장음표시 사용
381쪽
is mine tribunum, sed fide operaque praestat, saer is sanctus esto: at si haec omnia pro nihilo habeat, a Sic quoque sacrosanctus erit
XLI. is Quid si quem in hac potestate suror in-n vaserit, ut Capitolium diruere, navalia incendero . velit, non coercebitur 2 ratio habebitur sacrosanctaeis potestatis Τ Εt tamen, qui hoc auderet iacinus, mari ius sane tribunus , at tamen tribunus foret: sed
is qui M. Octavii exemplo hoc ageret, ut deleret iuso populi, vim eriperet tribubus, libertatem oppriis meret, is ne quidem tribunus iam esse posset pleis his, quam hoc utique pacto sunditus sustulisset.. Quid autem stultius, quam potestatem, aequi iuris is tuendi causa repertam, in tantum extollere, utra iam ipsis illis consulibus, quorum nimiae potentiae M opposita suit, ipsis regibus maior atque intolerabi-M lior fiat 3 XLII. . Consules in carcerem a tribuno duci vidiis mus: exactum a maioribus nostris regem scimus,
is eamque potestatem ob unius hominis delictum ex is urbe nostra sublatam esse, Sub qua Et Coeperatis urbs ipsa, et creverat. Quid autem iure regio, is quod omnium et magistratuum potestatem, et sa- is cerdotiorum religionem unum complectitur, repe- ,, riri potuit sanctius 2 Etiam Vestales, Cuius saceris dotii vel praecipua apud nos Veneratio est, quae . caerimoniarum sanctimoniam incestu polluunt, vim vae humantur: neque enim ratio erat, eum ipsis is praestari honorem laedentibus deos, quem colen- . dorum eorum gratia accepissent.
XLIII. D Ergone reges nullo plebiscito Brutus exe- is git: a quolibet tribuno in carcerem duci consulesis iubentur: sagris caedi Vestales pontificis lucisu fasn est: tribuno, quem aliquot tribuum suffragia dure
382쪽
is magistratum potuerunt, eum universae non PoLe-
is runt abrogare' regios vem plebicolas, qui, dumis extulisse populi potestatem videri volunt, sustuleretis Donaria diis dicata transservi, quoque populo visum D est, nemo Vetat; magistratu se abdicare homines, is translatilium est. Sive caerimoniam in tribunIs, siveis honorem esse volumus, quidni voluntate populira haec religio, ut alia Consecrata, moveri queat, et . haec potestas exemplo ceterarum abdicari 2 is XLIV. Haec inter certamina quum aestas venisset, comitiis tribunitiis instantibus, cura studiisque servebant omnia. Quippe divites omni ope annitebantur, ut quam infestissimi Graccho legibusque eius tribuni Crearentur: eius rei causa quum palam coitiones fierent, amicos Tiberii metus incessit, ni continuata illi potestas foret. Ab his inductus, ut populi studia recentibus meritis sibi pignoraret, omnia miscere legibus promulgandis coepit, minus iam boni decorisque publici, quam irarum et simultatis cum senatu memor: nam et militibus stipendiorum minuebat temporis; et provocationem a iudicibus ad populum dabat; si quumwntiquitus ex senatu lecti iudices essent, legem iudiciariam, quae deinceps a Caio fratre perlata est,
serebat, ut se IOres equitesque romani Pari nurneroi Parent.
