Titi Livii Patavino Opera Qvae Exstant Omnia

411쪽

4oη io. FnRINAHEMII SVPPLEM. M armis quum aliae artes insuliciter tentatae fuerunt, is iure nostro depellimur. XLII. o Adversus hos tam infensos et perpetuos et is instantes adversarios, Strenuis vos opus habere de-M sensoribus, rebus ipsis admonemini: quos si tanto D numero Vobis praesto suturos putatis, ut quotannis M alios aliosque possitis deligere, vereor, ne valde M sallamini, Quirites. Multa sunt atque magna, quae v pro populi iure propugnaturum habere necessum D est, Quirites : iam primum ingenium tantarum reis rum capax , notitia reipublicae, tolerantia laboris , a contemptus periculorum. Atque haec omnia Dusa stra inerunt, si desit animus, omnia pro vobis D paratus pati, blanditiis minisque iuxta inexpugnara bilis, avaritia et ambitione vacuus. XLVI. la Hic quoque, sine facultate aliqua dicendi, M saepe Ductu contentionis suae frustrahitur. Tales D equidem perpauci sunt in civitate , et pars eorum

M aliis causis a commodorum vestrorum cura abstra-M huntur. Quum igitur aliquem quandoque nacti ex is voto sueritis, non fruemini huius opera, non te- is nebitis atque amplectemini, donec aliquod operae M pretium essiciatis 3 An vero nequidquam apud vosis haec iacimus, fatali hac populi romani simplicitate is ut illudi sibi facile ferat, nec pro magnitudine rei adis sua pericula moveatur 3 Atque eam vel maximam . Causam esse reor, cur Prodi libertatem vestram M neceSsum sit, quia neque inimicorum conatibus

m muture itis obviam, neque defenditis, a quibus deis sendimini. XLIV. M Iam pridem me revolvi ad domesticas la-n Erymas , intelligitis: neque mehercule mirandumis est, in tanto et reipublicae, edi nostrae domus vul-υ nere, me non Posse querimoniarum et doloris obli- IDuiligod by Corale

412쪽

M visci. Te, te, optime animoque meo carissime fra-υ ter, desidero, quem illi, quum iure essent impara res, per seditionem crudeliter occiderunt, initissi- D mum virum, et ne quidem in ultimo periculo adis civile certamen adduci gnarum. Igitur ille, ne cuius is alterius sanguinem landeret, suum dedit: aliis re- D liquit exemplum, ut easdem actiones aggressi, sibin non alium exitum destinatum esse meminerint, dO- . nec et vobis haec socordia manebit, et illis haec Μ tam impunita superbia. 1, XLV. Multis deinde tum in auctores tiberianae caedis acerbe et vehementer inVectus est, tum in

Africanum, qui non timuerat dicere, Tiberium iure caesum DiderL Dum, in his rebus, spes. animique dissidentium Romae iactantur, P. Rupilius, Proconsulari imperio Siciliam obtinens, quum nihil ad pacandam omnino provinciam, Praeter ipsius salsi regis capti-Vitatem , superesset, ad Comprehendendum eum expedito cum milite processit. Tum vero, desperata penibus salute, qui Cum Euno fugerant, mutuis vulneribus suppliciorum crudelitati Se exemerunt.

XLVI. Eunus, homo timidus et socors, quum in speluncis aliquamdiu latuisset, repertus extractusqueeSt, Cum comitibus omnino quatuor: ex quibus ipsi saestimari stoliditas ac mollities vesani praestigiatoris

Poterat; coquus enim, pistorque ac balneator, cum Scurra, qui potantem Exhilarare Sueverat, extremi solique ministrorum ei superfuere. Coniectus ipse in Morgantinum carcerstm , foedo morbo, quuin ex Corrupto corpore pediculorum vis immensa pullularet, periit. Proconsul, ne quid reliquiarum usquam se Conderet, totam insulam cum expeditis percucurrit,

Diuiti su by Corale

413쪽

ponitusque repurgatam ab omni non modo materia, sed etiam suspicione belli, ordinavit, legibus de sententia decem legatorum datis. XLVII. Rupiliae ab auctore vocatae; diuque deinceps in usu atque honore apud Siculos suere. Praecipus de iudiciis cavebatur : ut qui eiusdem ciuisatis essent Siculi, domi certarent suis legibus; qui diuersarum inter eos Praetor romanus iudicaret. Admirationi res ea haud immerito Siculis suit, quod quem aliquando publicanis opera danda tueri se viderant, eundem nunc sibi leges, insulae pacem, fugitivis et praedonibus supplicia reddentem viderent. Constitutis in Sicilia rebus, exercrtuque deportato, quamquam restriumpho dignissimas gesserat, ovatione Contentus suit, ne summum in hae civitate virtutis praemium feevili videretur inscriptione Medavisse.

