장음표시 사용
331쪽
323 Μ. T V L L I Inecesse est,si ornate uelis dicere, non solum, quod ait Aristotelis,& Theyphrastus,ne infinite seratur,ut flumen oratio,quae non aut spiritu pronuntia. tis,aut interduistu librarit,sed numero coacta debet insistere,uerum etia, quod multo maiorem habet apta uim,u soluta: ut enim athletas,nec multo secus gladiatores videmus nihil nec ullado lacere caute,nec peredo uehemeter,in quo
non motus hic habeat palaestram quandam,ut quidquid in his rebus fiat uti liter ad pugnam,idem ad aspectum etiam sit uenustum, sic oratio nec plagam grauem facit,nisi petitio suerit apta,nec satis tecte declinat impetum, nisi etiain cedendo quid deceat,intelligit. Irat qualiS eorum motus, quos απαλαίςους graeci uocant, talis horum mihi uidetur oratio,qui non claudunt numeris senotentias,tantum V abest,ne,quod η,qui hoc aut magistrorum inopia, aut ingenii tarditate, aut laboris fuga non sunt assecuti solent dicere, enervetur oratio compositione uerborum,ut aliter in ea, nec impetus ullus, nec uis esse possit. Sed magnam exercitationem res flagitar,nequid eorum,qui genus hoc secuti
non tenuerui, simile faciamus,ne aus uerba traηciamus aperte quo melius aut
radat,aut uoluatur oratio. Quod se L. Coelius Antipater in prooemio belli punici, nisi necessario facturu negat. O,uirum simplicem,qui nos nihil caelat, sapientem,qui seruiendum necessitati putet,sed hic omnino rudis. Nobis autein scribendo atq; in dicendo necessitatis excusatio non probatur,nihil est eninecesse dc siquid esset,id necesse tamen non erat confiteri. Et hic quidem, qui hanc a Laelio ad que scripsit,cui te purgat,uema petit,& utitur ea traiectione uerboru,& nihilo tamen aptius explet,concluditq; sententias. Apud alios autem,& Asiaticos maxime numero seruientes,inculcata reperias inania qua,
dam uerba quasi coplementa numerorum. Sun t etiam qui illo uitio, quod ab Egesia maxime fluxit in tangendis,concidendist numeris in quoddam gesnus abiectum incidant Siculoru simillim v.Tertium est in quo suerut fratres illi Asiaticorum rhetorum principes Hierocles,& Menecles,minime mea sententia con temnedi: etsi enim a forma ueritatis,& ab Atticorum regula abs ut, tamen hoc uitium compcsiant uel facultate,uel copia,sed apud eos uarietas noerat quod omnia sere cocludebantur uno modo: quae uitia qui sugerit,ut neq; uerbum ita trahciat,ut id de industria factum intelligatur,neq; infercies ueroha quasi rimas expleat,nec minutos numeros sequens concidat, delumbet sententias nec sine ulla commutatione in eodem semper uersetur genere numerorum,is omnia sereuitia uitauerit: nam de laudibus multa diximus, quibus sunt alia perspicue uitia contraria. Quantu autem sit apte dicere, experiri liacet si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissoluas permutatione uerborum,corrumpatur enim tota res, ut & hec nostra in Corneliana, is & deinceps omnia,nel me diuitiae mouent,quibus omnis Africanos,& Laeis Itos multi uenalici l,mercatoreSU superarunt. Immuta paulum ut sit. multi superarunt mercatores,uenaliciJU: perierit tota res,& quae sequuntur.necp ue ti si is aut caelatu auru,5 argetum,quo nostros ueteres Marcellos, maximos lis multi eunuchi e Syria, Aegyptoqi uicerunt. Verba permuta sic ut sit.uiceriae eunuchi e Syria, Aegyptoq3. Adde tertium. Necpuero ornam cta ista uillariat, ω quibus L. Paulli,& L. Mum tu qui rebus his urbe, Italia mi omnem reserseo. runt,ab aliquo uideo perfacile Deliaco,aut Syro potuisse superari. Fac ita. potuisse superari ab aliquo Syro, aut Deliaco. Uides ne, ut ordine uerborum paulum
332쪽
ORATOR paulum commutato risdem uerbis stante sententia ad nihilum omnia recidat cum sin t ex aptis dissoluta,aut si alicuius inconditi arripias dissipatam aliquli sentetiam ,eamq; ordine uerborum Paulum commutato in quadrum redioas efficiatur aptum illud, quod fuerit antea dissiliens, ac BIutum : age se me de . Gracchi apud censores illud. Abesie non potest,quin eiusde hominis sit pro, ω bos improbare,qui iprobos probet. quanto aptius,si ita dixisset,quin eiusde hominis sit,qui improbos,probet probos Urobare. hoc modo dicere nemo unquam noluit,nemo* Potuit,quin dixerit. qui autem aliter dixerunt,hoc assequi non potuerunt,ita sic hi sunt repente Attici,quasi uero Trallianus fuerit Demosthenes,cuius non tam vibrarent fulmina illa,nisi numerisco torta ferarentur. Sed siquos magis delectat