Titi Livii Patavino Opera Qvae Exstant Omnia

61쪽

eo territus, quod res Attali senatui populoque romano cordi esse audiebat, nihil ad evertendum eum violentiae fraudisque, nihil ad despiciendam senatus auctoritatem contumeliarum reliqui fecerat. XXXIII. Quum enim a L. Hortensio ceterisque Iegatis nostris, hellum cum Attalo, populi romani s

Cio atque amico, gerere Vetaretur, Parere grRVatus , ad disceptationem controversiarum vocantibus obsequuturum simulavit. Constitutum erat, ut ad fines regnorum cum millenis equitibus invicem occurre.

rent. Id Prusias opportunum perfidiae tempus esse iudicans. legatos praemittit ad Attalum, qui, assutu rum paulo post cum numero definito, nuntient. Ipse interca ad opprimendum inimicum universas copias concitat: parumque absuit, quin sceleris praemio po tiretur, nisi Attalus, legatique romani, qui cum illo erant, de dolo admoniti, celerrima snga praeparatum discrimen evasissent. Prusias, direptis etiam legat rum impedimcntis, Pergamum, quo illi cum Attalo Confugerant , adducit exercitum. Erat ante urbem Aesculapii celebre sanum , ubi re divina secta , quum litavisset, honore ad superstitionem usque prosuso numen Veneratus, in castra rediit. Postridie vero admotis ad Nicephorium copiis, quem lucum rex Eu menes sanis et omni donariorum genere PerornaVera cuncta foeda ruina pervastat, delubra incendit, statuas sedibus suis avellit, ne deorum quidem simulacris parcens: inter quae sustulit et Aesculapii signum, Phyromachi nobilis artificis opus. id ipsum . quod pridie tanta cum religione adoraverat: is turba tactinenti error incrat, quam nulla veri iustique scientia

62쪽

stabilitam abripiebant assectus; modo ad muliebris superstitionis ineptias cogente me tu , modo ira Stimulante ad violanda per contumeliam, quae Paulo

ante supra modum decorumque coluerat.

XXXIV. Neque melior ipsi deinde rerum e enlus, quam pro tanta protervia fuit. Nullo apud Pergamum virili opere odito, Elaeam, quod Atinii regis empOrium et navale erat, a Pergamo tria distans passuum millia, obsedit. Qua nequidquam tentata nam Sosander, collactaneus regis, cum praesidio ingressus oppidum suerat , exercitu cetero ternostri itincredomum reverti iusso, ipse navibias conleiadit Th*atbra : ne in reditu quidem ad violanda deorum temΡla segnior; nam ad Hieran Comen Dianae spoliavit sanum: Apollinis autem Cynei aedem, qtiae in Temnosuit, non spoliavit modo , verum etiam inccndio consumpsit. Atque huc deinde relatiam est, quod et P destres copiae profluvio alvi pleramque partem inimricrunt, et classis partem subita tempestas in Pr pontide cum ipsis hominibus mersit, aliam , in loca importuosa compulsam , tabulis armamentisqDe confractis , reddidit inutilem. Haec tibi Patres acceperunt , ob absurdum et infestum Prusiae facinus ira accensi, continuo togatos decem decrevere. qui snire bellum , et Attalo pro illatis iniuriis satis cere eum

cogerent.

XXXV. In his L. Anicius, et C. FRnnius, et Q. Fabius Maximus fuerunt. Censores hoc anno creati stant M. Valerius M. F. M. N. Messala, C. Cassius C. F. C. N. Longinus, quorum Valerius ipse aliquando consoria nota perstrictus fuerat. Atque ut hic priorem

63쪽

Io. FREiNSI EMII GPPLEM. ignominiam novis honoribus delevit: ita L. Cotta 1ri bunus plebis magistratus sacrosancti dignitatem viliani ino iactoque polluit; ne creditoribus suis satissa Ceret , tribunatus praescriptione turpiter abusus. Sed non mens eadem reliquo eollegio fuit: decreveruntque consensu, ni L. Cotta aes alienum dissolueret , aut Monsores daret , appellantibus se creditoribus auxilio juturos. Haec Romae gesta. Ceterum in Hispania res Parum Prosperae fuerunt. Calpurnius Piso praetor a Lusitanis duce punieo victus, aliquot millia mili, tum cum Terentio Varrone quaestore amisit. Victor punicus ad Oceanum usque promoVit signa, Concit lisque in arma Vettonibus, agrum Blastophoenicum

sic appellant progeniem ex Africa per Hannibalem transductorum omni clade belli vastavit, quod ii

fidem Romanis datam constanter tuebantuP.

