장음표시 사용
271쪽
temperare non potuit; non eo maxime offensus, quod omnino successor sibi, sed quod Pompeius mitteretur, quocum Simultates exercebat. Ne igitur illi suis laboribus quaesitum obtingeret praemium, modis omnibus
exercitum imminuere studuit, missiones et Comme
ius petentibus promiscue dando; horrea, remotis . custodiis , ad rapinam relinquendo: eo etiam Prose-Ctus , ut sagittas Cretensium fractas in amnem abiici iusserit; elephantis ciburia dari vetuerit; qua indignatione non solum inimico laudem victoriae, sed populo romano fructum , sibique meritum ceteris factis triumphum eripuit. Res enim eas gesserat, ut non minus hac expeditione Celtiberici, quam priore Macedonici cognomen meruisse videatur. Adeo nimbrum plures aliis, quam sibi, bene imperant; faciliorquendVersus armatos exercitus, quam vitiOSOs animi motuS. Contentio est.
XXXV. Atqui ut hunc ereptum imperium ad moram rebus iniiciendam sollicitavit; ita prorogatum in altera Hispania Fabio Serviliano stimulos addebat prosequendi alacriter belli. Quippe ex Cuneis exercitu moto, Viriathum, quia se non offerebat, in sua Lu- Silania quaerere instituit. Per viam dimicandum ipsi cum latronum ducibus Curio et Apuleio fuit; qui, opportunis locis insidiati praetervehentia impedimenta
abstraxerunt. occisus tamen in proelio est Curius; Praeda quoque paulo post a Serviliano recuperata. Venerunt etiam in potestatem urbes multae , quae praesidiis infossae Viriathi fuerant: quarum ΕScadia, et Gemella, et Obulcula suere. Hae pro meritis Sing Iarum diversimode tractatae; aliis venia data, quaedam
272쪽
IN LOC. Lin. Lul LIvIANI direptae sunt. Ex captivis etiam ad quingentos suinplicio capitis assecti: novem millia quingentos proconsul sub corona vendidit. XXXVIII. In Vrbe interea P. Scaevola tribunus
plebis de iudicio L. Hostilii Tubuli ad populum tulit,
qui ProXimo anno praetor quaestionem de sicariis exercuerat , homo pudoris ita profligati, ut palam et
aperte pecuniam ob rem iudicandam cepisse diceretur: RCcepta rogatione, senatus quaestionem Cn.. Servilio Caepioni consuli mandavit: qua re intellecta, reus , quum manifestissimo crimine teneretur, non EXSPE-ctato iudicio, disparuit. Interesse tamen publici exempli visum, ne homo ex omni memoria sceleratissimus et audacissimus, tam levi poena defungeretur. Itaque revocari ab exsilio ad causam dicendam placuit. Sed ille, qui nullum alium eventum Sperare poterat, ,
quam ut in Carcere necaretur, Veneno epoto necem
Properavit. XXXIX. Sub haec tempora, ne tantummodo armis Praestare Ceteras gentes Romani crederentur, ingenio tardiores, quum alia se studia erexere, tum etiam historia scribi accuratius coepit: hactenus enim qui ei admoverant manum, breviter exPOSuisse res Contenti, annalibus similiMa scripserant. Neque tamen adhuc Iatini sermonis ea copia et venustas ESSE
putabatur, ut eiusmodi operibus dignitate et gratia responderet: multique res romanas Graecorum lingua tradiderunt; ab illis maiestatem, ab hac decorem
g. 38. V. C. st .; A. C. Iέ t. - Cie. de Nat. Deor. III. 3o; idem de Fin. II. as; idem pro M. S uto. - Aseon. median. in Scaur. I. 39. Cie. de Orat. II. Ia. - Iustin. Praes. - Liv. Epit. - Athen. lib. VI. Cic. ad Attic. I, 3s. - Plutarcii. tu Lucullo.
273쪽
27O IO. FREINSH. SVPPL. IN LOC. LIB. LIII LIVIAM magis petendum arbitrati: quos inter tum C. Iulius senator fuit, quum etiam A. Postumius idem tentaret; quos deinde P. Rutilius, L. Lucullus, et alii plerique sunt imitati.
