장음표시 사용
41쪽
.ist, he- est uniamquodque, neque accidentia speculta
absis acta enim sunt intel-υid s. dea lecto amotu : dc nihil refert: neque in menta nima. oxi. cium abstrahentium. Latent autem si h octaci unt. 5r qui ideas dicunt. rhylica eniim ab- Thiaq. strahunt, cum minus sint absti acta matri ema vide con. ticis. Piet autem hoc manifestum , si .iis virotum ue tentaverat dicere terminos, & xplo- rum di accidenti impar enim erit di par, tarectum & curuum, adhuc autem di numeru , talinea, bc figura sine motu. caio autem, dc os , dc homo non amplius. sed haec , sicut naris uina, Tex.:z. sed non sicut curuum , dicuntur. Demore strant autem & quae ex. Mathematicis magis Phusica sunt, ut Pei spectiva, 5 Harmonica , NAstrologia. econtrario enim quodammodo uhabent.adi Geometriam. Geometria enim de phusica linea con derat, sed non quatenus est physica .Perspectiva autem mathematicam quidem lineam , sed non quatenus mathematica,
caput Graium probans Naturalemron cer δε- rare firmam De manrta. - Vm autem natura duplex sit , N forma
Tς maiesta, ut si de limitate quid sit' con '
ἡeremus , sic contemplandum eth. quare, ne que sine materia, neque secundum matellani quar huiusmodi sunt. Etenii iam de de hoc dupliciter dubitabit quis, ira dux narium inde utra est Physici, an de eo , quod est ex xttii- que. sed . si de eo , quod est ex viritq;, ta de utra Te .ra, que . Uinita igitur eius de, aut alterius vita
42쪽
que emno cere 3 Ad Antiquos enim aspicienti videbitur utique esse mare rix. ad exiguam rusia sidenim partem quandam Empedocles , α Demo- ria est cῖν ericiis formam , dc quod quid erat esse , tetige- aseriare se
runt. si autem ars imitatur naturam: eius seni mἄ, ct ma autem est scienti x cognoscere formam , & ma- tem Uiuatetiam usque ad aliquid: ut Medici sanitatem, ad aliquid. de choleram , dc Phlegma, in quibus est sanitas i simi liter autem dc AEdificatoris formam
domus , dc materiam, lateres scilicet,& ligna: . . . simi liter autem dc in aliis : dc Physicae utique erit cognoscere utrasque naturas. Insuper Tex. St. eiusdem est id cuius gratia , oc finem , dc quae- Drsendi hocunque sunt horum gratia. natura autem ta unis est, de id , cuius causa. quorum e ninu con- a .s. Misa. ti nuo motu existente , est aliquis finis ipsius Fimi habit
motus, hic viti nona est, S id, cuius causa quo- ratione uti
circa Ec Pocta derisorie adductus est ut dice-mi. Udeniret: Habet finem , cuius quidem causa factus statico. 3M est. vult enim non omne ultimum. esse.finem, era. π r. sed optimum. Quoniam dc faciunt acies eἄr. Os materiam, aliae quidem simpliciter, aliae vero Merit c.ι. operi accommodam. dc utimur , tanquam pro- Tex. r. yter nos. omnibus, quae sunt. sumus enim q -- Nos sum
dammodo ec nos finis. dupliciter enim est id, quodamo cuius causa. di uim est autem in iis, qui de phi-s uomui losophia. Duae igitur ' sunt aries, quae dφ-Tex. s. minantur ipsi materiae . dc quae sunt cognoscen- a. tes, ea, quae utitur, ec Factiva, quae At buta rimo sectonica est. quapropter dc quae virtur, Archite- tra Z- ctonio quodammodo .in. dissere autem , qua tenus haec quid in , quae sormam cognoscit, Alchitectonica est, alia autem ut e se ctrix retiae. gubernator enim qualis sit forma pliqya
43쪽
quo ligno, & quibus ex motibus est. In iis igitur , quae sunt secundum artem , nos facimus materiam propter opus, sed in Physicis est. GY.iς. Amplius, eorum, quae ad aliquid , mate. Mai. iis eo ria aliam enim sormam alia materia. ,- .st qua QRQusque e γ Physicum oportet cognoscereas aliquid. formam, dc ipsum quid est An quemadmodum
Medicum neruum , aut Fabrum aes , usque ad aliquid Z alicuius enim gratia unumquodque.& circa ea, quae simi, separabilia quidem sorma. t homo in materia autem: ' homo enim hominem ge-quiom. Derat, & sol. quomodo autem se habeat haec Le-SA, Obdi parabilis, & quid sit, Philosophiae primae est otiams generat ficium determinare.