XLV. Etiam italicis populis ne quid ad conciliandas modis omnibus vires intentatum sineret, Civitatem romanam pollicebatur. Circum haec, tempora nihil a Graccho praetermissum serunt, quo miserabilior populo fieret: cum atra veste prodire in Publicum, Supplicare, flere, commendare matrem ΡΟΡulo, Commen-
383쪽
ID. FRElNSI EMII SUPPLEV. dare parvos Iiberos, eum etiam, quem virilis sexus habebat, producere, ut conspectu eius magis etiam animi commoverentur. Agebat autem non modo, ut ipse tribunus reficeretur, sed Caio fratri eandem potestatem , Appio socero consulatum dari cupiebat: hanc unam ad Perpetranda Coepta Viam rebatur. XLVI. Nitebantur adversus haec Summa Contentione locupletes, gratiaque et clientum studiis offecerant , ut in serendis suffragiis quum vinci partem suam Gracchus animadverteret plebis enim magna portio, intenta operi rustico, aberat commotus ira ac metu, iurgiis adversum Collegas, qui Commoda plebis , ipsi divitum satellites , sui quaestus Causa Proderent, tempus eximere, deinde dimittere tribus, Cogeretur, edicto, ut Aostridie pelient adesse. Tum di-gTESSus a rostris, Et per sorum obambulans, supplici voce lacrymisque manantibus populo se commendavit , periculo, quod illius utilitatibus serviendo subiisset, gravibus verbis exaggerato: quibus ita permovit homines, ut, quum inter alia sorte iecisset, sibi at insidiis inimicorum ne domi quidem suae securam noctem fore , magna pars plebis circum fores eius custhdiuo
XLVII. Vbi dies adsuit. postrema vitae eius sutura,
non iam magnitudine modo suscepti negotii, et imminentis certaminis obversante specie tardior, sed etiani prodigiis, quae adversa multa evenerant, turbatus,
quid capiendum eonsilii foret, addubitabat. Quum enim auspicia prima luce peteret, neque pulli ad pastum prodire voluerant, neque unus qui prodierat,
384쪽
pasci, sed ala sinistra Sublata, extensoque pede rursus in caveam refugerat: Sic aliud quoque recordatus omen, eo impensius cohorruit; quippe quum haberet galeam, qua solebat in proeliis uti, eximie comptam ornatamque, in eam clam omnibus irrepserant ungues, ibique posuerant et excluserant ova: id tanquam satiale suae samiliae prodigium timuit, quum et Graccho, Pii in Lucanis interfectus est, et patri suo Tiberio, paria serpentum omen interitus secissent. XLVIII. Quia tiamen in Capitolio iam convenisse populum nuntiatum erat, spem suorum Prodero non sustinens , domo prosectus est. Ibi eum alia exceperunt terrueruntque portenta : nam in ipso statim egressu Sinistrum pedem tanta vi impegit limini, ut, pollicis ungue perfracto, sanguis per calceum emicaret. Neque longe processerat, quum in sinistro domus stillicidio corvos conspexit pugnantes, deinde in adversum ipsum o Cinentes , etiam fragmento imgulae ante pedes eius proiecto. Id vero non ipsum modo Tiberium , sed totam illam, qua stipatus ibat, multitudinem conterruit; neque erat tam obfirmata mente quisquam, quin magnum aliquod instaro malum ominuretur.
XLIX. Vnus C. Blosius. perpetuus Tiberio Com s et consiliorum socius, negabat decorum fore, si Gracchi bis consulis et censoris filius. P, Aficani nepos, idemque plebis romanae Patronus, corvi metu deterritus esse dicatur, ne ciuibus tanto studio Docantibus se Praeberetret aderant eodem tempore frequentes ab amicis nuntii. ρ ρerme iubentes, omnia. qualia uellet, rePerturum.
M IIoc, inquiebat Blosius, non tacitum tibi abire pro- is brum inimici sinent, quin a te ludibrio haberi P
385쪽
M pulum, regio more tempus tibi Commodum oppe-M Hente, vociferentur. DL. Ita quum in Capitolium ascendisset, multo sa vore plebis exceptus est, cingentibus eum notissimis quibusque, quia periculum ab adversariis ei metuebant. Neque urgebant illi segnius, turbae immixti , quamquam agniti saepe repellerentur. Ita factum, ut iterum citante tribus Q. Mucio, nam is Comitia, concedente Rubrio, cui ea sors evenerat, habebat, nihil iam rite atque ordine fieret, trudentibus invicem homini-htis , et strepitu impellentium impulsorumque crebrescente. Dum haec in Capitolio geruntur, Senatus in aedem Fidei a P. Mucio Scaevola consule Vocatus, ut ex propinquo molitionibus tribunitiis resisteret, quid tali in tempore faciendum esset, Consultabat. LI. Plerisque omnibus placuerat, ut consul armis re, sicam tueretur: sed is , ut erat animo leni ac tranquillitatis studioso, quidquam se sti acturum pernegabat. Ergo segnitiem eius incusantes Ceteri, quando rempublicam consul timiduate Proderet, alia cuienda esse Consilia , conclamantes, negotium suis dederunt, ut servos et clientes in armis haberent. LII. Id ex amicis Τiberii Fulvius Flaccus senatoe
renuntiaturus accurrit in concionem, et ex superiore
Iom innuens manu, esse, de quibus certiorem Tib ritim saceret, significabat. Vix, iubente Tiberio, pem missus ad eum aditus est: cognitoque, quid attulisset , qui proxime Tiberium stabant, Praecingunt to-' gas, frangunt apparitorum hastilia, denique ad vim repellendam, quibus modis possunt, se Comparante diffugiunt e comitio tribuni ceteri: templum a sacer-
386쪽
dotibus clauditur. Ea species commovit longius remotos , ut, quid ageretur , cum trepidatione sciscitantes , omnia clamore tumultuque confunderent. LIII. Ibi Tiberius, nam audiri non poterat, capitis instare discrimen indicans , admovit vertici manum. Hoc sic exceptum ab inimicis tanquam diadema posceret , additumque , salso, ut existimem, palam diactitare eum , senatu interempto omnia Per plebem agi Oportere. Tum vero accensis omnibus, P. Scipio Nasica petit a consule, ut semet rempublicam, et tollat rannum. Atque ille, u Video, inquit, Patres con a scripti, plerosque magis ira, quam ratione, Pe
M motos, egregium in rempublicam animum, turb lentius agendo corrumpere.
