De rerum divinarum apud AEschylum conditione, Part 1

41쪽

tur necesse est poetae manum id agentis ut suum cuique tribuat Iam de chor ipse quasi ultimam sententiam dicit. Est is alienus a re dramatica nec nisi abjecta sua natura summo tragoediae eonsilio potest respondere. Ut plurimum itaque Premetheo honorem vindicet et interitum ejus sestivo splendore exorae ad sata ejus mulierum sata Aeschylus annecti Vincit adeo in sine stragica ut lyricum omne solatium contemnatur. Alterum exemplum divini chori Nereides sunt. Tertium Titanes qui chorum composuerunt in Prometheo soluto. Fra ment 181 quam fuerit similis horum conditio cum Oceanitidum conditione modo exosita discas. Num eodem modo Oceanitidum

Wolch. aut Cyclopum Droys. aut qui alius primae ejusdem uilogiae fabulae chorus additus erat, se habuerit, equidem haud dijudicarim. Set, ut iam vidimus, haud ea in tragoediis Aeschyli estis

chestrae atque scenae mutua conditio, ut nihil in illa agatur, quod ad tragoediae decursum pertineat, nihil in hac fiat, quod chori partium potius speciem prae se erat os s. 2. Exstat praeclarum hujus rei exemplum in choro umenidum. Quasi duplices partes hic repraesentati Pertinent enim Furiae quam maxime ad ipsum tragoediae argumentum. In discrimine, quod inter Furias intercedit et deos recentiores, conciliando tragoediae

summam esse positam, certissimum es Sed non agendo tantum, sed ita simul in illa inimicitia mutuaque lite versantur, ut, quid ipsae de ea sentiant, quomodo ea moveantur, ab agendi conditione quasi recedentes, canendo exponant. Duplicem hanc agendi canendique rationem cum ipsarum natura optime congruere patet. Est enim noti gravissima quam ad Furias veteres deserebant. Certissim quodam et verissim discrimine deis recentioribus sunt oppositae. Est porro vis earum tota in exsequenda ultione posita, ita ut et agere optime eis conveniat et ut ipsa natura ad tragicum illud contra deos recentiores certamen eas deducat altera vero ex parte ea ipsa natura majore dignitate eas privat Vix enim dignae videntur, quae una cum summis deis in scena appareant, et eodem quo isti agendi jure fruantur. Neque id postea ab Aeschylo iis concessum est et Sophocles tantum hac in re ab illius imitatione abest, ut summa cum religione vix vocare eas nedum ostendere audeat. Est praeterea infirmitatis earum testimonium quod nullam singulae, mnem tantummodo conjunctae auctoritatem sibi adrogant. Id quod soli per se Apollini pariterque inervae contigit, ut personae locum uterque expleret, id universae tantummodo gregi Furiarum concessum est assiciunt multae quasi unam personam: altera 3

42쪽

ab altera non est diversa sed quae est omnium vis, eadem est singularum, ita tamen ut onjunctae demum vi illa re vera valeant Hinc igitur sequitur ad chori partes eas non minus id neas fuisse. Restat, ut satyros dramatis satyrici commemorem Laseivam istam deorum gentem chori legibus eodem pacto respondere, quo Nymphas reliquasque diximus respondere, manifestum esti

V, 2, b. His de chor disputatis, in scenam ascendimus. Lis illa tragoediae, de qua satis loquuti sumus, transigitur. Cujus

partes inter deos veros eosque quoruni per se quisque personae dignitatem est assecutus, distributas videmus. Sed priusquam totam amplectimur litem, eorum deorum conditionem respici mus necesse est, qui quamvis auingant quodammodo actionem, tamen in mediam rem non perveniunt. Sunt ii, litis illius summique rei tra cae discriminis, ut ita dicam, momenta. Non omnino sed ex parte riantum eo discrimine ipsi affecti sunt i viter tantum tanguntur, intrant non eo pacto, ut ibi remaneant sed ut mox abeundi veniam nanciseantur. Quae si hac mea do- scriptione nondum satis perspicua sunt reddita, exemplis tamen spero ore ut satis superque illustrentur.

