Cornelius Nepos Zum Ubersetzen aus dem Lateinischen ins Griechische fur obere gymnasialKlassen bearbeitet von Richard Volkmann

71쪽

anteposuerit, neque prius eum a se dimisit, quam in doctrinis tanto antecessit condiscipulos, ut facile intellegi posset pari modo supera-3 turum omnis in ceteris artibus. Atque haec ad nostram consuetudinem sunt levia et potius contemnenda: at in Graecia utique olim magnae laudi erant. Postquam ephebus est factus et palaestrae dare operam coepit, non tam magnitudini virium Servivit quam velocitati. 5 Illam enim ad athletarum usum hanc ad belli existimabat utilitatem pertinere. Itaque exercebatur plurimum currendo et luctando ad eum sinem. quoad Stans complecti posset atque contendere. In armis vero plurimum studii consumebat. ΠΙ Ad hanc corporis firmitatem plura etiam animi bona acceSSerant. Erat enim modestus prudens gravis temporibus Sapienter utens peri-2 tus belli sortis manu animo maximo adeo veritatis diligens, ut ne ioco quidem mentiretur. Idem continens clemens patiensque admirandum in modum non solum populi sed etiam amicorum serens iniurias inprimis commissa celans, quod interdum non minus prodest quam di-3 serte dicere, studiosus audiendi, ex hoc enim facillime disci arbitrahatur. Itaque cum in circulum venisset, in quo aut de re publica 4 disputaretur aut de philosophia sermo haberetur, numquam inde priuS discessit, quam ad finem sermo esset ad duetus. Paupertatem adeo facile perpessus est, ut de re publica nihil praeter gloriam ceperit, amicorum in se tuendo caruerit facultatibus: eisdem ad alios sublevandos saepe sic usus est, ut iudicari possit omnia ei cum amicis

tarum und helli e duret, Addoetiva

72쪽

suisse communia. Nam cum aut civium suorum aliquis ab hostibus 5 esset captus aut virgo amici nubilis, quae propter paupertatem collocari non posset, amicorum consilium habebat et, quantum quisque daret, pro lacultatibus imperabat. Eamque summam cum secerat, o priusquam acciperet pecuniam, adducebat eum, qui quaerebat. ad eos qui conserebant, eique ut ipsi numerarent faciebat, ut ille, ad quem ea res perveniebat, sciret quantum cuique deberet. Τemptata autem eius est abstinentia a Diomedonte Cygiceno. ΙVNam is rogatu Artaxerxis regis Epaminondam pecunia corrumpendum susceperat. Hic magno cum pondere auri Thebas venit et Micythum adulescentulum quinque talentis ad suam perduxit voluntatem, quem tum Epaminondas plurimum diligebat. Micythus Epaminondam convenit et causam adventus Diomedontis ostendit. At ille Diomedonti coram nihil inquit opus pecunia est. Nam Si rea ea vult, quae Thebanis sunt utilia, stratis facere sum paratus: sin autem contraria, non habet auri atque amenti satis. Namque orbis terrarum stivitias accipere nolo pro patriae caritate. Tu quod me in onitum temptasti a tuique similem Gistimasti, non miror tidisque tonosco: sed e edere propere, ne alios corrumpas, cum me non potueris. Et tu. Micythe, amentum huic redde, aut, nisi id confestim facis, esto te tradam ma-yistratui. Hunc Diomedon cum rogaret, ut tuto exire Suaque, quae 4

attulerat. liceret efferre, istud quidem inquit faciam, neque tua causa sed mea, ne, si tibi sit pecunia adempta, aliquis dicat id ad me ereptum pervenisse, quod delatum accipere noluissem. A quo cum quae- bsisset, quo se deduci vellet, et ille fithenas dixisset, praesidium dedit, ut tuto perveniret. Neque vero id satis habuit sed etiam, ut inviolatus

g. III, 3, 3 uni fur daret et u III, 3, I.

