장음표시 사용
121쪽
mnlrii numen ipsum in terram descendisset. Respondens adducebat versus in quibus Homerus a serit Olympum uno nutu Jovis e landamento comis moveri. In opificina collocate Phidiam, solum, ad ejus manum Iliadem; evolvite quae dederit in responsum; indicate ubi sensatio; quanam arte suscitata in anima Phidiae legentis imago mentem eius et ingenium affatu quasi divino commoveriti et erexerit, ut ita dicam, ad majestatem illius qui pater hominumque deorumque.
Consulantur auctores indieati sub num. 6, I 8, 23, 25, 26,
Zeno, Cypri natus, an . 35o ante I. - C. Athenas petiit; audivit ibi Cratem cynicum, Stilponem, Xenocratem, atque Polemonem, quem ipsi jocando dixisse serunt: st Nos mini- v ma. latet, Zeno, te Phoenicio more, pcr horti,, ianuas irrepere, dogmata nostia suraturum s. Revcra Zenonis erat animus, Athenis iu-εtituere scholam , , quae domata susciperet edominante secta qualibet, ut omnes inter se conciliaret. Docebat in porticli, Paece Stoa,
122쪽
discipulos vocavere Stoicos; schola fuit appellata Porticus. Interierunt opera, qua Zeno conscripserati: ipsius itaque doctrῆnam exploraturi, scrutemini traditiones quas ab ipsius discipulis et ab auctoribus antiquis recenti Otibusque suscepistis. Intra Zenonis discipulos annotale COΥnutum, Epictotum; Eenecam et M. Aurelium . . Latissime patebat stoicae philosophiae codex, cum in se grammaticam, rhetoricam, dialecticamque complecteretur. De sensationibus asserithre Stoici : a Sensus est actus animae, v quae partu praecit ua dirigit Organa sensuum.
n Est impressio, qualis tu ceram fieri potest. n Vera, sidelis est apprehensio, facta sensuum s ope; nihil ipsius evidentia, perspicuitatev cim tu . Sensuum ope percipimus quid quias apprehendimus; nihil est in intellectu, quod
v prilis in sensu non extiterit. Sensatione, seu u motu qui suscitatur in organo corporeo,u perculsus animus assentitur, approbat,n agnoscit atque judicat objectum; idque stata, in hominis potestate, quantumcumque visio, η quae prodit ab extrinseco, Virtute naturali v sese nobis ingerat. η In comprehensione sirma vera stat scien-μ tia, similis manui x iri robusti, quae valido
123쪽
ου coercet id quod arripuit. Quaecumque per-v cipit animus, haec apprehendit auxilio prin-n cipiorum ex identium, quae colligit in unum,
M Ope Seu sensuum, seu ratiocinii. Nullas lin-in het ideas innatas homo; nascimur similes η tabulae rasae, in qua incidimus impressiones, v prout eas Ope 'sensuum acquirimus. Dantur u in nobis aliquae notiones, quae possint aΡ-s pellari naturales, quod In hobis efformenturn absque nisu, sine labore. iv Totum unicum ossorinat orbis hic univer- v sus est cahos, quod elcmenta cum efficienten causa complectitur. Haec Deus est; Deus a vitem aether est purissimus, limpidissimus, v qui coeli partem puriorem inhabitat. Possita appellari spiritus, quantumvis corporea situ ipsius natura. Est anima, quae sese Partibus v orbis omnibus Ingerit. Deus orbem haud η eduxit lit,cro ni tu voluntatis. Cum enim v ipse pars esset orbis, in eo comprehendeba- v tur. Datur iii natura lex immutabilis, aeter
v na, datur Ordo causavum et esse tuum, qVae,s juncta quidem inter se, colligantur inexplis cabili nexu. Quaecumque fiant, eveniunt ea ,, lege : id satram appellamus; ipsi parent om-n Din. Deus ipse salo r6gitur; agit haud alitern nc agere permittit xternus ille nodus, illa
124쪽
D Sacra Cateua rerum omnium. Fallim est
u sempiterna quaedam indeclinabilis quo 1 e
n Turri series; est catena Olvens semetipsani et , implicans, per aetereos annulorum ordines,n quibus aptata connexaque fuit. Fata nos ita, ducunt, ut quid et quantum impendat lion mini cuicumque, prima nascentis hora dis-Μ Ροsuerit. Causa pendet e causa; ΡriVata Pu-n blicaque negotia rorum ordo longus ad seu trali it. Ea necessitas deos alligat, irreVoca B bilisque cursus divina pariter et humana ve-n hit. Ille conditor omnium ac rector scripsitis sata quidem, ast ea sequitur ipse; semel jus u Sit, Semper paret. , Mundus est animal sensibus ornatum,n intellectu, rationc praeditum. Ipsum incolit
γε atque regit anima aeterna, velut et in corpore η stat hominis anima. Anima nostra est ignean substantia n. tIntor stoicae doctrinae magistros annotamus