XLVIII. Quum deinde C. Claudius C. F. Ap. N.

Pulcher, M. Perperna M. F. consules essent, C. Claudio de seditiosis C. Papirii actionibus reserente, quum iIlius culpa quidquam factum negaretur, Senatus decrevit , eo inuito , qui cum populo ageret, sedulonem 'feri non Posse; quine cui liceat, concionem, simul atque tu ini m*tum sis, dimittere. Idque P. Crasso absenti placuerat, qui iuris omnis consultissimos habebatur. Sed non uir civilium artium, ita bellicarum Prosper ei successus mansit: ex provincia decedentem insidiae hostium circa Leucas oppresserunt, non calamitoso tantum ob cladem exitu, sed etiam amsperso avaritiae iube.

414쪽

IN I DC. .LIB. LIX LIVIANI 4 i r XLIX. Opulentam enim praedam trahens, dum

Conservandae ei studet, minus expeditas ad proelium copias habuit, aciemqne inordinatam tempore et loco alieno obiecit hostibus. Nam regionem situ intem

ruptam et asperam, tempestatibus maxime obnoxia

pars anni disti ciliorem solito secerat. Collatis igitur signis, licet aliquamdiu sortissime Romani restitissent,

magna tamen cum clade sust sugatique sunt. Imperator in fuga inter Eleam et Myrinam exceptus a Thracum auxiliis, quae permagna Aristonicus habebat , ne in potestutem hominis abiecti proconsul P manus veniret, in Thracis unius oculum, quam ad equum regendum sorte gerebat, virgam direxit. L. Barbarus quum dolore et ira exarsisset, sica transverberatum, quum ulcisci putaret, a captivitate, quam quaerebat effugere, liberavit. Caput ad Aristonicum relatum est, relictum corpus Myrinenses humaverunt. Harum rerum sama consulem M. Pe Pernam, cui Asiae sors evenerat, incitavit, ut Co

lentiore studio in provinciam veniret, ne spatium Aristonico daret, ad labefactandos sociorum animos victoria utendi. Multum celeritas illa ad summam rei

profuit: quippe Aristonicus quasi non proelio, Sed

bello vicisset, in securitatem et sestas epulas resolutus, faciliorem de se, quam sperare quisquam potuisset, victoriam praebuit. M. Nam ex improviso consul eum adortus, acie victum, eXercituque omNi exsulum, fuga se ab instanti exitio eripere coegit. Sic effectum est, ut ortum in Urbe propter adversam pugnam Iuctum, Cito

415쪽

fama victoriae consolaretur. Vtriusque eventus praesagia divinitus ostensa suisse putantur. Lupus et canis quum inter se pugnarent Hostiae, fulmine exanimati fuerant: quo ducum utriusque partis interitus haud obscure significatus videbutur.

LII. Nam Cumani Apollinis per quatriduum fletus,

Asiae Graeciaeque suae timentis esse, Varum interpretata sollertia est: dierum etiam numero respondentibus annis, quibus bellum duravit. Terruerat ab initio prodigium hoc haruspices, eorumqNe monitu frangi simulacrum, et in mare proiici,.senatus iusserat. Sed Cumani senes docuerunt, bello Persico, itemque Antiochi, prosperum id Romanis ostentum fuisse. Igitur, re iterum ad haruspices relata, quum acciti consultique peritissimi quique suissent, responsum est, quod Graecorum colonia cumae esset, o LMem plorantem mala terris, unde esset aduectus, Portendere. Sacriscias igitur placini eum Vortere, donaque in aedem eius mittenda. LIII. Census eodem anno actus est, Iustrumque undesexagesimum conditum. Censa sunt civium capita trecenta tredecim millia, octingenta viginti tria, praeter pupillos Et viduas. Q. Metellus censor Censuit, ut omnes cogerentur ducere uxores liberorum catisa. Exstat oratio eius. quum Augustus Caesar, quum de maritandis ordinibus ageret, velut in haec tem-ΡOra Scriptam , in senatu recitavit, et per edictum notam populo secit. Senatum quoque censores hi legerunt: quumque in legendo senatu praeteritus a

Motollo C. Atinius Labeo fuisset, quod tribunus plebis esset, maximae sunt a Labeone turbae excitatae.

