장음표시 사용
301쪽
tantur. Cur ita faciat orator quilibet, satis caushabet, quod ita semper fieri confluevit. Ego vero, cum ad ιe venio, si more veritam, o id facere me iacam, quod ceteri faciant, iniurius profecto I ingratus. Domi scilicet auspicia sunm, Graecus Grae-
eum, Sodalis Sodalem appella: nec ego actum invenire poteram, in quo sipes meas libentius collocarem; sec tu alium, a quo oscia magis debita reposceres.
quod fi in hujustmodi rebus nobisiras in primis spectari solet, qua potissimum homines Superum bene cis hominibus excellunt, quis est in tota Graecia, qui sie Lasiaris' praeferre audeat f Nullum prope est
Grece bifloriae monumentum, in quo Lascarus -- quis non celebretur, Genus late fissium, gravita opibusique abundans, armis ac literis per omnem aetatem infigne. Hinc tu ad hujus Academiae praemium is ornamentum ex itisti, unde omen O bene 'erandi argumentum. Fac digna loco tam nobili: ut civitas haec intelligat, Graecas terras e sis barbaras, Grecos bomnes adhuc humanitatem retinere. Hale.
302쪽
Habita ab Adolescente Scholastieo ad instauranda studia Gymnasii Patavini.
quam facile est videri, tam discite sLitteratum esse.
quaerat, eur ego, qui anno superiore loci huius majestatem magnopere veritus, publice dicendi munus ingenti trepidatione suscepi, nunc in idem periculum sponte veniam, artibus ac litisteris more solemni prolusurus. Non venissem profecto, nisi me quorundam rumusculi excitasient, passim querentium, nimium me oratione iula saeculo nostro tribuisse; & ignavos adolescentes, quasi explicato supra fidem & veritatem do mestico patrimonio, in ignavia confirmasse. Ego . vero, Auditores, nihil minus cogitavi. Ac pro inde rursus prodire volui; ut siquid forte eom
modorum nostrorum commemoratione aliquibus nocui, nunc incommoda ipsa memorando reme dium adhibeam. Neque vero mihi telam retexe
re in animo est, aut ullo modo labefaciare, quae tanta animi corporisque contentione in aede hae tam augusta, testibus Superis vobisque, firmavi. Iterum ajo ae defendo, artium ac litterarum studia hoe tieeulo vel maxime florere: sed idem tamen ostendere aggredior, essie in iis studiis pro magnarum rerum natura fallacias difficultatesque. tantas, ut quam facile est litteratum videri, tam sit dissicile revera litteratum esse. Ecce vobis capita
303쪽
prea duo, quibus quasi terminis hodiernam hane exercitationem circumscribam: ex quibus demum apparebit, quanta animi providentia studiosi ado leleentes inanes & fucatas litteras vitare debeant, quanto labore veras Sc solidas consectari. Exercitationis huius nolirae testes atque auspices habemus illos ipsos, quos tam benevolos anno superiore experti sumus, hujus civitatis Praesides ae' Moderatores ex omni faeculorum memoria optimos ac vigilantissimos. Habemus eundem ipsum Pro Rectorem ac Syndicum ASSANIUM LA SCARUM, cui in annum alterum ob insignem virtutem dignitas propagata est. Habemus eundem Professorum sapientissimorum ordinem, qui iam nobis favere coepit, & omnibus adolescenti. hus qui in hunc locum ascendunt favere solet. Itaque primo illo die, quo me vobis dedi, bene sperare voluit nunc ad experta beneficia, quasique obstrictam benevolentiam cum veniam, diei hujus felicitatem in tuto positam esse certo scio. cum praemia litteris ac disciplinis proposita sae- eulo nostro nec pauca sint nee exigua, minime mirum videri debet, esse homines etiam minus idoneos, qui ad illa contendant. Desiderium hoc sive laudis, sive commodi, sive utriusque, multis commune, fecit ut qui sua parere hoc in genere nequeunt, aliena ornent atque explicente
atque ita cum ipsis . rerum auctoribus sociati Sconiuncti eundem in locum veniant. Ajunt, fuis. se primum viros sapientes, qui res praeclaras incommune bonum invenirent; non defuisse subita.de, qui inventas augerent & absolverent; denique eo jam ventum esse, ut ad famam gloriam .