Perseum, Aristonem, Cleanthum, Sphaerum, Chrusippum qui cum Cariaca de tanto studio colluctatus est, Zenonem tarsensem, Diogenem babylonium, Λntipatrum, Panaetium, illustrem amicum Laelii Scipionisque; Posidonium, coxam quo fasces submitti jussit Pompeius, atque Iasonem ipsius successorem. I. 5
125쪽
Armon erravere Stoici, citin insecuti vestigia Peripateticorum assererent i Nihil est in intellectu
quod non prises fuerit in sensti pi'. In memoriam revocate, qui legere didixerilis. Percutiebantur oculi figura caracterutri', quorum imaginem apprehendebat anima; hic adest anima sentiens. Ubi vero mela physicis, abstractis utens id eis, litteram adjungebat litterae, syllabamgγllabae, vocem ut educeret; ubi vocis hujus opemontem, bivum, urbem apprehendebat, an non uti purus intellectus agobat α'. Stussia clim incoepistis, unam e prioribus regulis apprehendentes oculi, verba Deus sancius obtulerunt animae, quae, percipiens imaginem , sen it, experta sensationem. Ubi vero duabus his in vocibus apprehendit ideam duplicem, distinctam; in .
priore substantiam, substantivum, in altera modificationem , adjectivum; cum cxplorabat, ope cogitationis, relationes metaphγsicas et logicas quae stant inter utramque ideam, an non agebat ut intellectus purissimus P An non advertitis, qui converterit in aurum, imo in rem longe majoris pretii, maleriam vilem, quam, adjuvantibus oculis , ad se trax orat P3'. Historiam inccepistis addiscere. Aniuia, juvantibus oculis, ope Caracterum quorum ordinem insequebatur, voces apprehendens, ipsis alligabat Alexandri gesta, victorias, regna bello paria. Quo nomine vocabitis hancce vivam operationem, quae
126쪽
vili cara cleri connectebat cogitaliones, acta Viri defuncti jam a tot seculis, 'in ad ipsum loquentem, agente in inducebat, quasi praesens vobis adfuisset' Nonne coelestis est operatio, prodiens ab intelligentia fere divina P quanto sublimior illa sensationibus quae materiam primam solium adduxerant 4'. Nunc evolvite, qui didiceritis geographiam, chronologiam, ortem poeticam et oratoriam; qui modo scientiam philosophicam, qui artem musi-Cam, graphidem, picturam. In eos attendite qui tanta gloria coluerunt artes liberales. Aspicite Mi-Chaele in-Angelum, clam se recluderet in AEdicula Sixtina, de aliquo inter adeo praestantia opera meditaturus. Assidete Mogarto, Ilaydn , dum hic suum Oratorio de creatione vel uti iam Valete; alter Mogicam Tibiam seu Clementiam Titi, seu missam de Requiem componerent; ipsorum ideas explorate et analysi subjicite. 5'. Anne fidem habetis in ea quae proferebant Epicurei de Zenone, de moribus ipsius atque doctrina 6'. Anne vituperandi veteres illi, qui Deum Stoicorum irridebant λQuae sententia vestra de fatalismo Zenonis PNonne confunditur in limo sensu vestro, Voce Conscientiae, seculorum populorumque consensu, dogma
terrificum, adeo formidabile P
Consulantur auctoro annotati sub num. 6, I 5, 23, 32',
127쪽
EPICURUS, au. ante I. . 34I natus, Λthcnis
docebat in horto, ubi stabat ipsius cathedra; vitam ibi communem cum discipulis agebat. Plurima scripto reliquit; septem adhuc extant ex eius Operibus, nempe testamentum, quo cathedram, hortum et alia discipulis reliquit; Canon, in quo logicae regulas inclusit; cpistolae ad Herodotum, ad Pythoclem, ad Menoeceum, ad Idomenaeum, atque sententiae de doctrina morali. Ex his operibus et adductis auctoribus excipite quae fuerit ejus doctrina. Asserebat in Canone et in epistola ad Herodotum : u omnia prodeunt a sensibus; stant, ipsorum ustimonio cognitiones humanae,
γ, nostra scientia. In Sensus nostros agunt im-
, mediale, directe, res exteriores; expellunt, enim extra SeiΡsM, emanatione quadam, , atomos incomprehensae tenuitatis. Sensus, nostros hacce ratioue commovent: ex objec-
ω tis erumpentes atomi, visionem essciunt; inu pictores et architectos essectae subito, fingunt v in aere texturam objecto persecto similem;
128쪽
B tabollam cssormant inauditae subtilitatis,n quacum in oculum Praecipites aguntur, ut v ibi formam et imaginem objecti collocent. v Impedimento neque coercetur ipsarum pCn tio ; quantumvis materiales inertesque Itan tura, tamen agunt eo modo, quasi praeditae γ, sitit intelligentia supremaque sapientia. In1an g0, quam educunt, est objecto similis; libe-n rum ab errore sensuum testimonium. Ves-
η tigiorum ope, quae supersunt ab his ima n ginibus, cstbrmamus anticipatas notiones,n quibus utimur, uti judicia corrigamus n.