. Summa Tertia, in qua agitur de causitio eariam νη plura mmbra ivisione. caput Primum. in quo, quot, quave sint causae
Tex. 27. Eterminatis autem his,consederandum est de causis, & quae , α quot numero sunt. Cum enim sciendi gratia hoc negocium sit: scire autem non prius opinamur unumquodque, quam tiq; cC
perimus propter quid circa Vnumquodque , hoc autem est accipere Primala causam: manifestumquδd & nobis hoc saci edum est & de generatione, de corruptione, & de omni ph ysica mu tati ne rut scientes ipsorum principia : reducere ad ipsa tentemus quaesitorum unumquodque Uno igitur modo causa dicitur,ex quo fit alic Variam quid cum infit:vt aes statuae, dc argentum phialae, . onera. ec horum genera. Aliψ aute modo forma, S ex-
44쪽
emplum. haec autem est ratio ipsius quod quid
erat esse, & huius genera. ut ipsius diapason duo ad unum,& omnino numerus, dc Patres, quae in radione- Amplius unde Principium mutatio-'Tex .inis primum , aut quietis: vi consultor causa ,&pater filii,& omnino faciens facti, dc mutansmutati. Praeterea, ut finis. hic autem est id, cuius gratia, ut ambulandi sanita .rro ter quid enim ambulat dicimus, ut sanus ut: & , ita locuti , opinamur assignasse causam.& quaecun- ue, iam mouente alio, intermedia fiunt ipsius
nis : ut sanitatis macies, aut purgatio, aut me- dieamenta , aut organa. omnia Datique haec finis gratia sunt: disierunt tamen ab inuicem,quia alia quidem sunt orera, alia vero organa. Causae igitur ieie tot modis dicuntur. cidit autem, cum multipliciter dicantur cauis, α multas eiusdem cautas esse , non secundum
accidens : ut statuae, & ars statuatia, & aes, non secundum alterum quid, sed quatenus est sta- tua: sed non eodem modo: sed hoc quidem ut materia. i liud autem ut unde est motus. Sunt au- αι stem quaedam & adinvicem causae: ut laborare stri thcausa est bonae habitudinis ,& haec laborandi: sed non eodem modo: sed hoc quidem ut finis, illud autem ut principium motus. Amplius au- Ead. tem eadem causa contrariorum est. quod enim se .prepraesens causa huius est, hoc & absens sacimus νum. aliquando causam cottarij ut absentiam gubernatoris nauis subuersionis, cuius erat praesentia causa salutis. Omnes autem nunc dictae causae in quatuor cadunt modos manifestissimos.
Elementa enim syllabarum, & materia lactibi- in milum. & ignis, dc huiusmodi corporum, ec Par- quatuor at
45쪽
ex quo , causae sunt. Harum nutem aliae qui- vide contr. cfem sunt ut subiectum , ut paries : aliae autem Zima. ut quod quid erat esse, & totum , & compositio , & species. Semen autem , 5 medicus , Mconsultor , & omnino ipsum faciens omnia Ide sipia sunt unde principium mutationis , aut natus, M.aI. a. aut motus. Aliae autem ut finis ,& bonum alio---r. L rum. id enim cuius gratia, optimum , dc sinis s.mςLu-I- aliorum vult esse. differat autem nihil idem Te - 2. dicere bonum , vel apparens bonum. c-co a prior sae igitui tales, & tot sunt specie. Modi autemps μ' causarum numero quidem sunt multi , in capita vero contracti α hi pauciores. d: cuntur enim causae multipliciter. & ipsarum , quαsam ilium specierum sunt , prior ac posteri ocalia, alia, ut sanitate medicus, & artifex, dc ipso diapason duplum, dc numerus , dc semper Tex. 33. quae continent ad singulares. Amplius au-
Causa per Wm ut accidens , & horum genera : ut natum seler ac - aliter. Polycletus ,& aliter statuarius: quoniamini. accidit statuario Polycletum esse.& continen de triri tes etiam accidens : ut si homo causa sit fi
Zima. tuae , aut omnino animal. sunt autem accidentium alia aliis remotius , ta propinquius: ut si albus, & musicus causa dicantur statuae. Tex.I . Praeter omnes autem , & proprie dictas , cauo iis . & secundum accidens , aliae quidem Vir potentia na- tentes dicuntur , aliae vero Vt operantes e vectu. luti aedificandae domus aedificator , aut aedi- Tex. 3s. sicans aedificator. Pexinde autem dicetur& in iis, quorum causae sunt ipsae causae , at- que in iis, quae dicta sunt. ut huius statuae , aut Itatuae, aut etiam omnino imaginis, & aeris huius, aut aeris,aut omnino materiae,& in cciden-
rex. N. cibus similiter. Amplius autem connexa dc .