304쪽
riam satis sit, has ipsas faciliore quadam via &ratione digestas atque illustratas posteris manda re . Hactenus tamen ferenda esset conditio litterarum S artium, nisi eorum fallaciis deterior fieret, qui omnem doctrinae laudem in eo collocant, ut librorum inscriptiones syllabique addiscantur, & plurima Scriptorum nomina pro renata recitentur. Hinc magno natu homines, quidvis potius quam litteras vita superiore con- i sectati, repente bibliotheca comparata , per argu - tulos quosdam controversiarum libellos, per epi-ῖς tornas, per elenchos, per ephemeridas inter magistros irrepunt, & prima subsellia occupant.: a Quam enim callide abdunt seque suasque merces, a ubi insurgat aliquid graviust quam nihil haesitan, ter expromunt se totos, ubi in suam provinciam I ventum esse animadvertanti Iam multos tibi de i re proposita scriptores referunt S interpretes, tam, et belle narrant de tempore, de loco, de caussis t. quibus editi libri sunt, oppugnati, explanati; tam prom pie judicant, castigant, attondent; uts eos recens ex Apollineis Musarum aedibus demis. I sbs pene arbitreris. Quod si futile adeo littera, is rum genus non magna quadam calliditate tueren- tur, omnia potius ferre parati, quam extra suas illa munimenta aperto loco pugnare; intelligeres: profecto, quam nulli sint, quamque inepte in libros, illos judices sedeant & quaesitores, de quibus nihil a fere norunt. nisi quod ex actis litterariis & com pendiis didicerunt. Acta haec ad memoriae magis: quam ingenii exercitationem comparata, etsi m, homine artibus disciplinisque gravioribus praedito, sperni minime debent, sola tamen si invenian-
305쪽
tur, vix honestiori bibliopolae ad mereaturam exereendam satis praesidii afferunt & ornamenti. Hi ne facile patior, hujusmodi homines queri passim, nihil a nostris in lucem edi; ea demum esse valida ingenia, quae Upis quotidie aliquid committant; infirmos ac desides homuneiones domesti eis tenebris contineri. Scruta laudat Scrutarius: quique librorum titulis perdistendis nominis sui celebritatem di famam definiunt, nihil mirum si, non quidem bonos, sed multos libros laudant, ex quibus pro suo instituto proficiant. Equidem fateor eum qui revera scit, non sibi uni seire debere; miseramque esse quorundam modestiam planeque ridiculam, qui se contemptu gloriae famaeque latere dicunt: sed tamen quodnam genus hoc impudentiae est, omnes sine delectu ad coelum ferre rerum Scriptores; neque cogitare, quid quisque protulerit, sed quantum 3 Videte, quaeso, a bonae illius antiquitatis moribus ae studiis quantopere desciverimus. Cum enim olim nihil esset magis in viris doctis reprehendendum,
quam scribendi cacoethes, tanta nunc rerum faria eonversio est, ut vitii loco habeatur, periturae parcere chartae . Imo didiceris quamlumvis multa, multa docueris; sis licet & Philosophus, SIurisperitus, & Orator, & Poeta, di quod lubet;
attamen nisi magni voluminis atque adeo multorum voluminum auctor es, in postremis jaces.
