장음표시 사용
91쪽
IN TITNTIONE MEDICA s. Isarum aeuum medicinam exercuisse. Hoc ut octonderet omne suum ingenium intendit Celeb. ' Di LG- o, Sed contra eum undique insurrexerunt clari viri, non io Germania solum, sed etiam in Anglia, demonstraruntque documentis non obscuri , ΜΠ T - se male chirurgos cum medicis confudisse liosque fuisse homines liberos, et paulo meliore ordine, quam artium liberalium profectores, habitos fuisse quodsi etiam quidam medici, ex aliis nationibus bello capti, serui fuerint, non omnes ideo B Omanorum medicos seruos fuisse. Hoc tamen fatendum est , medicinam tardiores apud Romanos, quam alias nationes, progressus fecisse.
Centum fere post in C H AG A vi vi elapsis annis Romam venit As CLEPIADES Bithynu S, ex ira C L A G tamen familia non oriundiis ibique medicinam exercuit, non infelicibus auspiciis cum 'aethooemmedendi ARCHAGATH contrariam seruaret, et CCL si teste morbos tute celeriter et iucunde curare promitteret. Hic tothm antiquorum medicinam inuertit, inniaque solentiora remelia, inprimis emetica,
et purgantia proscripsit ipse lenibus medicamenti sutebatur , atque inprimis abstinentiam ciborum et vini aegris iiDperabat frictiones etiam, ambulationes, et gestationes suadebat Quandoque tamen indulge1itior et vinum concedebat, et aquae frigidae hausi viii non raro, quod existimationem eius non pariana augebat Et magno utique in honore fuisse Ari A- vel inde apparet, quod ab Ai o princeps
medicorum, excepto sol HI PAE O AE A TAE, O a S ET O Ei parui Cm medicus, qui nulli aberi secundus siet appelletur; et quod plus, etiam medicus et amicus ICERONI fuerit, nec medicinae solum, sed etiam. eloquentiae laude multum inclaruerit. 4 Fue-
92쪽
Fuerunt autem ea aetate et alii Ronaae contemporanei in me lici, et horuni nonnulli haud mediocriter clari, testimonio mi S. Ex discipulis vero A si L ira, qui multi suerant, imprimis referri meretur THE A11so N, qui a
praeceptore suo iam senex dellexit, et faciliorem medicinam reddere volens, nouam sectam condidit, methodicam appellatam. Domnes monos ad tria enera solummodo reduxit, strictum scilicet laxum , et mediocre quasi vero ex generalibus hisce principiis Omnium morborum intellectus haberi possit. Habuit tamen sequaces non paucos ob ipsam scientiae medicae facilitatem, quam prae se ferebat haec secta Longiusque etiam progressu THESSALVs, qui Omnem medicinam intra semestre spatium addisci posse iactitaverat. Et isti quidem omnes, multum ab Hais mox Ἀ-TL doectrina alieni suis placitis indulgebant.
Primus autem Latinorum C. CELSU Hippocraticam doctrinam plurima ex parte res aurauit, et sua lingua pulcherrime scriptam tradidit ut etiam latinus H1PPOCRATE quibusdam dictus sit, licet non omnes eiusdem sententia recte fuerit assecutus forte obgraecas sententias phrasibus latinis non adeo facile explicandas. Sub vGvsΥo et Τ1BERio vixisse dicitur, scripsitque de medicina libros oesto elegantissimo stylo Clii rurgica quoque in iisdem tradidit et in clύ-
rurgicis passim sententiam suam proponit, et nonnunquam opponit alii. et illiotomiam cum situ et apparatu tam perspicue descripsit, ut, A, Luci, Lithotomus certe laudatissimus, eum cumprimis commendauerit illis , qui a se felicen hanc operandi methodum dum
ex LOOvix fieri erunt sciscitabantur Medicus omninosuit, quamuis non omnibus assisteret, ob quod etiam multi dubitauerunt, a vere medicinam Xercuerit.
93쪽
Verosimile tamen est , cum omnino amicis suis, et aliis quoque familiaribus medicinam administracte et sitis peritiam eius medicam vel hoc docet, quod saepe admodum inter diuersas medicorum sententias et in dis- .sidiis quidem momenti grauissimi, suum interponat
iudicium. Editiones operum eius variae sunt; 2CCntissimam, et meliorem aliis nuper admodum dedit Celeb. CAROL. CHRISTIAN. KR AVSE, pisae 76s,8vo maiori. Haec erat medicinae apud Romanos conditio, dum interim Alexandriae in Aegypto ab HEROPH1LI CERA sis ΤRAΤ1 discipulis et sectatoribus maximo studio excoleretur medicina, quo etiam G A LAE N addiscendae rei medicae causi se contulit. Sed antequam de illo dicamus, breuiter de ARETAE CAPPADOCE agendum est.