soluta, sequatur ea. Sane modo siquis Phi, diae clypeum dissoluerit collocationis uniuersiam speciem sit stulerit, non sin, gulorum operum uenustatem,ut in Thucydide, orbem modo orationis desi. dero ornamenta comparet. I sti aurem,cum dissoluunt orationem,in qua nee res,nec uerbum ullum est nisi abiectum,non clypeum, sed ut in prouerbio est& si humilius dictum eli,tamen simile est,scopasCut ita dicam,mihi uidetur dissolvere,at 3 ut plane genus hoc, quod ego laudo, contempsi me uideantur, aut scribant aliquid uel l socrateo more,uel quo Aeschines aut Demosthenestititur,tum illos existimabo non desperatione formidavisse genus hoc, sed iudicio refugisse,aut reperiam ipsa eadem conditione, qui uti uelit, ut aut di cat, aut scribat, utra uoles lingua, eo genere,quo illi uolunt: facilius est enim apta disraluere,u dissipata conectere. Res autem se sic habet it breuis sine dicam,quod sentio composite S apte,sine sentenths dicere insania est, senten. tiose autem sine uerborum & ordine,& modo fantia. sed eiu simodi tamen in fan t ia,u t ea qui utantur non stulti homines haberi possint,etiam plerum prudentes,quo qui est contentus,utatur. Eloquens uero, qui non approbationes solum, sed admirationes , clamores, plausus,si liceat,mouere debet,omnibus oportet ita rebus excellat,ut ei turpe sit quidquam aut spectari,aut audiri libetius. Habes meum de oratore Brute iudicium,quod aut sequere, si probaue ris aut tuo stabis, si aliud quoddam est tuum,in quo net pugnabo tecu, ne in hoc meum, de quo tanto opere hoc libro asseueraui,unqua affirmabo esse ue rius,u tuum: potest enim no solum aliud mihi,ac tibi sed mihi ipsi aliud aliis uideri: nec in hac modo re,quae ad uulgi assensum specitet,& ad aurium uolu.ptatem,quae duo sunt ad iudicandum leuissima,sed ne in maximis quidem re hus quidquam adhuc inueni firmius quod tenerem,aut quo iudicium meum dirigerem,si id quodcu* mihi quam simillimum ueri uideretur, cum ipsum illud uerum in occulto lateret. Tu autem uelim si tibi ea quae disputata sunt, minus probabuntur, ut aut maius Opus institutum putes, quam effici potuerit,aut,dum tibi roganti uoluerim obse qui,uerecundia negandi, scribendi me imbpudentiam suscepisse.
333쪽
CICERONIS AD C. TREn ATIVM TOPICA. AIO R E s nos res scribere ingrens C. Trebati . G i' & ij, libris quos breui tepore satis multos edidimus,
digniores ἡ cursu ipso reuocauit uoluntas tua. Cu enim
mecum in Thusculano esses,& in Bibliotheca separa. t tim uteret; nostrum ad suum studiit libellos, quos uelo Iet,euolueret,incidistii Aristotelis Topica quaedam, que sui ab illo pluribus Iibris explicata. Qua iscriptione commotus continuo a me eorum librorum sentenistiam requisisti: quam tibi cum exposuissem discintinam inueniendorum argumentorum,ut sine ulIo errore ad eam rationem,uia perueniremus ab Aristo. tele inuenta libris illis contineri,uerecude tu quidem,ut omnia,sed tamen, ut lacile cernerem te ardere studio,mecum,ut tibi illa traderem,egisti. Cum aute ego te non tam uitadi laboris mei causa qua quod interesse tua'arbitrarer, uel ut eos per te ipse legeres,vel ut totam rationem il doctissimo quodam rhetore acciperes hortatus essem,utrunq; ut a te audiebam es expertus. Sed a libris te obscuritas reiecit,rhetor autem ille, magnus ut opinor,aristotelica se ignora
re respondit: quod quidem minime sum admiratus eum philosophum rhetoori non esse cognitum,qui ab ipsis philosophis preter admodum paucos, ignoretur,quibus eo minus ignoscendum est, ivdd non modo rebus iis,qua ab ilolodiestae,& inuentae sunt, allici debuerunt, sed dicendi quom incredibili qua
dam,cum copia,tum etiam suauitate. Non potui igitur tibi saepius hoc roganoti,&tamen uerenti,ne mihi grauis esses facile enim id cernebam ebere diutius .ne ipsi iuris interpreti fieri uideretur iniuria.Et enim cum tu mihi, meis lmulta saepe cauis ies,ueritus sum ne si ego grauarer,aut ingratum id,aut superobum uideretur. Sed dum fuimus una',tu optimus es testis, si fuerim occupatus. Vt autem a te discessi i. Graeciam proficisces,cum opera mea nec resp. nec amici uterentur,nec honestὁ inter arma uersari possem,ne si tuto id quidem mihi liceret,ut ueni Veliam, tua*,SI tuos uidi, admonitus huius eris alieni, nolui deesse,ne tacitae quidem flagitationi tuae. Itaque haec cum mecum libros non haberem,memoria repetita in ipsa nauigatione conscripsi,tibi P ex itinere misi ut mea