Reeinitur tibi identidem illud: quid habes hoe anno a te editum ξ quasti prostant opera tua pquo librario uteris, quo bibliopola Z Perinde quasi non strenue quidem pugnasse egregia militis laus
sit, sed saepius in acie siisse: & ille ipse Thersis
306쪽
tes suam sibi gloriae partem, Trojano bello eonfecto, vindicaverit, quod in Graeco exercitu una cum caeteris fortissimis viris decem annorum sitis pendia meruerit. Si hos demum intra fines doctrinae fama continetur, frustra in hac aqvula velis remisque laboramus. Quid enim potest esse facilius homini non invita Minerva nato, quam vel obsoleta quaedam Scriptorum opera parum immutata pro suis venditare, vel adversaria extrudere, vel externa patrio, vel patria externoldiomate reddere 3 aut, si nihil hujusmodi in promptu est, ad illam confugere populi totius sege tem, Epicedia, Genethliaca, Epithalamia, Panegyricos Z Qui via hae ad litterarum gloriam eniti constituerunt, multum se proseeisse putant, eum adhibitis in consilium amicis, de titulo deliberarunt. Votorum haee summa est, si verba eupressis similia, plena, sonantia, pluribus ex linguis eomposita inveniant, quae voluminis Dontem impleant luculente. Neque enim quid opere toto praestare possint, solliciti sunt, sed quid initio statim polliceri debeant: polliceri autem sibi videntur egregie, si portenta verborum prinfigant, quae vix possint continenti spiritu singula pronuntiari. Jejunum est apud illos ae frigidum, Demosthenis orationes, Plurarchi opera, Olidii caramina ; multoque plus saperent probabiles isti ceteroquin auctores, si mimallonea exe gitassent, quibus accedentes statim oculos in admirationem perducerent. Usque adeone, Auditores sapientissimi, nativus litterarum vigor extabuit, ut ampullas has, & quod Synesius ait ἔγλεγ- iam νοντα DOMατοι homines probenti eastam vero
307쪽
illam dicendi isibendique simplicitatem aut
iustae superstitionis, aut inficetae siccitatis nomine contemnanti Vetera nimirum fastidio sunt; aeseuti vestes, ita litterae videntur nobis exolescere. Inhaeres, inquiunt, religiose nimium Cicero. ni illi tuo; nimius es in Terentio lectitando; totus Plauti quisquilias oles: tu te erige, si vites; pone leviculam istam veterum verborum curamῆ magnosque animos sumens, aude aliquid dignum re, dignum hac saeculi gravitate & se .pientia. In dubio tanti negotii discrimine salva tamen res erit, nisi qua tibi societas sit cum Aristotele . Huie vero homini bellum ubique indictum est, magno quodam ejus flagitio, quod diu nimium discendi studiosis placuerit, eorumque animos & ingenia per saecula multa prope solus ex Philosophis occupaverit. Ita facilis quaedam ad nominis praedicationem & gratiam patefacta via est: ut siquis, cetera bardus, ausit in Philo. sophum facile prinei pem imyudenter garrire, si tim incipiat esse aliquis, di ad publicam lucem
emergat. Si auditoris judicium auferre satius esset, quam mereri, teterrimam hanc litterarum pestem a nobis non deprecarer; quod jamdiu fu-ia in plures late grassetur, plaususque & fortuna bona, id est vulgi beatitatem, saepissime pariat. Sed eum beatius mihi multo videatur soli placere Platoni, quam toti Atheniensi populo, quemadmodum Antimacho Clario recitanti contigit. quaeso vos obtestorque, Iuvenes ornatissimi, quibus me in hoc curriculo fortuna conjunxit, quaeso inquam, ut sanioribus studiis incensi, non ad
lovem paveorum dierum laudem, sed ad immur ,
308쪽
talitatem contendatis. Hoc si quidem fatuae plebis studium clamoresque ut excitare facile est, ita quod nullo satis firmo nitantur fundamento, vel di statim evanescunt, vel tota ad summum vita perdurant . Ipsa haec mehercule facilitas rei pretium imminuit; semperque cordati viri per dissicilia dc si abrupta vadere ad gloriam maluerunt, quam unati cum populo planis tritisque itineribus ferri. ad asperiora quaelibet trepidantes. Quae cum ita sint. ii quid est quo ego vehementius possim lectissimae s hujus juventutis animos ad litteras artesque in-s flammare dicendo, quam si ita ostendero auctas hoc tempore & exaggeratas, ut revera litteratum esse tam dissicile sit, quam est facile videri Profecto si alibi dieerem, quam Patavit, ma- 'gnum quoddam onus ac prope immensum suste-pissem ; cui vel numquam facerem. satis, vel tum
demum facerem, eum vetera memoria repetens
novisque coniungens, universam artium ac disciplinarum provinciam longa oratione perlustraLsem. Nunc autem ibi dico, quo tamquam in Musarum templum rerum pulcherrimarum prolis fores ae magistri ex omni Europa confluxere, quorum singuli artes minimum singulas, non nemo plures, universi autem simul omnia rerum genera, quae certa aliqua regula ac ratione comstant, di illam ipsam quantumvis magnitudine rerum, copia, & varietate diffusam. complectuntur. Hos ego testes appello, num Historiae, num Geographiae, num Theologiae, num Iuris Legumque cognitio latius aetate alia patue i. i rit: num Medicae facultatis, num Physicae, num Mathematicae studia, vel auctorum, vel interpre , T luna.
