Gerardi Croesi Historia Quakeriana, sive de vulgo dictis Quakeris, ab ortu illorum usque ad recèns natum schisma. Libri 3. In quibus praesertim agitur de ipsorum, praecipuis antecessoribus, & dogmatis ... factisque, ac casibus, memorabilibus

521쪽

III. sorordines Frisiae hanc legem sanciunt, ne Socia mani, uuabri, aut Immergentes nam qui aliter

convertam nomen nescio in regionem ingrediantur 'etiam, ut quiηquennium concludantur iner-IUulum , atque inibi a due vitam laboriosam agant addunt, quis unum ex his hominibus commonstraret , ubi esset, habiturum mercedem sint quinque aureorum Fristinum. Contigit hoc anno supra sexagesimum secundo. Ab hoc mandato in Frisia otium, pax sui ab his hominibus , sive illi se domi suae continuerinta quieverint, sive proceres non magno rede iis inquisiverint se metui se satis judicaverint. Jam in reliquis quoque provintiis non magna ab hoc tempore habita illorum hominum ratio, cum propter paucitatem, tum propter majorem illorum ipsorum temperantiam. Quocirca etiamsi ab initio passim ac propalam omnibus essent contemptui in suis congregationibus , citionibus reditionibusque, suorum humationibus ac sepulturis , a pueris, a vulgo , multa tape indigna paterentur , tamen cum tempore procedente alia cautius ac circumspectius agerent, alia praetermitterent, etiam illa adversus eos petulantia paulatim cessavit. Neque praetereundum , cum diu multi libelli, scripti, non tam ad aliorum institutionem , quam ad suae ostentationem sectae , multi praeterea nempe ex tempore effutiti, inconditi, temerari , tumultuarii, oscitationes, nugae, indignae , non solum ut iterum legeren-

522쪽

so HisTORIAE QUAE E R., tu , at ut adspicerentur , prodirent ex horum hominum ossicinis is e capsis quaestuosorum libellionum . in gratiam aut defensionem illius

sectae , vel in elationem ejus is submissi nem aliorum religionis quanquam quidam ex his libellis, ficti scriptique a malis hominibus, male reserebantur ad auctores Quaeros pommodum id scribendi genus, eamque copiam scruptorum , prudentioribus L akeris displicuisse id hos ipsos illas ineptias, illorumque multit dinem hanc habuisse suae doctrina ac gentis et gis detrimentum quam adiumentiim α destonestamentum quam ornamentum. tauri , paulatim exortos fuisse alios , vi ingenis li .matiore politiore judicio, meliori argumentu

filo orationis is facilibus & expeditis ver- his , non ut illi balbutientes , de suis rebus scripserunt, taliorum livorem atque animois rum aversionem ab istorum diligenti stultitia vendicaverunt , ut sua religio aliquid Ino menti videretur habere, effecerunt. mi no septuagesimo in villantiam Pacob, Arrhus, pergitque inde in Frisiam mutuam , Ea in urbe chim multa animadvertisset sibi inmis Minter Reformatos inter Mennonitas '. quabominum commixtione sere urbs tota constat reversus in Hollandiam . ac quidem Amstelo

damum , laritat epistolam unam, ibas

lesias illorum hominum , at verm. pist iam aculeatam , imo plenam criminationum rem

523쪽

U I III. so trorumque religio tantum sit sterilis professio, ipsa vero vita ex omni simulatione omnique iniquitatis genere collectio is abnegatio Dei,

plenam minarum dirarumque, ceu usu ac nomine Numinis Dei enuntiatarum. Haec epistola traditur perserenda Harlingam Cornelio Eu-δε bi , Iacob & Isaac Buylardis , patri ac fili, singulis civibus Amstelotimensibus ,

ante Mennonitis, nunc secta Quakeroruni sociis. Sic omnes tendunt Harlingam. Propositum erat epistolam praesegere in aliquo Mennonitarum coetu , eamque porro legendam exhibere ministris ecclesiarum Reformatarum in