274쪽
Q. Pompeius consul in Hispania Termestinos subegit: cum eisdem et Numantinis paeem ab iafirmitato iaciti Lustrum censori-hus conditum esti Censa civium capita trecenta viginti oeto millia trecenta quadraginta duo. Quum Macedonum legati conquestum de D. Iunio Silano praetore venissent, quod ae-eeptis pecuniis provinciam spoliasset, et senatus de querelis eorum vellet cognoscere, T. Manlius Torquatus, pater Silani, petiit, impetravitque, ut sibi cognitio mandaretur: et, domi causa cognita, filium condemnavit, abdicavitque; ac ne su neri quidem eius quum suspendio vitam finisset intersuit; sedeasque domi potestatem consultantibus ex instituto fecit. Q. Fabius proconsul rebus in Hispania prospere gestis labem imposuit, pace cum Viriatho aequis conditionibus lacta. Viriathus a proditoribus, eonsilio Servilii Caepionis, interfectus est, et ab exercitu suo multum comploratus, ac nobiliter a pultus; vir duxque magnus, et per quatuordecim annos, quibus cum Romanis bellum gessit, frequentius superior.
I. In Hispania quum grave molestumque romanae civitati per aliquot annos bellum fuisset, intolerabilior pax excepit. Nam et Arvacci prius ab instituendo laedere rosilierunt; et Postea Pacem, geminis
275쪽
cum hostibus pactam, neutrubi ratam senatus esse voluit. Q. Pompeius consul, quum primo vere inprovinciam venisset, exercitum accepit genere numeroque cuilibet bello parem. Triginta millia peditum erant, equitum duo, sub aliquot imperatoribus, et novissime sub Q. Macedonico praestantissimo , ad omnia armorum munia diligentissime exercitata iu
H. Neque tamen perinde fortuna belli se dedit.
Quum enim principio magna spes pacis et victoriae fuisset, parvo momento Sora Omnia retroegit. Territi tanto belli apparatu Arvacci, legatis ad consulem missis, eas in conditiones foedus impetraVerant, ut certa die utramque urbem, Termestinam, Numantinamque, in fidem populi romani dederent: obsides trecentos, saga nouem millia, coria tria millia , equos bellatores octingentos, arma omnia traderent: haec ubi jecissent, socii ac amici haberentur. Quum dies venisset, cetera quidem prompte alacriterque sunt factitata: ubi ad arma tradenda ventum , inter homines bellicosos virilis Demitus oriri, animique a turpitudine praesenti ad pristinae libertatis decus , pudore accendi. Igitur sese mutuo respicientes interrogabant, idne jacinoris subire piri possent, ut arma uisis detrahi Patiantur e neque 1 irorum modo hi questus erant: pueri quoque ac mulieres negabant, sibi Pro Patribus aut maritia juturos, qui tantiam decoris adisissent. Itaque Consensuretctntis armis, ritam Potius, quam haec , Omissuros
ΠΙ. Consul, his cognitis , castra iuxta Numantiam nit. Eu in obsidione, quum per absentiam consulis,
. Appian. IIi p. a. Diodor. apud Fulv. Vrs. - Flor. Il. 18.
276쪽
IN LOC. Mn. Du Llvs Arui et' 3 equites in aute transcurrentes excepti ab hostilius essent, in planitie quadam instruit aciem, de summa rerum dimicaturus. Descenderunt eodem et Numam tini: at, quum iniquior pugnae sutura conditio vid retur nam de millibus virorum decem , quot initio belli Numantia armaverat, magnam Partem tot Ce tamina absumpserant), paulatim Se Subducentes, sine detrimento intra munimenta rofugerunt. Pompeius, difficultate Iocorum et quotidianis velitationibus Ω-tigatus , quum a multo Paucioribus carpi suas copias nullo operae pretio videret, Termantiam suciliorem oppugnantibus fore ratus , eo transduxit exercitum.
