Titi Livii Patavino Opera Qvae Exstant Omnia

401쪽

M esse reges, nunquam non limis contuentes Asiam . . et invasuros. quam primum occasio placuisset.

XVIII. , Quid si iam Romanos sibi hostes Aristos nicus conciliet, iure potiores, armis intolerandos7M quis enim credat, Asiam neglecturos, pulcherri-M mam Ρartem terrarum, et praecipuae opulentiae; M quum praesertim Macedoniae regnum teneant, in . Graeciam mittant praetores, pro cuius libertateo arma se adversus Philippum, arma adversus An- a tiochum sumpsisse, erant gloriati. Iam Eumene vi-M VO , Saepo in senatu iactatum, quid ita florentissi- is mas Provincias unius homi iis modico ante regno is adiecisSent. XIX. is Pudor tamen, et, regnante mox Attalo, amicitiae, quas potentes multasque habebat, con- a tinuere cupidas manus: sed obsequio, sumptibus-γa que immensis, et summa contumeliarum patientia a suit emenda securitas. Nune autem, ubi notae hora minum avaritiae et ambitioni testamentum novissi- . mi regis obtentui, et immensa potentia ad manus,a ESt, ecquis ambigat, parvo post tempore pedestres , equestresque Romanorum Copias, validamque prae

a terea classem in media Asia sore 2 Mominerint igiis Lur, quicumque de iure Aristonici disceptant, sex, eadem opera de bello romano decernere. XX. 33 Illud Iane Sumerent, quos neque maximi ,, olim reges, Milippus Antiochusque domiti, neque is tot a Romanis subaetae gentes, ne recentia quidem is exempla moveant; notis Hasdrubalis , notis Critolai, o Diaeique nuper eventibus. qui istud incendium ,, belli romani suae quisque domi excitasset, donecis punicum imperium, et achaica libertas concideret,

402쪽

IN LOC. LIB. LIX. LIVIANI

. pulcherrimaeque et maximae urbium Corinthus et ,, Carthago delerentur M. Hi multorum ubique sedi mones erant: sed Ephesii, primaria Asiae civitas, vires etiam ad verba allerebant: horum praecipue opibus educta classis Aristonicum, Occurrere haud procul Cumis ausum, navali pugna profligavit, Lem Casque reCepit. XXI. At illo in mediterranea delatus, quum rebus semel motis, nullum nisi in audacia praesidium esset, egenis servisque Concitatis, maiores, quam amisisSet. copias brevi contraxit. Nam et iis locis dominorum asperitas taedium servitutis, et siniendae quovis modo cupiditatem iniecerat. Ilis quoque novum nomen impositum: Helivolitae appellati. Cum his Aristoni- Eus multa adversus civitates secunda proelia secit, occupatisque fraude Thyatiris, mox Apollonidem Pergamo Ρroximam, cum aliis aliquot oppidis in potestatem redegit: tantumque sortunae favorem expertus est, ut, quamquam civitatibus Bithyniae et Cappadociae reges suppetias mitterent, nobilissimis urbibus Myndo, Samo, Colophone vi receptis, i ustus iam Asiae rex esse videretuP. XXII. Quapropter et praesenti successu elatus, Et Romanos internis discordiis lahorantes Contemnens nam et Blosius Cumanus ex Vrbe profugus spes eiuSexaggeraverat , magna cum siducia non occupata modo retinebat, sed et plura quotidie adiiciebat ante partis. Placuit ergo legatos quinque mitti, qui res ASiae, quantum auctoritate consilioque, et Sociorum tribus Possent, componerent. Ρrinceps legationis eius P. Scipio Nasica fuit, quo civium invidiae Sub

403쪽

IO. FREIXSHEMII SUPPLEM. duceretur. Etiam in Siciliam decreta est legatio, quod ob tumultum gracchanum, inspectis sibyllinis ca minibus, oetustissimam Cererem Placandam eue, decemviri retulerant. XXIII. Igitur, quamquam in Urbe templum eius deae magnificentissimum esset, Ennam mittendum censuerunt Patres, ubi et nata esse, frugesque primum reperisse credebatur. Sed hactenus eo per sugitivorum arma Penetrari nequiverat: tum, ut posset, victoria P. Rupilii consulis erat effectum. Nam ille magna cura complexus bellum, sacile praeclaram spem sociis, terroremque fugitivis iniecit: quum et in reliqua omni administratione severum intentumque ducem ageret; generum quoque Suum Q. Fabium, quod eius negligentia tauvomenitanam arcem amissam Cognoverat, provincia decedere coegisset. I V. Erant multa fugitivorum praesidia, Sed omnis eorum potentia maxime constabat duarum urbium viribus, Ennao et Tauromenii: quas Si recipere Potuisset, pro consecto sibi bellum suturum imperator haud iniuria existimabat. Prior obsidio tauromenitana suit: quam urbem, acerrime ΟΡΡugnatam, ante tamen Capere non potuit, quam diram ad famem obsessos adegisset. Neque erat hoc dissicile classem