46쪽
hae de illae dicentur: ut non Polycletus, neque statuarius , sed Polycletus statuarius. Attameta omnes hae sunt multitudine quidem sex : dictae ainem dupliciter. audentino singulare . aut ut genus , aut ut quod secundum. accidens, aut ut accidentis genus,aut ut connexae hae, aut ut simvlici et dictae : omnes autem , aut actu existent , aut secundum potentiam. Differunt au- Ἐς II rem tantum , quod actu quidem existentes, α singulares.& ea, quorum sunt causae, simul sunt, di non sunt. ut hic medem cum hoc , qui san tur: de hic aedificator eum hoc, quod aedificatur. quae autem sunt secundum potentiam , non semper : corrumpitur enim . non simul demus. dc aedificator. Oportet autem semper cau- Tex Ig. tam uniuscuiusque summam quaerere , Ut N in aliis. ut homo aedificat, quoniam aediscator est: aedificatot autem est secundum aedificandi artem. haec igitur prior causa est: & se in omnibus. Amplius , aliae quidem genera sunt gene- uniuersa. cum, aliae autem singularia singularium: ut sta- m. at se tuarius quidem statuae, hic autem huiusce. Et sunt με rpotentiae quidem possibili uim , actu autem exi- sales. fastentes ad actit exi stentia. Guiania sinsep t S μη m. in quo de casu. F. iota 1 '
OVot igitur cauta, dc quomodo causae sunt, Tex. s.
sint nobis determinata suisicienter. Dicitur aure dc Fortuna, dc Casus de numero causarum esse : dc multa ec esse, & fieri propter fortunam, dc casum. Quo igitui modo io his causis est sortuna , dc casus , dc utrum idem , . sint sortuna, dc casus, aut diuersum , dc omni
no quid sit fortuna, dc casus, conjderandum est.
47쪽
x. o. Quidam enim & si sint, an non, dubitant
nihil enim fieri a fortuna dicunt, sed omnium
esse aliquam causam determinatam,quaec inque dicimus a casu fieri , aut a sortuna. ut veniςndia fortuna in solum reperiendi quem volebat quidem , non autem putabat, causa est velle , cum Venerit, emere . similiter autem & in aliis, quae a sortuna dicuntur, semper aliquam esse accire te causam, sed non sortunam.
rex. I i. Quonia, si aliquid esset fortuna,m coueniens' utique perquam vere videbitur,& dubitabit utique aliquis propter quid nullus Antiquorum sapientum causas de generatione , di corruptione dicens , de fortuna quicquam determinauit, sed . . sui videtur bihil opinabantur illi esse a fortuna. Tex. 1. sed di hoc mirabile. multa enim & fiunt, oc' sunt a fortuna, S. casu,quae non ignorantes quod
licet referre ad aliquam causam unumquodque eorum, quae fiunr, ut Antiquus sermo dixit, destruens sortunam , horu tamen ali a quidem esse dicunt omnes a fortuna,alia vero non a sortuna.
Tex. 'Quocirca di quodammodo erat facienda' ipsis mentio. At vero neque illorum quidem aliquid opinabantur esse fortunam, Ut amicitiam, aut litem, aut ignem, aut intelleinum, aut aliquid aliud talium. Inconueniens cst igitur, sue non putauerunt esse, siue putantes relique tamiari xvnx, aliquando Vtentes. Vt Empedo- ώ, cles non semper aerem segregari superius diis
1οσι. cit, sed ut accidit. dicit enim in mundi fabrica, F. iune se serte cucurrit. & Pavis tes animalium a fortuna fieri plurimas ait. Tex. q. sunt autem quidam , qui di coeli huius ,
ec mundanorum omnium causam esse ponunt
casum. a casu enim fieri dicunt reuolutionem.