- fecerat: ἀποτελειν. passi v mit

patriae caritate: libers. die Liebe Eum Valeriande hee intra clitigen

veni RRe: προσγίγνεσθαι. - delatum:

g. 5. tuto: ἀδεῶς. - satis habuit: τρεμεῖν, ησυχιαν αγειν ἐμί τινι.

73쪽

in navem escenderet, per Chabriam Atheniensem, de quo Supra men-6 tionem fecimus, effecit. Abstinentiae erit hoc satis testimonium. Plurima quidem proferre poSSumus, Sed modus adhibendus est, quoniam uno hoc volumine vitam excellentium virorum complurium concludere constituimus, quorum separatim multis milibus versuum complures scriptores ante nos explicarunt.

V Fuit etiam disertus, ut nemo ei Τhebanus par esset eloquentia, neque minus concinnus in brevitate respondendi quam in perpetua 2 oratione ornatus. Habuit obtrectatorem Meneclidem quendam indidem Τhebis et adversarium in administranda re publiea Salis exercitatum in dicendo, ut Thebanum scilicet Namque illi genti plus 3 inest virium quam ingenii. Is. quod in re militari sorere Epaminon-dani videbat, hortari solebat Thebanos, ut pacem bello anteferrent, ne illius imperatoris opera desideraretur. Huic ille fallis inquit verbo civis tuos. quod hos a bello sevocas. Otii enim nomine servitutem con- 4 citias. Nam paritur pax bello. Itaque, qui ea diutina volunt frui, bello Mercitati esse debent. 9uare si principes Graeciae Pullis esse, b castris est vobis utendum non palaestra. Idem ille Meneclides cum huic obiceret, quod liberos non haberet neque uxorem duxisset, maximeque insolentiam, quod sibi Agamemnonis helli gloriam videretur consecutus, at ille sine inquit, Meneclida, de uxore mihi e probrare. Nam nullius in ista re minus uti consilio volo. Ηabebat 6 enim Meneclides suspicionem adulteri.) 9uod autem me Astamemnonem aemulari putas, falleris. Namque ille cum universa Gra cis viae decem annis unam cepit urbem, eos contra ea una urbe nostra dieque uno totam Graeciam Lacedaemoniis fustatis liberavi.

inviolatus: ἀσφαλής. - eseenderet :ἐπιβαίνειν. - supra - fecimus: imobigen gesagi ist.

ναι. - Uitam: S. Praef. 8. - quorum

ante nos: von denen Vor unA. V, l. ut nemo - par esset: in

ei nen Thebaiier. S. 2. adversarium - re publiear ἀντιπολιτευεσθαι. - satis scili

D. utendum: δει.

u. R. H. - insolentiam: αυθαδεια.

uαιὶ.- habebat auspieionem: δια

74쪽

Idem cum in conventum venisset Arcadum petens, ut societatem VI cum Τhebanis et Argivis sacerent, contraque Callistratus Atheniensium legatus, qui eloquentia omnis eo praestabat tempore, postularet, ut potius amieitiam sequerentur Atticorum et in oratione sua multa invectus esset in Thebanos et Argivos, in eisque hoc posuisset animum advertere debere Arcadas, qualis utraque civitas civis procreasset, ex 2 quibus de ceteris possent iudicare: Argivos enim fuisse Orestem et Alcmaeonem matricidas, Τhebis Oedipum natum, qui, cum patrem suum interfecisset, ex matre liberos procreasse, huic in respondendo a Epaminondas, cum de ceteris perorasset, postquam ad illa duo opprobria pervenit, admirari se dixit stultitiam rhetoris Attici, qui non animadverterit innocentis illos natos, domi scelere admisso cum patria GSent expulsi, receptos esse ab Atheniensibus. Sed maxime eius 4 eloquentia eluxit Spartae legati ante pugnam Leuctricam. Quo cum