diligentia mandatorum tuorum, te quoque,& si admonitore non eges, ad memoriam nostrarum rerum excitarem. Sed iam tempus est ad id, quod instituimus,accedere. Vm omnis ratio diligens disserendi,duas habeat partis, unam insueniendi, alteram iudicandi utriusq; princeps,ut mihi quidem uis detur, Aristoteles ibit Stoici autem in altera elaborauerunt: iudicadi enim uias diligenter pe secuti sunt ea scien tia, quam dialeeticen appellant. I nueniendi uero artem,quae Topice dicitur,quaeq; ad ustim potior erat,& Ordine naturae certe prior,totam reliquerui. Nos autem,quoniam in utral summa utilitas est,& utra ,si erit otiu, persequi cogitamus, ab ea, que prior est ordiemur, Vt igitur earum rerum,quae absconditae sunt,demonstrato notato loco facilis inuentio est,sic cu pervestigare argumentum aliquod uolumus
334쪽
uolumus locos nosse debemus,sic enim appellatae ab Aristotele sunt haequa. si sedes, e quibus argumeta promutur. Ital licet definire, locum esse argumeti sede,argumetu autem rationem,quae rei dubiae faciat fide, Sed ex his Iocis. in quibus arpumeta inclusia sunt alid in eoipse,de Quo agitur. herent,ald assii
mutur extrisecus. In inso tum ex toto,tum ex partibus eius,tum ex nota, tum
ex tis rebus,qus quod amodo affectae siunt ad id,de quo quaeritur. Extrinsecus autem ea dicuntur, quae absunt, longet disiuncta sunt. Sed ad id totum. de quo disseritur,tum definitio adhibetur, quae uuasi inuolutu euoluit id de quo quaeritur. Eius argumeti talis est Armulauus ciuile est,aeduitas constituta ris,qui eiusde ciuitatis sunt,ad res suas obtinedas. Eius aute aequitatis utilis cognitio est,utilis ergo est iuris civilis scietia, Tum partium enumeratio.que tractatur hoc modo. Si nem censu,neo uindicta,nec testameto liber factus cino est liber,ne p est ulla earu rerum,no est igitur liberi Tum notatio cum ex Merbi ui argumentu aliquod elicitur hoc modo. Cum lex Aelia sentia asssiduo Dindicem assiduum esse iubeat,locupletem iubet locuplet locuplex enim assiduus,ut ait Aelius,appellatus ab aere dando, Ducuntur etiam argumenta ex iis rebus , quae sunt quodamodo assecte ad ici de Quo quaeritur, sed hoc genus in plures narcis distributum estinam alia coniugata appellamus,alia ex oene rellia ex formulatalia ex similitudine, alia ex dissieretia, alia ex contrario , alia
ex adiunetis alia ex antecedentibus talia ex consecuentibus alia ex repugnatibus,alia ex causis .alia ex essectis,alia exco Paratione maioria, aut Parium .aut minoru, Coiugata dicuntur Quae sunt ex uerbis generis eiusdem. Eiusde austem generis uerba sunt,quae orta ab uno uarie comulantur,ut sapiens,sapien ter,sapictia,haec uerborum coniugatio σιγία dicitur,ex qua huiuscemoisi est argumetum.Sic5pascuus agere ius est conascere. A' genere sic ducitur duo. nia arpentum omne mulieri legatum est,rio potest ea pecunia,quae numerata
domi relidia est,no esse legata. Forma enim a genere quoad suum nomen retinet,nuquam seiungitur. Numerata aute pecunia nomen argenti retinet, legata igitur uidetur A forma generis,dua interdu,quo planius accipiatur, paratem licet nominare, hoc modo. Si ita pabiae pecunia legata est a uiro si ei uiro
materia milias esset,si ea in manum no conuenerat, nihil debetur. Genus est uxor,eius duae formae una matrumfamilias,earu quae in manu conueneria altera earu,quae latummodo uxores habentur. Quua in parte cum suerit Fabia,
Iegatum ei no uideturi A similitudine hoc modo. Si aedes eae corruerunt,uitiumve secerunt,quarum ustis fructus legatus est,heres restituere non debet, nec reficere,non magis, qua seruu restituere si is,cuius usus fructus legatus est, deperisset, Aldisserentia non si uxori uir legauit omne argentum,quod situ esset,iccirco quae in nominibus fir erut,legata sunt. Multum enim differt in arca'nepositum sit argentum,an in tabulis debeatur, Ex contrario autem sic. Non debet ea mulier cui uir bonoruseorum usum fructum legauit,caellis uinarris,& oleari js plenis relictis, putare id ad se pertinere usus enim non abusus legatus est. Ea sunt inter se contraria, Ab adiuriistis. Si ea mulier testamen tum feci t. quae se capite nunquam diminuit,rion uidetur ex edicto praetoris securiodum eas tabulas possessio dari,adiungitur enim ut secundum seruorum,secust dum exulum,secundum puerorum tabulas possessio uideatur ex edicto dari., Ab antecedentibus autem,& consequentibus,& repugnantibus, hoc modo.