416쪽

LIV. Nam et plebiscitum factum, uti tri3uni plebis

senatores essent: et CEnSorem, E Cumpo revertentem,

quum vacuum, ut meridie solet, sorum atque Capitolium esset, tribunus ad saxum Tarpeium obtorto collo rapuit, ut praecipitaretur. Convolaverunt ad

periculum tanti civis filii ac propinqui, serum paene

auxilium; quum neque vi repellendi sacrosanctam potestatem ius esset: neque tribuni, qui intercederent . ob tempus diei praesto erant; multoque labore primum unus repertus inhibuit collegam; ceteri deinde supervenientes, Metello, ne quid amplius tum Patorctur, auxilio suerunt. LV. Tribunus surorem a corpore Censoris, in ho-na Vertit, eaque, palam inspectante populo, seculo posito in rostris, adhibitoque libicine, Consecravit. Ita res tamen neque fraudi Metello, et Atinio impunita mansit; quum tot haberet vir ille liberos, summis in civitate usos honoribus. Sed hanc properantis ad finem libertatis intemperantius luxuriantem licentiam, non ita multo post Sullae et Marii, et Civilia bella, tribunis ante, mox populo ius, quo utineseiebat, adimendo, vindicarunt. L. VI. Interea turbulenta in Urbe tempora, bello bene gesta respublica compensabat. Nam consul Pe perna , insistendum hosti iam fracto ratus, Aristoni-

Ciam nusquam consistere patiebatur, donec moeni hus Sicatonicensium se includeret. Ibi circumsessus, acriterque armis, sed magis fame oppugnatus, quum. SPUoinni consumpta, urbem seque mox in PoteState vi ctoris fore videret, extremam necessitatem Spontanea

deditione praevenit.

417쪽

LVII. C. Blosius, i erditis Aristonici rebus, sibi

conscivit necem. Consul, coniecto in vincula Aristonico, deinde Asiam peragrando, civitatibus iura sua, ut meritae videbantur, minuit, auXitve; provinciamque populo romano tributariam fecit. Per eadem tempora Syria quoque regem Anti hum amisit, quem parthicum animo bellum volvere dicebamus. Nam ille, sive Phrahatis praevenire consi Ita studens, sive fratris repetendi cura, sive, quod magis credas, norentissimis regni rebus, quum praeter Syriam Babyloniae Mediaeque imperaret, minime Content , Veteres Macedonum fines, et possessam Arsacidis imperii

Partem armis repetiturus, ingentem exercitum col- Iegerat.

LVIII. Centum ad summum millia bellatorum fuisse

creditur, egregiam iuventutem, et mul is finitimorum bellis duratam. Iudaeorum etiam assuerunt auxilia , ipso ducente principe eorum Hyrcano. Sed in Anti cho , ut magna vis animi, multaque ad virtutem eximia, ita non minus luxuriae temulentiaeque inerat: quibus ne bello quidem omissis, rigorem exercitus , et spes ipse suas corrupit. Trahebat enim caΙonum et lixarum, permixtis etiam scortis atque histrionibus ,

tantum agmen, ut iste numeruS duplo, quam armatorum , maior haberetur. LIX. Sequebatur copiosa conviviorum Supellex , non ad usum modo, sed etiam ostentationem luxus, quum culinaria quoque Va- ex argento Portarentur.

