장음표시 사용
281쪽
o. FnLIX'HEMI SUPPLEM. a -κesset; quod fortunae munus Viriathus, ut erat suturi non improvidus aestimator, non victoriae, magis ad incendendum bellum , quam finiendum valiturae, sed Perpetuae pacis occasionem iacere maluit. Convenit, in Pax amicitiaque Populo romano, ac Viriatho Lusi a-niaque esset: utrique, quibus in Praesentia Hus, iisdem in posterum Possiderent. Id laedus , quamquam parum honestum nomini romano, rerumque hactenus a Serviliano gestarum macula turpis haberetur, a populo tamen taedio diuturni belli acceptum est. In eo statu res Hispaniae erant, quum C. Laelius Sapiens , Q. Servilius Caepio consulatum inivere. XII. Prodigii Ioco tum acceptum, quod Siciliae mons Aetna copiosum ignem evomuerat; idque postquam maioribus hostiis quadraginta Procuratum est, alteri consulum ulterior Hispania provincia decreta: Q. Pompeio prorogatum in citeriore imperium est:
datumque senatoribus quibusdam negotium, ut novum exercitum ex tironibus conscriptum ad eum adducerent , quo proconsul ad id bellum, unaque consultoribus iis, qui adduxissent, uteretur. Postquam in provinciam Caepio venit nam huic ulterior Hispania evenerat , literas ad senatum de foedere, quod frater eius Q. Fabius cum Viriatho icerat, dedit: Indignum id maiestate principis populi rideri. Perimissum , ut quantum dissimulanter facere posset, Viriatho noceret. Vt vero rationem iliam nullam esse consul rescripsit, quae tantumdem in diae, quam si palam foedus rumperetur, mutio minus commodorum, esset alitura ; continuis eius literis expugnati Patres pacem irritam rideri decrcuerunt, hostes aperto bel Ioprosequendi potestate consuli facta.
282쪽
XIII. Hoe decretum ubi in provinciam Periatum, Iaetus successu consiliorum Caepio Consestim adversus Viriathum ducit. Αrsae is tum erat, sicut non Plane securus , ut in sida pace, ita neque satis instructus ad pericula subito resurgentis belli. Optimum ex praesentibus visum, ut Arsa cito agmine se Proriperet, omnia, qua ineedebat, Vastans, quo minor hosti copia sequendi foret. Consul, urbe recepta, Contentis itineribus ad opprimendum Viriathum sustinans , tandem in Carpetanorum finibus tam attigit. Viriatho non ita vires suae Placebant, ut fortunam proelii tentare cuperet; neque videbatur hoste tam propinquo diseedere citra summum periculum P Sse. Quare ad suas artes convctrsus, in tumulo quodam Velocissimos suorum tanquam pugnaturus instruxit rhoc agmen reliquos per sinuosam vallem se subducentes texit, ne ab Romanis fraus animadverteretur. XIV. Mox quum eos iam satis itineris praecepisse crederet, ipse palam effuso cursu discessit; certus pernicitate equorum sibi tutam ab hoste quantumvis propinquo fugam fore. Sequuti sunt Romani: sed
celeritatem Lusitanorum adeo aequare non Poterant,
ut ne quidem, qua illi via profugissent, deprehendere ullo indicio possent. Consul in Vectones et Gallaecos effudit iram, lateque populatus agros, Viriatho spem auxiliorum ex istis gentibus abstulit. Qui ubi gravius in dies bellum fieri videt, multosque sociorum
alios vi, alios sponte a partibus suis deficere, interesse arbitratus, integer, an victus, Pacem Peteret, Rnte quam signa conferrent, ad conditiones respicere coe
283쪽
Pit, missis , qui, quando prius foedus displicuisset,
quid addi demive consul vellet, quaerorent. XV. Eorum talis ovatio fuit: ta Quartusdecimus iam n annus agitur belli, quod vobiscum gerimus. Nec
is memorare Clades opus est, ne Vel acceptas Com-υ memorando, dolorem nostrum augeamus; vel illa- M tas, animos eorum EXaCerbemus, quibus quum ma-ra xime placatis propitiisque opus est: pacis enimΡeis tendae causa adsumus, quam ita desideramus, ut, is excepto libertate, nihil habituri videamur antiquius. - Ιdcirco cum his mandatis principes nostri nos mis is runt, ut nihil eorum, quaesieri possent, re uSaremus.. Sperabant autem, aeguiores ideo conditiones fore, is quod rebus nostris integris, et si verum audire is vultis, iam amici sociique Vestri, pacem quaerimus. Anno superiore laedus cum fratre tuo pepigimus,ra Q. Servili, ratumque id populus romanus habuit. M Cur post illud iterum in arma suerit itum, quam-n Pinin nesciamus, quaerere nolumus, ne cum ΡΟ-
