Philosophiae turonensis institutiones ad usum collegiorum atque seminariorum. Vol. 1. 3. ...G. Gley Historia philosophiae, logica et metaphysicae pars prima

101쪽

Tradit in Timmo Plato quae de natura, de hoc orbe universo, de causa Prima, de re rum efformatione et conservatione sentiebat. α Nec ab aetea no, inquit, Deque sortuito casun mundus existit; Deus ipsum produxit juxta, divinam imaginem, quae ab Omni aevo Sta v bat in ipsius intellectu. Ortum dedit inden I empori, quod aeternae durationis esse Por-u tionem asserimus. Ea irtute, quam Deus, in hoc orbe collocavit, Phaenomena mi n randa producens, in natura juvenile robur, inexhaustum lavet n. t In hocce dialogo sermonem habet 50crates eum Timaeo locrensi, cujus opere de Uni- Merso, velut exemplari, Plato fuit usus. Miratus in Academiae principe Cicero numerum abundantem, styli venustatem, doctrinarum pie copiam, ipsi primum inter antiquos philosophos locum assignat. Dixit ali quis egregie, Iovem, si cum homine loquid ignaretur, haud alio quam ore Platonis

usurum.

Ad haecce pauca dogmata reduci possit doctrina, quam in dialogis exposuit Plato : u Siv velis attingere veritatem, inquiebat, adi --ου tionem ipsam; disside sensibus, qui te solam v ad opinionem vagam incertamque ducant.

102쪽

, Mentem erigas ad iii telligibilia ; ea qualian sint apprehcndes; ibi scicntia.

η Noli pro memoria reminiscentiam accin pere. Nondum unita corpori, contempla -κ batur uti ima res intelligibiIes ; cas in hoc cen statu mortali posita revocat ad mentem, ibi v reminiscentia. Memoria vero est actus ani- η mae, quae, corΡori dum unita, receptas an sensibus impressiones iterum apprehendit. v Deus, animam producens, impressit. ipsi notiones generales, quas asservat, ubi de- ου scendit in terram ; iis ut exemplari seu lyn pis utitur; innatae sunt ideae primitivae, B quae primum locum obtinent in cognitioni., bus acquisitis. Sequuntur indil species, ad is quas assurgimus, objecta cohoralia consi, derantes. v Rerum causa duplex : prima, e qua sunt; n alia 3 irtute cujus existunt. Haec Deus estv ipse ; alia vero, materia quae ab omni ae ou temerariis motibus agebatur. Ipsam actionis, imperio subjiciens architectus supremus, is orbem condidit, quulem ipsum aspicimur:

is Materia, cum incomposita sit et iners, ad- η , orsabatur ordini rectoque statuendo. Inn vanum ipsa renitente, summu virtute vatilanω eo Deus, ut ejus elementa SePara erit, sa-

103쪽

v ienterque ilisposuerit. Opponuntur essen- ,, tia sua haec ambo principia, quae pariteτ' , ab aeterno subsistunt. 5Ιateriae persectionem v omnimodam liaud attribuere potuit Deus ;, indὰ mala quibus a siligitur hic orbis. , Absque labore potest homo quilibet exv pluratum habere, Deum esse rerum Cau Samn supremam. Orbem hunc universum attoni δη considera ; mirare quantus in Parte qua- ω libet ordo. non ubicumque stat intern partcs harmoniae constantia P Nituntur Oxς - ου nes ad eumdem sinem, eademque manu re- η guntur, administrantur. v Orbem huncce visibilem educens, habuitu Deus ante oculos exemplar aeteYnum, Immu-Μ tabile, quo natione sola possit apprehi ndi ,, Id verbum est aeternum; eae sunt ideae, restrum intelligibilium et existentium archc, lupi. Inde prodeunt ideae, species, priman rerum exemplaria, quae in Deo cum exis-Μ lant, x ra scientiae Sunt Objecta. Iarum, sane, non autem Pereuntium Terum ope, γ, veritatem attingimus. u orbem ita Deus otarmavit : Substan- , tiam intelligibilem aut ideas aeternas cum i aliqua portione substantiae materialis im- ω miscens, eduxit orbis animam, quae motus