Eadem manipulorum sΡecies, tanquam ad pompam

418쪽

Oxornatis omnibus; adeo ut gregarii quoque militussibulis aureis caligas stringerent. Omen expeditionis infaustae hirundines suisse aiunt, quae nidum in tabernaculo regio secerant. Initia tamen laeta et magnisca suerunt, multis obviam procedentibus regulis, quos parthicae superbiae odium ad alias respicero spes coegerat. Inde viribus animisque auctior, ut primum copia puguae data, Strenue congreSS , magno proelio victor fuit, Indate Parthorum duce profligato, qui ad transitum Lyci fluminis occurrerat. LX. Iterum deinde tertiumque similis fortunae suC- cessum expertus, quum passim ad eum civitates nationesque deficerent, omni praeter veteres Parthorum sines imperio Phrahatem exuit. Phrahates vi aperta inferior, totus ad aIta consilia se convertit: et quia Demetrius, Antiochi frater, non alium sorte ad usum Servatus, apud ipsum erat, eum addito praesidio ad recuperandum regnum misit, ut ita hostem suarum xeram Periculo amolirotur. LXI. Neque hac spe contentus , Civitates, maxime quas Antiochi praesidia, ob insolantiam , ut fit, militarem, gravate pati cognoverat, spe impunitatis et praemiorum ante sollicitare non destitit, quum Communicatis intex se consiIiis ad oppugnanda eodem tempore omnium praesidia induxisset. Postquam praedicta dies adsuit , passimque per civitates turbari nuntiatum Antiocho esset , cum ea manu, quRepraesto erat, impigre ad auxilium proximis serendum

accurrit.

LXII. Sed cibiecit sa ei magno cum exercitu Parthus.

419쪽

Ibi quum acriter Antiochus pugnaret, mDtu suorum proditus, incertum an sua manu, periit. Princeps fugientium Athenaeus fuerat, ut idem caedis regia Culpam sustineret, qui rebellandi Causam civitatibus unus maxime praebuisset. Sed utrumque scelus matura vindicta punitum: nam per loca , ubi rapinis iniuriisque notissimum se effecerat, Oberrantem, nequctis to recepit quisquam, neque cibo impertitus est, donec tame ac miseriis contabescens, et spoliatis inops, et desertor derelictus ab omnibus, poenas daret. LXIII. Ph ahates, maguo Captivorum numero P

litus, quod, audita morte Antiochi, dispersa passim eius copiae cupide se dediderant, et filia Demetrii,

quam Antiochus adduxerat; forma virginis victus , in matrimonium eam accepit, hostique Caeso Exsequias regio more secit. Posidonius Apamenus historiarum Scriptor reseri, suprema persolventem Antiocho Parithum dixisse: Duae te res fefellerunt, Antioche, audacia, et temulentse et credebas enim , ingentibus istis poculis imperium Arsacidinum te exhausturum esse. LXIV. Gravis et luctuosa Syris ea fortuna suit, qui, licet Demetrium recepissent, haud eo minus Antiochum requirebant. Regem enim, si ebrietas absuisset, commodum ac benignum , neque ulli temere pos

ponendum gesserat. Non erit alienum, Unum eius dictum ponere, dignum sane memoratu, Et ad uestimandos eius mores vehementer pertinens. Inter venandum a suis et via quum Aberravisset, ad silvestro tectum hominesque egenos ignotus Venit, Superque

coenam de industria mentionem regis intulit, ut quid

420쪽

de eo sentirent homines, incorrupta fide comperii ei. Responsum est, Princ*em cetera bonum, nimium amicis , quos haleret non probatissimos, credere et sume etiam res necessarias negligere prae uenandi studio. LXV. Immotus ad haec, ubi cum luce satollites adsuerunt, purpura et diademate resumptis, Ex quo pos Primum acceρi, inquit, Peros de me se 'mones heri demum audios. Quum diaec in Asia Syriaque sortiana regum esset, etiam Aegyptus, haud levioribus concussa turbis , similes mutationes pertulit, Ptolomaei maxime sui iis, qui ncque finem sceleribus et nugitiis, neque modum iaciebat.

LXVI. Ob eas res quum mergetes appellari ipse sellet, Alexandrini populuribus tacetiis Cacergeten dictitabant; olimque excusserant regno, ni princeps purpuratorum Ilierax , insigni gloria helli et comitate

Carus omnibus, ruentem sustineret: nam etiam ex sua pecunia persolutis militum stipendiis, desectionem certissimum aliquando praevenerat. Neque tamen moribus suis moderari homo Ρmiligatae mentis potuit, donec cum incesta coniuge, asSum Ρto etiam, V lem ex matre uxoris, eademque Sorore Sua, SUSCepctrat

silio, Cyprum insulam clandestina fuga petere coge

retur.

LXVII. Quippe super alia assiduae saevitiae documenta , quum in summo popiali Odio se esse videret, gymnasium, frequentissima iuventute repletum nactus, circumdederat armatis, et igne immisso, qui flammae Vim evasissent, eos serro Conciderate eamqtie cladem coorta insano dolore plebes, incensa vicissim regia, vindicarat. Igitur Ptolemaeus, contractis me