장음표시 사용
141쪽
LV. Consul ad castra, quae sub Carthagine habebat, reduxit exercitum, inulta paMuS ob errorem, quo consilia Scipionis neglexerat: nam super priora incommoda, recedentibus ab Hasdrubale Phamaeas molestus fuit; et Carthaginienses in Postvomum castra intrantium agmen eruperunt, impedimentorumque pars ante ipsa munimenta amissa est. Dum ista ma-rime aguntur, ab senatri legati ad inspiciendas res Africae venerunt; citoque cognitis omnibus, in urbem reverterunt laudibus Scipionis onusti. Nam et consul, et concilium, et tribunorum superstites, C dente iam meritae felicitati invidia, et universus denique exercitus testimonium ei verum praeclarumque
dabant, Et rerum ipsarum praesens fides id honoris dignissimo haberi ostendebat. Laetus favensque aC- cepit ista senatus, et ipse Cato, vir promptioris nil vituperandum linguae, graeci poetae verbis, reliquos
lut umbras oberrare, dixit; Scipionem solam SVere , ac rigeret, unde tantum ei nomen tantusque favor apud populum romanum ess coepit , ut comitiis multae tribus consulem eum sacerent, quum ab aetate consulari. quam leges postulabant, plurimum abesset.
LVI. Ne Iegum quidem auctoritas plus , quam in unius anni moram . Valuit: in quem Sp. Postumius Albinus Μagnus, L. Calpurnius C. F. C. N. Piso Caesonius , sunt designati. Clarum hoc tempore iudicium in urbe Ser. Sulpicii Galbae fuit, qui nuper in Hispania pro praetore Lusitanos diripuerat: ei L. Scribonius Libo tribunus plebis diem dixit; idemque ro-
142쪽
gationem privilegio similem promulgavit, ut Lusami, qui in fidem populi romani dediti, a Ser. Galba in GaDEa renissent, in libertatem restituerentur. Eam M. Cato, qui a tempore consulatus, in Hispania exacti , patrocinium eius provinciae susceperat, acerrime suasit, nonaginta circiter annos natus , sed Corpore adhUC Sufficiens, animo accensus, quod tantum re Glicam agier acturaretur. Haec enim verba sunt orationis, quam paucis ante mortem diebus an mensibus habitam , septimo Originum suarum libro inclusit. Reum defendebat Q. Fulvius Νobilior, qui et ipse ob res
in eadem provincia perperam administratas, Saepe Iaceratus in senatu a Catone fuerat.
V. Sed ipse maxime Galba, quum se damnari Videret, flexit populum et lacundia, qua ut inter illius aetatis oratores excelluit; et magis artificio concitandae misericordiae . cpium duos filios praetextatos , et silium C. Sulpicii Galli , cuius tutor erat. complexus , nihil Pro se recumre diceret, sed suos I heros . sed Propinquum suum , memoria clarissimi patris fauoralium, populo romano commentare, ac, tanquam in Procinctu test mentum faceret, sine Ictra atque tritu. lis ργulum romanum tutorem instituere eorum Orbitati. Sic mitigata concione , potentibus inimicis, et incumbenti ad perniciem eius Catoni a populo ereptus est, quum paene nullum triste suffragium habuisset . qui Paulo ante consensu omnium periturus videbatur. Ferunt, divitias ei auxilio suisse, ne damnaretur: sed ipse Cato scribit, nisi pueris et lacrymis usus e set , poenas eum daturum fuisse.