Haerendum est iterum imprimis in Promethei sabula, pr

deantque iterum Vulcanus cum immanibus comitibus suis, Oceanus,mere urius etsi nunc lux et videatur optabilior, Chiron. - adverso sibi oppositi sunt Iupiter et Prometheus. Apud hos res summa versatur, hi primum ad bellum gerendum, postea ad foedus faciendum conveniunti Iam ver res ista maximi momenti non potest non tangere reliquos etiam deos. Habet suos Iupiter ministros, habet suos etiam Prometheus assectat res. Quo ineitur ut, qua quisque est natura, quo quisquem nere ungitur, quibus denique rebus tangitur, ita magis minus-vo litis illius particeps fiat et aliquatenus ea se implicari patiatur. Ad Jovem primum pertinent crudelitatisque et injuriae qua Pr

metheum incit ministros Vis cum Robore se offerunti Accepit has poeta personas eri nomine, simulque certo honore

donatos ab Hesiodo in adque tragicum suum consilium optime uos adhibuit Asserunt isti quem validis manibus comprehende

runt Promesteum.

Similiter Vulcano assigendi munus prudenter est commissum, ita tamen ut medium inter ovem et Prometheum locum teneat, quippe qui cognatione et familiaritate cum Promesteoeonjunctus non nisi invitus in vineula eum conjiciati

43쪽

Mercurii porro naturam non minus prudenter perspiciens, plano deditum eum Jovi poeta essinxit, nec potuit alium invenire cui aptius conviciatoris et nuntii satalis munus mandaret. Altera ex parte satis esse putans in solo Prometheo virium quippe quem praesentem etiam induceret quum absentem fingeret Iovem, minus partes ejus aliorum deorum Osficiis auxit et honestavit. Respondet tamen quodammodo Vulcano Oceanus. Quae huic a religione natura erat attributa, permisit ea possine accedente cognatione, ut probum eum Prometheo amicum adiungeret, ita tamen, ut et consilio eum et constantia Promethe longe inferiorem faceret. Respondet etiam summae ercurii dei quam Iovi servat ea quam in fine chorus erga Prometheum pietatem profitetur. Sed iam antea vidimus eum non esse proprium et perpetuum chori- animum. I denique quantum faciat ad augendam Iovis iniquitatem hic dicere nihil attinet, ubi deorum tantummodo rationem

habemus.

Hos vero deos postquam partes vidimus accepisse quibus magnae illius deorum litis participes serent, deum nobis Prometheus solistus affert, si qua est, quae profecto negari non potest,

We Icheri conjecturae fides habenda, in deum inquam non belli sed pacis post bellum actae adjutorem Chironem. Sed non solum hunc sed magis etiam quae de aliorum deorum simili indeperditis tragoediis conditione conjiciuntur pro incertis mittamus,

unum praeterea Mercurium denuo adituri. Orestem hic in Eumenidibus a fratre Apolline pie custodiendum et conducendum accipit. Quam sint mutata omnia in Ε menidibus, hanc si cum Prometheo comparaveris, statim intelliges. Ideo et alius hic ercurius adest, ita tamen ut Iovis nuntium, deorum recentium partibus adscriptum, ercurium, ut uno verbo dicam, qualem Graeci pio anim credebant hic quoque cognoscas. utatum ver sabulae consilium, rerum conditio hac in sabula prorsus alia et diversa alio quoque munere deum donavit, alia agentem, aliter se gerentem eum exhibuit. Quid multa stat ille a partibus Minervae et Apollinis, iam non Promethei sed Eumenidum adversarius. Quare quum summa in hac tragoedia deorum recentium, eorum praecipue, quibus iura civilia, pacis leges et maxima quaeque ad humanitatem pertinentia cordi sunt cum deis antiquissimis illis strenue naturae leges tuentibus lis sit, non in media hac lite positus est Mercurius, sed praesemiens tantum in scenam ingreditur, et caput postea rerum apud Apollinem et inervam manet. Hi duo sacras illas humanitatis leges maxime curant et paullo minus eaedem ad Mercurium