335쪽
ME Μ. T ViL L I IAb antecedentibus. Si uiri culpa factum est diuortium,etsi mulier nuntium 'rentasit Limen pro liberis manere nihil onorter, A consequentibus. Si mulier cu fuisset nupta cum eo, qui cum conubium no esset,nuntium remisit,quost niam qui nati fiant,patrem non sequuntur, pro liberis manere nihil oportet.
A renu nantibus. Si paterfamilias uxori ancillaru usum fructum legauit a R io,nem i secundo herede legauit mortuo filio,mulier usumlauctum no amittet.Quod enim semel testamento alicui datum est,id ab eo inuito, cui datum est,auferri no potest: pugnat enim recte accipere,& inuitum reddere, Abes scietibus causis hoc modo.Omnibus est ius parietem directum ad parietem comunem adiungere,uel solidit,uel sernicatu. At siquis in pariete communi
demoliedo dant insecti promiserit,non debebit praestare quod sornix uitii secerita non enim eius uitio,qui demolitus est danum factum est, sed eius operis
uitio quod ita aedificatu est,ut suspendi no post iri Ab effectis rebi hoc modo,Cu mulier uiro in manu conuenit,omnia quae mulieris erunt, uiri fiunt dotis Nomineδκc5paratione aute omnia ualent,quae sunt eiusmodi, quod ire maiore ualet ualeat in minore,ut si in urbe fines no reguntur, neq; aqua i urbe arceatur. Ite contra, quod in minore ualet,ualeat in maiore. licet ide exem,
ptu conuertere. I tem quod in re pari ualet,ualeat in hac,quae par est,ut quoniam usus auctoritas fundi bienium est, sit etiam aedium. At in lege aedes no appellantur,& sui ceterarum omnium, quarum annuus est usus,ualeat aequitas, quae paribus in causis paria iura desiderat. Quae aute assiimuntur extrinsecus,ca maxime ex auctoritate ducuntur,ital greci tales argum crationes
uocant,idest artis expertes, ut si ita respondeas. Quoniam P. Scaevola id soluesie ambitus aedium dixerit,quod parietis comunis tegendi causa tectu proii, ceretur,ex quo i tectum eius, aedis qui protexisset,aqua deflueret,id tibi ius uideri His luitur locis, Qui sunt expositi .ad omne argumentum reperiendum tariciuam elementis ovibu Gam significatio. R demonstratio datur. Vtrum igitur Etaenus satis est tisi quide ta acuto, & tam occupato puto. Sed quo. niam auidum hominem ad has discedi epulas recepi,sic accipiam, ut reliquias rum sit potius aliquid,u te hinc patiar non satiatum discedere,inrando ereto unusculis eorum locorum,quos exposui,suaquaedam membra habet,ea uua
subtilii Iime persequamur,& primum de ipsa definitione dicaturi Definitio e ratio.Quae id. Quod definitur ei, sicat quid siti Definitionum autem duo sue
genera prima unum earum rerum quae sunt,alterum earum, quae intelligunν
turEsse ea dico Quae cerni tangi ue Possunt ut standum,aedes,parietem, stilliscidiὐm,mancipium,pecude, supellectilem, penus,cetera, quo e X genere quae. dam interdum nobis definienda sun bnon esse rursius ea dico,que tangi, demostrarrire non possunt,cerni tamen animo, at ue intelligi possitiit, ut si usura Dionem,si tutelam,si gentem,si agnationem definias, quarum rerum nullum iubest quasi corpus,eit tamen quaedam conformatio insignita,& impressa in intelligentia, quam notionem uoco,ea saepe in argumentando definitione ex plicanda sunt. Atque etiam definitiones .aliae sunt partitionum, aliae diuisio num. Partitionum cum res ea, quae propolita est, quasi in membra discerpiatur: ut siquis ius ciuile dicar id esse,quod in legibus, senatusconsultis,rebus tu dicatis,iurisperitorum auctoritate,edictis magistratuum, more,aequitate consistat. Diuisionum autem definitio sermas Mnanes complecticiar, quae sub eo genere
336쪽
genere sunt,quod definitur,hoc modo. Abalienatio est eius re quae manc sest,aut traditio alteri nexu,aut in iure cessio,inter quos ea iure ciuili fieri pos sunt. Sunt & alia genera definitionum,sed ad huius libri institutum illa nihil