Frisia Praeterea cogitabant illi inter Frisios distribuere ac dispergere quosdam libellos suae sectae. ubicunque possent, hominum solicitare animos omnia conari ad faciendum genus suae societatis per Frisiam. Quibus rebus Buylardi praesertim videbantur idonei, propter suam diuturnam negotiationem, commercium is consuetudinem ac familiaritatem cum multis in iis partibus. Igitur hac opinione ac spe simul tres adeunt Harlingam, aditum atque vestibulum provintiar. Ingreditur Cornelius Rudolphi mox erat autem dies feriatus unum Mennonitarum conventum Buylardis interim in quodam hospitio se suo vidulo levantibus, de socium opperientibus & post finita exercitia omnia epistolam producit e sinu, ac non repugis nantibus quidem praepositis, sed tamen invitisi nus multis popularibus, at vero ad extremum au-

524쪽

so Hrs TORIAE QUATER.dientibus cunctis , legit recitatque , ut quo in pretio ipsi essent existimandi, inui se corrogere sibique prospicere anniti possent , jam

omnes cognoscerent. Id plerique omnes ut rem nefariam accipere, clamore ac impetu istum recitatorem obruere. Ne ii ulta , excitatur

circitor urbis , deduciturqne ab eo Rudolphus in locum secretum. Dein Buylardi suo extracti hospitio eodem abducuntur. Inde post biduum , quo majorem scilicet tantum illorum

incoeptum contemptionem iis in aversationem aliis , afferret, noctu colligati, cum ultro nollent progredi, traducuntur Leovardiam, caput provintiae, tradunturque in ergastulum.

Ubi principio introitus a praesectis loci civiliter benigne excepti, qui iis optionem faciebant,

ut quod vellent conclavium immigrarent, post, cum illi oblatam facilitatem accipere gravarenis tur, abduntur in ejusmodi cellulam , ut , n quaquam isti horridae ac tetrae sedi assueti e soliti suae domi commode vivere, per inopiam ac molestiam intra breve spatium temporis simul graviter aegrotent. Eo invisunt varii homines is loquuntur illi cum omnibus de religione is dant his , illis , muneri libellos

suos. Scribunt etiam ad magistratus , ac dolent, usque adeo suam innocentiam pro maleficentia , idque tanta , haberi. Post haec ex loco hoc educuntur in custodiam urbis , quam appellant Munimentum. Protracti in judicium,

quod habitum a tribus supremis seu curiae consilia-

525쪽

siliariis , nullum a se factum inficiantur, ac solum id negant scire , se fecisse contra legem, quoniam ejus fuerant opinionis , atque id audiverant, id , quod decretum erat lege contra Quaheros , dudum rescissum fuisse. Et certe cum, cur hi homines in hoc mentirentur, putandi causa nulla esset, cum aliquamdiu illius legis nulla vis effectusque apparuisset , quomodo, ut est in jure receptum , t ex desuetudine tollitur , potuerat his hominibus ignosci. Et laudabant illi valde in hoc judicio moderationem ac temperantiam senatoris tergenti. Verum quum homines hi id quoque non negarent, aut minime possent negare , se tale facinus inter Mennonitas incepisse, Mid sibi propositum fuisses, eadem epitiola etiam nostras ecclesias infamare perturbare praeterea cum denegarent omnes, quoad in se inquireretur, nudare caput, cinsidere sellas reorum , sive ut vocant flagitiosorum , judices illorum facinus cogitatum pro persecto capientes, duam autoritatem denuo nimis laedi existimantes , illos jubent facessere is deduci ac fatigari eodem carcere. Jam Isaacus periculose aegrotabat.