104쪽

v tu hoc Oxbc regeret imperio. Hinc et rinati η dii getiitque ; ipsis commissa cura produ-u cendorum hos ninum et animalium, qui- v bus orbis incoleretur. Λ Deo prodiit homi-x nis anima, quoad ilistus partem nobilissi-M mam ' ipsi vero cum adjunxerit materiae ii partem, indo sit ut ad malum ut effrenatasu ultimi propensiones impellamur. Ita sideren quolibet apposuit Dcus animas, quae, tem-v ΡOre Statuto, corpori jungerentur. Ex hacn unione mala prodeunt Ut ius ortuiti uari. Felix n hominis anima, si palli rationali subj cctan Pars materialis. Quae xero paxet impulsioni v partis iusserioris, variae migrationi corpore,, dissoluto subjicitur. Reducitur in corpusn humanum, ubi purior cffecta. Est illimor, talis D. Cum eclectica schola disputiantus Ecclesiae Patrcs antiqui, contendebant a Graecis nihil inventum suisse; ipsos ea quae recta, ratio Dicongrua docuerint, a nationibus, quos barbaras appellabant, accepisse; a Platone, quem principem inter Graeciae sapientes habebant, nihil novi suisse deicctum; ipsum, quaecumque docuisset, judaicae uationi rcvelationique dcberC. Opinati sunt auctores aliqui, εanctorum

105쪽

Patrum auctoritate sulti, Platonem, cum in AEgypto versaretur, antiqui Testamenti libros ad cptum, ita facito studuisse, cum religione revelata dogmatibusque ipsius ut concordarent apparenter ea quae de philosoplita tradebat. His assertis alii strenuo contra dixerunt. Fortasse possint hacco ratione conciliari sententiae oppositae : a gentibus asservatae suhre generis humani primae traditiones; ex eo deposito haurire poterant philosophi, qui verum ingenue querebant; cum a Nabuchodonosore. diruta suisset urbs sancta, Iudaeis in Asiam, Graeciam, Egyptumque dispersis, res erat haud ope 'osa, cum ipsorum doctoribus conferre, ab ipsis accipere traditioncs, quas aVide philosophia transmiserant; tu ipsos, dum AEgyptum inviseret, forsan incidit Plato, sermonemque cum ipsis contulit. Platoni successerunt in cathedra veteris Academiar Speusippus, Xenocrates, Polemon, Crates atque Cranto P.

Orationis ar timenta.

x'. Quid enarratum ab Anacharsi, clam adiens Athenas prima vice, Platonem in Academia docemlem invisisset Τα'. Quid actum, ubi Graeciae metropolim adiit altera vice 2 Quid accepit a Platone, clam hic ani-

106쪽

mum explicaret de republica, cujus instituendae consilia sibi proposuerat 3'. Numquid in expositione sua tradidit Anacharsis accuratam analysim tracta ins, quem Plato de Republica scripsit 3 num adest ibi vere metaphysica veteris Λcademiae 24'. Exponite, qui lilius Atticae peragrans Scytha nobilis, in Platonem inciderit; quaenam, orta tempes- tale gravi, cum starent in Sunii promontorio, Plato de hujus orbis efformalione disseruerit. 5'. Ibi numquid ab Anacharsi delineala genuine Cosmologica dogmata quae Plato tradidit in Timmop6'. Quae vobis esse videtur oratoria dialogorum a Platone scriptorum dispositio 3 Quid de exordio, de distributione, de narratione, de personae cujuscumque loquentis indole iudicatis'

Conmulantur auctores in indice notati sub num. 3, 16,

Academia medias nosea seu tertias quarta. Mediam Academiam instituit Arcesilaus, natus anno 3I6 ante J.-C.; asserebat: st Nihil

n in humana cognitione certi ; ab homine nix hil seu sensibus aut animo comprehendi

u Potest et nullum ab ipso ferri potest iudi- n cium, seu percipiat ideis aut a son ibua

107쪽

η cipies n. Pyrritonii noli ad ertebant in quo dissea rut ab ipsori dogmatibus ea doctrina..i Λ Carneade, qui natus anuo u I 8 aule I.-C., instituta fuit Aeademia, tertia. Sexagesimum aetatis atinum agens, eum Di O ne Stoico, Critolaoque peripatetico, delectus suit ab Atheniensibus, qui Romam, legatione suDcturus, mitteretur. Senatu Pomano de re postulata deliberati te, per urbis loca celeberrima

vagabantur, ut de philosoplita dissererent, hiegati pii ilosophi. Romani, qui Graeciam Ita-

