Cornelius Nepos Zum Ubersetzen aus dem Lateinischen ins Griechische fur obere gymnasialKlassen bearbeitet von Richard Volkmann

61쪽

pientiaque praestantes, quorum consilio uteretur, pater et socer, quod in his tanta erat auctoritas, ut magna Spes esset per eos amissa 3 posse recuperari. Hi cum Samum profecti essent et eodem Chares illorum adventu cognito cum suis copiis proficisceretur, ne quid absente Se gestum videretur, accidit, cum ad insulam appropinquarent. ut magna tempestas oreretur. Quam evitare duo veteres imperatores 4 utile arbitrati suam classem suppresserunt. At ille temeraria usus ratione non cessit maiorum natu auctoritati et, velut in sua manu esset fortuna , quo contenderat pervenit, eodemque ut sequerentur ad Timotheum et Iphicratem nuntium misit. Hinc male re gesta compluribus amissis navibus eodem, unde erat prosectus, Se recipii litterasque

Athenas publice misit sibi proclive fuisse Samum capere . nisi a Τili motheo et Iphicrate desertus esset. Populus acer suspicax ob eamque rem mobilis adversarius invidus setiam potentiae in crimen vocat,an tur) domum revocat. Accusantur proditionis. Hoc iudicio damnatur Timotheus, iisque eius aestimatur centum talentis. Ille odio ingratae civitatis coactus Chalcidem se contulit. VI Huius post mortem cum populum iudicii sui paeniteret, multae novem partis detraxit et decem talenta Cononem filium eius ad muri quandam partem reficiendam iussit dare. in quo fortunae varietas

. est animadversa. Nam quos avus Conon muros ex hostium praeda patriae restituerat, eosdem nepos cum summa ignominia lamiliae ex , sua re familiari rescere coactus est. Timothei autem moderatae sapientisque vitae cum pleraque poSsimus proferre testimonia, uno primus contenti, quod ex eo lacile conici poterit, quam carus suis fuerit. Cum Athenis adulescentulus causam iliceret, non solum amici privatique hospites ad eum defendendum convenerunt, sed etiam in

Athenas publieer an das Gemeln-wesen der Athener. - procliver τρονειρος. Uebers. das s es ilim eiule ichtes gewesen sein Hurde. desertus esset: ἐγκαταλείπω.

odio - eoactus: παροξυνειν.

summa tonominia: nimm ἐπονείδιστος S. 2. proferre: παρατιθμι. erimus contenti: ἀποχρη. - conicit μανθανειν. - adulescentulus: noch jung, praedicativ. - causam diceret: δίκην εἰπεῖν, ἔχειν. - priuati

hospites: blos e οι. s. Eu II, 8, 3.

62쪽

eis Iason tyrannus Τhessaliae, qui illo tempore suit omnium potentis- si inus. Hic eum in patria sine satellitibus se tutum non arbitraretur. 3Athenas sine ullo praesidio venit tantique hospitem secit, ut mallet se capitis periculum adire quam Τimotheo de sama dimicanti deesse. Hunc adversus tamen Τimotheus postea populi iussu bellum gessit, patriae sanctiora iura quam hospitii esse duxit. Haec extrema fuit aetas imperatorum Atheniensium Iphicratis 4 Chabriae Τimothei, neque post illorum obitum quisquam dux in illa urbe fuit dignus memoria. Venio nunc ad sortissimum virum ma- liximique consilii omnium barbarorum exceptis duobus Carthaginiensibus Hamilcare et Hannibale. De quo hoc plura reseremus, quod et Hobscuriora sunt eius gesta pleraque et ea, quae prospere ei cesserunt, non magnitudine copiarum sed consilii, quo tum omnis Superabat, acciderunt. Quorum nisi ratio sexplicata fuerit, res apparere non

poterunt.