is tentioribus litigare velle videamur. XVI. et Si tamen prioribus conditionibus adiectum is aliquid demptumve cupitis, non resistimus , dum n toleranda viris imperentur. Quid opus est bello ,
D si praecipere alteris, quod volunt, licet, alteris nulis lius rei maior, quam imperata iaciundi, cura est 2D Non enim, ut gentem nostram exscindatis, ideo is bellum a vobis susceptum crediderim: absit. abestque is haec a vobis, etiam apud seras gentes damnata inhu-n manitas. Vos autem nihil tam imputare diis immoris talibus audio, quam quod favorem illorum iustis is tantummodo piisque bellis suscipiendis mereamini; D neque adversus homines alia ulla re inagis gloriari, a quam quod motu cndi rebellibus. iidemque suppli-ra cibus mi is estis: aiuntque , vobis haud pauciores
284쪽
ω Populos nequitatis vestrae mansuetudine inductos: a quam armis coactos obedire. Quo in numero si γο Lusitanos etiam habere visum erit, operam dabi-υ mus ut vestra lenitate nequaquam indigni habea-
XVII. Ad ea Sohvilius de consilii sententia haeora forme respondit: re Νon est nova haec, quam nungra attulistis, oratio, Lusitani. Olim iam et postulatis a pacem , qtiasi belli laederet ; et bellum geritis , η quasi meniteret quietis. Toties imperatores nostri M icerunt cum orantibus foedus: nec unquam satis is certa pactorum apud vos sides suit. Sed priora mi, a tantur: nec cum fratre meo foedus initum memorari a attinet, quod senatus irritum esse censuit. Neque N ego ut ea de re disceptarem vobiscum, sed ut vira armisque ad satisfaciendum de iniuriis cogerem, is in provinciam veni. Quapropter in veteri pertinaciari manentes omni clade belli persequi certum est, is nec ante finem imponere labori, quam dignam ro- is muni nominis maiestate ultionem a vobis exegerim XVIII. u Quod si vero consiliorum poenitet, se is straque vos obniti decroto deorum, qui penes m-
is manos imperium terrarum gentiumque esse volue-υ runt, agnoscitis; non ita sum sanguinis vestri cu-
η pidus, ut in amicitiam vos recipere nolim, dum ιυ imperata prompte faciatis. Sed quia multas hisis annis civitates a societate nostra Viriathias abstra-ra xit, illarumque principes, quorum proditione Patrata res est, secum in honore habet, illos anteis omnia dedi necessum est. Haec erit sponsio pacis, is quae deinde vobis haud gravate, nec malis condiis tionibus dabitur. Quamquam enim capta egregia a urbe, vastatis aliquot populis, Vectonumque et D Gallaecorum sic accisis viribus, ut non sint tam cito
285쪽
is reparaturi, quantum vobis decesserit non sim n si scius, non sin amabo victoriam, ut odisse videar. Ρacem. Quod si vero parcere illis potius, quorum is deditio poscitur , quam vobis ipsis voletis, ad meis venire legatos Postea veto: parate vos ad bellum, is sortem, quam armorum sortuna dederit, habituri. XIX. Viriathus, quum ante omnia principes civi latum, qui a Romanis ad ipsum defecissent, Postulari videret, partem eorum, inter quos et socerum suum, proprii agminis ductorem, interfecit, alios consuli tradidit; quorum omnium RinΡutatae manus sunt: nec Per ipsum stabat, quo minus soIida Pax conveniret, nisi quod arma Petebantur: haec tradere neque ipse . neque qui Cum eo erant, Sustinuere. Ita renovato bello, quum vicina inter se castra haberent, cti consul omni conatu bellum finire contenderet, minus aliquanto hostem , quam se suosque , satig
hat. Vnde primum indignatio et odium Consulis, mox etiam periculosa ipsi seditio in castris exstitit. Dum