omnium sociorum convenissent legati, coram frequentissimo legationum conventu sic Lacedaemoniorum tyrannidem coarguit, ut non minus illa oratione opes eorum concusserit quam Leuctrica pugna. rum enim perfecit, quod post apparuit, ut auxilio Lacedaemonii sociorum privarentur. Fuisse patientem suorumque iniurias serentem civium, quod seVlI patriae irasci nefas esse duceret, haec sunt teRtimonia. Cum eum propter invidiam cives praeficere exercitui noluissent, duxque esset

delectus helli imperitus, cuius errore eo esset deducta illa multitudo militum, ut omnes de salute pertimeseerent, quod loeorum angustiis clausi ab hostibus obsidebantur, desiderari coepta est Epaminondae diligentia. Erat enim ibi privatus numero militis. A quo cum pe- 2 terent opem, nullam adhibuit memoriam contumeliae et exercitum

VI, 1. contentum: συνέδριον. eo tempore: οι καθ' αυτον. - ineiaque huc posuissete miter underi he hau plend, dasA nuch. 3. 2. procreasset: ἐαφέρειν. possent: ἐξεινω. - Thebis natum dein Thebaner. - lib. prsereasSe:

9entiae aπουδή. - erat ibi numero militis: συστρατευειν. S. 2. nullam pontumeliae: μνη

σικακειν.

75쪽

3 obsidione liberatum domum reduxit incolumem. Nec vero hoc Semel secit sed saepius. Maxime autem fuit illustre, cum Peloponnesum exercitum duxisset adversus Lacedaemonios haberetque collegas duos, quorum alter erat Pelopidas, Iur fortis ac strenuus. Hi cum criminibus adversariorum omnes in invidiam venissent, ob eamque rem imperium eis esset abrogatum, atque in eorum locum alii praetores 4 successissent, Epaminondas populis cito non paruit, idemque ut sacerent persuasit collegis et bellum, quod susceperat, gessit. Namque animadvertebat, nisi id fecisset, totum exercitum propter praetorum 5 imprudentiam inscitiamque belli periturum. Lex erat Thebis, quae morte multabat, si quis imperium diutius retinuisset, quam lege praefinitum foret. Hanc Epaminondas cum rei publicae conservandae causa latam videret, ad perniciem civitatis conferre noluit et quattuor mensibus diutius, quam populus iusserat, gessit imperium. VIII Postquam domum reditum est, collegae eius hoc crimine accu- , sabantur. Quibus ille permisit, ut omnem causam in se transferrentinaque opera factum contenderent, ut legi non obedirent. Qua defensione illis periculo liberatis nemo Epaminondam responsurum

2 putabat, quod, quid diceret, non haberet. At ille in iudicium venit, nihil eorum negavit, quae adversarii crimini dabant, Omniaque, quae

collegae dixerant, consessus est neque recusavit, quo minus legiS poenam subiret, sed unum ab iis petivit, ut in perieulo suo inscribe-3rent: Epaminondas a Thebanis morte multatus est, quoa eos comi apud Leucrea superare Lacedaem9nios, quos ante se imperatorem nemo Boeotorum ausus fuit adspicere in acie, quodque uno proelio 4 non solum Thebas ab interitu retraxit, sed etiam universam Graeciam

g. 3- cum - Lacedaemonios: als ριον εἰσαγεσθαι. - contenderente

76쪽

in libertatem vindicavit, eoque res utrorumque per ait, ut Thebani Spartam oppetisnarent, Lacedaemonii satis haberent, si salvi esse possent, neque prius bellare destitit quam Messene restituta urbem 5 eorum obsidione clausit. Haec cum dixisset, risus omnium cum hilaritate coortus est, neque quisquam iudex ausus est de eo serre suffragium. Sic a iudicio capitis maxima discessit gloria. Hic extremo tempore imperator apud Mantineam, cum acie in- IX structa audacius instaret hostis, cognitus a Lacedaemoniis, quod in unius pernicie eius patriae sitam putabant salutem. universi in unum impetum fecerunt neque prius abscesserunt, quam magna caede multisque occisis sortissime ipsum Epaminondam pugnantem sparo eminus percusSum concidere viderunt. Huius casu aliquantum retardati et sunt Boeotii, neque tamen prius pugna excesserunt, quam repugnantis prostigarunt. At Epaminondas, cum animadverteret mortiferum 3 Re vulnus accepisse Simulque, Si serrum, quod, ex hastili in corpore