Datames patre Camisare natione Care matre Scythissa natus Iprimum in militum numero suit apud Artaxerxen eorum, qui regiam tuebantur. Pater eius Camisares, quod et manu sortis et bello strenuus et regi multis locis fidelis erat repertus, habuit provinciam partem Ciliciae iuxta Cappadociam, quam incolunt Leucosyri. Datames mili- 2tare munuS tangens primum, qualis esset, aperuit in bello, quod rex adversus Cadusios gessit. Namque hic multis milibus regiorum intersectis magni fuit eius opera. Quo laetum est, cum in eo bello cecidisset Camisares, ut paterna ei traderetur provineta. Pari se virtute postea praebuit, cum Autophradates iussu regis Ilbello persequeretur eos, qui desee erant. Namque huiuS Opera hostes, cum castra iam intrassent, prolligati sunt exercitusque reliquus con- Servatus regis est. Qua ex re maioribus rebus praeesse coepit. Erat 2

S. 3. satellitibus: s. IV, 3, 2.

sine u . praesidio: ci posυρος. - eap. Nerie. adire e sile se in Lehen Gesaliri auson. - deesse: ἐγκαταχε πειν. atinetiora esse durit: προκρινειν. g. 4. aetas: χρονος.

g. 5. Menis nune e vili. VII, II, 6.

XIV.

.ineia me σατραπετειν. g. 2. mil. munus fungenae e twa τὰ no a sui κα διοικεῖν. - aperuit ἐυδεί ασθω. - multis milibus: ως μυρ Ol. - magni - opera: s. IX, 1, 1. - pro vineiar σατραπεία.

II, l. ae praebuit: ἀποδείξασθω.

63쪽

eo tempore Thuys dyMastes Paphlagoniae antiquo genere orius a Pylaemene illo, quem Homerus Troico hello a Patroeso interfectum ait. 3 Is regi dicto audiens non erat. 0uam ob causam bello eum persequi constituit, eique rei praefecit Datamen propinquum Paphlagonis. Namque ex fratre et sorore erant nati. Quam ob causam Datames primum experiri voluit, ut sine armis propinquum ad osscium reduceret. Λd quem cum venisset sine praesidio, quod ab amico nullas vereretur insidias, paene interiit. Nam Thuys eum clam interseere voluit. 4 Erat maler eum Datame amita Paphlagonis. Ea, quid ageretur, re-5 sciit situmque monuit. Ille suga periculum evitavit bellumque indi xit Thuyni. In quo eum ab Ariobareta ne praesecto Lydiae et Ioniae totiusque Phrygiae desertus esset. nihilo segnius perseveravit vivumque Thuyn cepit cum uxore ei liberis. III cuius laeti ne prius fama ad regem quam ipse perveniret, dedit operam. Itaque omnibus insciis eo, ubi erat rex, venit posteroque die Thuyn hominem maximi corporis terribiliquo facie, quod et niger et capillo longo barbaque erat promissa. optima veste texit, quam satrapae regii gerere consuerant, ornavit etiam torque atque armillis aureis 2 ceteroque regio cultu. Ipse agresti duplici amiculo circumdatus hirtaque tunica gerens in capite galeam venatoriam dextra manu clavam sinistra copulam, qua vin tum ante se Thuynem agebat, ut si seram

3 bestiam captam dueeret. Quem euin omnes conspicerent propter novitatem ornatus ignotamque formam ob eamque rein magnus esset concursus, fuit non nemo, qui agnosceret Τhuym regique nuntiaret.

g. q. amitae Valers - Schwester.

- texite περιστελλειω, πεοιοιαχυπτειν. - torques: περιδίρωον. armilla: ψέλλια. - cultus: παρασκευή.

g. 2. duplici amiculor δίπλαξ, δι

64쪽

Primo non accredidit. Itaque Pharnabagum misit exploratum. A quo qui rem gestam comperit, statim admitti iussit magnopere delectatus eum facto tum ornatu in primis. quod nobilis rex in potestatem inopinanti venerat. Itaque magnifice Datamen donatum ad exercitum limisit, qui tum contrahebatur duce Pharnahago et Tithrauste ad bellum Aegyptium, parique eum atque illos imperio esse iussit. Postea vero, quam PharnabaZum rex revocarit, illi summa imperii tradita est.