LIV. ει Nam si de actionibus Ti. Gracchi quaeritur, in tam lenis profecto nemo erit, quin praeservidi spiis ritus iuvenem ad foeda et flagitiosa prolapsum s . teatur. Sed ideo nimirum leges seruntur, mores 1 SerVantur, et Concilium Publicum est, ut, si quidas peccatum in civitate fuerit, non impetu, qui plera rumque caecus est et improvidus, sed ratione et is iure corrigatur. Interesse aliquid inter seditiosum a tribunum, et populi romani senatum, aequum est; is ut in illo audacia reprehendatur, curiam maturitasu ornet, et nunquam amica sestinationi prudentia.
,, Quod si subita nos indignatio praecipitet ad vindi-
. clam , quid deinde respondebimus causae nobis a suisse, cur Gracchum plecteremus 3 Allegabimus is leges ab eo violatas, iura convulsa civitatis 3 nequera enim aliud quidquam crimini dabimus. LV. . Non igitur et quae civem indemnatum necari a vetant Iegos sunt' atque illae tanto maiori cum
387쪽
IO. FRElΝSHEMil bvPPLEM. . periculo permn Pentur, quanto cariores populo is romano sunt, qui suae libertatis illa maxime prae- is stilia esse arbitratur. Sed suc, deum aliquem pro- is mittere nobis impurie suturum, quod agimus: hocis igitur in rempublicum introducemus exemplum, ut is simul aliquid admissum esse a quopiam dicetur, is is incognita causa, inauditus, indemnatus opprimari tur 2 Quid sestinatione opus est, ubi contatoribus is et consideratis esse licet 2 At vero Gracchum dia- is dema poscere, senatum tolli iubere, dictitant. Orois vos, Patres Conscripti, quis vidit vestrum 2 quisis audivit 7 aut cui venire in montem, dum sit asium M Ctibus vacua, POSSit, quemquam haud extremo fu- is viosum, nullis ad eam rem paratis praesidiis, hoc. sedente concilio, hoc populo circumstante, tam is a ido libertatis, tam tenaci, tam etiam ab omni M servitutis mentione et umbra abhorrente, ea die is claro , Ioco tam celebri postulaturum esse 2 LVI. B Scilicet inconditum hoc vulgus, et viatorumis baculi rem tantam conficient; et hic, queincumque
is tandem videri saS est, homo Certe non EXCOPS, neque,a saluus, cogitabit 7 Certe Scipio, vir clarissimus, is patriaeque amantissimus, modo tolli cum continuo is iubebat. Quod si integrum est iacere, certe nonis ea potentia Gracchi est, ut periculum Sit, ne res-ra publica per eum opprimatur: neque dubium . si is possit urinis opprimi, etiam ad causam dicendam is cogi, modisque aliis, quales iura civitatis Patiuntur,
LVII. re Apud maiores nostros multae a tribunis
is seditiones motae sunt: nec unquam eo decursum , is ut indicta causa trucidarentur. Idcirco, quod iacta, que sapientissimis optimisque viris placuit, nequo is legibus permissum est, id ego me iacturum nego:
388쪽
is cuterum, si quid contra Ieges Tiberius secerit, id is neque ratum habebo ; et quod senatus moro acis lege censuerit, ita exsequar, ut omnes Sentiunt, is reipublicae diligentem, atque etiam sortem consulem is minime defuisse. . LVIII. ΙIis auditis, exsiliens Nasica, dextrainquo tollcns : u Quoniam, inquit, consul, dum iuris ordi-υ ne in Sequitur, id agit, ut cum omnibus legibus is romanum imperium corruat, qui rein publicain sulis Vum Volunt, me sequantur. D His dictis, lacinia caput obvolvens ibat: Sequebatur optimatium agmen, togis sinistro brachio circumdatis , Obvios quosque disiiciens: quippe dignitatem virorum reveriti homines non resistebant, Sed, qua quisque poterat, Se proripientes, locum dabant ruentibus. At illi, raptis subselliorum fragmentis, nam subsellia multa fugientis turbae impetus Puperat, Tiberium petebant; clientum mancipiorumque multitudine, ciun sudibus ot clavis, quas domo uitulerant, comitante : iamque caede ob- iorum coepta, tanto in te utius ceteri sugere , quum in turba Tiberius , quum iam comprehenderetur, dimissa toga tunicatus effuso cursu, per gradus, qui sunt super Calpurnium sornicem , abibat, ni corPoribus iacentium retinentibus , OppreSSus necatuSque
LIX. Haud equidem crediderim, Nasicae manu Cecidisse , quamquam traditum a quibusdam est, qui sorte, quod oppressum a Ρ. Scipione Tiberium compererant, eius non consilio tantum et auctoritate, sed etiam vulnero patratam caedem eSSE PutaVerunt.