pertinent,tantum est dicendum,qui sit definitionis modus. Sic igitur ueteres Praecipiunt,cum sumpseris ea,quae sunt ei re quam definire uelis,cum aliis eo munia,usq; eo persequi,dum proprium etaciatur,quod nullam in aliam rem transferri possit. Vt hoc, hereditas est pecunia.commune adhuc, multa enim genera sunt pecuniae. adde quod sequitur, quae morte alicuius ad quempiam peruenit,non dum est definitio,multis enim modis sine hereditate teneri mortuorum pecuniae possunt. Vnum adde uerbum, iure. iam a communitate res disiumsta uidebitur, ut sit explicata definitio sic. hereditas est pecunia, quae morte alicuius ad quempiam peruenit iure. Nondum est satis,adde. nec ea aut legata testamen to,aut possesso ne retenta.conseditam est, I temi ut illud. Getiles sent,qui inter se sent eodem nomine.non est satis.qui ab ingenuis oriunodi sunt. ne id quidem satis est. quorum maiorum nemo seruitutem seruiuit. abo
est etiam nunc.qui capite non sunt diminuti, hoc fortasse satis est. nihil enim uideo ScaeuoIam pontificem ad hanc definitionem addidisse. Atq; hsc ratio ualet in utro P Renere definitionu, siue id quod est,siue id quod itelligitur, definiendum est Partitionum autem,& diuisionum genus quale esset, o stendio mus,sed quid inter se disserat,planius dicendum eth, In partitione Quasi membra uiar,ut corporis, caput humeri manus latera crura,Pedes 8c ceteras n diuisione form*Junt,quas graeci a Muας uocant nostri, siqui haec sorte tractari r
species appellant,non pesstme id quidem sed inutiliter ad mutandos ea si iniri dicendo: nolim enim,ne si latine quidem dici possit, specierum,& speciebus dicere,& saepe his casibus utendum est: at formis, formarum ueIim .ctam auteutro uerbo idem significetur,commoditatem in dicendo non arbitror ne
gligendam. Genus,& formam definiunt hoc modo. Genus est notio ad pIures disterentias pertinens. Forma est notio, ius differentia ad caput generis, dc quasi fontem referri potest. Notionem appello,quod grsci tum ε ., tum
σχολHis dicunt.Ea est insita,& ante percepta cuius sermae cognitio enodationis indigens. Formc igitur sene hae in Quas genus sine ullius oretermissio. ne diiuditur,ut siquis ius in legem, morem.aequitatem diuidat, Formas spuo eat idem esse,quod partes coUndit artem.& similitudinc quadam conturbatus non satis acute,quae fiunt secernenda,distinguibSaene etia definiunt oratores,& poetae, per translationem uersi ex similitudine cum quadam siuauitat Sed ego a uestris exeptis nisi necessario non recedam. Solebat igitur Aquilius collega,& familiaris meus,cum de litoribus ageretur, quae omnia publica esse uultis,quaerentibus iis,ad quos id pertinebat,quid esset Iitus. ita definire,qua fluctus eluderet. hoc est quasi cui adolestentiam florem aetatis sinectutem occasium uitae uelit definire: Translatione utens discedebat a uerbis pro Pr is rerum,ac suis,Quod ad definitioes attinet hactenus, reliqua uideamus. Partitione autem sicutedum est.nullam ut partem relinquas, ut si partiri uoIis tutelas,in scieter facias,si ullam praetermittas. At si stipulationum aut iudi ciorum formulas partiare,non est uitiosum in re in gnita praetermittere alia quid, quod idem in diuisione uitiosium est. Formarum enim certi et est numeo
rus,quae cuique generi subiiciantur, Partium distributio sepe est ii, sirit is, r
337쪽
tanqtiam rivoriam a sente deductioata minorat na Nubire quaestionis te, vere proposito,quot eius sormae sint ubiui ilitur absolute At cum de orna.
thrior ru sententiaruch Draecinitur, quae uocantur αυ- , non fit idcires enim est ερος natior ut ex hoc ovom intellillatur, uod uelimus inter partistionem & diuisionem interes sie. Q uanquam enim uocabula prope idem ualere uideantur,tamen quia res differebant, omina rerum distare uoluerunt Multa etiam ex notatione sumuntur.ea est autem,cum ex ui nominis argumetu dicitur,quam preci ετ μολογῶπι uocant,id est uerbum ex uerbo veriloquiu: nos autem nouitatem uerbἶnon satis RPIi fugietes,genus hoc notationem ap.
