Philosophiae turonensis institutiones ad usum collegiorum atque seminariorum. Vol. 1. 3. ...G. Gley Historia philosophiae, logica et metaphysicae pars prima

201쪽

it'. His in terris, apud nos mortales, sunt res eaducar sensationum objecta; adite thronum ipsius aeterni, si velitis amari divino spiritu, quem insunnavit in animam hominis, quiam ipsum ad imaginem sui similitudinemque creavit. Halitus ille purioris intelligentiae vitam dat inerti, mortuae Inateriae, quam ope sensuum colligimus.

Bysius, Glampillius, Nobhesius. Baylius, natus an . I 647, notissimus historico Lexico, quod ipsemet appellabat in immis collectanea fragmentorum, quorum unum ad caudam alterius consuerat. Pollicitus erat

ea, quibus ingenua religio proborem osseudebatur, in hoc opere se deleturum; verba minimo cum implevisset, mansit ipsius opus, quod erat antea, repertorium patens impietati scepticismoque. De Baylio verba faciens Voltarius, asserebat: si Non adducuntuae quis dem in ipsius operibus aperist conixa Peli- η gionem impia ; atenim vero nulla datur ibis Pagina, quae non ad dubium, saepius ad in-n credulitatem, impellat n. Scepticismum aperte profitebatur Glan iulius, an . I 636nat. , educatus in Oxoniensium

202쪽

universitate. Asserebat inter alia: si Lege nulla. v colligatur essectus ad causam; res una po Sin aliam sequitur, non quod ab invicem educ- η tae, productae, sed quod itὲ res veniant; quod , simul accidant , advextimus ; quod vinculon ligatae, nos effugit n. Hobbesio, an . I 588 nat . , fuit usus atque consuetudo cum Cartesio, Gassendo, Bacone, cujus doctrinam amplexus erat. Limitibus excedens, quos adeo religiosὰ servaverat ipsius ma ister. soli rationis acumini considens, in extrema periculosissimaque dilapsus est. Ferrea necessitate rapitur, ex ejus Opinione, nomen illud quod admittebat, ipsiusque cre turae. Ilaterialis est intellectus humanus. Nihil datur in homine praeter externam Sensationem ; objectum agit in organum et organum in objectum exterius; ibi tota sensatio. Imago

Vana, sensus aut interior sensatio.

Ex hisco materialismi principiis consequentias ducens II obbesius, ad arbitraria pacta, quae vi sola regantur, instituta disciplinae moralis revocabat. Nullam aliam legem, praeter sortioris actionem, in morali politicaque doctrina, imo vel in orbe toto videbat.

203쪽

Galeus, G orthus, Morus, Buraretus. Decul rente, qua stamus, opoclia, fovebant in ipsarum gremio, cantabrigiensis et Oxο-niensis universitates, viros sapientes, qui te riti, cum attenderent animo quam . infausta celeritate dissunderetur impiorum doctrina, Statuerunt - urgere tempora, necessitatem ;giavi mole comprimendum evagantis rationis impetum ; genuina basi ruralis instaurandam, ad antiqua scientiae principia revocandam esse

PbiIus), nat. an. I 628, opus eruditum, Au Iam Paganorum. Cum exposuisset ea dogmata quae iudaea gens a primis in bis incolis acceperit, ostendit, ad antiquioris aevi sapientes, quos inter principem esse Platonem asserit, . quantum is errore corrupta quidem, ea fuisse transmissa. Distinguendus hic auctor a Galeo

Thomas qui pro historia phiIosophiae qua

plurima quoque praestantissima collegit. CudWorthus, qui, nat. an. 16I7, per annos quadraginta et ampli ius, cantabrigiensem unia versitatem honore, gloria nominis illustravit, Intellectuati Θstema composuit, OΡus er ditionis antiquae copia ditissimum, sapienti

dispositione, styli venustate, judicii sapientia

204쪽

et ingenii solici late commondandum ; quod a

Mosticinio vorsum in latinam linguam, eximiis quoque nolis locupletatum fuit. Advertetis animo II. Morus, uat. an. I 614, amicus atque colloga Cud orihi, quantae necessitatis esset adolescentium animos ingenuae

philosophiae gravioribus imbui principiis,iPsos omni conatu revocabat ad autiquas humani generis traditiones. Ut asserebat, in eo sonte de supremi Numinis existentia, de natura divina, de natura spiritualium cntium, integra, Pura dogmata depromuntur. Cele-Lrat Morus, inter antiquos, italicae scholae, vel crisque Academiae principes. Iustituta gravia virorum, quos modo m

moravimus, CVolvens Burnetus, nat. I 632,

statuit animo philosophicam Telluris Thooriam edere, quam e latino sermone vcrtit ipse in anglicum. Publicas quoque secit logias ea mente, Theoriam ut evolveret, probaretque traditiones a Mose de cosmogonia collectas, tu orbem profanum diffusas et ab antiquis philosophis observatas fuisse. Newto, Lockius. Newtoni, nat. an. I 642, Primus assignetur locus inter Baconia asseclas, cum magistri