Hic cum maximo studio compararet exercitum Aenptumque IV proficisci pararet, subito a rege litterae sunt ei missae, ut Aspim aggrederetur, qui Cataoniam tenebat. 0uae gens iacet supra Ciliciam et confinis Cappadociae. Namque Aspis saltuosam regionem castellisque munitam incolens non solum imperio regis non parebat, sed etiam finitimas regiones vexabat et, quae regi portarentur, abripiebat. 3Datames etsi longe aberat ab his regionibus et a mutore re abstrahe-hatur, tamen regis voluntati morem gerendum putavit. Itaque cum paucis sed viris sortibus navem conscendit existimans, quod accidit. sacilius se imprudentem parva manu bppressurum quam paratum 4 quamvis magno exercitu. Hac delatus in Ciliciam egressus inde dies noctisque iter faciens Taurum transiit eoque, quo studuerat, Venit. Quaerit, qui hiis locis sit Aspis. Cognoscit haud longe abesse prosectumque eum venatum. Quem dum speculatur. adventus eius causa cognoscitur. Pisidas cum eis, quos secum habebat, ad resistendum bΑspis comparat. Id Datames ubi audivit, arma sumit, suos.sequi iubet, ipse equo concitato ad hostem vehitur. Quem procul Aspis conspiciens ad se serentem pertimescit atque a conatu resistendi de-

abripiebat: διαρπάζειν.

65쪽

XIV. DΛΤΛMES. territus sese dedidit. Hunc Datames vinctum ad regem ducendum tradit Mithridati.

V Haec dum geruntur, Artaxerxes remi uiscens, a quanto bello ad quam parvam rem principem ducum misisset, se ipse reprehendit et nuntium ad exercitum Acen misit, quod nondum Datamen prosectum putabat, qui diceret, ne ab exercitu discederet. Hic priusquam perveniret, quo erat prosectus, in itinere convenit, qui Aspim duce-2 bant. 0ua celeritate cum magnam benivolentiam regis Datames consecutus eMet, non minorem invidiam aulicorum excepit, quod illum unum pluris quam Se Omnis fieri videbant. 0uo laeto cuncti ad eum 3 opprimendum consenserunt. Haec Pandantes gaZae cuStos regiae amicus Datami perscripta ei mittit, in quibus docet eum magno fore 4 periculo, si quid illo imperante adversi in Aegypto accidisset: namque eam esse consuetudinem regiam, ut easus adversos hominibus tribuant secundos fortunae suae: quo fieri, ut facito impellantur ad eorum perniciem, quorum ductu res male gestae nuntientur: illum hoc maiore fore in discrimine, quod, quibus rex maxime obediat, eos habeat 5 inimicissimos. Τalibus ille litteris cognitis, cum iam ad exercitum Acen venisset, quod non ignorabat ea vere scripta, desciscere a rege constituit. Neque tamen quidquam secit, quod fide sua esset indisi gnum. Nam Mandroclen Magnetem exercitui praefecit. Ipse cum suis in Cappadociam diseedit coniunctamque huic Paphlagoniam occupat Cela I S, qua voluntate esset in regem. Clam cum Ariobarzane facit amicitiam, manum eomparat, urbis munitas Suis tuendas tradit. VI Sed haec propter hiemale tempus uti nuS prospere procedebant. Audit Pisidas quasdam copias adversus separaro. Filium eo Λrsideunt cum exercitu mittit. Cadit in proelio adulescens. Proficiscitur eo pater non ita cum magna manu celans, quantum vulnus accepisset, quod prius ad hostem pervenire cupiebat, quam de male re gesta

S. q. tribuante περιτιθέναι. impellantur: παροξυνειν diri enigen

- eaecepit: Ο φλισκάνειν. - pluris seri: περὶ πλείονος ποιεῖσθαι. opprimendum: καταβάλχειν. - con senserunt: συντιθεσθαι. S. 3. 9azae custos: γαζοφυλακειν. - eum - Drer s. Eu Praef. I. tmod. Vtent.). - adversi: s. VII, 8, 4. es glei hen Hegen casua secundus

in S. 4.