pellamus quia sunt uerba rerum notae. I ta P hoc idem Aristoteles συμβολα appellat. quod latine est nota. Sed cum itelligitur quid significetur,minus laboisilidun est de nomine. Mulia igitur in disputando notatione eliciuntur ex uerbo ut cum quaeritur poli liminium quid sit,non dico quae sint postliminii, nata caderet in diuisionem,qus talis est. Postliminio redeunt haec,homo,nauis. mulus clitellarius,equus,equa,quae frena recipere solet: sed cum ipsius pomis min tuis quaeritur,& uerbum insum notaturun quo Seruius noster it opis
noctnihil putat esse notandum,nisi post,& lii inium illud prodiietionem esse uerbi uult ut infinitimo,legitimo,sditimo,non plus inesse timum,q in meo ditullio tu ilium, Scaevola autem P. filius iunctum putat esse uerbum, ut sit in eo,&ps si & limen.ut quae a nobis alienata sunt cum ad hostem peruenerint. Ne tuo tanqua limine exierint dein cum redierint vost ad idem limen post 3--Hio Diaeantur rediasse. Ouo in genere etia Mancini cause defendi potest, postliminio rediisse deditum non esse,quoniam non fit receptus. Nam nemdeditionem ne cy donationem sine acceptione intelligi posse, Sequitur isgo secus,qui constat ex iis rebus,quae quodami do aste Dinta d, de quo ambjgitur,quem modo dixi in plures partes distributum: cuius primus est i
eus ex coniugatione, quam araeci σ-υγι inuocant,finitimus notationi, de qua
modo dietum est ut si aquam pluviam eam modo intelligeremus, quam imobri coIlectam uideremus,ueniret Mucius, qui, quia,coiugata uerba essent pluuia,& pluedo,diceret omne aqua Oportere arceri, quae pluedo creuisset,Cum aute agenere ducetur argii metu,no erit necesse id usq; a capite arcessere, saepeojacitra licet, dumodo supra fit,quod sumitur,si id,ad quod sumitur,ut aqua pluuia ultimo genere ea est,quae de coelo uenies crescit imbri, sed propriore loco,in quo quasi ius arcedi corinetur, genus est,aqua pluuia nocens. eius geneoris formae,loci uitio,& manu nocens,quarum altera iubetur ab arbitro coeroceri.altera non iubetur Commode etiam tractatur haec argumetatio, quae ex genere sumitur,cum ex toto nerkQuare Partes hoc modo. Si dolus malus est. ei mastis aoitur aliud simulatur enumerare licet Quibus id modis fiat dein
drin eorum at nuem id, quod arguas dolo malo iactum includere, quod geonus argumenti in primis firmum uideri soleri Similitudo sequitur, quae late pate doratoribus,& philosophis magis, q uobis.Etsi enim o fines loci sutomnium disnutationum ad argumenta suppedita .lannet atri disputatii
nibus abundantius Occurrunt,atris an auidius. Itam genera tibi nota sint, ubi alate trahis utare quaestiones insiste admonebunbSunt eni similitudines duae
ex plurisus collationibus perueniunt,QuH uolunt, hoc modo, Si tutor fidei praestare debet,si socius,si cui mandaris,si qui fiduciam acceperit,debet etiam
338쪽
procurator. Haec expIuribus perueniens quo uult, appellatur inductio, quae graece ἰππωγοῦ nominatur quaslurimum est usus in sermonibus Socrates, AIterum similitudinis genus collatione sumitur, cu una res uni,par pari conarasttur Joc modo uemadmodum si in urbe de finibus controuersia est, quia fi nes magis agrorum uidentur esse,q urbis, finibus regendis adigere arbitrum non possis. Sic si aqua pluuia in urbe nocet,quoniam res tota magis agrorum est,aquae pluuiae arcende adigere non possis arbitrum, Ex eodem similitudionis Ioco etiam exempla sumuntur,ut Crassus in causa Curiana exemplis plurimis usus est,agens de eo,qui testamento sie heredem instituisset ut si filius natus esset in decem mensibus,is mortuus prius,a in stram tuteIam uenisset se cundus heres hereditatem Obtinuisset,quae commemoratio exemplorum ualuit,eaq; uos in respondendo uti multum soletis. Ficta etia exempla similitudinis habent uim,sed ea oratoria magis sunt,si uestra: quaquam uti etiam uos soIetis, sed hoc modo. Finge mancipio aliquem dedisse id, quod mancipio dari non potest, num iccirco id eius laetum est,qui accepit aut num is, qui manci pio dedit,ob eam rem se ulla re obligauit In hocgenere oratoribus S n his Iosophis cocessum est,ut muta etiam loquatur, ut mortui ab inseris excitetur ε
aut aliquid quod fieri nullo modo possit,auaendae rei gratia dicatur. 'ut misnuedae uuae hyperbole dicitur.5 multa mirabilia alia. Sed latior est campusilloru,eis de tamen eo locis ut ante dixi Sc in maximis, & in minimis quae stionibus argumenta ducuntur, Sequitur similitudinem disserentia rei maxime cotraria superiori sed est eiusdem dissimile c simile inuenire,eius generis haec sunt. Non queadmodu, quod mulieri debeas, recte ipsi mulieri si n tuto, re auetore seluas, ita quod aut pupillae,aut pupillo debeas ,recte postsis eodem