XXXVI. Successus iste multis et aliis Hispaniae populis animos ad rebellandum secit. Vnde, quia maiores tum motus timebantur, comitia consularia citius haberi, consulesque designatos Q. Fulvius M. F. M. N. Nobilior, Τ. Annius T. F. T. N. Luscus erant ante diem Lalendas ianuarias inire magistratum placuit; quum eatenus idus martiue solemnis ei negotio dies suissent. T. Annius Gallos nam et ii in armiserant provinciam habuisse videtur: Nobilior in Celtiberos, qui Belli cognominantur, est prosectus. Illi

tumultuum per Hispaniam auctores Segedam incolebant, urbem magnam et opulentam, quam foederi suo Τi. Gracchus, quum Hispaniam ordinaret adscripserat. Eam tum, coactis deserere minora oppida incolis, augebant barbari, murumque Stadiorum qua-

64쪽

IN LOC. LIB. XLVli LIVIA NIdraginta circum exstruebant; etiam Τitthis, vicina gente, in eandem compulsis: neque Ρarere senatui voluerant, vetanti novari quidquam, tributaque et auxiliares copias imieranti. Quippe foedere gracchano perscriptum quidem aSSerebant, ne urbes nouas conderent: peteres quin instaurarent munirentque, nihiloc tum; tribu orum pero et militiae Macationem ab ipso kenatu, Post Gracchisedias datam: neque aberat hoc a vero, sed immunitas iSta quum a Senatu comoeditur , addi semper solet, mansuram, donec senatui 'Populoque romano Admetur.

XXXVII. Et Segidenses quidem, cognito consulis adventu copiisque, nam ad triginta hominum millia adducebat, quia nondum permunita urbs erat, ad Arvaccos cum uxoribus et liberis perfugerunt. Am acci, protinus consociatis viribus, Caro segedensi Summam rerum deserunt, viro bellicis certaminibus exercitato: qui proximo statim triduo, quum iter sacere praeter loca insidiis opportuna Romanos compe-xiSSOt, captata occasione, cum peditum viginti miLIibus, equitum quinque, impetum fecit. Post acrem et diuturnam pugnam vertuntur in fugam Romani ideletusque laret occidione exercitus, ni equites, ad custodiam impedimentorum relicti, pugnam redint grassent, postquam inter insequendum Celtiberorum quoque turbatos esse ordines animadverterunt. Nocte demum incumhente proelium diremptum est, haud Iovi utrinque damno: quippe Carus imperator hostium , et cum eo sex millia ceciderunt; et par numerus civium romanorum desideratus est. Dies etiam ipsa Vulcanalibus pugnatum suerat) ex eo tempore inter atras habetur. Arvacci Numantiam ea nocte

65쪽

digressi, novos imperatores Ambonem et Leuconem

constituunt.

XXXVIII. Consul, resectis suorum animis, tertio post die iterum ad hostem ducit, et ad tria millia passuum ab urbe ponit castra. duo quum opportuno auxilia Masinissae regis, Numidae trecenti, cum de cem elephantis advenissent, copiam Ognandi hostibus facit. Qui quum et ipsi. serociter Procurrissent, subito diductis suorum ordinibus, collocatas ad hoc a tergo belluas ostendit nec opinantibus. Hostes, equi virique, novo spectaculo conterriti, effusa sug urbem repetunt: instat fugientibus consul, iamque

sub ipsos muros pertinaciter certabatur; quum unus ex elephantis Saxo caput Saucius, ingenti barritu, et mox tumultu ac Strage complevit omnia: nam et ceteri, voce huius excitati, eodem furore suorum perrumΡebant sternebantque manipulos. Numantini,

contuiti haec ex moenibus , ubi Romanos impetum belluarum solutis ordinibus declinare vident, erumpunt portis, palatosque assequuti, ad quatuor hominum. millia , et elephantos tres interficiunt: multi que armis signisque militaribus potiti, cum tripudio sui inoris in oppidum Tevertuntur; quum ipsorum quoque duo sermo millia periissent, XXXIX. Hac fortuna non insolenter usi hostes, misere legatos ad pacem aequis conditionibus petendum : responsum ESt ex dignitate romani nominis, pacem, nisi deditis dari non Posse, At consuI, ut primum confirmure suos ex adverso casu potuit, ΑΕ nium urbem petivit. ubi Celtiberi commeatuum vim magnam comportaverant. Ne huius quidem loci so-