Itaque is in loco relinquitur , addito grabato, in quo requiesceret. At mox distracti ab eo pater & socius Rudolphus is hi detrus in

consortium variorum hominum erroneorum ac sceleiatorum , gemino dolores, quod mavellerentur a carissimo amico properant , ut

videbatur. ad mortem cuti is ab illorum com-

526쪽

sos HIs TORIAE QUATER.plexu qui tantopere erant cordi in hane perditorum , ac uti illi exaggerabant , in humana figura ferarum gerentium immanitatem colluviem ac haram compingerentur. Et vero

cum hi captivi , illi nebulones ei conclusi, dies atque noctes suis non modo sermonibus

putidis , sed, cedissimis actionibus, uia

sitionibus , his hominibus , demum valde imbecillis, Jacobo vero insuper grandaevo, septuagenario , veluti continuam nebulam objicerent,

eosque quasi discruciarent , Rudolphus quidem multo se pejus habere incipiebat , sed Jacobus

sic , ut in lethalem incideret morbum. Ita huic seni concessus locus laxior atque commodior. At sero. Quippe jam rigorein sumo

toto pectore obstructus, post triduum extinctus atque mortuus est anhelatione. His gestis ad menses septem , filius eximitur carcere , at ita, ut ad decennium ipsi tota interdicatur provintia. Rudolphus non modo retinetur in cariacere , sed etiam jubetur, non ante exire quam

post peractum quinquennium. Querebantur Quakeri, atque etiam scribebant publice, suis hominibus summam injuriam ac vim factam in Frisi a Mennonitis Reformatis Proceribus , illis ut incoeptoribus , istis ut concitatoribus, his velut executoribus. Et quum iis objiceretur suorum ipsorum factum in congregatione Mennonitarum, propositum erga nostras ecclesias , illi regerebant, se nil aliud secisse , quam quod publica mandatis Ordi

527쪽

dinum expressa, in se suamque doctrinam con- vitia & maledictiones coram redarguissent , deoque non suum convitium esse , sed responsum ad convitium illorum , qui laeserant priores; neque esse quod Mennonitae tale aliquid arguant ac reprehendant in aliis , cum solenne

esset iis, quotidie idem agere inter se , cumque saepe ita a suo officio in hoc recedant , ut vix ulla sit civitas, in qua non magistratu suis litigiis maximum negotium exhibeant. Verum ut redeam ad id unde digressus sum, Cornelius manet in carcere triennium usque ad primum, idque perniciosissimum, ac nostris provintiis pene exitiale bellum Gallicum, quando episcopus

Monalteriensis, ille magnus ardelio , ac tunc novacula mercenari , ad hanc quoque Frisio-ruin provintiam legiones suas promoveret. Ad quem casum temporis hominem e sua ustodia

facessere,is discedere e suis locis jubent. bisto tempore uiseri etiam in Frisia se magis

ostentare, magis augescere, cliberius agere incipiebant, jam etiam atque etiam invalescen tes minueterascentes hominum de ipsis existimationibus is sermonibus is auditui atque aspectui Excurrebant per intervalla in regi

ne has, ac suos intervisebant amicos, Foxus,

Barcujus, Pennus, eithus, alii. Sed ab his nihil memorabile actum, nisi quod Barcinus eo tempore , quo stomagi legati regum ac principum consulebant de pace communi, ipse quoque sua pacificatori a legatione ob communes

528쪽

- ον HisTORIAE Q4 A X E R. ecclesias intercedebat singulis horum virorum ea de re epistolam, & simul duas theses theologicas osterebat,& post easdem Franequerae

valvis academiae assigebat, proponebatque om-rsibus examinandas apud se tum quod G. Pennus, ct Galenus abrahamus , medicus , idem que praeco inter Mennonitas illos , quos nostri aut omnes , aut plerosque omnes habent Socinianos, eodem fere tempore Amstelodami in domo privata disputabant de signis novae ecclesiae, vocationis ministrorum extraordinariae , idque eo pacto , ut Pennus, qui more gentico, nil loquebatur nisi pratiraeditata ie-1tricta lentaque oratione , ostenderet, sibi, cum vellet , etiam non deesse ad subitaneas aliorum, copiosas dictiones respondendi facultatem extemporalem , alter vero sic copia verborum certaret , ut ad res , in quibus causarversabantur, non veniret quod rationibus non poterat diluere , ingeniose ut ne solveret