Hic in Cappadocia medicinam exercuit, licet definiri non possit, quo praecis tempore vixerit. Sunt enim qui ante Caesares illum vixisse volunt, eo quod in lingua Ionica scripserit, quae postea iam coeperit vilescere. Verum Cel. LE CLER C recte contrarium tuetur, cum AR EΤAE V noster citet medicamentum ex viperis antidotum, cuius inuentor fuit A N DAE O --CHVS NERONI medicus, et cum etiam antidoti, THRIDAΤ1 mentionem faciat ex quo consequitur,
eum saltem posi,1ΤHR1DATEM regem vixisse, nec antiquiorem esse potuisse ANDROΜACHO. doctus ille priscoruin medicorum dogmata , proprio labore multum profuit primusque in systema medicinam redegit, collectis in unum iis omnibus, quae H I A-ΥΕ et alii clari medici sparsim de morbis seripta reliquerant. Morborum ii floria meliores et exactiores tradidit quam alii ante ipsum vetusti medici, et curationes quoque docuit perfectiores Primus etiam can-
94쪽
tlaaridum externum ad vesicas ciendas sum in modicinam introduxit, et venae sectionis quoque sum acm'nsuram determinauit, et assignauit loca venae secandae opportuna, et arterias quoque certis in casibus incidi iussit. Scripsit de signis acutorum et diuturnorum anorborum libro IV. itemque libro IV. de curatione eorundem. Opera eius cum commentariis et Pa a. π1, Medici Parisini et aliorum clarorum virorum ani- inaduersionibus edidit Cel AoΕRHAAVI Us, quae edi,tio optima est, Lugd. Bat. 173 in Folio. I. V. Dis pars colligens, digereus confusa, cunctaque ex
peripateticis dogmatibus, ad seruituti tufamiam inque, explicans , emolumenti plurimum , nequ/ minus an tu damni, bonae arti alitisit: dum auctor fuit, ut ex elementis , qualitatibus vulgo di tis cardinalibus , harum gradibus, et hinnoribus quatuor, subtilius, quam verius, explicaretur medietna.
lam missis aliis minoris famae medicis, qui post
' nos dueit ordo historiae. Is Pergami Asiae urbe natus post annum Cliristi 13o vel 1 a sub regno H AN Iimperatoris. Patrem habuit Naxo m sub cuius institutione et aliorum clarorum virorum, literas elegantiores, ac philosophiam didicit, primum in Stoicorum, dein Academicorum, denique Peripateticorum acipi, cureorum scholis versitus. Postea, annos modo natus septendecim, suadente inprimis patre, medicinae studio operam dedit, variis usus magistris. Inde iuuenis adhuc scientiae ulteriori amore peregrinatus est , et Alexandriam in Aegyptum se contulit , ubi adhucdum florentissimum erat medicinae Rudium. Duos ibi annos commoratus Pergamum rediit,
95쪽
INsTI TvΤIONE MEDICAS. Idiit, iam non medicinae solum, sed etiam chirurgiae profuit e peritus et quatuor abhinet annis exactis, relicia patria Romam peruenit, anno aetatis suae a. Ibi mox aduersarios nactis est urbis eius medicos. Facile
tamen his omnibus superior, cum doctrina tum curationum felicitate multum inclaruit. Peste vero tum Romae inualescente, quinquennio exacto in patriam rediit vix autem reuersus abs. AURELIo et LUCIO Ww o imperatoribus, i Romatia rediret, sollicitatus est. Denuo itaque Romam iuit, et L P interim mortuo, AVRE LI se addixit, cuius etiam filios ComΜODv Μ eis Ex TV Μ, ipsumque Imperatorem febre laborant es, diuersis temporibus curauit. Mortuus est, referente sv IDA, anno aetatis suae septuagesimo ; et, ut ex scriptis eius apparet, vixit sub imperatoribus,
Μ om O, SAE V o. Peragrauit Syriam, Cuprum, Ci- Iiciam, iter fecit in Lemnum insulam curiositate ductus videndae terrae Lemniae et in alaestinam ad opobalsamum explorandum. Vir ceterum fuit summi ingenii et experientiae non mediocris, quippe qui ex primo febrili insultu, quaenam febris futura osset, an tertiana, an quartana etc. praesagire nouit qui pracdi-Cere poterat, quo tempore febris aegrum derelici ura osset; qui in acute decumbente aegro, medicis venao sectionem parantibus, crisin per haemorrhaolam n rium instantem ad punctum temporis indicere nouerat et eui denique in dilucidandis scriptis Hippo CRAΥ19 plurimum debet posteritas, cum nemo hominum G Α- Ε, o melius assecutus sit sensum textuum Hippocraticorum Chirurgus idem et audax fuit et felix quippe qui hominem perterebrato si sterni absbseessu mediastini liberauit, periculosa certe operatione, ad quam accuratissima loci affecti, et morbi simul cognitio requiritur. innatomes peritilliinum fuisse, libri de
