장음표시 사용
321쪽
ID. FRE. ΝSu Euia S 'PPLEU. sexaginis eorum millis suisse invessio. Non erat paeaperto robore Buutus, nisi auxilium viribus ab astutia doloque petivisset. H. In ulteriore Hispania res gerebatur; Estque dumetis silvavumque ac callium anfractibus opportuna ad struenda celandaque belli surta regio: et ille M Tonem oppidum communiverat, ad aestuaria Tagi situm; inde, dispositis in utraque ripa castellis, navigatione libera, et subvectione necesSariorum tutus.
Iocum insidiis quaeritabat. In quas haud dissiculine praecipitati barbari, suopte ingenio seroces , et multiiudinis fidue a incauti, tantam cladem aeceperunt, ut quinquaginta millibus occisis, sex captis, de tanto
numero minimis manus incolumis ad lares suos re
VII. Post hanc cIadem tota sere Lusitania dediti
nem fecit: quo maius mirum est, unius urbis incolas animorum ferociam exuere ne dum potuisse. Cinnbnienses enim, quum pecuniam Brutus imperasset Iegatis eius respondere sunt ausi ferrum sibi ad Iu--λ- ubertatem suam, non aurum ad emendiam, relictum a maioribus esse. Ceterum inutilis sine viribus contumacia est: nec ambigitur, quin ad pacandos universae Hispaniae Populos tantae pugnae victoria va-Iere potuisset, ni mala a M. Aemilio gesta respublica sub idem tempus in Vaccaeis foret. Is , neglecto senatus mandato, quo abstinererim innocentatas, iubebatur, in obsidione Ρallantiae, machinisque compingendis, et frumento convehendo totus erati Vaccaei Contra nihil inausum relinquebant, quo insensi et importuni hostis conatis et consilia frangerent: tamen a neutra parte pugnandi copia
322쪽
fiebat; tantum per occasiones levibus proeliis certa-hatur, captabanturque nocendi tempora, Contra Dumentatores maxime dispositis insidiis : suissetque aliquando magnum detrimentum acceptum nam palam eircumventi Romani erant , ni Flaccus, qui eam manum ducebat, nilli mendacio stuporem hostibus incussisset, dedito per manipulos rumore, Pallam
li- α consule curum esse; quam ad vocem quum accensi laetitia milites conclumassent, perturbati hostes , verumque nuntium rata, Prae mcterore et
taedio saIsae cladis, certam victoriam e manibus d.
IX. Flaccus cum eopiis et frumento in eastra redii Non tamen ideo fames et inopia diutius a cas in eo manis arceri potuit, Eonsumptis circa omnibus . aut metu barbarorum intacti se iamque non mo iumenta passim, sed homines quoque multi moriebantur , donec omni patientia speque Consum-Pta , Proconsul repente sub quartam vigiliam indiei prosectionem iussit. Ibi longinqua miseria et terrore subito, cui licentia noctis accesserat, nihil ordine. nihil consilio gestum. Urgebantur a tribunis et centurionibus, per eastra diseurrentibus, ut ante lucem iter ingrederentur: ea sestinatio tumia tum miris auxit, quum subito discedere eoactis, nihiI in usum itineris, nihil adversus hostem Provisum set. X. Sua sponte trepidos magis etiam consternabant sauciorum aegrorumque stetus et querelae , qui circumfusi vasa colligentihus , eomplexi abeuntes,
omnia negessitudinum sacrorumque nomina ciebant,
invalidos ac indefensos har in ictitatoque hosti odextrema crudelitatis exempla relinqui deprecantes.