309쪽
tum, vel sectarum numero varia magis iuerintae multiplicia. Quaenam non dicam civitas, vel
paullo honestior academia, sed qui ludus, quinam homo est, vel homini similis, qui malit in publica hae seriptitandi libertate alterius sectator esse, quam nova excogitando familiam dueere etiam per inania , modo sua Θ Nullus jam certus auctor, nullae hoc tempore certae leges, fines deanique nulli discendi studiosis praestituti, quo sibi ad extremum perveniendum intelligant, difficili aliquo, definito tamen, confecto itinere. Alibi obstrepitur Aristoteli ; Democrito alibi; alibi
Epicuror cariosa nonnulli Etruscorum rudera movent; in recentibus quidam curiose exultant; nec desunt qui nihil probantes, Socratico more in omnes promiscue insurgunt, omnemque rursus
personam suscipere parati, nullo sibi vel tempore, uel loco satis constant. Ipsum hoc oratorium artificium quam est, bone Deus, criticorum omnium disputationibus excussum; opinionum varietate distractum; formis ac praeceptis infinite auctumi Quodque mirabilius videri debet, non Graece modo, aut Latine dicentibus & Asiati- eae, & Rhodiae,& Atticae, & Laconicae pro Rhetorum libidine praescriptae formae; sed ipse Italica lingua, quam in omnibus vitae negotiis usurpamus, tam multis legibus illisatur, ut quae olim videbantur terrae patriae benescia, labore comparare debeamus. Certe mecum ipse dum reputo, Graecos Poetas in altissimo iugo Deas litterarum praesides colloeasse, quo esset hominibus per invia S confragosa omnia multis laboribus perveniendum, videntur illi mihi aut fuisse delicati nis
310쪽
nnium, aut suo illo divino furore, ut appellandin futuras aetates prospexisse. Praeclare enim eum illis agebatur, qui nullo linguarum studio reta dati, statim se ad rerum cognitionem confer hant ; in hae autem ipsa, angustis terminis con
elusa, spe citius eminebant. Nobis primum &Latinae & Graecae litterae diligenter tractandae; tum vero tardius multo, quam sit pro artium difficultate satis, ad discendum aggredimur: vixque ullo licet esse numero, antequam & singulas Phialosophorum familias cognoverimus; & egerimus cum Mathematicis; & Iurisperitos audierimus ἔ& Historieis, & Oratoribus, ct Poetis familiariter usi simus. Ut propterea quae olim singula septenos Graeciae homines, totius antiquitatis principes , ad famam sapientiae sempiternam abunde ornarunt, ea omnia simul collecta ne sapientiae quidem studiosum nostris hisee temporibus diffici, limis satis ornent atque instruant. Quid ita 8 Nimirum nascentibus tune primum artibus sua vel mediocribus ingeniis laus erat: nunc autem ad justam aetatem di magnitudinem eum pervenerint,
nemo suae consulit gloriae satis, nisi Herculi, ut alunt, clavam extotqueat, di prodigiis similia faciat . Ita prorsus cum primum institui coeptae sunt navigationes, Iason ceterique Argonautae exiguum mare mensi, coelum ipsum attigisse visi sunt, navisque illa luculenta, tamquam res divisna, multorum commentis inter sidera est eoli cata; nunc vero vix paucis noti sunt Sebastiamin Decanus, Franciseus Drahe, Τhomas candi- schius, qui tamen per maria omnia foeda monstris, praedonibus liuesta, scopulis aς tempestati