44쪽

quandam eamque non ipsius consilio sed fratris jussu susceptam curam ad eum deserre, sapienter id quoque, quod et mutum eum et is videtur, semel tantum in scenam induxit. s. 11. II, 2, c. Arctius arctiusque lege dramatica deos videmus obstringi. Iam eo res pervenit, ut quasi habitare lex illa inter deos videatur Deorum res ad hanc regulam rediit, neque aliam apparet esse deorum vitam et naturam nisi quae ad hanc divinam et vilicam formam sit composita. Id quantum valeat ad dignitatem tum religionis tum poesis non ita dissicile est intellectu. Religio primum cur vincula ista aegre ferret profecto non habuit. Nam quum lege niterentur et verissima et ea quam mox ipsa religio, ipsa denique philosophia sibi ultro impositurae erant, in libertatem potius, quam in servitutem ea deos vindicasse quis

est, qui videat 3 - Ars contra ea quum formam istam quasi vas quoddam quo res omnes continerentur, divinis iam potissimum personis rebusque a deis gestis impleret, mirum quantum a sua potest natura aberrasse videri. Nam quum arte praecipue enici debeat, ut res Omnes in terra collocatae in coelum esserantur, ut humana omnia divino splendore splendeant, ut ubique deos praesentes esse appareat, accidit iam, ut lege illa suprema ad deos relata mundus eaque omnia quae in terra et ab hominibus geruntur, Arma illa quodammodo destituta, divinitate privata esse viderentur. Quam ob rem Sophoclem egregium illum humanitatis patronum Aeschylo multo sapientius egisse tuo jure tibi persuaderes, nisi vestigia apud hunc deprehenderes, quibus deos non tam in ipsis rebus humanis, divinitatem in ipsa humanitate quam extra terram et externa nescio qua ratione hanc

cum illa unciam sibi finxisse argueretur. Inde vitium gravissimum illud ad eum pertinere potuit, ut sabula, ut verbo utar Aristotelico - ἐπ μ ηχανῆς exitum haberet, id quo scio ab Aeschylo alienissimum esse. loquor de Philocteta. Ad Aeschylum ver redeuntes, aliam tragoediarum partem in hunc modum compositam invenimus, ut Sophocle magis more ab hominibus res peragantur, a deis quodammodo tantum iisque e longinquo positis gubernentur, aliam deinde, qua res initio quidem penes homines tota versatur, postea demum ad deos transfertur,

45쪽

Docili prim dramatum genere nunc nobis sermo esse non potest. Nunc enim quem in religione poesis principatum exeseceat quaeritur. Alterum genus magna ex parte, tertium vero

totum huc pertinet. In Orestia primum ab Agamemnone, Clytaemnestra Oreste ad deos res paulatim perducitur. Qua ratione id sat in posterum quaerere differamus. Nunc sola illa Eumenidum deorumque re centiorum lis qua in re versetur, quomodo transigatur, qua denique ratione lex ista suprema hic expressa sit, quaerimus. Quorum sit illa lis in aperto est Eumenides enim quis non videt cumminerva et Apolline certare Μercurio jam antea 3 10. suas partes attribuimus Aminerva vero Apollo ita differt, ut magis sit penes hunc exortae litis causa, penes illam dijudicandae et componendae facultas. Duos vero hoScedeos recentiores quodammodo omnes repraesentare disertis ipsius tragoediae verbis evincitur s. imprimisinu. 731. Causa quae sit, ex aliis primum viris doctis quaeramus. Μ uellerus vero quum id potissimum ageret, ut in movendis varii animi motibus maximam poetae artem positam esse demonstraret, a vi poesis illius vera cognoscenda vix dicere possum quantum absuerit Psychologicam eam interpretandi rationem iam antea decimus. Praeterea vero omnia tragoediae nostrae ad reipublicae statum qui tum fuerit, ait ita accomodata esse ut

