nucXa primae membranae Disiosae constat omnibus modomnrratis vasculis, ereptis tunica proxima, neruina, vel vasculosa dicta, quae constat, textura intricatisma,

reticulari, arteriaruin, venarum, neruorumqu8, X hac

tela in villofam egredientium, humores descriptos parsivitum, suppeditantium, partim Mulis directis, partim loculis porosis De his quidem omnibus iam sufficienter ac uia est,

nec ulteriore dictorum repetitione opus videtur. Ceterum quanta sit affusorum humorum animalium copia, qua macerantur ingesta, facile coniici potest primo ex quantitate saliuae continuo deglutitae, quae minimum duodecim licias intra viginti quatuor horas aequat ex calculo, CK1I, etiam non conaputato manducationis et loquelae tempore, bi multo copiosius, quam alias secernitur: Seeundo ex arteriarum ventriculi multitudine simul et magnitudine et ex celeritate sanguinis hac in parte non multum a corde remoti, unde copiosissimam et celerrimam secretionem fieri necesse est. Tertio ex computata superficie interna tunicae villosae et incredibili numero valorum exhalantium. Quarto ex numero ei nissariorum e glandulis lenticularibus in cauum ventriculi patenti Um.

ιιinto denique ex ipsius ventriculi capacitate, quae in

a adulto

378쪽

adulto homine, non admodum vorace, tres libraε Communiter capit, in helluone vero etiam sex aut 1eptem imo plures adhuc recipit. Verum, quod mirum ideri posset, secretio illa augetur et maior fit, ventriculo moderate cibis impleto. Nam licet magna pars vasorum exhalantium tum temporis a mole ingestorum comprimi, atque humoris astrici secretio ex aliqua parte minui videatur, tamen quia moderate repleto ventriculo semper eiusdem fibrae musculares ab ipso cibi pondere stimulatae agunt, et magis quidem agunt, quam vacuo ventriculo ubi stimulus deest et ipsae alioquin ontractae sunt; quia etiam repletus en triculus magis experitur prellionem diaphragmatis et abdominallium musculorum, quam vacuus, necesse est, ut tum respective augeatur secretio humoris astrici et ut inprimis glandulae musculari tunicae substratae tunc magis emulgeantur et liquiduin suum copiosius profundant. Sed et ipse ciborum stimulus lege irritationis uberiorem humorem allicit, ut alias notum est, passim ad irritatum corporis locum humores abundantius af suere atque ita etiam ex hac causa secretio humori gastrici ventriculo moderate repleto lagetur.

Neque tamen hinc videris, quomodo solidiores tibi,

non admodrini mans, feliciter digeruntur in ventriculo. Neque tamen hine videris etc. Homines quandoque adeo negligenter comedunt , ut integra frusta absque praeuia manducatione deglutiant; nil1ilominus et ii

subinde feliciter digerunt. Sed id ex hactenus dictis causis non adeo bene intel igi potest igitur aliam sub

es e causam necesse est cui tam singularis effectus tribui possit. Id quidem in animalibus adhuc magis mi-rhbile es . siquidem non pauca sunt, quae alia minoi R

379쪽

integra defutiunt o bono 3igerunt. In mustela fluviatili quae membranaceum solummodo ventriculum habet, pisciculum inuenit BR v NNE Rus, parte alia in oesopiva oo, alia in ventriculo haerentem, cuius squamae et

spii: in liquamen dissolutae contabuerant, parte illa pse seculi non digesta quae in oesophago haeserat, ea vero quae ventriculum subiit, colliquata. Idem in noctua quoque obseruauit, quae ranam deglutiit, cuiu. pars una liquamen diffluxit, crus vero, quod in gula adhuc haelerat adhuc illaesum erat. Neque minus validas mutationes in galeo pisce Parisini in aquila Pi S, coruo aquatico mi obseruarunt. Et pisces quidem minime robusto ventriculo praediti sunt et m- super calore destituuntur, cum parum ultra atmosphaerae et aquae, in qua habitant, calorem piscium nativus calor assurgat Denique in omnibus hisce animalibus nullum acre menstruum in ventriculo deprehensum est Verum notari debet, quod omnia haec voraciora animalia, quae subito se magna pabuli copia onerant, post epulas eiusmodi diutistime langueant, nec cibum appetant adeo tamen per easdem omnino causas in his peragatur digestio, sed lentius protrahatur, donec diutius macerati cibi moles tandem colliquescat. Et in hominibus quoque, qui carne non bene manducatas magna opia deglutire solent, plerumque obseruare licet, quod post passum langueant, etiam negotiis gerendis impares, nisi validiss1rno labore

corpus exerceant. Aucto vero motu corporis augentur onine causae digestionis, augetur calor, augetur sanguinis circulatio, hinc secretiones humorum, ut in toto corpore, ita et gastrici humoris in ventriculo secretio celerior et copiosior fit augetur demum motus diaphragmatis et musculorum abdominalium hinc auctis digestionis causis mirum non est, eiusmodi laboriosos homines etiam duriora esculenta feliciter dige-2 4 Tere.

380쪽

36o. PRAEL Ecet. 1 H. Bo RHAAvEg. LXXX. IV vero eanfa haec quaesita inueniatur, speculeris D. .... ''IV 'ruim de spontanea ingestorum dessens

ratione de aeris, cibis intricati, actione, de caloris moderati, humidi m h luendo corporum plexu emca-c a denique de humorum nostrorum, qui ingestis

affunduntur, indole copia, indeque oriunda tenaciori alimenti maceratione, dictum fuit. Verum hae non tui omnes caulae digestionis. Nam quoniam vi mu-1culari praeditus est ventriculus, etiam haec nunc Oxpendenda est, et inquirendum, quaenam inde actio pendeat, et quid haec ad digestionem conferat. Tunica vero illa nauscularis talis non est, quales alii corporis nostr muscus deprehenduntur. Nam neque toro-1is adeo lacertis instruitur , neque rubro colore, ut alii mulculi, praedita est; nihilominus tamen vere muscutares fibriis habet. Rubedo enim et torositas nequa luam adessentiam, seu nat aram musculi faciunt; et quod in musculis proprie musculosum est, id admodum exiguum est, neque rubet. Et omnis illa musculorum aliorum rubodo solum a vasis rubris sanguineis pendet, quibus aqua elutis etiam hi mulctili pallent, exemplo manifesto in carnibus elixis, gallinaceis prae primis et vitulinis etc. Torositas vero musculi et a copia fibrarum iniuscularium, et vasorum congerie, et

cellulos tota fibris interposta pendet. Tales conditiones in usuca muscul ri ventriculi non adsunt

Quod