66쪽

XIV. DATAMES.

sama ad suos perveniret, ne cognita filii morte animi debilitarentur militum. Quo contenderat, pervenit iisque locis castra ponit, ut neque 2 circumiri multitudine adversariorum posset Neque impediri, quo minus ipse ad dimicandum manum haberet expeditam. Erat eum eo 3Metrobaretanes socer eius praesectus equitum. Ι8 desperatis generi rebus ad hostis transfugit. Id Datames ut audivit, sensit, si in turbamoxisset ab homine tam necessario se relictum, suturum, ut ceteri consilium sequerentur. In vulgus edit suo iussu Metrobaretanem pro- 4 sectum pro perfuga, quo facilius receptus interseerot hostis: quare relinqui eum par non esse ei omnis confestim sequi: quod si animo strenuo secissent, suturum, ut adversarii non possent resistere, cum et intra vallum et soris caederentur. Hae re probata exercitum edu- licit, Metrobat Zanem persequitur tantum. Qui cum ad hostis pervenerat , Datames signa inferri iubet. Pisidae nova re commoti in opi- 6nionem adducuntur perfugas mala si de compositoque secisse, ut recepti maiori essent ea lamitati. Primum eos adoriuntur. Illi cum quid ageretur aut quare fieret ignorarent, coacti sunt cum eis pugnare, ad quos transierant, ab eisque stare, quos reliquerant. Quibus 7 cum neutri parcerent, celeriter sunt concisi. Beliquos Pisidas resistentis Datames invadit, primo impetu pellit, fugientis persequitur, multos interficit, castra hostium capit. I ali consilio uno tempore et 8 proditores perculit et hostis profligavit et, quod ad perniciem suam fuerat cogitatum, id ad salutem conversit. Duo neque acutius ullius imperatoris cogitatum neque celerius factum usquam legimus. Ab hoc tamen viro Sysinas maximo natu filius desciit ad regem -VII que transiit et de desectione patris detulit. 0uo nuntio Artaxerxes

g. 5. tiae re probatae ἀναπείθειν

de non, die sie ansgenomanen fialten. - calamitati esse alleui: εἰς ἐλαττωμα περιι στασθαί τινα. - Unorarente ἐναπορία καθεστάναι. Im sol- geliden sind Attractionen an u-

eostitatum: το προσυγκειμενον thmetum Verderben. - acutius: συνετος. - cogitatum: στρατήγημα. - Detum: διαπρασσειν,

VII, 1. ad - transiit et: Melcher libergegan genu. s. m. - detulit: εἰσ-

67쪽

commotus, quod intellegebat sibi cum viro sorti ac strenuo negotium esse, qui, eum cogit3SSet, sacere auderet, et prius cogitare quam 2 conari consuesset, Autophradatem in Cappadociam mittit. Hic ne intrare posset, saltum, in quo Ciliciae portae Sunt sitae, Datames 3 praeoccupare studuit. Sed tam subito copias contrahere non potuit. A qua re depulsus cum ea manu, quam contraxerat, locum deligit talem, ut neque circuiretur ab hostibus, neque praeteriret adversarius, quin ancipitibus locis premeretur et, si dimicare eo vollet, non multum obesse multitudo hostium suae paucitati posset. VIII Haec etsi Autophradates videbat, tamen statuit congredi quam 2 cum tantis copiis refugere aut tam diu uno loco sedere. Habebat barbarorum equitum viginti peditum centum milia, quos illi cardacas appellant, eiusdemque generis tria milia lauditorum, praeterea Cappadocum octo milia Armeniorum decem milia Paphlagonum quinque milia Phrygum decem milia Lydorum quinque milia Aspendiorum et Pisidarum et rciter tria milia Cilicum duo Carmanorum totidem ex 3 Graecia conductorum tria levis armaturae maximum numerum. Has adversus copias spes omnis consistebat Datami in se locique natura. Namque huius partem non habebat vicesimam militum. 0uibus laetus conflixit adversariorumque multa milia concidit, cum de ipsius exercitu non amplius hominum mille cecidisset. Quam ob causam 4 postero die tropaeum posuit, quo loco pridie pugnatum erat. Hinc

cum castra movisset semperque inferior copiis superior omnibus proeliis discederet, quod numquam manum consereret, nisi cum ad versarios locorum angustiis clausisset, quod perito regionum calli-5 deque cogitanti saepe accidebat, Autophradates, cum bellum duci maiore regis calamitate quam adversariorum videret, pacem amici-

αγγέλλειν κατά τινος ἐπί τινι.