205쪽

principia naturali scientiae, cui presertim apta sunt, exquisita sapientia. noverit applicare. Procul e scientia physica repellens hypotheses

atque conjecturas, ipsam experientiae calculoque subjecit. Leges motus in corporibus coelestibus, in lumine tam accurata ce titudine statuit, ut continuatis per secula rerum observationibus vixdum eam sperare licuerit. Lochium, nat . an. I 632, vehementissime commoverunt opera Cartesii, cum ea prima vice perlegisset. Extra se rapiebatur, advertens quanta virtute Cartesius ingerat necessitatem secum meditandi, diim scholastici, caecae pecudis ad instar, aliorum sententiae sese traderent. Labore longo recudit opus de Intellectu humano, quod, ipsius ae o, plausulanto fuit acceptum. Facultatum intellectualium actsones in proprio corde sedulus observaverat; inde scripsit historiam intellectus hiunani. Ex ejus animi sententia, non danturi deae innatae. Nascens homo nec axiomata speculativa, neque praecordiis insculpta mo-xalia principia secum assert. Sensationes in nobis oriuntur objectis exterioribus eductae; in sensationes agit anima; ita nascuntur et evolvuntur ideae.

Locui doctrinam aggressus est Leibui latus,

206쪽

acriteae asserens: κ Innatas ideas Cartesii iure a merito repulit Lockius; at enim erravit ubin cognitionis liumanae principia reposuit in B sensationibus. Annon ab ipsa natura reci- η pimus ideam idcntitatis atque contradic-ὴ tionis P In ipsis sensationibus idea prosici - η scitur. ab anima, quae, reminiscentia, non v impressione sensuum, agit. Negat Lockius B animam, ut opinantur Cartesiani, perpetuos cogitare; hic vero nonne cogitationem cum n P exceptione confundit hyVehementissimo doluisse sertur Lockius, Intellectiis humani doctrinam: a Leibnitet totam acerba censura notatam suisse. Orationis argumenta.

I'. Iellectum humanum analysi subjicite. Quid in hoc opere tractatur, quae distributio partium 32'. Notionem innatam omnem anne, Lochio duce, rejicitis Niam aequali pondere gravia sunt argumenta quae profert ea de re philosophus ille λ3'. Probat ne solida ratione prima principia doctrinae moralis innata non esse 2 Num approbamus, e vestra sententia, virtutem, non quod reponatur innato sensu, sed quod sit nobis utilis P α Atrociau patrant homines, ait Lochius, nec ideo conscien-n tiae stimulis agitati; prima principia doctrinae mo-α ratis impio pede proterunt aliquae nationes ηἱ an

207쪽

inde, cum auctore nostro, concludetis ea principia sapientiae moralis a Deo noti fuisse cordibus hominum insculpta P4'. Hominem ornans intelligentia, sana ratione, Deus ipsum ad imaginem sulque similitudinem creavit. Cogitationem hanc egregiam evolvatis, hoc animo, si sorte Cartesio Lochium conciliare possitis. F5'. Lochii sententiam de idearum origine perpe dite. Sensibusne concessit omnia P Nonne partem eximiam intellectui servavit λ Attendite, cum ipso, quis id earum ordo in insante. Nhm sine ulla temporis intermissione cogitat anima P Si res ita sit, anne Cujuscumque cogitationis sensum experituri Insantem hominemquc somno indulgentem obser

vate.