Λpud diligentiores invenio, quum ex Prolapsione Se
389쪽
attolleret, pede subsellii a P. Satureio occupatum esse; altera deinde plaga L. Rubrium gloriari solitum: ita a collegis suis intersectus est; neque tribunitii iuris sanctitas ei prosuit, qui prior illud in M. Octavio
videbatur violasse. Observatum sane est, nemini unquam, qui collegas magistratum abrogasset, vitam ad alterum annum duravi SSE.LX. Hoc exitu seque et re inpublicam turbandi sinem iacit iuvenis, si pauca et postrema eXCeperis, innocentia vitae, claritudine ingenii, sanctitate propositi, nemini postferendus. Occubuerunt cum eo hinmines amplius trecentis, sustibus omnes et lapidibus intersecti: nam ferrum absuerat; modestiore paulo principio suturis cladibus praeludente discordia. Hactenus enim studiis tantum verbisque certatum in
Urbe suerat: ab illo primum exemplo, civilis sanguinis vilitas, et gladiorum impunitas coepit. Corpora insepultorum adeo sepulturae quoque odium inviderat) in Tiberim proiccta: ipsius Gracchi cadaver,
ab aedile Lucretio in numen prae ipitatum, Cogu men familiae dedit, ut Vespillones vocarentur. LXI. Hae atrocitas ncque enim fratrem Caium , ut nocte sepelire liceret, supplicantem audiverant)suspicionem apud multos excitavit, non tam amoro patriae, quamquam hic ubique Praetexitur, qua in iis in Gracchum, et sui compendii gratia sucinus hoc designatum a locupletibus esso: Praesertim, quum numerus illorum, qui iuvenem tum stipabant, tribus millibus haud amplior, facile mitioribus coerceri re-
390쪽
inediis potuisset. Laborabat interim servili bello respublica, quod Vario eventu gerebatnr: et qui civium suorum actiones tam hostiliter ulti erant, vicissim amancipiis suis intoleranda patiebantur. LXII. Num praeter sugatos caesosque in Sicilia exuim citus, per Italiam quoque utque in ipsa Vrbe tropidatum est, ubi iam centuin quinquaginta Servi coniuraverant: quorum indiciis comprehensi enim punitique suerant quum passim per Italiam conivrutum esse patuisset, Q. Metello, Cn. Servilio Caepioni datum negotium est, iique Sinuessae ad quatuor millia
Se Duorum OpPreSserunt: etiam Minturnis quadringontiquinquaginta in crucem acti sunt. Manavit pra terenin Asium, in Graeciam idem suror: et in mutallis quidem Atheniensium ab Iloraclito praetoro supra mille servorum occisi: in Delo quoque insula, quum eadem molirentur, praeventi a dominis, ct supplicio allecti
LXIII. Xequo Macedonia malorum istorum e X Sora fuit, quam luto depopulavere servitia. Maxima tumen in Sicilia moles erat . ubi urbes excidebantur a lagitivis, caedebantur legiones, neque in pugnantes modo, sed atrocius in captivos saeviebatur, quorum mnnUS non ad commissuras artuum, sed cum ipsis brachiis amputabantur. Sed ubi L. Piso consul, nam is C. Ful-ViO SUCcesserat, exercitum accepit. severitate ducis emendata disciplina res in melio com statum reduxit: nam illo C. Titium oquitum praesectum, quod multitudine Syrorum circumventus armis traditis salutem pactus sucrat. togae laciniis abscisis, solutaque tunica , nudis pedibu , a mane in noctem usque Ad