ix oppugnatio fuit, desideratisque haud paucis, ceteri

66쪽

IN LOC. LIB. XLVII LIVI , NI

noctu se in castra receperunt. Ex castris deinde praesectum equitum Blesium misit, ut a vicina quadam gente auxilliarios equites adduceret. Excepere Celtiberi redeuntem: .insidiisque eorum ConSPeCtis, sociorum equitatus fugit; Blesius, multique cum eo Romani, sortiter pugnantes Occubuere. Tam crobris Bellorum offensionibus sollicitati sociorum sunt Animi : et Ocilis urbs gentibus illis clara, tibi annona et pecuniae Romanorum servabantur, ad Celtiberos defecit. Consul, etiam ceteris idem animi esse suspicatus , sub pellibus hiemavit: ibi multi militum penuria aut frigore, saeviebat enim acris hiems, exstiΠ-pti sunt. Hoc initium suit numantini belli, quod magna cim clade ac ignominia populi romani, vicesimum ad annum productum est: tanta plerumque violen se, ut non tam de eo, uter populus imperaret . iam uter esset, susceptum videretur. XL. At in ulteriore Hispania L. Mummius praetor cum Caesare, quem in Occisi ducis Punici Ioctim sus- fecerant hostes, collatis signis dimicavit. Pulsus cum- clade Hispanus, ubi victorem oxercitum temere insequi neglectis ordinibus videt, cohortatur suos, convertit agmen, occisisque de Mummii exercitu novem

millibus, praedam castraque iam amiSsa non modo Tecuperat, verum etiam CaStriS romanis potitur. Mummius cui quinque circiter millia militum supererant, non ausus praeterea copiain pugnandi sacere , tutis locis castra ponens, intra vallum Studiose exercebat Suos, donec parumper unimos terrilorum Confirmaret. Tum in praetervolientes .praedae partem barbaros eruptione facta, disiecit hostem, praeitumque et Signa, quae amiserat, militaria recuperavit.

67쪽

Iisdem diobus colentes cis Tagum amnem Lusitanorum civitates, Caucoeno duco, Cuneos invasere socios populi romani, nicteque ampla ac potenti Conis tor-gin vocabant expugnata, traiecerunt Oceanum: inde, divisis copiis, pars adversam continentem populabantur ; alii urbem ocilen absidione cinxerant. Ibi vero L. Mummii par industria et selicitas suit. Con- Pactis suis et sociorum viribus in universum equites quingenti, cum novem peditum millibus, erant , Primo Populatores aggressus, quindecim eorum millia inte fecit: inde ad Ocilen transduxit exercitum, magnaque et ibi strage Lusitanorum edita , obsidionem solvit. Postremo agmen adortus, quod praedam ex agris raptam avehebat, occidione occidit; ut ne nuntius quidem cladis superesset. Ex praeda, quantum ferri poterat, militibus datum: cetera omnia

praesidibus bellorum diis incendi praetor extiri quo

iussit.

XLI. Interi m in Asia rex Attalus, magno per hiemem exercitu coacto , ad bellum Prusiae inserendum se parabat, adiutus etiam auxiliaribus Cappadocia Pontique regum copiis, quas Demetrius Ariarathis F. adduxerat. Cudis tum erat, ita sito oppido, ut inter Phrygas Mysosque ambigui soli habeatur, quum decem , qUOS Senatus miserat, legati ad eum venere: ii deinde , colloquio cum rege de communibus rebus habito, recta perrexerunt ad Prusiam. PrUSias, auditis senatus mandatis, cavillando tempus trahere nisus est; alia quidem se facturum asserens , Blia minime. Viule ossensi decem legati, renuntiata illi s cietate, continuo ad Attalum se receperunt: quos