habenti, qua merCatores, aut etiam Praedones . Iucri causa frumentum importaturos, submoveret. Igitur obsessi, nullam in victoris clementia sibi spem esse repouendam certi, necessitatem Praesentem, uti potuerant, sustinebant. non liberorum Corporibus, non uxorum abstinentes famis rabie, postremo se quoque invicem laceranteS.

404쪽

XXV. Cleonis ibi Dater, nomine Comanus, Praeerat: qui fugam Ex urbe circumsessa molitus, incidit in vigilum manus , ct in custodiam traditus est: doneo proditione Sarapionis cuiusdam arce capta, fugitivos, quotquot reperti sunt, excruciatos Consul in praeceps iaci iussit. Tauromenio recepto, Ennam Processit ; parique conatu obsidionem urgens, ibi quoque rerum ad vitam necessariarum ingentem penuriam bro vi effecit. XXVI. Magnae enim fugitivorum copiae inerant: adeoque hie et Tauromenii ad viginti eorum milli

esse interfecta produntur. Ad Ennam semeΙ erupti ne magnis viribus certatum ost, Cleone cum deIectis suorum urbe egresso : qui etiam sortissime proeliatus, tamen in potestatem hostium venit; neque multo post ex vulneribus obiit. Hoc quoque Spectaculum , nam, Cognoscendum obsessis corpus consul obiecerat, animos eorum fregit: si reporti sunt, qui privatae salutis pactione traderent urbem , natura atque Oper

ita permunitam, ut armis inexpugnabilis haberetur. XXVII. Eunus praestigiator, uleinquo rex imaginarius , dum urbs capitur, oum soxcentis sermo stipatoribus in loca prasrupta effugit: ceteri compro-hensi catenisque religati sunt, ut servili supplicio

crucis consi merentur. His Romae auditis, delecti ex collegio decemvirorum in Siciliam venerunt, sacrisque Ennensi Cereri factis, cuius simulacrum antiquissimum ne fugitivi quidem et barbari violaverant, liniversam deinde insulam otii verunt, ut aras Aetnaeo Iovi dicatas, postquam ad eas sacrificaSsent, circum-

405쪽

4 oa IO. FRUX SllEM l SUPPLE. U. datis maceriis clauderent, interdicto aditu, nisi quibus ad eas aras publica et solemnia sacra essent. IIoeanno duo triumphi celebres ex Hispania ducti: de Gallaecis et Lusitanis D. Brutus, de Numantinis P. Scipio Asricanus triumpharunt. XXVI. Vtrique imperatori a devictis gentibus vocabulum inditum: Brutus Callaici cognomentum retinuit; in Scipione maioris gloriae appellatio, Numantini nomen, quamquam usurpaxi coeptum, Obsolefecit. De manubiis templum Brutus Callaicus struxit, aditum L. Accii poetae familiaris sui carminibus exornavit. Scipionis triumphus priori quidem,

quem annos ante quatuordecim egerat, uti haud multo inferior gloria, ita specie ornamentisque --nime comparandus fuit. Pauci ante currum Numantini ducti: militibus argenti septemdecim millia pondo distributa; iique tam exiguo suere contenti. XXIX. Hispania. Siciliaque sere perpacatis, nuIIa

de rebus externis magna senatui cura, praeterquam

de Asia, et bello Aristonici fuit. Nam et P. Nasica, quum aliquandiu per Asiae civitates oberrasset, satos unctus Pergami fuerat. Igitur quum de provinciis novi consules, P. Licinius P. F. P. N. Crassus, L.