modo soluere. Deinceps locus est,qui a contrario dicitur. Contrariorsit autegenera sunt plura. Vnu eorum,quae in eodem genere plurimum d isterunt, ut sapientia,stultitia.Eodem autem genere dictitur,quibus propositis,occurruitana e regione quadam contraria,ut celeritati,tarditas, non debilitas,ex quisthus contrari js argumenta talia existunt. Si stultitiam fugimus,sapientiam se
quamur,& bonitatem, si malitiam. hec quae ex eodem genere contraria sunt appellantur aduersa Sunt enim alia contraria, que priuantia licet appellemus Ialute, grsce appellantur ς .min. P raepositio enim, iri, priuat uerbum ea ui,
quam haberet si, in, prepositum non fuisset, ut dignitas, indianitas, humani,
tas, inhumanitas,& cetera generis eiusdem. quorum tractatio est eadem,que superiorum,que aduersa dixi. Nam alia quoq; sunt contrariorum genera.ue lutea que cum aliquo conseruntur, ut duplum ,simplum multa, pauca long . breue maius minus, Sunt etiam ualde contraria alia que appellantur nepanotia,ea ααρ et ατιμ prcci,contraria aientibus,ut si hoc est illud non est. Ouid eniopus exemplo est tantum intelligatur argumento quaerendo contrariis omonibus contraria non conuenirec Abadiunctis autem positi equidem exe plupaulo ante,multa scilicet adiungi,qus suscipienda essent, si statuissemus exedicto secundum eas tabulas possessionem dari, quas is instituisset,cui testamen stti iactio nulla esset. Sed locus hie magis ad conieeturales causas, lue uersantur in iudichs,ualet,cum queritur quid aut sit,aut euenerit, aut futurum sit,aut qd omnino fieri possit,ac loci quidem ipsius serma talis est. Admonet autem hielocus,ut quaeratur quid ante re,quid cu re, Quid post rem euenerit: nihil hoc
339쪽
ad ius ad Cicerone inquibat Gallus noster,siquis ad eum quid tale retulerat,
ut de factio quaereretur.Tu tamen patiere nullum a me artis institutae locum
. praeteriri ne si nihil ,nisi quod ad te pertineat,scribendum putaris, nimium te
amare uidear.E st ipitur mapna ex Parte locus hic oratorius non modo noturisconsultorurn,sed ne philolophorum quidem .. Ante rem enim quaeruntur. quae talia sunt,apparatus,colloquia Ocus,c ossi tutum conuiuium, Cum re autem,pedii crepitus,strepitus hominum,corporum umbrae,& siquid eiusmo. di. At post rem,rubor, pallor,titubatio,siqua alia signa conturbationis,& coscientiae: praeterea restincitus ignis,gladius cruentus,cetera V, quae suspicione fusti postulat mouere, Deinceps eit locus diale sticorum proprius ex conse ouentibus,Sc antecedentibus,& repugnantibus Qui etiam ab adiune is loge diuersus est. Nani adiundia,de quibus paulo ante didium est,non semper euemiunt consenuentia autem semper. Ea enim dico consequentia, quae rem necessario cosequutur. I tenaci: 5c antecedentia,cia repugnantia,quidquid enim anotecedit quaq; rem,id coheret cum re nece ii ario, & quidquid repugnat, id eiusmodi est,ut coherere nunquampossit.Cum tripartito igitur distribuatur locus hic,in consecutionem,antecessionem,repugnamiam,reperiendi arguine ii locus simplex est,traetandi triplex. N a quid interest,cum hoc siimpseris, pecunia numeratam mulieri .lcberi,cui sit omne argentum legatum, utrum hoc modo concludas argumentum P Si pecunia signata argentum est,tegata e mulieri,est autem pecunia signata argentum, legata igitur. An illo modo si nu merata pecunia non est legata,non est numerata pecunia argentum, est autenumerata pecunia argentum,legata igitur cit. An illo modo no & legatum argentum est,& non est legata numerata pecunia, legatum autem argentum est egata igitur numerata pecunia est. Appellant autem dialecitici eam cochisionem argumenti.in qua,cu primu sumpseris,consequitur id, quod annexu est primum conclusionis modum. Cum id, quod annexum est,negaris,ut id quo licui suerit annexum, negandum sit,secundus appellatur cocludendi modus.Cum autem aliqua coniuncta negaris,& his alia negatio rursus adiungi.tur,& ex his primum sumpseris, ut quod relinquitur tollendu sit,is tertius appellatur collusionis modus .Ex hoc illa rhetoru sunt ex cotrarhs collula,quae ipsi enthymemata appellant, no quod non omnis sententia proprio nomine enthymema dicatur,sed ut Homerus propter excellentiam commune poeta rum nomen efficit apud graecos suum, sic cum omnis sententia enthymema dicatur,quia uidetur ea,quae ex cotrari is conficiatur acutissima,sola proprie non men commune possider,eius generis haec sunt. hunc metuere,alterum in metu non ponere,eam,quam nihil accusas,damnas,bene quam meritam esse autuo
mas .dicis male mereri,id,quod scis, prodest,nihil id quod nescis, obest. hoc disserendi genus attingit omnino uestras quot in respondendo disputatio. nes,sed philosophorum magis,quibus est cum oratoribus illa ex repugnati
bus sentet as communis conclusio,quae a dialecticis tertius modus, a rhetorisbus enthymema nuncupatur. Reliqui dialeeticorum modi plures sunt, qui ex disiune ionibus constant. aut hoc.aut illiad hoc aute non ivitur illud. Item T.