remanserat, extraxi SSet, animam Statim emi Ssurum, usque eo retinuit,

quoad renuntiatum est vicisse Boeotios. Id postquam audivit, satis inquit viri. Inructus enim morior. Tum serro extracto consest

exanimatus est. ,

Hic uxorem nuinquam duxit. In quo cum reprehenderetur, quod X liberos non relinqueret, a Pelopida. qui filium habebat insaniem, maleque eum in eo patriae consulere diceret, vide, inquit, ne tu peius 2c sulas, qui talem eae te natum relicturus sis. Neque vero stirps potest mihi Messe. Namque eae me natam relinquo pumam Leuctricam , quae non modo mihi superstes sed etiam immortalis sit necesse est. Quo tempore duco Pelopida exules Τhebas occuparunt et praesi- 3dium Lacedaemoniorum ex arce expulerunt, Epaminondas, quam diu facta est caedes civium, domi se tenuit, quod neque malos defendere

volebat neque impugnare, ne manus suorum Sanguine cruentaret namque omnem civilem victoriam lanestam putabat - idem, post-

tia haberent ait στέργε,ν, ατ εα εῖν ἐπί τ . S. b. restituta: hier συνοικίζειν. - risus eoOrtus est: ἐκγελαν. - hilaritas: παιδιά. - ferre sustasium:

IX, i. ae. instructa: ἀντιταττεσθαι. - instare: προσκεισθαι. imp. feeerunt: συντρεrειν. - par 2 ξυστον. - eminus: Hortlich guilbergetae . g. 2. retardati sunt: ανακοπτειν. S. 3. mortiferum: ἐπικαίοιος. renunt. est: ἀνακηρυττειν.

μενος. - reprehenderetur: u. a.

γωρεῖν. g. 2. neque vero potest: es istaber unmoglich, dass. - deesse: ἐκλείπειν. - necςscte est: εἰκος. S. 3. impuonare: ἐπιτίθεσθora.

cruentaret: μιαίνειν. - civilem: ἐα- φυλιος.

77쪽

quam apud Cadmiam cum Laeedaemoniis pugna coepit, in primis 4 stetit. Huius de virtutibus vitaque satis erit dictum, si hoc unum adiunxero. quod nemo it infitias, Thebas et ante Epaminondani natum et post eiusdem interitum perpetuo alieno paruisse imperio, contra ea, quam diu ille praefuerit rei publicae, caput suisse totius Graeciae. Ex quo intellegi potest unum hominem pluris quam civitatem suisse.