323쪽
o2O IO. FREIN SIEMII SVP 'LE LVbi timor occupavit animos, nullus pietati Ioeus esse potest: pro Se quisquo vicinum periculum exire pr Peri , dum sua corpora servarent, nihil pensi habebant aliarum rerum omnium amisSione pacisci. XI. Ergo nullo cuiusquam imperio, nullis ordinibus servatis, quum trepidi atque semiermes, sugae simili prosectione abirent. acrem et vigilantem hostem haud diu Iatuerunt: effusa summis viribus Pallantinorum iuventus, ab ortu diei usque ad occasum in tergo aut lateribus agminis haerebat; multique subinde , quum animo et viribus impares, simul submovere obiicientem se hostem, simul iter sacere co gerentur, ab Hispanis interficiebantur: neque proconsul his malis occurrere , aut subvenire Poterat, nimia mole corporis ineptus ad imperatoria munia , etpropemodum immobilis. Sustentata tamen utcumque acies est, donec tenebrae obortae certamini intercesserunt: harum beneficio Romani se per globos, ut quemque nox et desperatio tulit, in campos eiecere: neque ultra institerunt hostes, contentique victoria domum redierunt. XII. Servati exercitus gloriam hominum nemo tulit. Diis egere gratias, quorum profecto aliquis hanc hostibus mentem iniecisset, ut dissipatos, ac fame et labore consectos, quum delere nullo negotio Possent. superesse Paterentur. Millia tamen hominum sex desiderata, similisque Numantinae habita clades, quum utrobique, frustra oppugnatis urbibus. castra deserta. in itinere pugnatum, et amissa copiarum Parto, Pars illic misericordia hostium, hic negligentia evasisset. Neque dissimilis imperatorum sors fuit; namque et
324쪽
IN LOC. LIB. LVI LIVIANI 3a i Aemilius, a ogato imperio, privatus in Urbem rediit. Accusatio deinceps, et iudicium sequutum: sed ad extremum pecunia lis aestimata est. In Sicilia quoque male cum fugitivis hoc anno pugnatum a Cornelio Lentulo Praetore; magnaque pura exercitus cum ipsis
XIII. Inter haec in Hispaniam, P. Furius consul venit, qui dedendum Numantinis C. Hostilium deducebat. Mirabile spectaculum, et ad arguendam ingenii
humani securitatem essicax, isse modo Consul, numeroso exercitu, et tota imperii maiestate stipatus, nunc solemnibus caerimoniis a patre patrato hostium in potestatem nudus vinctusque tradebatur. XIV. Neque hic miseriarum et ignominiae finis equum a Numantinis non exciperetur, vilem fraudatae pacis victimam aspernantibus, ante portas expositus
est, ibique in oculis civium hostiumque, ab illis relictus , ab his non admissus, ab utrisque desertus despectusque in noctem usque perstitit. Tum demum quasi propitiata iam fortuna respexit , Romanique velut omni sua obligatione desunctum recipiendum censuere. Ne tamen inde piaculum aliquod exercitui,
Populoque Pomano Contraheretur, consulere aves visum , iisque addicentibus , in castra reductus , civitatique redditus, postea etiam senatorium recepit ordinem, petiitque Praeturam, et consequutus est rneque tamen sine certamine res transacta.
XV. Quum enim reversus domum Mancinus, introire curiam non dubitasset, P. Rutilius M. F. tribunus plebis, is Cuperem, inquit, C. Mancine, ultrora potius abstinuisses curia, quam indebitum honorem
325쪽
32 a Io. FREINSII EMII SUPPLEM. M usurpando, durius me, quam vellem, agere CO M gisses. Ego te quum hoc in rempublicam animo di-n gnissimum esse putem, qui summo patriae consilio,, interesses, nisi religio et leges vetareset, contra quas is ne meis quidem Caritatibus integrum esset Parcere.
M Quo tempore puter patratus, ad solvendam religionera civitatem, hostibus te populi romani dedidit, civisn noster esse desiisti: neque tibi prodest, quod non
D eS receptus: excludere in sua civitate Numantini v potuerunt; non potuerunt in nostram restituere.