aut soc aut illud , non autem hoc illud igitur. Q ue concitationes iccirco ratae sensiquod in disiundi ione plus uno uerum esse non potest. Ato ex iis conesu sio ibus,quas supra Icripsi,prior quartus, posterior sintus i dialecticis modus appellatur.
340쪽
appellatur.Deinde addunt coniunctionum negantiam. sic. Non S hoc S iis
Iud ,hoc autem,non istitur illud. hic modus est sextus. Septimus autem non Schoc Sc illud, non autem hoc,ὶllud ipiturix his modis conclusiones innumerahites nascutur,in quo est ser tota uialecuca. Sed ne eae Quidem, Quas exuosui. ad ianc institu ne necessaris Proximus est locus rerum essicientium, que causae appellantur, deinde rerum essectarum ab efiicientibus causis. Harum exempla, ut reliquorum locorum paulo ante positi, quidem ex iure ciuili,
sed hec patent latius.Causarum initur genera duo senti Unum Quod ut sua id. quod sub ea subiectum ei erte efficit,ut lenis accendit, Alterum quod natus Tam efficiendi non habeat sed sine quo enici no possit.ut siquis aes causam sta. tuae uelit dicere Quod sine eo nono illi essici Huius generis causarum sine Quo non efiicitur, alia sunt quieta, nihil agentia, stolida quodammodo, ut locus,
rempus materiae, serramenta, S cetera generis eiusdem . Alia autem praecuro.
ionem quandam adhibent ad efficiendum,&quaedam asserunt per se a diuo: Dantia, δὲ si non necessaria, ut amori congressio causam attulerit, amor flagio εtio , Ex hoc venere causarum ex aeternitate pendentium fatum i stoicis neetis: tur. Atq3 ut earum causarum fine quibus essici non potest, genera diuisi,sicetis/am efficientium diuid i possunt. Sunt enim aliae cauis, quae plane efficiant nuI lla re adiuuante,aliae, quae adiuuari uelint, ut sapientia est icit sapientes sola per se,beatos est clat,nec ne sola per se, quaestio est. Quare cum in disputationem inciderit causaessiciens aliquid necessario,sine dubitatione licebit quod essicio tur ab ea causa concludere. Cum autem erit talis causa, ut in ea non sit emcsen di necessitas necessaria conclusio non sequitur. At* illud quidem genus cauosarum, quod habet uim efficiendi necessariam, errorem asterre non sere solet, hoc autem,sine quo non essῖcitur,saepe coturbat: Non enim si sine parentibus
sit η esse non possunt, propterea causa fuit in parentibus gignendi necessaria. hoc igitur,sine quo non filiab eo,in quo certe fit, diligenter est separandum.
illud enim est tanquam, Vtinam ne in nemore pelio securibus nisi enim cecidissent abiegnae ad terram trabes, argo illa facta non esset, nee tamen suit in his trabibus emciendi uis necessaria. At cum in Aiacis navim crispisulcans igneum fulmen iniectum est, inflammatur nauis necessario, ADQue etiam est causarum dissimilitudo, quod aliae sunt. ut sine ulla appetitio
ne animi sine uoluntate, sine opinione , suum Quasi onus est ant uelut, omone intereat, quod ortum esti Aliae autem aut uoIuntate eviciuntur. aut perturotatione animi. aut habitu. aut natura, aut arte, aut casei Voluntate. ut tu, cum hunc libellum Iegis. Perturbatione, ut siquis euentum horum temporum ti
meat. Habitu,ut facile,& cito irascatur. Natura, ut uitium in dies crescat. Arote,ut bene pingat.Casii,ut prospere nauiget. Nihil horum fine cause,nec quid quam omnino, sed huiusmodi cauis non necessarici Omnium autem causaruin alius inest constantia, in alius non inesti In natura . 8c in arte constantia est in ceteris nulla, Sed tamen earum causarum quae non sunt constantes alie sunt Derspicuae,aliae latent. Perspicuae sunt, quae appetitionem animi, iudicium cptan aurit. latent,quae subiectis sunt fortunae. Cum enim nihil sine causa fiat, hoe ipsum est fortune, euentus obscura causa, Quae latenter essicitur, Etiam ut ea. us fiunt, partim sint isnorata, partim uoluntaria, Ignorata, que necessitate