aliquantisper prosecutus Prusius, multisque blanditiis

68쪽

IN LOC. LlB. XLVII LIVIA I

placare conatus, postquam frustra se esse videt, anxius iam , et magnitudinem periculi serio reputans , in regnum rediit. Legati, monito Attalo, ut, sua defendere contentus, bello sponte inserendo abstineret, inter se constituerunt, ut pars ad haec Omnia renuntianda senatui Romam reverteretur; ceteri, per Ioniam Hellespontumque et vicinos Byzantio populos discurrentes, abstraherent a Prusia hominum animos, Attaloque conciliarent. XLII. Ita non multo post tempore frater regis Athenaeus Cum classe navium tectarum octoginta navigare in Hellespontum potuit. Ex his quinque triremes Rhodiorum erant. Cygicenorum viginti; quibus suarum septem et viginti Attalus addiderat: reliquae ab aliis sociis submissae suerant. Cum his Athenaeus, ut quamque urbium Prusiae praetervehebatur, ex- seensione facta. magnam Ubique Vastitatem terroremque faciebat. Vnde summas in angustias redactus Prinstas, gratanter accepit, quod Ap. Claudius, L. Op- Pius , A. Postumius, legati ab senatu, ad finem bello imponendum venerunt. Patres enim, edocti a prioribus, quo loco res Asiae essent, Consestim hos iusserant proficisci. Horum opera convenit, tit Prusias Attalo regi napes tectas viginti statim; deinde intra Proximos annos Diginti, talenta quingenta daret: ager utriusque iis snssus esset, quibus ante bellum luisset rMethymnaeis, Aegiensibus, Cumaeis , Heracleotis, damni, quod a Prusia Aassi essent, nomine , talenta centum Penderentur. HOC Medere persecto , Attalus cum pedestribus simul equestribusque copiis domum

69쪽

IO. FREIN SUEMIl SVPPLEM. XLIII. At in urbe quum iterum de iis, qui ex Gramcia suerant evocati, verba a legatis Achaeorum in senatu facta essent, senatus nihil mutandum censuit. Quo quidem tempore, quum multi de ea re Sermones fierent, M. Cato, perpetuus Carthaginis hostis, dixisse sertur: ci Tanquam deesset, quod ageremus, sede-υ mus hic, de senibus graeculis deliberantes, a nora strisne , un ipsorum , sandapilariis sint et serendi. MSolebat enim omnibus sententiis, quas dicebat in senatu , subiungere: ec Hoc censeo, et Carthaginem de- lendam. D Tunc autem recenti metu pinvidentiam viri stimulabat reversa ex Africa legatio, quae nuper, specie disceptandarum cum Masinissa controversia- eum , magnum vim navalis materiae Carthagine deprehenderat. Inter haec, durantibus Hispaniae bellis, et a Poenis impendente me tu , neceSSarium x Au In , indulgeri iustis p vinciarum querelis, quas de magistratuum romanorum uvaritia ad senatum detulexant. Itaque severe exemitae sunt Ieges, damnatique aliquot praetores , qui in extorquenda capiendaque pecunia egressi modum suerant.

70쪽

LIVIANORUM

UBER VIII

IN LOCUM LIBRI XLV IN LIVIANI.

LIBRI QUADRAGESIMI OCTAVI.

Lustrum a censoribus conditum est: censa sunt civium ea pila trecenta viginti quatuor millia. Semina tertii belli punici referuntur. Quum in finibus Carthaginiensium ingena Numida-Tum exercitus , duce Ariobarzane , Syphacis nepote, diceretur esse, M. Porcius Cato suasit, ut Carthaginiensibus, qui exercitum , specio contra Masinissam regem , sed re vera contra Romanos, accitum is finibus haberent, bellum indiceretur. Coo tradicente P. Cornelio Nasica , placuit, legatos mitti Carthagiuein, qui specularentur, quid ageretur. Castigato senatu Carthaginiensium, quod, contra foedus, et exercitum et navales materias haberent, pacem inter eos et Masinissam sacere voluerunt, Mastu issa agro, de quo lis erat, cedenter aed Gisgo, Hamilcaris filius, homo seditiosus, qui tune in magistratu erat, quum senatus puriturum se iudicio legatorum dixisset. ila bellum adversus Romanos suadendo concitavit, ut legatos, quo minus violarentur, fuga explicueriti Id nuntiantes , infestum iam senatum Carthaginiensibus, in sestiorem se exuut. M. Porcius Cato lilii, in praetura mortui, suu ustelauissimo. ut valuit c non pauper erat , sumptu secit. Αndriscus , qui se Persei filium , resis quondam Macedoniae . ingenti asseverutione mentiretur, Romam missus. M. Aemi

lius Lepidus, qui princeps seuatus ah sextis iam censoribus Duili od by Gorale