8trenuus: πρακτικος. - sibi nego

tium esse: ἀσχολεισθαι spass.) περί

S. 2. intrarer εἰσβάλλειν. - Citie. portae r die soFenannien Cil. Th.

verden. - rer γνώωγὶ, προθεσις. praeteriret: παραλλάσσειν. - quin:

Diod.). - premeretur: δυσχρηστει- σθαι scheint bios spat Eu sein. VIII, 1. statuit-quam: προκρίνειν τί τινι. - congredi 2 συμπλέκεσθαι,

συνάπτειν mit und otine μάχην . sedere: ἐνδιατρίβειν.

68쪽

tiamque hortatus est, ut cum rege in gratiam rediret. Quam ille etsi elidam non fore putabat, tamen condicionem accepit seque ad Artaxerxem legatos missurum dixit. Sic hellum, quod rex adversus Datamen susceperat, Redatum est. Autophradates in Phrygiam se recepit. At rex. quod implacabile odium in Datamen susceperat, post- lX quam bello eum opprimi non posse animadvertit. insidiis interficere studuit. Quas ille plerasque evitavit. Sicut cum nuntiatum esset 2 quosdam sibi insidiari. pii in amicorum erant numero. De quibus quod inimici detulerunt, neque credendum neque neglegendum putavit. Experiri voluit veruin salsumne sibi esset relatum. Itaque eo 3 prosectus est, in quo itinere suturas insidias dixerant. Sed elegit corpore ac statura simillimum sui eique vestitum suum dedit atque eo loco ire . quo ipse consueverat . iussit. Ipse autem ornatu vestituque militari inter corporis custodes iter sacere coepit. At insidiatores, 4 postquam in eum locum agmen pervenit, decepti ordine atque vestituimpetum in eum faciunt. qui suppositus erat. Praedixerat autem eis Datames cum quibus iter faciebat. ut parati essent sacere, quod ipsum vidissent. Ipse . ut eonpurrentis insidiatores animum advertit, tela in Geos coniecit. Hoc idem cum universi serisAent, priusquam pervenirent ad eum quem aggredi voletiant, eonfixi conciderunt. Hic tamen tam callidus vir extremo tempore captus est Mithri- X datis Ariobarganis filii dolo. Namque is pollicitus est regi se eum interfecturum. Si ei rex permitteret, ut, quodcunque vellet, liceret impune lacere lideinque de ea ro more Persarum dextera dedisset. Hanc 2

sedat. est: διαλυειν. Dies er Satκ istmit dem sol genden au verbii den. IX, 1. implaeabiter ασπονδος. Od. susceperat: μισος ἐμβάλλειν τινί

sich in Achi nehmen d ευλαβεῖσθαι de p.

g. 2. nuntiatum esset: προσπί

Xen. Mem. II, 1, 22. την μὲν ετερανευπρεπῆ τε ἰδειν ἐλευθέριον

Ῥυσει . - dedit: nimm διασκευάζειν. - Eo loco - consueverat: den thm

A. IV, 3, 2. - iter Deere: βαδίζειν.

69쪽

ut accepit a rege missam, copias parat et absens amicitiam cum Datame facit, regis provinciaS vexat, c3Stella expugnat, magnas praedas capit, quarum partim Suis dispertit partim ad Datamen mittit. Pari

