장음표시 사용
271쪽
sophim Lectiones, quae sorto sint optimus edi-- tus huc usque, patrio sermone, Cur Sus philosophiae. I. ex Gerando, nat. an. 17 O, spectandus ob laboris diligentiam inter aevi nostri scriptores, philosophiae studio singulari cura videtur incubuisse. Aliqua deprompsimus ex ipsius Historia ρLilosophiam quod opus, e nostro judicio, terere manu solum possint ii alumni qui vera scientiae Principia satis exploraverint. - Εdit P. Laromiguterus, nat. an. I7o6, Ρbi iosophiae doctor in academia parisiensi, philosophiae lectiones egregia concinnitate in re 1 oponenda, ingeniosa collatione factorum atque doctriuae gravi fitetuitate commendaudas. In editione prima Historiae philosophim vobis indicavimus Tentamen quod edidit F. do I a Mennati, de Indisserentia in rebus ad B limGurim spectantiBus; qui locus operis nostri quidcm, ut ingenuit fatemur, acri reprehensione fuit exceptus. Nobis objec/re : α Accu-n .ratius inter utrumque Tentaminis volumens erat instituenda distinctio. Primum amplexiv suerant insigni gratia, quam, etsi Don essetv omni culpa liberum, promereri potuerat. In posteriori volumine vexo videtur auctOP
272쪽
η animo sibi proposuisso, luxuria uti facundiae
v paradoxorumque'studio Sanctissima quae- i Cumque devoveret, immolaret, ut laboriosau Constructione novi singulavisque systematisu omnium oculos et admirationem ad se tra-v herct. Viro sapienti, religioso res est ardua ,, captuque dissicilis, unde tum immodesta sen. , tetitiarum elatio et audacia qua prima pliilo, sophiae sanae principia radicitus evelluntur. v Defensione quam edidit auctor minimo se-Μ data fuit animorum anxia sollicitudo. Opus v quod ne a seminariorum alumnis perlege v rctur episcopi nonnulli pxohibuerunt, adcon bonigne vos indicantes, obsequioso erga auc-
v torem cultui religiosam in judicando sidem, indulgentius obtulistiS n. . Ea cum ab episcopis virisque studio rcligionis atque doctrina valde commendandis objicerentur, humili submissaque veneratione Su ScePimus. Itaque probaturi quantum a studio partium alienus sit animus, duplex OT tionis argumentum hic apponemus, in qu D-Tum altero nonnulla reperietis inter ea quae de secundo Tentaminis volumine quasi potissimum vituperanda nobis annotaVerunt.
. I'. Ioniciminis volumen primum analrsi subji-
273쪽
cite, duplicem uogitatione in , quam evolvit auctor, expendentes, scilicet i absurda periculosaque indifferentia in rebus ad religionem specialitibus: ex alia Porte, quanta magnitudo necessitasque religionis lu'. Indisserentium ordo triplex : dantur quibus religio nihil est praeter institutioncm politicam; sunt qui solam religionem naturalem admittant; alii denique religioni revela lar sdem adhibentes, articulos qui ex ipsorum opinione non sint fundamentales, rejici posse concedunt. 3'. Religio quae basis est legum atque doctrinae
moralis extitit ante societatem. Absente religione societas in tumultum perturbationemque dilabitur. - 4'. Datur vera religio, et ea existit unica. Non
potest error esse veritas. Deistarum inter se val4ationes atque contradictiones. 58. Prolestantes qui verilales revelatas non sun
damentales admittunt, hac erronea opinione ducuntur ad absolutam religionis indisserentiam. In eo gravissime dissentiunt inter se. Quantum insani, caeci qui segnes, incurii sunt et indisserentes in negotio religionis ldi'. Hominis individue sumpti res est gravissima, ut religionem cognoscat. Ea perficitur ipsius intelligentia, comprimuntur animi motus ejus inordinati. Religio cum hominem in vitae decursu selicem reddiderit, in hora postrema consolationes of- seri ipsi suavissimas.