Sed et ibi neque mollior hostis, neque faventior sortuna inventa, eodem dis tribus incommodis acceptis: nam et pugna amissi milites septingenti fuerant; et tribunus militum, qui commeatum in castra advehebat, repulsus ;.ot quum ira ac cupiditate ultionis servidius institisset, protrusis ad praecipitia loca R manorum ordinibus, multi pedites equitesque cum ipsis equis, per praecipitia devoluti, Perierunt. Tenebrae intervenientes magis periculum, quam periculi
opinionem distulere: totaque nox in armis exacta est. IV. Neque secus, atque Coniecerant, cum luce simul hostes assuere: is quoque dies totus certando Eonsumptus, et neutro inclinante victoria, proelium nox diremit. Acrior tamen, ut in angustiore numero,
damni sensus Termestinis suit: quo prope ultimam desperationem ad oti sunt. Inde Pompeius ad parvum oppidum Maliam movit. Sed Malienses, occiso praesidio Numantinorum , Iocum Ρompeio tradiderunt. Ille, armis obsidibusque acceptis, in Sedetaniam per-
3. 3. Appian. - Veli. II , i. - Liv. Epit. I. 4. Liv. Epit. - Λppiau. - Sirati. lib. III. valesium. a
277쪽
rexit, ut eam regionem ab incursionibus Tangini euiusdam, Iatronum ducis, liberaret. Ibi felix expeditio fuit: multi latrones occisi, multi capti. Sed tanta fuit hominum seritas , ut servitutem nemo ferret: alii semetipsos , usitato gentibus iIlis facinore , alii empi res occiderent; quidam, dum trasportantur, navibus Perforatis , Seque, et ceteros Profundo mergerent. At Pompeius urbem , quam Lanci vocant, haud procul Maliacis, quum obsidere esset aggreSSus, Numam lini vicinis auxilium iuvenes quadringentos noctu submiserunt. Hos illi primum servatores suos appeIIantes, donisquo prosequentes, summa laetitia exce-Pere: Paucos post diea, quum vehementius instaret hostis, de exitu rei dubitare coeperunt, missisque Iegatis , urbem dedituros dicere, corporibus fulvis. V. Negabat consul, ullam deditionis, nisi traditis Prius Numantinis, conditionem esse. Quod quum inhumanum factu et foedum ad famam videretur, omnia potius experiri, quam bene de se meritos ad exitium dedere, decreverunt. Mox ubi spes omnis
salutis quotidie magis magisque decedebat, inqua
oculis extrema omnia erant, legatos ad consulem secreto mittunt, aliorum Potiua exitio , quam Suo, Se
ruati illius satisfacturos esse, nuntiantes. Non sesellit perfidia sociorum Numantinos: qui, priusquam occiderentur, vindicta se satiaturi, noctu impressionem in Lancienses faciunt, magnumque eorum numerum
occidunt. Concurritur et ab oppidanis ad opprimendos hospites; magnoque cum Clamore certamen atron conseritur. Consul, Causae non ignarus, inter eum tumultum scalas anticari moenibus, iubet; transce
sisque iis, oppido potitur: cives ad unum omnes intorsicit: Numantinis, qui ad ducentos Supererant,
eundi ad suos facit polcstatum; sive virtutis indi
278쪽
gue Ciruumventae sortem misertus, sive ut invictam
armis civitatem , ad roinani imperii patientiam, Ien talis exemplo sollicitaret. I. Eo tempore P. Africanus et L. Achaicus varia. et inter ipsos ratione, et apud ceteros fama, censuram exercebant. Erat enim Par hoc censorum, Plane diversis inter se moribus: quum alter intentus, et rigidus ossicii exactor, nullius rei cuiquam gratiam saceret; sed multorum ex senatu, multorum ex equestri ordine, de plebe autem longe plurimorum vitas exacta diligentia expenderet: Mummius contra nequo ipse notaret quemquam, et notatos a colIega, quos posset, ignominiae eximeret. Vnde parum concors ea censura fuit: et Scipio, quum Herculis aedem do- dicaret, non vocato ad epulum collega, sermonibus hominum est reprehensus. Ita nullius aut virtus tanta, aut dignitas est, quin iudiciis etiam Ionge ins viorum sit obnoxius ; vulgoque homines otiam de suis
VII. At Scipio ingenii pariter animique non egens, partim Aeetiis discutiebat notandorum querelas, Partim severis vocibus retundebat. Neque ae tanto viro etiam leviora referri indignum aut inutile Polybius iudicat; quia et optimorum artificum, licet minutiora , signa admiramur. Igitur quum tribu moveret quendam qui, sub patre Paulo ordines ducens, pro
Ilo non interfuerat, interrogaretque ille, ciar notaretur , quicustodiae causa remansisset in castris8 respondit : Non amo nimirem diligentes. Equum ademit ado- Iescenti , qui in obsidione Carthaginis, lauto conub
279쪽
vio diripiendam, sub figura et nomine urbis, Pince tum Proposuerat; quaerentique Causam , Quia, inquit, me Prior Carthaginem diripuisti. ΙΙΙ. Idem in equitum censu C. Licinium sacerdotem videns accedere, clara voce testatus est, se scire, periurium a sacerdote factum: seque teste usurum esse, quisquis eo nomine sacerdotem esset accusaturus.