XVI. is Postliminium autem frustra appellas; quum D sit memoriae proditum, quem pater Suus, aut ΡΟ- is pulus vendidisset, aut pater patratus dedidisset, , D ei nullum postliminium esse. Invitus haec, eoque D Ionius , quam Pro causae magnitudine dico; quira sermonis omnem acrimoniam contra malos potius, D quam Contra calamitosos cupiam effundere. Tuti vero talis in ea tua fortuna suisti, ut sis miserico D dia, quam odio dignior: sed misericordiae ius nonis dedimus. Salvum te sospitemque ad tuos revertissera gratum est: neque conspectum butus urbis, pr M pinquorumque et amicorum solatia invidemus D usurpari a te ius alienum, et pro Senatore eSSE , D qui civis romanus non Sit, minime patimur. XVII. - Τe quoque pro cetera tua verecundia de-
γγ Cctat, non ultra appetere, quam rotinere Salvis mo- , ribus et iure populi romani queas. Paulo ante ma- a gno animo non solum hanc curiam et urbem reli-- quisti, sed quidquid in ea carum atque iucunduino fuit; ut corpus animamque in eorum manus tra- , deres , quos acerbissimos tibi insensissimosque is existimare debuisti : sed hoc secisti, quo salvao
326쪽
IN LUC. L B. Lul LIVIAM is religiones essent: nunc igitur eandem Ob causam, a pro qua tam aspera subiisti Iubens, carebis hocis ordine, cui te contra fas et religiones inseris. Νο- is bilissimo apud nos genere natus , ignorare non a potes, quam indigna res isa maioribus, in senatu i quemquam peregrinum OSSE.XVΙΙΙ. . Haec ideo sum praelatus, ut pudori tuo is consulerem, Mancine. Quod si neque amplissim uinis Ordinem dedecore, nequo te ignominia ultra exsolis vis , Educi te de senatu iubeo. is Vicit tamen sententia mitior . quod vir optimus adversae fortunas culpam satis luisse tanta ignominia miseriaque videretur. Aderat et iuris species, poteratque defendi,
nihil videri traditum posse, quod ab eo , Cui trade-Tetur, uCCeptum non ESSet. Itaque ne aut homini, aut
legi iniuria fieret, auctore senatu, ad populum latum est, uti C. Mancinus ciuis romanus haberetur; neque deditio ei fraudi foret. Consecravit utramque hane sortunam suam Mancinus, posita sibi statua, eodem habitu, quo deditus suerat. XIX. Eodem anno censores Ap. Claudius Pulcher, Q. Fulvius Nobilior lustrum duodesexagesimum condidere. Censa sunt civium capita trecenta viginti tria millia. Magistratus temperatus suit, atque prae servido alterius censoris, alterius leni ingenio bene mixtus, Quippe Fulvius praecipitem collegae iracundiam obsequio frangebat; sicut intractabilem contra tendentibus, ita, dum cedi sibi credit, ultro cedentem. Sub eadem tempora quum Illyricum ab Ardyaeis
Macedoniae confinia a Scordiscis vexarentur, senatus Sortiri novos magistratus, et mature in provincias
327쪽
proficisci iussit. Αrdyaei vicinas nationes, quae inditione Romanorum et ipsae erant, incursionibus damnisque multis aspe erant, ipsius etiam Italiae, qua propinqua Illyrico est, populatores. Ne legationem quidem reveriti erant, abstinere iniuriam a civitatibus, quae in fide populi romani essent, iubentem. Datum igitur negotium magistratibus est, uti peditum mil- Iia decem, equites sexcenti ad coercendam Ardyaeorum insolentiam scriberentur. XX. Illi, quod nondum satis ad bellum parati erant, oratoribus missis avertere Periculum tentaverunt, in potestate senatus populique romani se fore polliciti. Senatus ob res in Hispania et Sicilia parum prosperas, lubens veniam petentibus dedit, imperata mulcta , quam civitatibus, queis damnum iniuria datum esset , exsolverent. Barbari, quia primus metus deces erat, mandata senatus insuper habuerunt. Itaque quum de his. rebus novi consules retulissent, Ser. Fulvio Flacco Ardyaei evenerunt, Q. Calpurnio Pisoni citerior Hispania. Macedoniam M. Cosconius praetor est sortitus. Reliquorum magistratuum tam nomina , quam provinciae ignorantur ; nisi quod Sex. Atilium proconsulem ex senatusconsulto Atestinis et Vicetinis, tollendarum inter finitimos discordiarum
causa, terminos Statuisse reperio.
XXI. Frequentia illo anno prodigia nuntiata: bos loquutus; Aetna maioribus solito ignibus exaestuans; eL puer Romae natus , nullo ad Purgandam alvum exitu: in bononiensi agro fruges in arboribus natae sunt: bubo, cuius vox in Capitolio, deinde circa urbem audita suerat, praemio proposito ab alicupe
328쪽
captus, cinisque combusti in amnem sparsus est. His de more procuratis, prosectus in Illyricum valido cum exercitu Serv. Fulvius, quum hostes impares robore, et ob hoc egredi ad aequam pugnam non ausos, arctis locis premeret, Postremo ad arma tentanda compulit; et eruptione pugnantes, uno vix iuxto proelio vicit subegitquc. XXII. Ablatis , quae ad mare possederant, in mediterranea loca relegari gentem placuit, ut sine Vicinorum iniuria, victum agricultura quaerore Cogeretur. Nihil deinde Ardyaei valuerunt: ita non modo serocia hominum, sed robur etiam ac multitudo v hementer hoc consilio attrita est; quum, assueti maritimo latrocinio, ad rusticum opus segnes eSSerit; et terrae steriles, etiam quum diligentius subigerentur, labori speique colentium minime responderent.