declinaret , aut oco aut strepitu exciperet, ideoque eo eventu , qui nunquam non disputationum solet esse. Solent Quakeri ita de his quae iis in hisce regionibus acciderunt , loqui,

se nunquam tantum passos esse, ut non majoris aestiment beneficium , quo nunc fruuntur;&, si quae passi sunt, se nil passos esse ob aliquod maleficium ac limen , quod ne illi quidem, qui ipsis erant iratissimi, suorum cuiquam unquam attribuerita ac ne quiden ob suam ductrinatu ac religionem passos esse , cum, quo

529쪽

III. os tempore patiebantur , necdum , quae sua esset doctrina ac religio, illi, a quibus patiebantur,

cognoscerent, ac talis ipsorum censeretur re

ligio, qualem error per imprudentiam iis affinxisset, cum, postquam quid docerent, quae eorum religio esset, homines non jam esuspicione ac conjectura , sed ex certis notis apprehenderent ac tenerent, nihil sibi propter doctrinam ac religionem a quoquam mali fieret. Proinde illos etiam sic audias dicentes, etsi ea, quae sibi hic locorum obvenere, oblivisci ac delere ex animo non possunt, tamen quod nihilominus possunt, se illa prorsus reticere ac perpetuo silentio obduceres, ac sibi praesentibus gaudere. Iam nova progenies hominum snova secti, disciplina , ac vitae ratio nova in

his provintiis enatae erant. Eae comprehendebantur in societate ac communione illa, quam

appellabant abadisticam, ab auctore & collectore Phanne Labada , Gallo , Uascones, ante pontificio, & esulta, dein postquam destiverat ad nostros, ministro Euangelii in non unis ecclesiis Gallicis, novissime Medioburgi in elandia, sed moto munere, ideo quod se Synodi Walο-nicae ita hic appellant Gallicas ecclesias judicio ac decreto de ipso facto nollet subjicere, viro sane ingenii vegeti ac subtilis, docto modice, at supra modum facundo ac diserto, supra quam dici potest , ad unamquamque rem

sermone prompto, de quo porro varia sententiae erant hominum. Ita enim illi porro, qui

530쪽

sio Is TORIAE IA KR R. ei adversabantur, describebant ut virum varium ac mutabilem semper fastuosum, superiorum nemini cedentem, aequalibus fastidiosum, intolerabilem inferioribus , neque animo, neque

moribus ex parte omni eam , quam ore ac habitu praeserebat, humilitatem ac modestiam mstendentem , simulandi dissimulandique , etsi hujus minus quam illius , astutia peritissimum, prorsus ut ad homines boni specie titillandoso alliciendosin circumveniendos , nullus magis idoneus Maccommodatus existeret Alii, qui virum amabant & sequebantur, atque in ejus f miliam immigrabant, seque in ejus consuetudinem lpenitus inserebant, ae vix discedebant ab ipsius praesentia, celebrabant ceu eunctis ec-Hesiarum doctoribus majorem, divinitus delatum ad homines , qui divine cogitaret,

. ageret omnia, M perpeti mente attingens coelum, inde devocaret, institueret ac perficeret opus reformationis, aliis aut omnino incognitum, aut nimis odiosum, aut visum onus

ingestabile, aut tale, quod nemo implere posset Alii veluti aestimatione media judicambant virum esse praecellentem, tam utile quam necessarium instrumentum reformationi vitae ac morum, futurum indubitatum restitutorem ,

verum esse nimis praecipitem morosum Mira cundum in expendendis ac corrigendis hominiabus , eo pacto illud quod intendebat, negotium subvertere. Hujus sodalitatis quasi altera parens erat Anna Maria a Schurmau, nata