6'. Quid, e Lochii sententia, simplex idea, complexa, perceptio, spatium, locus, extensio, duratio, tempus, numerus, finitum, infinitum P Cogitatio numquid est animae vel aclio vel essentiaP Undenhm oritur idea polentiae activae

7'. Niim approbatis ea quae de libertate tradit Lockius 8'. Quid relatio λ Exhibeantur exempla in effectu et causa, in hominibus individuis, in tempore, in loco. Quid identitas, diversitas, relatio moralis 2 quid idea clara, obscura, vera, salsa, quid idea rum adjunctio

9'. Quid vox, quid terminus 7

208쪽

M. Anne lucida, pondere gravia, quae tradit Lockius de cognitionis humanae principiis y An ergo scientisca cognitione de corporibus, de spiritibus omni destituimur Λnne frustra laboremus, ubi vinculum, quo ligentur ideae, conquirentes 2 Quid ergo veritas aut in hominis intellectu vel in ore, verbis expressa si consideretur2 Quid tandamentale principium, quid axiomay Anne certi schnus nos, Deum, res exteriores, existere, et ipsis initium fuisse ZII'. Qua ratione possit homo scientiae thesauros augere 3 Quid judicium, ratiocinium, quid ratio naturalis et fides 2 Indicate quo limite separentur. LIuetitis, GasSeridus. Severius in Huetium, nat . an. I 63O, animadversum a Bruckero aliisque viris e communione protestantium. Asserunt: a Philon sophiae cartesianae qui primum adhaeserat η Ηuetius, Bocharto, Petavio, Labbeo, Cos-n Sario, Rupinoque suadentibus, in Baconisu Partes abiit. Prae nimia mentis imbecillitatev decidit animo, cum theologica Peta ii Gg- v mcita Perlegisset. Studia quibus incubuit,n a quo fuerat electus, ut Bossuetium in edu-n cando Delphino juvaret; Sexti Empirici 'v doctuina quam evolvebat, aliaeque Causses foverunt ejus ingenitam animi debilitatem, v ita ut in scepticismum quasi raptus fuerit.

209쪽

v la mangelica Demonstratione profundensu uberet me xeteris eruditionis copiam, Pro - , didit in lucem aperte, quantum in Scien- v liis humanis esset incertus, ab Ecclesiae ca-

ω tholicae dogmatibus ipsa philosophiae prin-χ cipia judicans esse depromenda. Ilii quoques mentem e Olvit in aliis operibus. Iuxta v ipsum, homo constanter actus ingenii Baias gilitate, dubiis incertisque cogitationibus, v Pelat auxilium a verbo di ino; confugiat inn gremium Ecclesiae cathclicae, quae sola fons

v est intemeratae veritatis n. Primus inter Gallos Baconem insecutus est Gassendus, an . I 592 natus. Ipsi, cum omnia

volveret ad instaurandam philosophiam, usus suit cum Cartesio, Κepplero, Galileo, Μe sennio, Hobhesio, Κirchcro, Grotio, Marollio, Robervallio, Μοtho-Vayero, Launolo, Hevelio, Bouillaudio, Sorbiero, Μenagio, Guy-Patino, Boxclio aliisque istius aevi viris epuditis. - Qui probe nosse cupit quanta pro scientia Gassendus egerit, ille perlegat attentus ipsius opera. Ibi tria percipite, quae specialius ad historiam philosophiae pertinent, nempe, quae contra doctrinam Aristotelis nique scholasticos edidit, quae circa doctrinam Epicuri tentavit,

210쪽

ipsiusque cum Cartesio disceptationes. Circa idearum originem asserebat: st Nascitur animas similis tabulae rasae, cui nullus impressus B caracter; non habet ideas innatas. Α sen- η sibus accipit omnia. Primi,m a sensati O-

v nibus ideas habet simplices, individuas. γ, Hinc assurgit ad generales, ad principia.

v Domum, arborem altente considerans, sa-,i cito concludit totum esse parte majus n. De causis primis agens, asserebat: α Quia B cumque Deum omnipotentem, ens infinitor, sapiens abjicit, ille sibi mundum efformatu Phantasticum, orbum alium ab eo quem v Oculo conspicimus. Fatetur Epicurus, et imn ter antiquos aliquot alii, se naturam divi- η nam admittere, quidem, eam vero sibi non

B esse causam rerum primariam ; casu res es-

η sormatas, satoque gubernari. Sufficeret op- η ponere illis ut nationes totas, sic speciatimo quasi Senatum philosophorum svientium

η omnium, qui, cam maturius altenderent 'n quanta esset . Ρartium universi hujus arnu plitudo et varietas, 'quanta pulchritudo et v Constantia, quanta conspiratio et harmo-u nia, persuasum habueraud esse quempiam n moderatorem, qui etiam foret totius mo-

η lis atque dispositionis auctor. Scit cet ut in