143쪽
LVIII. Galbae de hac causa orationes ires sunt editae: duae adversus Libonem, tribunum plebis, rogationemque eius; una contra L. Cornelium Cethegiam
qui et ipse in Galbam subscripserat , in qua Lusia
sanos, Prope sese castra hasentes, caesos fatetur; quod compertum haluerit, equo atque homine suo ritu immolatia , per speciem Pacis adoriri exercitum suum in animo haluisse. Infamia magistratuum , nam ab aliquot annis multi, ob provincias avare administratas, accusati fuerant, quum optimi cuiusque sermonibus traduceretur, occasioΠem legi dedit, per quam sociis ereptas sibi pecunias recuperare liceret. Tulit I. Calpurnius Piso tribunus plebis, qui, nescio an ob hoc factum, primus Firagi cognominatus est. Haec rogatio diutissime servata est ob summam utilitatem; fuerunt certe paucae leges aequiores , quando etiam bonae pleraeque ita comparatae sunt, ut nocentes puniant. non ut Iaesis opitulentur. LIX. Sub idem tempus Macedonia atque Thracia
magno rerum novarum in tu concussae sunt ex lovibus principiis. Andriscus, qui se Philippum, Persei
filium, vocabat, exinde Pseudoρhitimi nomine notior, quum in custodia Romae haberetur, clam elapsus, et in Macedoniam profugus, apud homines regio imperio assuetos, et post illud eversum perpetuis seditionibus agitatos, iacile fidem favoremque invenit. Fabulam autem huiusmodi finxerat: Ex Pellice se et
Perseo rege ortum , Iraditum educandum Cretensi cuidam esse , ut in belli casus, quod ille cum Romanis gereret , aliquod semen stimis regiae exstaret: Perseo δε- mortuo, Adramylli se educalum usque ad duodecimum
144쪽
annum aetatis, Patrem eum erae credentem , a quo educaretur , ignarum generis tuisse sui: DFecto deinda eo , quum prope ultimum finem uitae esset, delectam sigilandem originem suam, fati-que matri libellum ritum, signo Persei regis signatum , quem sibi traderet, quum ad Puberem aetatem renisset: obtestationesque ultimas adiectas, ut res in occulto ad id tempus seruaretur: μα-bescenti libellum traditum, in quo relicti sibi duo thesauri a patre scerenture tum scientem mulierem, subditi tum se esse, ueram stimem ignoranti edidisse genus; atque obtestinam, ut, Priusqtiam ad Eumenem manaret res, Perseo inimicum, excederet iis locis, ne intresceretur: eo Se exterritum, simul verantem aliquod auxilium a Demetrio, in S iam se contulisse; atque tibi primum, quis ipse Omnino esset, palam evonere auSum. LX. Aderat iuveni larina, quae Persei filium non dedeceret, si ex similitudine liberi aestimarentur. His confisus, antea quoque, sed clanculum, sollicitaverat Macedonum animos: nequo motuS eSi quisquam, sive quod fidem sabulas haberet nemo; sive Romani metuebantur. Tum autem ipso Iiberationis suae miraculo , deinde opportunitate temporum, quia belli punici gravia Romanis initia suerant, primo credulos. mox dubitantes impulit; postremo, quidquid factionibus corruptum erat, confluxit ad eum, multaequo iam urbes, tanquam servato divinitus regi parebant: ita Contracto exercitu, regium assumpsit habitum, et
in arce regni paludatus ius dixit. Inde prosectus in Τhraciam, multos ex liberis populis, quosdam etiam regulos, imperium romanum gravatos, in commilitium traxit; horumque ingentibus auxiliis validus totam Macedoniam, aut voluntate incolentium, aut armis ,
146쪽