Valerius C. F. P. N. Flaccus retulissent, atque uterque habere Asiam vellent, magna Contentione res acta est. Ponti sex maximus Crassus erat. nuper in P. Nasicae locum suctus : ideo collegae mulctam dixit, si a sacris discessisset; erat enim flaminio martiali praeditus. Νeque finis certaminum factus, donec ad

populum ferri placuit, quem id bellum gerere iuberet. XXX. Nam et de Crasso dubitabatur, no ponti.

cem maximum abire ex Italia contra religiones foret:

406쪽

dictaeque sententiae erant, ut potius Pro consule aliquis mitteretur, quum praesertim nuper clarissimi essent imperatores ex provinciis reversi. Populus , remissa flamini mulcta, dicto tamen audientem Pontifici esse iussit: privatum ei bello praefici non placuit ; duasque tantum tribus quum Africanus tulisset, consuli P. Licinio provincia decreta est. XXXI. Magna enim eius viri auctoritas, magnaque in vulgus veneratio fuit; quod opes ac genus eloquentiae iurisque studio perornasset. Profectus igitur cum instructissimo exercitu, quia sibi magno usui suturam esse sociorum benevolentiam cernebat, neque gratius quidquam Vulgo, quam Suo quemque Sermone compellari, graecae linguae tantum impendit operae, ut quinque illa genera, in quae distinguitur, penitus perdisceret, Proque tribunali, qua quisque dia cis postulasset, eadem decreta redderet: idque ei plurimum ad sociorum amorem Prosuit. Maximis igitur adiutus auxiliis nam et a vicinis regibus, Mithridate pontico, Ariarathe cappadoce , Nicomede bithyno, itemque paphlagone Pylaemene missae copiae suerant bellum impigro

orsus est: nec minori in eo severitate usus, quam

aliis in negotiis lenitatem praetulerat. XXXII.Vnum eius factum memorabo, unde, qualis in cetero imperio fuerit, promptum sit cogi OSCere. Leucas id enim oppidum Aristonicus, prosperiore sertuna usus, receperat quum ΟΡΡugnare pararet, scripsit ad magistrum architectum Eleatensium , qui eo bello socii amicique populi romani erant, vi ex

407쪽

ID. FRElNSMEMII SUPPLEM. malis duobus, quos Vud eos uidisset, maiorem miueret. Magister, cognito, arietem ex eo malo fieri oportere,

minorem, quem et instituto commodiorem iudicabat, misit. XXXIII. Reatum igitur, frustraque e cuSantem, quod obsequium ab ipso, non consilium petitum fuisse, consul diceret, nudari, virgisque multum caedi iussit. Ceterum nulla ad memoriam satis insigni re, pro tanta exspectatione , gesta, annus ille praeteriit. Nam et Aristonici magnae vires erant, non ex Asia tantum; sed etiam Thracum et Achaiae studiis auxiliisque utebatur. In Vrbe Q. Caecilius Macedonicus, Q. Pompeius A. F. censores creati: tum primum exempIo dato, censorem utrumque de plebe creandi, quum a C. Marcio, qui Primus e plebe fuit, per annos ducentos viginti, semper putricius alter creatus esset. XXXIV. Negligentia prisci moris id iactum, an ut hoc quoque modo populi nondum placatos ob interitum Gracchi animos nobilitas mitigaret, non traditur.

Suspiciones certe eo anno , et tantum non motus

atroces suerunt; incitantibus maxime plebem trium- vivis agro dividundo, et C. Papirio Carhone tribuno plebis, qui saepe Ti. Gracchi mortem deplorando, scinet otiam, quum de reficiendis tribunis ferret, P. Africanum in concionem productum interrogavit , quid de nece Tiberii sentiret i eius enim viri vocem , quo e proposito suo plurimum additura momenti esset, exspectabat: quia ob assinitatem, et populi praesens studium . Putabat pro Gracchi causa loquuturum esse. A XXV. At Scipio, nihil a solita magnitudine animi deflectens, iure caesum rideri respondit. Tum primum

408쪽

Obstrepere et acclamare populus coepit, qui summo hactenus opere virum coluerat. Nec ipse cessit, rerum gestarum conscientia praesidens, quin silentium indignanti imponeret populo: convicium quoque praecepto addens, re Taceant, inquit, quorum noverca is est Italia. . Orto deinde murmure, v Non ossicietis,m ait, ut solutos timeam, quos vinctos adduxi ; utantusque omnium mentes aspectu ac oratione gravissimi viri stupor invasit, ut omnis concio repente conticeret.