mini se infinitum adversus regem Suscepisse bellum, cum nihilo magis, ne quam suspicionem illi praeberet insidiarum, neque colloquium eius petivit neque in conspectum venire studuit. Sic absens amicitiam gerebat, ut non beneficiis mutuis sed communi odio, quod erga regem susceperant, contineri viderentur. Xl Id cum satis se confirmasse arbitratus est, certiorem facit Datamen tempus esse maiores exercituS parari et bellum cum ipso rege suscipi, deque ea re, si ei videretur, quo loco vellet, in colloquium veniret. Probata re colloquendi tempus sumitur locusque, quo con-2 veniretur. IIuc Mithridates cum uno, cui maxime habebat fidem, ante aliquot dies venit compluribusque locis separatim gladios obruit eaque loca diligenter notat. Ipso autem colloquii die utrique, locum qui explorarent atque ipsos scrutarentur, mittunt. Deinde ipsi sunt 3 congressi. Hic cum aliquandiu in colloquio fuissent et diverse discessissent iamque procul Datames abesset, Mithridates, priusquam ad suos perveniret, ne quam suspicionem pareret, in eundem locum revertitur atque ibi, ubi telum erat impositum, resedit, ut si lassitudine cuperet acquiescere, Datamenque revocavit simulans se quiddam in 4 colloquio esse oblitum. Interim telum, quod latebat. protulit nudatumque vagina veste texit ac Datami venienti ait digredientem se animadvertisse locum quendam, qui erat in conspectu, ad caStra po-5 nenda esse idoneum. 0uem cum digito demonstraret et ille respiceret, aversum serro transfiixit priusque, quam quisquam posset suc-S. 2. ressis provincias: hier magein selbstandiger SatZ anfangen, renden sich die sol genden Verba ais

Parti c. anach liessen. - vexat: λυμαίνεσθαι.

S. 3. praeberet: ἐμποιειν, ἐμβάλλειν. - instidiarum: περί. - in con- speetum ventre: μευξις. Fur stu-auit erganze das voraulaegan genepetivit. - sterebat: υποκρινεσθαι. mutuis: gegen ei nander. - su seemrant: s. 9, 1.

τι θενπι. - quo conveniretur: εν-

τευξις rite Oben. g. 2. eum: λαβών. - eomplurib. locis r das ei ne hier, das andre dori.

g. 3. diverse: εἰς τα εαυτων. erat impositum: ἀποκεισθαι. - laa

mulans: ως - δή. - quiddam in colloquio: et as von dem, vas Eu

g. 4. protulit: αναιρεῖσθαι, Partic. - nudatum vastina: γυμνουν. - se animadvertisset aber diε Constr. s. Eu praes 1. g. b. aversum: Von hinten. - ai-mulata: προσποιητος. s

70쪽

currere interfecit. Ita ille vir, qui inultos consilio neminem perfidiaeeperat, simulata captus est amicitia.

Epaminondas Polymni filius Thebanus. De hoc priusquam scri- lhamus. haec praecipienda videntur lectoribus, ne alienos mores ad Suos reserant neve ea, quae ipsis leviora sunt, pari modo apud ceteros fuisse arbitrentur. Selmus enim musi en nostris moribus abesse 2 a principis persona. saltare vero etiam in vitiis poni. Quae omnia apud Graecos et grata et laude digna ducuntur. Cum autem expri- amere imaginem consuetudinis atque vitae velimus Epaminondae. nihil videmur debere praetermittere . quod pertineat ad eam declarandam. Quare dicemus primum de genere eius, deinde quibus disciplinis et a quibus sit eruditus, tum de morihus ingeniique facultatibus et siqua alia digna memoria erunt, postremo de rebus gestis, quae a plurimis omnium anteponuntur virtutibuS. Natus igitur patre quo diximus, genere honesto pauper iam a II maioribus relictus pruditus autem sic, ut nemo Τhebanus magis. Nam et citharizare et cantare ad chordarum sonum doetus est a DionJsio, qui non minore suit in musicis gloria quam Damon aut Lamprus, quorum pervulgata sunt nomina, cantare tibiis ah Olympiodoro, saltare a Calliphrone. At philosophiae praeceptorem habuit Lysini Τa- 2ren tinum Pythagoreum. Cui quidem sic suit deditus, ut adulescenstriStem ac severum senem omnibus aequalibus suis in familiaritate

sagie n. - honesto: λαμπρος, ευδο- MLuDς. - sicut - mayia: si quis alius Thebanus. - eantare ad th. sonum: κιθαρι δεῖν. - non minore

- familiaritate: o&ειοτης.