I Pelopidas Thebanus magis historicis quam vulgo notus. Cuius de virtutibus dubito, quemadmodum exponam, quod Vereor, Si res explicare incipiam, ne non vitam eius enarrare sed historiam videar scribere, si tantummodo summas attigero, ne rudibus Graecarum litterarum minus dilucide appareat, quantus luerit ille vir. Itaque utrique rei occurram, quantum potuero, et medebor cum satietati 2 tum ignorantiae lectorum. Phoebidas Lacedaemonius, cum exercitum Olynthum duceret iterque per Thebas saceret, arcem Oppidi, quae Cadmia nominatur, occupavit impulsu paucorum Thebanorum, a qui, adversariae factioni quo facilius resisterent, Laconum rebus Studebant, idque suo privato non publico secit consilio. Quo facto eum Lacedaemonii ab exercitu removerunt pecuniaque multarunt neque eo magis arcem Thebanis reddideriaut, quod susceptis inimicitiis satius ducebant eos obsideri quam liberari. Nam post Peloponnesium bellum Athenasque devictas cum Thebanis sibi rem esse sexistimabant et 4 eOS PSSe solos, qui adversus resistere auderent. Hac mente amicis suis summas potestates dederant alteriusque factionis principes partim interfecerant, ali Og in exilium eiecerant. In quibus Pelopidas hie, de quo scri here exorsi sumus, pulsus patria carebat. II 1li omnes sere Athenas se contulerant. non quo Sequerentur otium, sed ut quem ex proximo locum sors obtulisset, eo patriam re-2 cuperare niterentur. Itaque cum sempus est visum rei gerendae,

78쪽

communiter cum iis, qui Thebis idem sentiebant, diem delegerunt ad inimicos opprimendos civitatemque liberandam eum, quo maximi magistratus simul consuerant epulari. Magnae saepe res non ita a magnis copiis sunt gestae, Sed profecto numquam tam ab tenui initio tantae opes sunt profligatae. Nam duodecim adulescentuli coierunt ex iis, qui exilio erant multati, cum omnino non essent amplius centum, qui tanto se Osferrent periculo. Qua paucitate percussa est Lacedaemoniorum potentia. Hi enim non magis adversariorum sactioni 4 quam Spartanis eo tempore bellum intulerunt, qui principes erant totius Graeciae. 0uorum imperii maiestas neque ita multo post Leuctrica pugna ab hoc initio perculsa concidit. Illi igitur duodecim. liquorum dux erat Pelopidas, cum Athenis interdiu exissent, ut vesperascente caelo Τhebas possent pervenire, cum canibus venaticis exierunt retia serentes vestitu agresti, quo minore suspicione sacerent iter. Qui cum tempore ipso, quo studuerant, pervenissent, domum Charonis deverterunt, a quo et tempus et dies erat datus. Hoc loco libet interponere, etsi seiunctum ab re proposita est, III nimia siducia quantae calamitati soleat esse. Nam magistratuum Thebanorum statim ad auris pervenit, exules in urbem venisse. Id illi vino epulisque dediti usque eo despexerunt, ut ne quaerere quidem de tanta re laborarint. Accessit etiam, quod magis aperiret eorum 2 dementiam. Adlata est enim epistula Athenis ab Archino uni ex his Archiae, qui tum maximum magistratum Τhebis obtinebat. in qua omnia de prosectione eorum perscripta erant. Quae cum iam accubanti in convivio esset data, sicut erat signata sub pulvinum subiciens In crastinum' inquit dimero res severas . At illi omnes, cum 3

haben. - maximi massistratus: os ἐπιφανέστατοι ἄρχοντες. - simul epulari: ἐπὶ ποτω συνειναι. g. 3. profecto: νη Βία. - tam tenui: ευτελῆς, Compar. - sunt prD-sioatae r ἀνάστατον γίγνεσθαι. qui - multatir οἱ φυγαsες. - ferrent: ἐγχειρίζεσθere. s. q. metioni: εταιρεία, A. 1, 4. maiestast: το μεγαλοπρεπές. - initio: αφορμαί. g. b. Desperaseente eaelo: hum

σθαι παρά τινι; domum bteibi Heg. - erat datus: ἀφορίζειν.