Quum autem Omnes tacerent, Tradus equum, inquit, C. Licini: non enim Possum idem et accusatoris i terericem, et iudicis. Ceterum censu perfecto , lustrum eondidere censores. Id septimum atque quinquagesimum fuit. Censa sunt civium romanorum caΡita trerenta viginti octo millia, trecenta quadraginta duo. Inter condendum lustrum, quum ex publicis tabulis scriba solemne precationis carmen Censoribus praeiret, quo dii immortales, ut res poρuli romani meliores a lioresquefacerent, rogabantur: ibi Scipio, Satis, inquit, bonas ac magnae sunt: itaque Precor, ut eodem in statu Aemetuo sement. Atquo protinus ad hanc formulam emendavi in tabulis carmen iussit: neque posteri muta eTe. IX. Censurae publicae non minus severe Patriam potestatem exercitam nam et temporibus haec Coniuncta suere subiiciam. Macedonum legati de D. Iunio Silano querebantur, quod, q-m Praetorio in eris Macedoniam obtineret, pecuniis ac Ptis pro nCiam voliasset. Eam cognitionem quum suscipere SenatuS vellet, T. Manlius Torquatus, Silani pater , impetr vit, ne quid eo in negotio constitueretur, Priusquam ipse causam cognovisset. Id viro summae dignitatis ,
omnisque publici ac privati iuris peritissimo, lubente
280쪽
concessum. Itaquo domi suae, cognitione instituta, audivit nccusatores, audivit defensiones rei; testes utrinque productos diligentissime examinavit. Id quum triduo continuo secisset. tertio die Pronuntiavit. reum iecisse uideri, et in conspectum suum venire vetuit. Non tulit ignominiae dolorem iuvenis, suspendioque sinivit vitam: adeo nulla commiseratione Parentis, ut neque saneri interesset, et da iure consulentibus domi sedens, ut solebat, responderet.
X. At in ulteriore Hispania Q. Fabius Servilianus Bacciam urbem, obsidione Viriathi liberatam, in deditionem accepit. Accessere multa castella, et quidam Praedonum ductor Connobas: qui quum eius potestati se permisisset, huic soli pepercit proconsul; sed eorum, qui cum illo suerant erant autem magnam
Partem transfugae, qui ex praesidiis romanis ad Iatrones se receperant dextras amputavit. Id vero , licet adversus tale genus hominum nihil nimium aut atrox habetur, tamen quia non tam bello capti, quam in sidem dediti fuerant, crudelius, quam Pro man suetudine aut populi romani, aut ipsius imperatoris visum. Inde Erisanem ductus exercitus: eaque urbs, quum portas Venientibus clausisset, operibus est cir
XI. Quae, dum sunt, Viri assius, qui per noctem
in oppidum ignorantibus Romanis venerat, cum Iuce erumpit; eos, qui in opero erant . proiectis dolabris et ligonibus sugam inire cogit, ceterum quoque exer citum subsidio suis venientem profligat. Ventum plane ad ea loca erat, unde dissicilis exercitui receptus