XXIII. Collega Sor. Fulvii Q. Calpurnius Piso, quum
in Hispaniam venisset, Numantiam quidem omittendam censuit; at Pallanthiam regionem vastare aggressus est. Illis vero contra exeuntibus, nam res bene
gestae spiritus viris addiderant, consul exigua, quam Perat, Praeda, contentus, in Carpetaniam abiit; eaque in regione totum imperii tempus exegit. Ea res moerorem utque taedium, quod ex lento et ignominioso bello dudum senatum populumque romanum ceperat, auxit: respici inde ad P. Scipionem Coeptum. Illiam unum a diis immortalibus ducem ciuitati datum , qui di ilia et pudenda bella omnia tolleret. Sic C-thaginem , Post mullorum imperviorum infelices, omnium inrisos Conatus , non ante cessisse, quam ad exercitum cum imperio missus Scipio foret. Idque tam sir-
329쪽
IO. FRE NSlIRMII SUPPLEM. initer mentibus omnium inhaesit, ut in annum sequentem minime Petenti consulatum deserrent.
XXI V. Quippe comitiis, quum Scipio in campum descendisset, ut Q. Fabium Buteonem fratris silium
tribubus commendaret quaesturae candidatum, Consensu omnium consul designatus domum rediit. Quod quia contra leges actum videbatur, rogationem ad plebem tribuni tulere, uti lege de magistratibus non iterandis Scipio solveretur. Ita singulari virtutis testimonio solus omnium , quum nunquam petiisset consulatum, bis adeptus est; non consuetudine, non
scriptarum legum potestate ad impediendos viri iustissimos honores satis valida. Collega ei additus Q. Fulvius Flaccus. IIi quum magistrata inito de provinciis retulissent, Hispania et Sicilia consulibus provinciae decretae: nam Macedoniae res tranquilliores per Cosconium effectae erant, qui praetor Scordiscos in Thracia vicerat.
XXV. De Hispania dubitatio non fuit, quin P.
Scipioni extra sortem traderetur: Siciliam C. Fulvius accepit, quum praetores ortum in ea insula servile bellum opprimere nequivissent; nam et Piso nuper, et modo Hupsaeus victi a fugitivis fuerant. Eius originem initiumque belli reserendum esse duxi, ut constaret, nullum esse genus hominum, unde periculum non sit etiam validissimis imperiis, ni sit in legibus et moribus, quod in reipublicae perniciem itura mala diu ante providere, et in ipso semine opprimere possit.
XXVI. Postquam, hannibalici belli fine, accisa
Carthaginiensium potentia, et intra suam Ascicam
330쪽
IN LOC. LIB. LVI Livi ΑΝi 327 cohibita, per annos serme sexaginta Siciliae tranquillam pacem, atque in sertilissima insula securas opes reliquit; et romani cives, qui latifundia ibi possidebant, et Siculorum multi, aucta in immensum resamiliari, maximam servorum multitudinem undique coemere coeperunt: eos notis Crudeliter Compunctos ad varia ministeria destinabant, validissimis quibusque , et iuventae robore florentibus, ad pecora Pascenda ablegatis. Hi quum ab hominibus superbis et avaris, inter durissimos labores, samelici nudique
haberentur, necessitate victi ad latrocinia convertebantur: utque magnus erat Passim Perditorum numerus, brevi caedibus et rapinis omnia complebant. Et conabantur quidem obviam ire praetores; sed metu dominorum, etiamsi deprehendissent Sontes, supplicio non audebant afficere. XXVII. Quod enim iam tum in manu romanorum equitum iudicia erant, eiusque ordinis homines multos in Sicilia sundos, magnamque vim servitiorum Obtinebant, Verebantur magistratus, ne post praeturam quoquo modo accusati, ab insensis iudicibus, etiam innocentes condemnarentur. His rebus sebat, ut in dies magis magisque convalesceret latrociniorum impunitas, iamque non modo singulis aut paucis viatoribus fierent insidiae, verum etiam villae pauperiorum , noctu expugnatae , Cum caede resistentium diriperentur. Pastores enim clavis et lanceis armati, et
corpora lupinis aprugnisque pellibus tecti , haud procul militari specie, terrorem incutiebant aliis, ipsi
inter sese visu aspectuque, et impunitorum facinorum memoria, firmabantur.