III, l. seiunetum: ἀλλοτριος.

sie Haren. - Dinor Trunkenheli. - epulisque: πλησμονq. - dediti rτρέπεσθαι εἰς. - quaerere: σκεα πτεσθαι S. 2. adlata - epistola: denn es

79쪽

XVI. PELOPIDA A.

iam nox proeessi Sset, vinolenti ab exulibus duce Pelopida sunt intersecti. 0uibus rebus consectis vulgo ad arma libertatemque vocato non solum . qui in urbe erant. sed etiam undique ex agris concurrerunt, praesidium Lacedaemoniorum ex arce pepulerunt, patriam obsidione liberarunt, auctores Cadmeae occupandae partim occiderunt, partim in exilium eiecerunt. IV IIoc tam turbido tempore, sicut supra docuimus, Epaminondas, quoad cum civibus dimi eatum est, domi quietus fuit. Itaque haec liberatarum Thebarum propria laus est Pelopidae, ceterae sere com-2 munes cum Epaminonda. Namque Leuctrica pugna imperatore Epaminonda hic suit dux delectae manus. quae prima phalangem ProStra-3 vit Laconum. Omnibus praeterea periculis adsuit. sicut Spartam cum oppugnavit, alterum tenuit cornu. quoque Messena celerius restitueretur, legatus in Persas est prosectus. Denique haec suit altera persona Thebis. sed tamen secunda ita. ut proxima esset Epaminondae. V Conllictatus autem est cum adversa fortuna. Nam et initio, sicut ostendimus, exul patria caruit et cum Thessaliam in potestatem 'hebanorum cuperet redigere, legationisque iure satis tectum se arbitraretur, quod apud omnis gentis sanctum esse consuesset, a tyranno Alexandro Pheraeo simul cum Ismenia comprehensus in vincla con-2 iectus est. Hunc Epaminondas recuperavit bello persequens Alexandrum. Post id factum numquam animo placari potuit in eum, a quo erat violatus. Itaque persuasit Thebanis. ut subsidio I hessaliae prο-3 siciscerentur tyrannosque eius expellerent. Cuius belli cum ei summa esset data, eoque cum exercitu prosectus esset, non dubitavit simul ac 4 conspexit hostem confligere. in quo proelio Alexandrum ut animad-

GEgneri n. - satis arbitraretur: er-

den Hurde. - apud omnes sentes

g. 2. reeuperavit: απαλλάττειν.

ταλυειν.

80쪽

vertit, incensus ira equum in eum concitavit proculque digressus a suis coniectu telorum confossus concidit. Λtque hoc secunda victoria accidit. Nam iam inclinatae erant tyrannorum copiae. Quo facto 2 omnes The saliae civitates interfectum Pelopidam coronis aureis et statuis aeneis liberosque eius multo agro donarunt.

XVII.

Agesilaus Lacedaemonius cum a ceteris scriptoribus tum eximie a Xenophonte Socratico collaudatus est. Eo enim usus est familia

rissime. IIic primum de regno cum Leotychide fratris silio habuit

contentionem. Mos est enim a maioribus Lacedaemoniis traditus, ut duos haberent semper reges nomine magis quam imperio ex duabus

familiis Procli et Eurysthenis, qui principes ex progenie Herculis

Spartae reges fuerunt. Horum ex altera in alterius familiae locum 3 fieri non licebat. Ita utraque suum retinebat ordinem. Primum ratio habebatur. qui maximus natu esset ex liberis eius, qui regnans decessisset. Sin is virilem sexum non reliquisset, tum deligebatur, qui proximus esset propinquitate. Mortuus erat Agis rex Dater 4 Agesilai. Filium reliquerat Leotychidem, quem ille natum non agnorat, eundem moriens Suum esse dixerat. Is de honore regni cum Agesilao patruo suo contendit, neque id, quod petivit, consecutus est. Nam Lysandro suffragante homine, ut ostendimus supra, factioso et bliis temporibus potente Agesilaus antelatus est. Hic simulatque imperii potitus est. persuasit Lacedaemoniis, ut uexercitus emitterent in Asiam hellumque regi sacerent. docenS Satius esse in Asia quam in Europa dimicari. Namque fama exierat Arta Xerxen comparare classiq pedestrisque exercitus. quos in Graeciam

Mar. - inelinatae erant: αποκλέ- νειν, intrans.