summa res in sine ad Areopagi institutionem rediret p. 1 i5 sq. . Quo in consilio exponendo Droysen ius quoque diutius est e satus p. 31 sq.). Iam etsi eam esse scio Droysen ii prudentiam ut bene altiorem quoque quae dicitur dramatis ideam perspicere possit, miror tamen, quod tam multa de illa politica trilogiae ratione disseruit, de interiore sensu ne verbum quidem addidit. Quare quod ipse nunc sum additurus, satis gauderem si id e Dror senii mente dixisse viderer. Praeclaram videlicet Aeschyli artem sed magis etiam nobilem illum et dignum philosopho animum in eo quoque admiremur necesse est, quod suam de regenda civitate, de publicis institutis sententiam cum summis de rebus divini ideis conjunxerit, ad has omnia ita retulerit, ut de iis vel solis curasse possit videri. Animadvertisne causam deorum potius quam eivium hic agi deorum, non civium hic simultates et inimicitias conciliari Sed et Areopagi praeesaram illam commendationem audis, libertatisque legibus temperatae laudes. Quo potius animum convertas nescis: Sunt et illa gravissima et haec dignissima. At habebis sane idoneum quod sequaris consilium, si totum poetae te dederis. Tum haec ab illis non tot coelo differre sed unum intelliges esse idemque Est profecto, uti ab Aeschylo docemur, nullum arctius vinculum, quam quo hominum iura et

46쪽

instituta res civiles vitaque publica eum divinis rebus cohaerent Sed quae sint ea iura, quae sit illa divinarum humanarumque rerum conjunctio posthac videbimus. An nos ideam illam quam quaerimus Schlegetius docebit7Poteritne is eam docere symbolica qui utitur interpretatione Utrum in primordiis artis, ubi rationem symbolicam plurimum

valuisse constat, an apud Aeschrium tragicorum principem e samur Ibi sane versamur, ubi symbolicae interpretationi est minimus locus. Immo idea aliqua ita arte expressa est, ut non aliquatenus indicetur, sed ista adsit, formaque ut omnibus ex

partibus rei respondea En habeas quam Schlegetius fabulae

nostrae sensum esse contendi Esse quosdam etiam rationis strenue virtutem iubentis fines, quos vetante natura transgredi

nefas si Scilicet id os lariis concedere locum, quo iis securis habitare liceat l. l. pag. 155. in Sed sibi ipse Schlegetius non

satisfecisse videtur. Quanto enim rectius alio loco monuit, una cum Oreste quasi totum genus humanum a lariis liberari Utinam illud quasi omisisset et utinam in hanc sententiam plura disputasset Rectius paullulum Sol gerus l. l. pag. XV. tragoedia nostra vivam ait et veram libertatem vindicari, pugnam hic institui legum necessitatis contra viva illa quae sint singulorum hominum iura. Habent tamen haec quoque veritatis magis indiciunt quam ipsam veritatem. Rem totam non penitus perspexit. Eodem modo Genellius pag. 16l rerum ordinis recentioris de ordine pristino victoriam ab Aeschylo hic celebrari recte quidem sed ea non satis distincte dixi Quo enim pacto hic ab illo differat, quod minime debuit, dicere omisit, neque id nos com-

Perturos esse spero, nisi quam celerrime ad eum nos contulerimus cujus si hic mentionem fieri mireris, rogo, ne ante rem bene cognitam eum interpretem reiicias. Iura Eumenidum Hegelius 'in ait esse naturalia illa quae cognatione nitantur et sanguine, his

vero longe superiora esse ea quae animum humanum quasi lantem habeant, legibusque contineantur non a natura sed a mente

praescriptis, mariti iura et principis. In illis tuendis totam Eume-oidum in his inervae et Apollinis positam esse naturam Tales revera nobis Eumenides Aeschylum finxisse doceant te quae ipsae Apollini de munere earum quaerenti respondent Eu 21 ': et exprobranti iis quod non itidem ab uxore poenam poposcissent, quae maritum interfecisset 212J:

' Aesthei. II. g. 50. 1. '' Si, quae mutua esset deorum illorum in iragoedia nostra conditis, us- RR exposuit Aesehylus, id eum hoc loeo euisse apparet euaro ab se ises

47쪽

- 39 duae jam sequiuitur Apoclinis verba ab ipso Hegelio laudata, optime de nobis indolem, iuraque quae ipse tueatur indicant 21 sq. l. Nullo profecto, inquit, in honore tibi sunt, nihilique

saeis Iunonis cum Iove foedera Honore hoc tuo verbo omni Cypri privatur ex qua tamen beneficia carissima hominibus con

tingunti Et paullo post 22η: Haec quidem se Orestis facinus

sui vehementer tibi iram excitasse, illa contra Clytaemnestrae facinus multo initius te tulisse Verum si accuratius rem specta mus, latendum est, non surias solum iure niti, quod neglectis altioribus ossiciis verae et persectae iustitiae non respondeat, Sed Apollinem etiam propterea persectam hanc iustitiam minus esse assecutum, quod pinetur posse praestari et teneri iura illa superiora etiamsi inferiora abjiciantur strumque esse salsum eur pluribus demonstrem Omnino qui sit rerum exitus, quae mu

tuarum irarum sedati scire gestimus. Iusta sententia causam

dijudicari Sol gerus negat pg. XV. , negat Genellius, negant

aeutissimi viri judicii, et argumenta si respicimus quibus pro sua sententia Apollo utitur, argumenta etiam quae Minerva affert, sunt ea, lateor, levia et levissima Apollo enim in eo quod antea de majori matrimonii iure dixerat, sibi non constat, patrem momatri se praesere eaque de ausa Orestem se tueri asseverat. Hane esse ait ipsius Iovis sententiam, hanc eheu quantis argutiis defendit, ut sophista potius quam deus esse videatur Eu. 657 seq.). His vero simillima sunt Mnervae argumenta. Virum haec semianae, maritum uxori praeponit, hanc ob rem et ipsa stat ab Orestis partibus et ei salutis conciliatricem se praestat 734 seq. l. Negari omnino nequit causam Orestis per se iustiorem esse quam

frustra ad alios provoeaveris. Id enim, fateor, aevidit poetae, ut nonae er angustis vises ninus Furiarum naturam coerceret. iee igitur alibi de se Iura et paullo meliora praedicent, te semper tenendum erit, quod contra Asomnem sunt eonfessae. - equo adeo quae praeterea in adrogantis eo serunt. Immo optime is locus congruit, ubi denuo de eo uio quod aequamur Oresti respondent 603 - 6013. Propterea enim . . ClSiaemnestram e non se persecutas fatentur quod quem ea interlaeerit, non sanguine ei oviunctus aeni. Ne quae antea de officio suo et inanere eanunt, eum illae omnino non conveniunt. Patronus enim iustitiae saepissime inde a versu 4s se professas magnam qualis sit illa lusillia quaestionem relinquunt. Immo non relinquunt,

sod primo Ioeo in eoinmemorandia singulis molis postquam pietatem perhibuerunt Parentibus prono praestandam, hospitii velum feeundo loe ponunt. Videsne iam quani id sit momenil non gentes erudelissimae quaeque et ru- dissimae hospitaluatis lura sanetissime olunt Annon qui nec fide adhuc neu lege in ordinem et eriam reipublieae formam onerunt, hae tamen erga hospites de pio servanda humanitati quasi prima vestigia ostendunt Hae igitur est iustitia ista, haec humanioris vitae initia a Eumenidibus sola laudantur, sola defenduntur. Verum si paullulum nonnunquam avius etiam assurgunt, deadem aptenua ab Aesehylo insiliuium esse persuasum habeas qua ubique in rebus vel maxime alvi oppostiis aliquam futurae conelliationis opiam inesse Vesulti uod nisi alteria rei naturam ad alterius nodammodo similitudinemaeeedere finxisset, fieri non potuit.