et superbo imperio ceterum exercitum, duriore equites habebat. XX. Vnde, quum noctu muItorum saepe conviciis proscinderetur, neque deprehendere certos auctores posset, iratus univerais, quod ex eo utique corpore contumeIiosos istos esse autumabat, praecepit aliquando , ut duar m legionum equites erant omnino sexcenti transmisso, qui Castra praeterfluebat, amne, ad montes Viriacto insessos, cum solis agasonibus I gnatum pro laceremur. Quum res manifestissimi periculi videretur, Iegati tribunique Caepionem oravere,
ut ne tantum numerum honestissimorum cistum m pemniciem certam milleret. Inter haec equites, qui pauli
286쪽
IN LGC. LIB. I. IV Livi AN 283 Per responsum tonsulis exspectaverant, Postquam obstinatum audivere, ni ipsi rogarent, mortem levius supplicium rati, ut imperatum fuerat, ad montes contenderunt. Ivit una sociorum equitatus, aliique voluntarii, clamitantes, indignum esse, si tot sissimi riri tanto in dis rimine destiluontur. XXI. Ita validior essecta manus, quam aut Iazessere auderet hostis, aut obterere sicile posset: caesique lignorum fasces reserebantur. Inter redeundum, quum surentes ira plerique consulis iniquum imperium conviciis et querelis traducerent, Exorta Vox a Pamcis, statim excepta Probataquis est communiter, diagnum esse lignis sic Petilis uri, qu. talia imperasset. Igitur protinus ad tentorium consuIis itur: strues I ignorum cum tumultu et minis circumponuntur e et nisi ardentibus vindicta cupiditate animis velox fuga tutaeque Iatebrae destinatam victimam eripui sent , a suis militibus, suis in castris, Tomanus imp rator, inaudito temporibus omnibus exempIo, suisset
XXV. Id periculum, et quod Viriathus aliter vinei
non posse videbatur, animum aperuit ignobili consilio , ut quosdam amicorum Viriathi pecunia et spe impunitatis ad ducem per insidias tollendum corrum peret. Audacem quendam et Ditalconem, eumque his Ninurum missitare ad consulem Viriathus soIebat, de conditionibus pacis acturos: ii hoc modo destinatum scelus perfecere. Parcissimus somni Viriathus, laboribus aut curis diurnum pariter nocturnumque tempus extrahebat: Herumque, ubi soporem extorsisset lassitudo, cubabat armatus, ut, simul evigilas-
287쪽
Set. ngenitis, quae so osserrent, rebus nulla mora inliceretur: nihil igitur vetabat, quin amicis etiam ad quiescentem aditus esset. IIac occasione proditores risi, quum per causam subiti negotii tentorium eius intravissent, dormientem in armis, iugulo, quod solum patebat, hausto, interficiunt: egressique nemine sentiente, quod sine voce aut strepitu caedem vulnus opportunum peregerat, ad Caepionem transfugiunt,
exposito sacto praemium navatae operae POStulantes. Caepio concessis, Mae hactenus obtinuisSent, de cetera senatus arbitriiam rase oportere, respondit: imp ratorem enim a militibus suis inrerses, Romanis nunquam Placuisse.
XXIII. Hie sitis Viriathi fuit: cuius interitum quum
numero et fido praecellentes auctores consilio Caepionis adscripserint, alios sequi uolui, qui sequentis anni consuli Popillio iacti huius ambiguam laudem
transcripserunt. At in exercitu Viriathi, quum multa iam Ince nondum dux conspiceretur, primo rem insolitam omnes admirari, mox cognita causa gemitu luctuque complere castra, nunc illius dolere vicem, nunc miserari suam, quibus in tali periculo tantus invidia deorum ablatus imperator esset. Augebat dolorem nova rabies, quod auctores iacinoris frustra requirentibus, ne ultionis quidem relictum solatium erat. Quod unum poterant, Cadaver interempti, pretiosissimo cum cultu sublimi rogo impositum, multis super hoc caesis victimis, CombuSSerunt. XXIV. Indo possitum cohortes equitumque alae, barbaro more laudes desuncti celebrantes, circa bustum decurrebant nec ante discessum est, quam ignis prorsus exstingueretur. Magni sco deinde tu-