8'. Religio cuin a Deo potestatem omnem educat, ordini sociali legibusque vim addit; privatas
274쪽
alque publicas hominis actiones dirigit, prosperum'
societati cursum conciliat. Status naturae contractusque socialis a philosophis aliquot inventi, sunt imaginaria pariam sanae rationis entia. Humanitas haec urbana quae regnat in Europae moribus, esseclusalutari prodiit a Christi religione, in cuius gremio
quaerantur eximia praestantissimae virtutis exempla.s'. A religione discimus quid sit Deus, quid ejus
persectiones; ipsa cum asserat nos ad imaginem Dei similitudinemque creatos, indicat quanta sit eminentia praecellens hominis natura. orationis aliud argumentiam. I'. Posterius Printa biis volumen analysi sulibet te; quaenam emineant in eo cogitationes indicate. 2'. Quae tradit auctor de Protestantibus, de ecclesia anglicana et de statu societatis praesenti, numquid accurata, charitatisque christianae legibus esse consentanea iudicatis P Nonne durius increpat impios P An ad veritatem facile reducetur animus ipsorum, tanta severitate sermonis offensus 3'. Anne, velut ipse asserit, in sinu societatis incoria quoecumque, religio, doctrina moralis, I ges, publica Potestas 2 An arenoso deserti Ptiloerisimile societatis oediscium p4'. Ab auctore quaerite numquid ipse mentem intellexerit, ubi scribebat e Rien'ne subsiste quo Par la τὰ g. La verite est Petre; et hors d'olle ilHY a que Ie ricant. La mison de rhom me, s si n Acotitois qrdelle, ne tui orererrant qu'ia doti ter de
275쪽
cogitationibus e quibus allegatas excepimus 5'. Contendit ipse se a nemine intelligi. Annon in sortunata religio quod ipsius defensor utatur oratione quae sit ultra captum Iegentis posita 6'. Homo quem esingit auctor, homo qui nescitii triam oculo videat, an audiat, an existat, anne cogitet, an instituat ratiocinia, homo ille Tentam nis numquid vere sit homo creatus ad imaginem similitudinemque Dei, homo quem Deus glarsit et
honore coronavit ut primogenitus esset omnium Creaturarum visibilium 7'. In homine quem excogitavit auctor an non habetis ea Psalmistae simialacra qum os hahent et non Ioquentiar; octilas habent, et non videbunt; iaures habent, et non audient; nares habent, et non odorabunt; manus habent, et non Papabunt; pedes h boni, et non ambialabunt; non clamabiant in guttur Suo p8'. Λnne sensationum certitudinem abiicere possit philosophus christianus quin fidei sacramentum
juret 7 An non oculi testimonia constanter evocavere Moses, prophetae, Christus et apostoli
276쪽
Dicebat Dominus ad Mosen i u Nunc videbis quaeri lactii rus sim Pharaoni .. Exod. 6. Aiebat Moses ad populum : Polite timere; - state, videte magnalia Domini quae iacturus esti, hodie. AEgyptios enim, quos nunc videtis, ne-n quaquam ultra videbilis usque in sempiternum n. Exod. I . Μοrii proximus dicebat Moses Israelitis quae t ties repelierat: n Vos vidistis universa quae iacit Do-- minus coram vobis in terra AEgypti v. Deut. 29. Christus dicebat: u opera quae ego facio testi-- n monium perhibent de me, quia Pater misit me. . .
. Noan. 5. Si mihi non vultis credere, operibus
Circumdederant eum Judaei, dicentes: κ Quo us- . que animam nostram tollis 3 Si tu es Christus, , dic nobis palam R. Respondit Christus : . Opera quae ego iacio in . nomine Patris mei, haec testimonium perhibentis de me M. Joan. Io. Alibi dicebat r u Si opera non fecissem in eisi, quae nemo alius secit, peccatum non haberent i . Joan. I 5. Discipulis apparens in ipsa die resurrectioiiis. dicebat: u Videte manus meas et pedes, quia ego i, ipse sum; palpate et videte, quia spiritus carnem. M et ossa non habet, sicut me videtis habere n. Et cum hoc dixisset, ostendit eis manus et pedes. Adbiic autem illis non credentibus, et mirantibus
prae gaudio, dixit: . Habetis hie aliquid quod ma
277쪽
n ducetur ... oportebat Christum resurgere tertia - die et praedicari. . . vos autem testes estis horum n.
Luc. 24. Post dies octo rursus ipsis apparens dixit Thorimae: u Inser digitum tuum huc, et vide manus mea S, n et aster manum tuam, et mitte in latus meum, et is noli esse incredulus sed fidelis, Joan. ao. γu Discipulis exprobravit incredulitatem eorum et ii duritiam cordis, quia iis, qui viderant eum resuri, rexisse non crediderunt .. Marc. I 8. Post Ascensionem Christi, Petrus exponens eligendum esse qui succederet Judae traditori, dicebat: - oportet ex iis viris qui nobiscum sunt congregatiis in omni tempore, quo intravit et exivit inter nosi, Dominus Jesus, testem resurrectionis ejus nobis-n cum fieri unum ex istis n. In ipso die Pentecostes, princeps apostolorum Jesum annuntians Judaeis, dicebat et u Hunc desumu ressuscitavit Deus, cujua omnes nos testes suu mus v. Act. I, 2.)9'. Λuctoritate profecto movemur ut admittamus facta quae narrantur in libris sacris. Atenim si ad imaginem Dei creatus homo is osset quem excogitavit auctor Tentaminis, o landamento dilaberetur haec auctoritas. Colligite testes quotcumque volueritis, si nesciant utrum existant, utrum cogitent, si oculorum relationi ratiociniisque sidere nequeant; qua virtute valebit ipsorum quamvis uni clamantium testimonium in mentem vestram agere3io'. Fidem adhibemus in miracula Mosis, in mi-
278쪽
racula Christi et in ipsius resurrectionem, Ciam a testibus qui noverant optimo quid viderent, quid cogitarent, quid dicerent, ea facta suerint ad nos usque transmissa. In systemate vero, quod excogitavit auctor Tentaminis, similes essemus ipsis, ii mines idiotae, stolidi, si fidem haberemus ipsorum testimonio, nec amplius esset, uti jubet Apostolus, rationabile obsequium fidei nostrae. I'. Profecto jubet auctoritas ut asseratis a Caesare devictum, profligatum suisse Pompeium. Si vero qui simul arma contulerunt in agro pharsalico quid agerent aut cogitarent incerti suerint, cujus ponderis esse possit ipsorum testimonium Zia'. Cantabat Psalmista r u Venite et v ete opera ,, Dei. Psal. 65. Coeli enarrant gloriam Dei, et
i opera manuum ejus annuntiat firmamentum n.