48쪽

argumenta quibus delandatur. Μihi quidem in mentem venit quod saepissime in rebus humanis accidit. Vincit plerumque res bona quamvis minime ab hominibus perspecta, estque ea non virtus sed donum quoddam hominibus prae ceteris ingenio excellentibus a deo datum, ut, quod ser demum quam sit rectum et utile ab aliis cognoscitur, eo vel nescii vi quadam interna et latente, instinctu quasi erantur. Idem quoties Aeschyli Eumenides e legi Apollini et Minervae accidisse mihi visunt est Caute ipsum Aeschylum eiusdem culpae, si est culpa - reum sacere dubita i quippe qui, quod argumentis inerva debuit, id arte sua ita persecerit, ut eam possis sapientiorem desiderare, oriam non possis. Quam enim argumentis minus Minerva sapientiam Prodidit, eam re probavit. Nam veram quum eam tantum rei dijudicationem esse sensisset, qua Eumenidum jura non prorsustollerentur et ad irritum, redigerentur, sed in loco inferiore ο-nerentur, Eumenides quam honorificentissime dimisit, subjectas quidem et inferiores deis recentioribus sed conciliatas tamen a que potestatis et honoris minime expertes. - agis etiam ut iniquitatis speciem a iudicio illo removeret, Areopagitas intr duxit, iustitiaeque formas imitatus est. Sed de iudicio isto quomodo iudicare possim non video nisi gravissimam illam quaestionem de calculo inervae a viris doctis vehementer vexatam, ut mihi tamen videtur nondum Omnino

absolutam, repetam.

Quam jamjam alii de inervae calculo sententiam protulerant, eam nuper ita Μuellerus prosessus est, ut latius mox ea de re certamen serperet. Contendit enim vir doctrinae copia dubites an ingenii acie praestantior parem iudicum numerum ad Orestis et ad Eumenidum partes abiisse, ita ut addit demum tertio decimo inervae calculo ad duodecim iudicum calculos res illi feliciter essisset. Quod eo essecit ut quem v. 35. sumpsisset calculum, eum v. 752 demum reliquis deam adiecisse diceret

Argumentorum quae contra allata sunt a primum quae externa dicuntur in pugnam descendant. Frit Ischium in praecipitem videmus in aciem ruentem. Is ab ipsius Aeschyli verbis initium facit, neque alia nos argumenta libentius accipimus Futurum quidem quod legitur . 435. tyocr συι χι neque ipSe magni faciet sed versum 741 egregie frigere contendit, si versu iam 735 de album calculum praeter iustum eumque parem suistagio

49쪽

rum numerum se adjecturam esse pronuntiasset. At quo pacto frigeat ego non video. Frigeret, ni salior, si diceret dea majoris calculorum numeri compotem liberatum iri Orestem. Sed hoc, ut dicat tantum abest, ut ipsis verbis demum versus 741 Orestisse tum fore servatricem confiteatur si sorte par ei utrinque calculorum numerus de salute dubitationem injecturus suisset. Contra versuum 35 et 741 ea mihi videtur esse conditio, ut egregium inde pro uelleri sententia testimonium possis petere. Fatear enim magni vel id esse momenti, quod calculum ipsa Μineos pro Oreste in urnam injiciat, sed haud minoris alterum id esse aio quod victorem illum etiamsi iusta calculorum computatione nec condemnandus neque absolvendus sit futurus, evasurum pronuncie Sed, quo summa res redit, putasne bene id ita simpliciter poni potuisse, uno versu, cum nulla rationum commendatione, nullo verborum ornatu Quare dissicile quis sibi pom

Suaserit, non eundem esse sensum vers. 735 et 4 i.