XXXVI. Ab eo tamen tempore relanguit, quam ante obtinuerat, populi benevolentia ; rcmquc potius eam salutarem L. Aurelio Cottae fuisse Putem , ut ue-cnsante P. Africano absolveretur, quam quod dictitasse, quosdam supra tradidimus, eximiam accusatoris dignitatem reo profuisse. Turbulentum hoc tribunitiis actionibus tempus suit. C. Carbo, perlata lege. qua tabellam ad iubendas vetandasve leges populo dabat, maiora orsus, rogationem de iisdem tribunis plebis, quoties populo videretur, reficiendis , Promulgavit. XXXVH. Non erat obscurum, quibus consiliis via hoc principio muniretur: igitur principes civitatis dissuaserunt legem, C. Laelius, et gravissima oratione P. Africanus. Itaque lex tam popularis suffragiis

popidi repudiata est, Iicet disertissimi gratiosissimique homines in diversum niterentur: nam et ipsius tribuni blanda cum re, tum facundias viribus. erat Oratio; et C. Gracchus, temporum eorum uberrimus

409쪽

lec magnaque animi atque etiam doloris contentione suadebat, his serme verbis usus: XXXVIII. α Si sieri posset, Quirites, ut maiores a Vestri, qui tam necessariam libertati Potestatem , is veluti per manus ad haee tempora transmiserunt,n praesentibus comitiis interessent, ante omnia, C m do, mirarentur, ecquid opus esset serri, ut Populora iaciundi, quod vellet, ius esset: quum omnia Ci- is vilia iura non aliunde, quam a voluntate populi, a proficiscantur, cuius summum in civitate ius est.

,, Deinde si quis doceret, hoc ideo agi, quod legibus auti, moribus aliis uteremur, tamen vix intelligerent,

a quemadmodum aut plebiscito populi ius abrogari,aa aut obliterari consuetudine posset. Quin, remotis . his Iudibriis , agi de utilitate publica iuberent, ut m tandem explosa iniqua et contumeliosa inquisitione,m quantum decerni a populo posset, id potius requi

a Peretur, quantum oporteret.

XXXIX. ,, In hac autem consultatione, utrumnes, potius ad illos vespicietis, Quirites, quibus vestras ,, miserias laetitiae, et libertatem dolori esse cogno-aa vistis; an vero , valere iussis invidis , vestra com- . moda ponetis ob oculos, vobisque consuletis ' To- γγ tum hoc, quod in praesentia agi inus, Populare est.. Tribunorum enim plebis creandorum quod ius,m quemque morem esse OPorteat, quaeritur; quam. Potestatem non utique senatus introduxit in rem - γ publicam: res Cum per se aequissima, tum ad tue - ,, dain vestram libertatem pernecessaria, secessione a Plebis et contentione summa extorqueri debuit.

410쪽

D Εam igitur nos et retinere et ornare ex vestra PD-M tius voluntate aequum est, quam eorum, qui hancis nut nunquam natam, aut certe quantocius aboliis tam , Cum omnibus. qui hanc defendant, Cupiunt. XL. is Quid vero ad hos attinet, quos vobis tribu-υ nos, quum Vestra sint comitia, et quoties pracsi-

,,ciatis 3 Sed praeclari illi, si diis placet, iuris Pu-M blici custodes, eundem tribunum plebis rosici, lasis esse negant; et C. Papirio rogationem eam serentiis obstrigillant. An igitur rem novam seri Papirius. D an quod antiquitus observatum, semper licitumn suit, temporibus reipublicae sic exigentibus, refert n Hodiene primum , an vero Post annos quadringeri u los, Potestatis hanc vestrae partem usurpabitis 2, Quod pati iis temporibus Cincinnati, et Cossi, et M Camilli potuerunt, id nimirum praesens aetas serrore non poterit ΤXLI. is An sorte illo quidem aevo necessaria haecis plebi cautio fuit, hodie servari nihil attinet Immora vero , si ulla unquam fuero tempora , quae liberis talis vestrae bonos fidosque desiderarent propugna in tores et constantes, hoc illud est, Quirites. Quum is inter maximarum rerum disceptationes, iidem peris petuo homines consilii publici auctoritatem habenni υ vestris patronis annuo spatio satagunt finire liberora pro Vobis, et aliquanto efficacius, quam fieri aD Privato possit, agendi potestatem. Hunc deinde an-υ num, ad magna negotia breve et velox tempus,

is variis artibus coarctant: nonnunquam , tibi ueresn sibi viros opponi sentiunt, dissurontes impetum; a saepe Per aliquem ex collegio, quod plerumquen non est difficile, praesertim enise dantibus opera in .m ut in tanto numero unum aliquod mancipium suum . habeant, optimas leges impediunt: interdum vi et