96쪽
vsu partium satis ostelidunt in quibus multa ad anatomen a physiologiam pertinentia Dabentur, quae a recentioribus nonnullis allumpi et pro nouis venditata sunt. Oper eius omnia cum Hippocraticis edita sunt a RENATO CHARTERIO, quae optima editio
Corrupit vero etiam medicinam philosophiaeleripateticae nugis, dum elementorum et qualitatum commenta introduceret, et ex his omnia repeteret. Inprimi in quaternario numero mire sibi complacui is videtur. Statuit enim quatuor omnium corporum elementa, ignem, aerem a JUam, terram ex his constare omnia primitus, et pro varia horum proportione specie inter se dis erre. 'raeterea etiam qualitates quatuor cardinales creauit, easque non compositis seiuna
corporibus, sed ipsis etiam elementis indidit ita ignem dicebat natura sua esse calidum et siccum, aerem calidum et humidum, aquam humidam et frigidam terram frigidam et siccam. Porro iuxta liae principia statuit in corpore humano adesse humores primigenios quatuor, bilem flauam quae respondeat ignis elemento, calido et sicco sanguinem, aeri similem l)umido et calido; phlegma quae adsit frigidum et humidum istram denique bilem frigidam et siccam, qualis terra est. Ex hisce qualitatibus humorum inter se
mixtorum, Oriri temperamenta, et ex praedominante
via, alteraue qualitate morbum gigni, aut si na qualitas nimium intenderetur; nam et ipsas qualitates iterum in quatuor gradus diuidit ita primus caloris gradus erat, qui homui naturalis sit secundus, qui febrem excitet, tertius, qui inflammationem, quartus, qui Rangraenam et sphacetum produceret. Neque hoc satis, sed etiam medicamenta secundum has qualitates non solum sed etiam secundum gradus earundem distribuit, ita, ut si morbus sui fiet frigidus in secundo gradu,
97쪽
INsTITUTIONE MEDICAS. 77 huic remedium in secundo gradu calidum opponere
necelle siet ' Verum ista omnia tantum non obfuerunt medicinae incremento, quam quidem posterorum is norantia et desidia quod 1 scilicet perculsi auctoritate et eloquentia GALEΝ in eius dogmatibus adquieuerint, et de augenda medicina ne quidem cogitaverint, quam adeo iam perfectam crediderunt, ut nihil
ultra posset adponi quod in physiologia, anatome,
et materia medica per saecula fere XIV. aes tam est. Non ideo igitur G A L E mo sua laus deroganda est, quoniam ad artem dogia fatica1n conficiendam assidue laborauit, materiam medicam atque bolani cani inprimiscXcoluit, multos morbos sola pro 'letari diaeta docuit, pertinacia etiam mala venaese stionibus largis , cauteriis ambustionibus fugauit. Imo omnen medicinae ambitum, quam late patet, amplexus es et scriptis pertractauit, anatomen, physiologiam, pathologiam, semioticen , hygienen , thorapeuticen , chirurgiam, et haec omnia amplis nae ita, ut nec ante illum quisquam his in rebus ipsi sit comparandus, nec pos illum ullus mortalium tantum laborem vel Vbiis ag pressus sit quod Cel. ALLE R de GAL No iudicium est . Nec probabilitatem habeti si Lim, ni impetus, dum plagiarium GALEN Vr, facit, uni passim certe aliorum sententias, imo et fragmenta in medium adduxerit, de quibus alias vix nobis quidquam confla t. Post G ALENUM, qui celebres uere medici, et quorum opera in manibus nostris versantur, quinque
L1ANV ex bona morborum descriptione clarus, et PAVLV AEGINET chirurgiae inter antiquos auctor berrimus.
98쪽
D litis fὸre et artibiιs, et harum memoria, per gen- res ingenii, lingua, m0ribus, inconditas, quae ex ep-ientrione fusae , scientias, harum in lynmenta libros, cibolebant, post sextum secvllam, in Europa a nono dein ad decimum tertium, ab Arabibus, in Apa Africa, et
Hispania, medicina subtilisssime fuit custa ditis materiem
medicam , in praeparationes, et chiri gica, auxere, atqrte torrexerunt simul vitia autem Galenica magis,
quam prius, ad perserunt arti sed tamen equentes fere omnes sequaces habuerunt. In Hispaniam quippe ad Sa-νatenus ea tempestate eundum erat cupidis scientiarum, sude doctiores reduces Magi appellabantur, turpi voca-husi fensu. In academiis vero publicis sola ibidem explicabantur scripta Arabum, incognitis fere, certe nullo iussu habitis, Graecis. ω Livi tempore per saecula XIII noi modo
nullum incrementum coepit medicina, sed etiam corrupta ac foede deturpata fuit, communi aliarum scientiarum fato.