S. 23. Liv. Epit. - Diodor. apud Vales. - Appian.
288쪽
mulo cineribus reconditis, ducenta gladiatorum Paria dedecunt, eximiam viri virtutem eniso studio honorantes. Fuit enim haud dubie sicut in certando sortissimo militi, sic in providendo sagacissimo cuique imperatori comparandus: quodque bonis etiam ducibus haud perpetuum est, toto imperii sui tempore
benevolentia omnium militum, et amore singulari usus est: quem moderatione beneficiisque provocabat, virili praedae Parte contentus, quum SemPer exercitus ipse ampliorem capere iuberet; atque hinc etiam multa praemiis meritorum aut necessitatibus inopum decerpens. Praeter haec cibi vinique parcimonia viro incredibilis sucrat: neque plus aut Somno. aut cuiquam generi voluptatum, indulgebat. Quantus autem ille vir suerit, ex ipsis rerum argumentist Promptum est colligere. Nam continuis contra Bomanos quatuordecim annorum bellis, quorum um-plius decem totius serme Lusitaniae imperatorem egit,
non modo concordes inter se et adversus ducem copias continuit; sed etiam ab hostibus propemodum
invictas praestitit: consilio conatuque, et tantum non successu , Hispaniae Contra romanam potentiam assertor; votique suturiis compos, si paulo infirmiores hostes . st firmiores amicos habuisset. XXV. Magnitudinem illius illustrarunt etiam sequentia , quoniam orbata incomparabili ductore Iu-
si tana res e vestigio est pessumdata: quum enim ab exercita Taulanus quidam creatus imperator, ad Saguntum ΟΡΡugnandam se contulisset, ropulsus inde mox circa Baetin fluvium, dum transire amnem cin
289쪽
286 O. Fit Ν'lILuli SVPPl. ΕΗ.nutrir. a Cnopione superveniente in tantum defatiga. us est, ut seque et exercitum, quibus victori placeret conditionibus, dedere cogeretur. IIumaniterissus est Caepio deditis, exarmatosque, ne iterum ad latrocinia per inopiam prolaberentur, in agro satis amplo, et commoda ad habitandum urbe, collocavit.
Hunc exitum Viriathici belli formidabiles diu motus
habuere. Quorum ut finis gratissimus senatu popuI que erat, ita, qua perventum ad iIlum fuerat, via displicebat: neque triumphum ex Eo bello decernere senatus voluit; cuius victoria, quod empta suisset, magis erubescendum Populo romano, quam gloriandum, iudicabat. XXVI. Erat omnino eursus ille temporum, quo nihil ex Hispania satis gratum accideret civitati: neque bellum ex commodo reipublieae erat, neque Pax ex dignitate: iam etiam victoriae ipsius taedebat. Auxit indignationem hominum de Q. Pompeio sequior suma, qui, Lanciensium urbe diruta, iterum Numantiam assedit, et temere susceptum consilium de fluvio, qui numantinum agrum rigat, in messem eorum immittendo, quo fame domari civitas posset, post maximas dissicultates postremo quidem exsequutus est, sed nullo neque suo commodo, neque hostium detrimento; quum ipse interim erebra et acerba Paleretur. Quippe Numantini militibus in opere occupatis saepe se inserebant tacito agmine, quo nec opinantes impensius turbarent; exibantque tam valida ab oppido manus, ut etiam qui a castris Pomanis auxiliatum suis venerant, repellerentur: quod quum saepius accidisset, Vix quisquam munimentis audebat excedere. Praeterea frumentationes essiciebant peri-
290쪽
culi plenas; multique per eam causum Castris egressi. cum tribuno militum Oppio, sunt ab hoste interfecti; iterumque alia ab parte, eorum, qui lassum duc hant , subito hostium incursu quadringenti, atque inter hos praesectus, oppressi. XXVII. Dum ista maxime geruntur, adsuerunt a senatu delecti, cum exercitu tironum, ut, quae Sextum iam annum sub signis suerant, legiones deduc rentur. Consul, quamquam novo militi confidere minime poterat, tamen eluendae ignominiae cupidus,
simul ut ad labores belli exercitum duraret, hiemem sub tentoriis agere instituit. Ibi per frigus hibernum,
quum parum assueta illis aquis caeloque corpora sub dio agerent, morbo tentata sunt castra, et Pars aliqua militum ventris torminibus interiit. Μaior mox ab hoste clades suit, nunquam segnibus ad struendas insidias Numantinis. Noverant, ad convehendum in Castra frumentum multas cohortes exivisse: igitur non Ionge a castris manu valida occultata, quidam propius suggressi, Velitari cum Stationibus coepere: donec Romani, hostium infestum non serentes, COnsertim munimentis Prorurrunt.
XXVIII. Ibi eonsurgentibus insidiis circumventi
Plurimos militum, et quosdam egregi S clarosque viros amisere: neque hic stetit damnum; sed etiam commeatum advehentibus obViam profecti hostos. Inagnam eorum Partem occiderunt. His incommodis
depiusus instituto Pompeius, reliquam hiemem sub tectis agere decrevit, distributis per oppida cohortibus, Curaque Praediorum inter legatos, qui Roma venerunt, divisa. Quod autem ob rem male gestam