Ps. i 8.)Dicebat Apostolus Romanis r u Quod notum esti, Dei, manifestum est in illis. Deus enim illis mas nisestavit, invisibilia enim ipsius a Creatura mun- η di, per ea quae tacta sunt intellecta conspiciun is tur : ita ut inexcusabiles sint, quia cum Cognon vissent Deum, non sicut Deum glorificaverunt, ii aut gratias egerunt n. Rom. I.)i 3'. Ad quid prodesset naturae spectaculum, si de Deo quod reserunt oculi nullam habeamus certitudinem I 4'. Cur auctor Tentaminis, dum potuisset incunabere textui tam evidenti, claro librorum sacrorum, instituta suae doctrinae hausit e somniis Leu-
279쪽
cippi, Zenonis, Λristippi, Pyrrhonis, aliorumqua Sophistarum, quos viri sapientes in Graecia pagana
Contempserunt atque consutarunt 3 Legat haec ingenua Nicodemi verba r u Scimus quia a Deo venisti,M Magister; nemo enim potest haec signa sacere quaen tu iacis, nisi Deus fuerit cum eo .... n. Joan. 3. Ibi sensationum, intimi sensos aut cogitationis atque ratiocinii certitudinem assertam inveniet.
I 5'. Ab auctore quaerite qui doctrina suu posset uti, si missus ad gentes infideles, ibi staret solus,
ipsis Deum verum annuntiaturus PI 6'. Noune deploranda res ab auctore laudari scepticorum patriarcham Baylium, et inter ing ita suPerioris ordinis apponi 17'. Qui christianae religionis defensor audet asserere e u Rien ne ii onire que la conscience bienn et du mal, dia urat et dia Dux, soli determinoe
ti ne demontre quilr ait des Neriles essentielles, v qu'ar ait quelque chose hora de notis; nous ne η POMMons Pas dire e Ie suis. Lia mison mus Osen donno de Guler de mul M. I 8'. Quem haec alia verba sensum habent di u Len christianisme a ni Iesus- Christ eloti lia mimnii generale manis tec Par le temOignage dia genreu humain rip 9'. Huc usque credideramus imperatores sorti simos actioni sensuum vivacissimo, intuitui recti
simo, atque mentis astatui debere quod hostem
280쪽
vicerint atque nomini gloriam acquisiverin bimmortalem. Si Tentaminis auctori fides habenda, deludi-ntur errore t larus, Alexander, Caesar, CaroluseMagnus, Philippus-Augustus, Henricus IV, Con-daeus atque Turennius in acie stantes lucide nulla perspiciebant; antequam humani generis auctori l*tem interrogassent, ignorabant an exercitui praeessent, an hostis ipsis esset oppositus. Si princeps qui modo Francorum exercitum in Hispaniam ducit, humani generis auctoritatem, veritatis atque vilaufontem unicum, interrogare negligat, ne sciet quidem utriam vocetur Dux Inculi ensis, anne praesit exercitui Francorum, nne siet Madriti, aut in
arce Tegularum; uno verbo, a Ten ιaminis auctore propelletur ad nihilum usque, coactus in Nactios ritum emiuere. ao'. credideramus huc usque summos artifices
opera Praestantissima, philosophosque ea quae detexerunt in ysica, a suonomia, et historia naturali debere studio naturae pertinaci, oculorum aciei inuissimae, vi saeuitatis imaginandi et ingenii potentis assia tui. Errabamus i juxta rimaminis auctorem, Phidias, Praxiteles, Michael Angolus, Rubens, copernicus, Newto, Reppleras, Λristoteles, Plinius, atque Busso generis humani vocem interrogaverunt , et ita oculis apertis, certi noverunt se existere, se talia cogitare atque ratiocinia instituere.