Saeculo enim post C. N. quinto septentrionis populi Vandali, Visigothi, ac postea Ostrogothi Europam late
deuastarunt, deuastarunt scholas exusserunt cum urbi bus florentissimis bibliothecas maximas. Saeculo VII. Saraceni late grassari coeperunt, ex pugnata a Turcis Ae yptus, capta Alexandria medicinae sedes primaria, et bibliotheca eius urbis ampli 1-suna, quae septingenta millia 7OOOOO voluminum capiebat, in inteorum deuastata , omni librorum supellectile a barbaris ad balnea calefacienda in tum ligno rum adhibita, ut quater mi de thermae ex naenitum spatio continuo inde alefiterent. Hoc ultimum huius bibliothecae satum fuit, quae iam , O CAESARI s
99쪽
INsTITUTIONE MEDICA s. 79 aetate quadringenties mille volumina OOOoo incendio perdidit. Saeculo VIII a Saracenis Africanis Hispania bello subacta est lis ergo temporibus sparsa tinc inde
quae interitum effugerant, Graecorum scripta ab Arabibus euolui, et ab iisdem medicinae praecepta, inprimis GALENI dogmata, tradi coeperunt et explicari
lingua Arabica v adeo ad illos tunc solos confugiendum fuerit medicinae cupidis. Habuerunt scholas medicas publicas Toleti et Cordubae in Hispania, ad quas
tunc migrandum erat exteris. Principes eorum meod ei fuere RHAs Es, AVEΝZOAR, A VICENNA, AVERRHOEs, et Esu Chris ianus. Horum
fama toto orbe dispersa undique concivit exteros, ut medicinae discendae causa in Hispaniam proficiscerentur. Hinc iuste indignabatur HELΜΟΝΤ1Vs, una acute scribit: Europaei desperantes, velut tota animi vis sibi effoeta esset, barbaris inuentis stare, et pere grina excoluisse duxerunt satis. Illorum autem com- sementa in nouas ii dies centurias redegisse, nedum non ingenerosum putarunt, sed tonori duxerunt, a
sepere ex commentario duntaXat. ,, Per. p. 8. Reapse enim Arabes deteriorem effecerunt medicinam; libros Graecorum: male vertendo in linguam patriam, genu num sensum corruperunt, et Onan a ad peripate- tic syst ematis seruitutem redegerunt Anatomen in 1 integrum neglexerunt, ut qui ne ausi quidem fuerinti cadauer attingere cetera omnia ex ARISTOTELE et AI gruo deciderunt, quorum tanta apud apsos
erat aues oritas, ut si quis in disputatione horum addu- ceret sententias, facile is aliorum victor secederet. Idi solum laudis promeruerunt Arabes, quod materiami medicam auxerint quibusdam simplicibus remediis im- primis purgantibus lenioribus, Manna, Senna, Rheo,
Callia fistula, amaritidis, Myrobalanis, dum Graeci
100쪽
non nisi qlidiora habereti pharmaca. Sacchari' loque tam mellis loco, syrupos, conseruas, consectiones ,r mi in medicinam induxerunt, et quaedam nouati vhum vocarunt aromata. Primi etiam variolas deseripserunt; prini stillatit a pararunt aquaS, ceterum in clientis rudes primi denique auri atque argenti vanitatem medicamentis ad iniicere coeperunt Plura vid. apud F R Et D in Hii med.
Donec emendati, utque refutati sunt, hinis hin fis, diis , maxime uiderii P0 tqimm Emonae Chri os oras, odorus Gaas, Argyropidus Lai caris, Deineretur Gallonii fas Georgius Troyszuutius, Marius Mysu. rus desuntii, libros 'auscriptos graecos, si νzantio. uisos Venetiis, alibique uter retoli, lingua grae
op p tu Italia prim industria Iacobi Carpi. Vandem post diuturnas calamitates aliqua denuore at uda n licinae affulsit spes dum Hispani pati a
mulatim recul erata, itera TVm et si lentiarUm commer-
alis ommuni curent etsi Salerni in schola ae ' oco M. fundata saeculo I. adtrirc Arabes praele- petitu Ineunte vero aec do XIII primum at ne diiu est i iii Ni s. Saeculo demum V. Graecia Tti e 40i et eruditis eius regiona Gali am