iamque subjecerant armorum imperio, de-ectari tunc incoepere luxu, scientiis, artibus liberalibus, humanioribusque litteris, quae Graeci tanto studio prosequebantur. Videbantur patricii juniores erubescere, quod avi moribus, ut aiebant, adeo barbaris usi suerant. Pinlosophos ut audivsire, qui, prout lubebat, augusta dogmata subtilitatibus obtegebant, ludis omissis, quibus anto vacabant, turmatim ad novum spectaculum accurrere. Violentam rapidamque dicendi rationem admirabantur in Carneade, qui de justitia dispu- talis, audientibus Galba Catonequc Censoro,

maximis tunc inter Romanos oratoribus, in se Om Dium Oculos ct ora convertit. Idem postridie, quae dixerat, adversa ratione sub Ver-

108쪽

tens, justitiam, quam pridie inrida Verat, sustulit, in eo virtutem et artem ostetitans Academiae, quae posset ex arbitrio, quaecumque vel l iit asserere, dictis aut Oratione consu

tare.

Senex Cato, praeserilia dispulatorum adeo subtilium territus, in senatu instanter egit, ut de ipsorum legatione decerneretur: R detur v is,sis, aiebat, absque mora resPonsum, ἡen mittantur Athenas, ne ad osescentes romani, , seducti loquacitate virorum hoYUm, a mo-Μ ribus antiquis avocentuae ; illi redeant ad , scholus suas; ibi, quantumcumque libum it, , Atheniensium liberos impio sermone. Ρe n vertant ; atenim adulescentes nostri magis- v tratibus, ut antea, legibusque submissi pa-n Peant. Deos precor immortales, dono dentn tales magistros, in exilium omnibus hostin bus romanae reipublicael nProperante senatu de re postulata statuere, legati fuerunt Athenas remissi. Periculosa quidem erant instituta Carneadis ; haud tamen in Arcesilai pyrrhonismum abibant. Ex huius opinione ut hil prorsus apprehendere valet homo ; cognitiones nostras ad probabilitates reducebat Carn cades. Semtiebat Areesilaus absolutam, universalem in-

109쪽

certitudii, cui in omni re dominari; lcvis a Carneade probabilitas admittebatur, juxta quam in usu vitae socialis, Plus minusve Pria- deuter agamus. Magistri doctrinam exposuit in scriptis Clitomachus, Carneadis discipulus. Philone, qui princeps Academiae quartae, magistro suumnt usi Varro Ciceroque. Porti- csts instituta cum Academiae doctrina Philo iungens admisi I, ut apparet, aliqua dari positive certa.

Orationis argummia.

1'. Quid de Catone, de ipsius in Carneadem agendi ratione iudicatis p Gravissimi Romani sana

ratio nonne Ionge potior esse videtur graeci sopbistae vanis argutiis' a'. E vestra sententia, quid lucri possit acqui- vero scientia subtilitatibus inanibus, quarum openitebantur Arcesilaiis atque Carneades omne verum obnubilare tenebris 3'. Cum sit philosophia scientiarum parens, quid ipsi commodi, si quaerat evellere limites, quibus a salso verum, cognitum ab incognito disjungi voluit auctor naturae 4'. Annon infausta debuit esse moribus atque societati doctrina novae illius Academiae

110쪽

Aristoteles; Lyceum Perfatetismus.

ARISTOTELES, Stagirae in Macedonia natus anno 384 I.-C. Athenas petiit, ut Platonem ibi docentem audiret. Desuncto magistro, Atarnaeam Mytilenamque lucoluit. An no 343 vocatus a Philippo rege Macedonum in aulam, ut filius Alexander, decimum ter-- . tium aetatis annum agens, ipsius curae commit-tcretur. Nato prsncipe, scripserat Aristoteli rex Epistolam adco celebrem : u Pbilippus rex,, Maccdonum Aristoteli salutem. Filium esse, mihi nosse te velim. Diis itaque grates ago, n non tam quod natus ilIe sit mihi, quamn quod tua natus aetate. Spero tua usum in-n stitutione, in virum eVasurum, nostin*Ρ n riter utroque, ac regno diguum, cujus eum s manet haereditas n. Cum Alexander thronum conscendisset,

stetit adlidc aliquamdiu prope discipulum Aristoteles, qui rediit Athenas, ibique scho- Iam in Lycaei Peripaton extra urbeae instituit.

Μortuus est anno 3aa in Chalcide, quo se-CeSSerut , cum Alexander e vivis abiisset. U