Thessalia , quum et illam inundere armis atque occuparo Pseudophilippus vellet, per Romanorum legatos auxiliis Achaeorum defensa esti Prusias, rex Bithyniae, omniumque humillimorum vitiorum, a diicomede filio, adiuvante Attalo, rege Pergami, occisus est. Habebat alium filium , qui, pro superiore ordine dentium , enatum habuisse unum os continens dicitur. Quum legatos ad pacem inter Nicomedem et Prusiam iaciendam Romani misissent, et unus ex iis caput multis cicatricibus sparsum haboret, alter pedibus aeger esset, tertius ingonio socors haberetur; dixit Cato, eam legationem nec caput, nec Pedes, nec eor habere. In Syria , quae eo tempore ex stirpe generis Persei, regis Macedonum, inertia socordiaque similem Prusias regem habebat, iacente eo in ganea et lustris , Ammonius regnabat; per quem et amici omnes regis , et Laodice regina , et Antigonus, Demetrii filius, occisi. Masinissa, Numidiae rex, maior nonaginta annis decessit, vir insignis. Inter cetera opera iuvenilia, quae ad ultimum edidit, adeo, etiam versus in senectam , viguit, ut post sextum et octogesimum annum filium genuerit. Inter tres liberos cius, maximum natu Micipsam, Gulussam, Manastabalem, qui etiam graeeis literis eruditus erat, P. Scipio Aemilianus quum commune eis pnter regnum reliquisset, ct dividere eos arbitro Scipi a
147쪽
IO. Fn ElNSll Eul I SVIM LEM. iussisset paries administrandi regni divisi L Item Phamaeas
Illinilconi, praesecto equitum carthaginiensium, viro sorti, et euius praecipua opera Poeni utebantur, Persuasit, ut ad Romanos cum equitatu suo transiret. EX tribus legulis, qui ad Masinissam missi fuerant, Claudius Marcellus, coorta tempestate, suctibus obrutus est. Cart Sinienses Hasdrubalem, Masinissae nepotem, quem praetorem habebant, proditionis suspectum , in curia occiderunt: quae suspicio inde emanavit, quod propinquus esset Gulussae, Romanorum auxilia iuvantis. P. Scipio Aemilianus, quum aedilitatem peteret, consula populo dictus, quoniam per annos consulem fieri non licebat, cum magno certamine suffragantis plebis, et repugnantibus aliquandiu Patribus, legibus solutus, et consul creatus est. M'. Manilius aliquot urbes circumpositas Carthagini expugnavit. Pseudophilippus in Macedonia , caeso cum exercitu P. Iuventio praetore, a Q. Caecilio victus captusque est; et v apta Macedonia.
I. O . Postumio Λlbino, L. Calpurnio Pisone consulibus, tantum animorum novo Macedoniae regi accesserat, ut ad Vicinas quoque regiones extenderet
manus; magnitudinem imperii, quibus sinibus nuper Philippus ante bellum Romanum tenuisset, cupiditate
speque complexus. Ille modo mercenarius, incertae
libertatis, qui nihil ab infantia, nisi sordidum et humile, viderat, anguste sibi dominari videbatur, si
intra Macedoniae terminos potentiam coerceret: adeo nimirum amplas opes ex nullis, et ingentes ex mediocribus , non tam appetere magni animi, quam omittere moderati et sapientis est. Thessalia, proxima Macedoniae, et diu ditionis eiusdem, cum ad commoditatem invadendi, tum ad iuris speciem, omnibus aliis Graeciae regionibus visa est opportunior. In hanc transgressus, haud exiguam eius portionem in
148쪽
IN LUC. LlB. L LIVIANI fidem receperat: neque dubitabatur, quin sequutura cetera essent, ni legati Romanorum ruinae in modum praecipitanti desectioni consiliis et armis occurrissent.
II. Nam Romae, ubi certis nuntiis de progressibus Andrisci auditum, contempta eousque res, diligentiore cura tractari coepit; placuitque Senatui, legationem
misi, quae in naseente adhuc et nondum con malo malo daret veram, ut molus iste lenibus remediis, δε- Cendo meliora, vemque reniae dec lis ostendendo,
consideret. Nemo visus ad haec P. Scipione NasicameIior, n que cui ad homines blande cogendos, plus existimatiUis. et secundiae, et dexteritatis esset. Idem neque bellicae laudis inops, Si res armis eguissent, haec quoque paraturus auctoritate, recturus
Prudentia credebatur. . Scipio, simul atque Graeciam attigit, et quo in statu res Macedonum Tessalorumque forent, certis auctoribus cognovit, perscriptis his omnibus diligenter ad senatum, ipse sociorum adiis concilia, copias, quibus TheSsaliam tutaretur, contrahens. Promptissima et maxima ab Achaeis auxilia venere, qui tum adhuc plurimum inter Graecos viri-hus valebant.