Porro versus 752 753. a Fritas chi auxilio vocantur. Si septem, inquit, habuisset Orestes calculos elices, non propter parem calculorum numerum se propter septimum illum alteri parti a Minerva adjectum victor proclamandus suit. Luce clarius est, resutare virum doctum eam sententiam quam non intellexiti Μinervae enim ille calculus ex uelleri sententia omnino non est eodem loco habendus quo Areopagitarum calculi. Potuit itaque si quoque septimum illum calculum salutis Orestis causam praedicareminerva, sed minime debuit Eadem incuria porro κωφου προσωπον ait reddi inervam, si uelleri sententiam sequaris. In calcul enim deae, si sensu uellericis accipiatur, quo iure ritas chius neget rem

summam esse positam, equidem non video. Vitium antea a nο-

bis detectum, iterum ille probavit, quum diceret eam recepta Μeelleri sententia versiculi 795 esse speciem, ut aut consulis de suo calculo tacere aut mendacium committere dea videatur. Sed nec tam ineptam deam uellerus reddidit nec mendacem. Suo iure, ut exponam quid velit uellerus, iterum dea assirmat sententiis utrinque paribus Orestem esse absolutum; nam quem ipsa calculum addidit, is non imparem reddidit numerum istum, sed id offecit, ut ad absolvendum Orestem par non minus

valeret quam major alborum calculorum numerus.

Sed iam Hermannum audiamus in Si uelleri, inquit, sententia eadem et Aeschyli suisset, haud dubio longe aliter hic

locutus suisset nec profecto anto repertum utrinque parem calculorum numerum inervam se suum Oresti calculum adjecturam

50쪽

esse praedicantem nobis finxisset Verum enimvero ne potuit quidem ita rem instituere, quippe quum ipsa inerva se rem dia dijudicaturam esse disertis verbis antea negasset 741ὶ calculo igitur post repertum parem suffragiorum numerum insuper adjecto et Furias graviter offendisset et omnem componendae simultatis lacultatem sustulisset Verum licet non tam ueller assentiaris, ut praescivisseminervam Areopagitici iudicii eventum si tuas, sic enim aperte ludere Furias et foeda simulationis macula sapientiam suam et divinitatem contaminare videretur tamen non poteris quin in hunc modum illud iudicium cedere possest propterea sibi de salute restis praecavendum esse, id o cedas deam reputare potuisse. Contendenti porro uellero', non leuisse deae proprio iudicis munere ungi, quippe quae aperte hoc sibi convenire 471 negasset, Hermannus non omnino iudieandi sed sine iudicii assessoribus iudicandi munus recusasse deam respondit. Id vero argutius quam verius dictum est. Nam non addidit quidem inerva, ne cum aliis quidem se nolle iudieare, sed non magis se velle cum aliis. ihi, inquit, fas non est eruentam ejusmodi causam discemere iudices igitur eligam qui de caede et nunc et in posterum iudicent v. 471 482 et 482484ὶ Omne hic a se judicandi officium ad alios simpliciter deam

transferre nemo prosecis unquam negasset, nisi sequentia aliter rem se habere indicare nonnullis visa essen Interim suis qui . que locus luminibus illustretur. Verum quantopere dea iustitiae leges neglexerit, si ad mentem Hermanni eam nobis fingimus, nondum satis perspectum habemus. Peccavit enim non semel tantum, sed quum injuriam semel commisisset, altera necessario secuta est Omparem enim Areopagitarum numerum accessivit, qua ratione optime praevisum erat, ne res in Suspens maneret Iam hanc iudicii oppo

innitatem insipientius dicam an injustius ipsa tollens in eam adducta est necessitatem, ut futurum fortasse ambiguum iudicium altera insuper addenda sive sententia sive lege dirimeret. Igitur quum nullam antea sibi cum ipso iudicio rem ore asseverasset, duplices nunc sibi partes adrogavit, neque id rei necessitate coacta, sed sua ipsius aut stultitia, aut afuitia e perducta. Sapientior sane et paullo magis iustitiae amans velleriminerva. Haec enim iudicandi omnino non serendae vero legis ita munere fungitur, ut pari iudicum numero in illam videatur ducta

esse necessitatem. Hoc vero non solum injustum non esse, sed

ita convenire inervae ut nihil possit magis, recta ea uelleri

pag. m.