In physica, Democriti vestigia premit Epicurus. Unicum ens admittit, atomos corporeas, aeternas, quae, pondere gravitatis agente, per zeVum Omne movebantur, ita perpendicularem lineam haud insequentes. Nec expendebat icurus, in infinito vacuo, quod admittit, neque Superiorem neque locum in seriorem dari, rem absurdam esse gravitatem quam supponit. Concedamus ipsius atomos ea qualitate praeditas esse; cur ergo recessCrunt olitica perpendiculari, quam, impellente gra-Vitate, corpora quaecumque prosequi coguntur 3 Cum exploratum esset ipsi nusquam su-tumini ut, ad Orbem es rinandum, in unum Occurrerent atomi, si linea perpendiculari
129쪽
ducerentur, ad explicandum ipsarum motum ii regularem, cassis sortuitas determinationes invocabat. Nonne sapientius egisset, ultro confitens orbis hujusce, cujus architectus esse voluit, in clomprcliensarn esse sibi structuram et efformationem PUt probaret quid casus agere possit, adducebat sacta, quibus ostendit quantum in rei physicae scientia esset ignarus. Asserebat: κ Casu planiae prodeunt absque semine i eat corΡOre, quod in corruptionem abit, oriun-u tur vermes Viventes , absque Causa geneu rante. Quidni potuerit ab initio casus ani- , malia, quibus orbis incolitur, cfformare u PQuis autem ignorat quae sit illarum generationum causa Deus, uti causa suprema rerum, inutilis erat Epicuro, qui tale systema cosmologicum. cxcogitaverat. objiciebat ipsi schola socratica principium causalitatis, cujus actio potentissima fit ubique manifesta, cam in orbe toto inlusa quaepiam omnia naturae phaenomena dirigat. Epicurum haud utique latebat e sun damento subverti suam doctrinam, si cum adversariis admitteret Teleologiam seu dogma, quod inter essectum atque causam nexum imperiore requirit; id enim supponeret intel-
130쪽
ligeritiam, quae, sinem praeVidens, eligat media, eaque proposito sint coaptet. Asserebat igitur : re omnia casu prodeunt. Oculus haudis cssormatus ad visionem; oculo videmus, Cum n dat stet, ornatus ea dote Pia fiat aptus ad n videndum. Ab objectis efformata simulan Cra, texturae similia paeo siliunt; irrumpunt γ, in oculum ut ibi sormam objecti depingant; , hoc ita sit, intelligentia nulla regente seus pr*xi lcnte. Fortuitus id atomorum Occiri -
Contra clamabant in vanum illi viri gravissimi, qui Socratis atque Platonis instituta tradebaui; frustra querebantur : Orbis Epi- γγ curi vana res, imago ludicra; Orbis accis picndus, explicandus, ut existit revexa, tota v stat ibi natura, quae consulet atheos; in or- ,, bis universi spectaculo, quocumque gressun manifesta fiunt oculis opera, quae sormavit atque dirigit in sinita sapientia D.
Obmutescens ad vocem rationis atque Sa- pictiliae respondebat Epicurus : α Ita rem in-n telligo; vos autem uti libuerit intelligatis,. Atentiu vero fidem humani generis clim Prors sis abjicere non auderet, deorum genus admittebat, qui fuerint atomis insolite subtilibus, ignea ferme substantia sormati. Illi