ΙΙΙ. Cum his ingressus Τhessaliam, praesidia Andrisci passim exturbavit, et receptis, quae tenuerat, omnibus, ad sines usque MaCedoniae signa Promovit. Romae interea, perlatis lectisque Nasicae literis, Compertoque, maiores opinione tumultus in Macedonia esse, P. Iuventio Thalnae praetori negotium a senatu datum est, ut, primo quoque tempore COnscripto exercitu, ad liberandam Macedoniam prosis c retur. Moram neque ipsum hoc negotium pati vide-
149쪽
hatur . et Periculum erat . ne nlibi quoque turbatis
fiociorum regniS, rerum novarum exordia, nunquam
negligenda pruePotentibus, nascerentur. Apud Bi thrnos maxime Syrosque bellum , aut bello non me lior pax erat, magis ob culpam regnantium, quam ullas Externas causus, statu regnorum vacillante. Bithyniam adhuc minime laudato regimine Prusias oblinebat. Multa eum vitia corporis morumque dehonestabant, illiberalis lacies, statura enormiter brevis, membra muliebri cultu indecora: nam pudendo lux dios noctesque Continuans, animumque et corpus si Cesseminaverat, ut nec ad pericula bellorumquidquam ei constantiae, neque ad serendos labores roboris snperesset. Venationis tamen studiosus, unde et nomen Cynego fuit, sic quoque insuavis popularibus, quum voluptatem virtuti simillimam per luxuriam et sumptus ignavia sua mollitiequo in maret. IV. Tales autem reges nulla serme gens aequo animo patitur: Bithyni ceteris etiam minus, durum genus, et remisso imperio haudquaquam tractatu facile. Sedes in libidines praeceps, omni genere foeditatis Corpus commaculabat. Summa inter haee bonarum artium imperitia, neque sapientia studiis ullus apud ipsum honos, neque sermonum eiusmodi patientia alit intellectus erat. Quapropter quotidie in peius mutatus, omniumque, etiam humillimorum, vitiorum infamia obrutus, in tanto iam suorum odio et contemptu esse Coeperat, ut, Parva ocCasione oblata, non ad regnum ei modo, sed otium ad vitam eripiendum concrimiretur. Filium hahebat Nicomedem, gratum vulgo . vel ideo , quia mali regis filius, ipse nondum imperaverat. Prusiae crudelitatem nam et
150쪽
hoc inter cetera vitio laborabat ea quoque stimulabat cura, ne Bithyni novum imperium, moresque filii nondum cognitos experiri, quam saevi luxuriosique senis immedicabilem pravitatem diutius tolerare, mallent. Accedebat et studium consulendi alterius uxoris liberis, quorum aetati Nicomedes, firma ipse iuventa, gravis imminebat. V. Igitur, quamquam pridem , ut ab oculis hominum amoveret iuvenem, in urbem Romam eum miserat, ne sic quidem tranquillo erat animo, maxime quum ibi quoque valere eum gratia et amicitiis principum intellexisset. Itaque varie veraans animo, utrum ex vita filii potius, an ex morte, fructum perciperet erat enim ad callida consilia minime hebes), Menam quendam ex amicis Romam mittit, datis ad Nicomedem mandatis, ut ipse Mi Menas, tanqua in legati patris, adito senatu, remali Pecuniam postularent . quae ei Postremae pacis legi s Attalo debebaIur. Id si esset essectum, parci filio iubebat; sin vero nil obtinuisset, ne dubitaret eum Romae interficere: hunc in usum, et quo minore periculo sucinus perageret, cercuros aliquot Menae, militosque ad millia duo attribuit. Missus et ab Attalo est Andronicus, eoque docente, minorem imperiam esse Pecuniam Prusiae, quam Osct ex agro Pergameno rapuisset, nihil esse remium mSenatus censuit.
M. Menas. quum acceptum Romanis Nicomedem de medio tollere Periculosum esset, neque tulius ad regem, mandato eius posthabito, reverti, per aliquot dies incertus consilii in Urbe substitit. Subodoratus causam Nicomedes, colloquium expetivit hominis, id