48쪽
timorum , qui discrevit, di constituit in hune ordinem uniueisum. Et valde hoc ipsum ad- Tex. s miratione dignum est quod dicant ipsa quidem C. io
animalia, ac plantas a tortuna nec elie, nec fe- mo ripam xi, sed aut naturam , aut intellectum, aut quip- tib. piam tale aliud esse causam. non enim quodUis tium cap. p. ex semine unoquoque fit, sed ex tali quidem o- MisIea, ex tali autem homo: coelum autem n diui- κυ- finaniora sensibilium a casu fieri: tale m autem cau- nev -λsam nullam esse , qualem animalium , di plan-At simiti ae intum Atqui, ii sic se habeat hoc ipsum, di- ea. gnum est con syderatione . di bene sese habet di- ct ιι. Mια ci aliquid de noc ipso. Nam praeterquam quod L 1s. N alioqui absurdum est quod dicitur , adhuc Texin c. absurdius est dicere haec , cum videant in coelo
nihil a casu tactum, in iis autem, quae non sor- ιtuna, multa contingere a fortuna. attamen pat.rat contrarium fieri. Sunt aust in quidam, Tex. quibus Tortuna videtur quidem esse causa , immani festa autem humano intellectui, tanquam
diuinum quiddam existens ,& scxlicius. Quare con*derandum est & quid sit utrunque , & si idem, an aliud & casus, di fortuna, & quomodo
in determinatas causas incidunt. Primum Tex. s. igitur, cum videamus alia quidem semper similiter fieri, alia autem frequenter , manifestum is quod neutri horum causa fortuna dicitur. id enim quod a fortuna , neque eius est. quod ex necessitate, α semper, neque eius, quod
est frequenter. sed quoniam quaedam fiunt ac praeter haec, & omnes haec dicunt esse a sortuna. manifestum quod aliquid est Fortuna , & Casus. talia enim a fortuna, & quae a sortuna talia esse scimus. Eorum autem , quae sunt, alia Tem quidem propter aliquid fiunt , alia vero non.
49쪽
horum autem, alia quidem secundum electiciis
nem, alia vero non secundum electionem .am
ho autem sunt in iis, quae propter aliquid. QMare manifestum est quod in iis , quae sunt rixiez necessarium,& quod frequenter, sunt quaedam, . circa quae contingit esse id , quod est propter aliquid. Sunt autem propter aliquid, ta quzz- cunque ab intellectu utique aguntur , di quae- Tex.so. cunque a natura. 'Huiuscemodi igitur, cum secundum accidens fiunt, a fortuna dicimus e se. ut enim vi quod cst, aliud quidem per seipsum est, aliud autem secundum accidens sic Mcausam contingit esse. ut ipsius domus per se quidem causa est aedificatiuum , secundum ac- Ouci ρεν Cidens aurem album , aut musicum. itaque per
c Ahis si- - ς vsa definita est: quae vero secundum accii ,sidiaua dens, indefinita. infinita enim uni accident. si-δε ., arata clit igitair dictum est,cum in iis,quae. propter ali-rim Ahim quid fiunt, hoc fiat, tunc dicitur a casu, & a soc-
hoc sit manifestu, quod utraque sunt in iis, quae propter aliquid sunt. vi causa recipiendi argentum venisset, reportaturus pecuniam, si sciuitaset: venit autem non huius gratia, sed accidit veniss e,& secisse hoc r ortandi gratia:hoc au-tqm neque ut frequenter venientem ad locum, neque ex necessitate. Est autem finis reportatio,
non causarum, quae in ipso ., sed eligibilium, Mab intellectu, & dicitur tunc a fortuna quidem venisse. si autem proponens, & huius gratia,aut
semper veniens aut frequenter reportans , nona fortuna. Manifestum itaque quod fortu- Adriasit na causa est secundu accidens in iis, quae secunfra a. dum electionem eorum , quae propter aliquid
50쪽
sunt. quapropter circa idem di intellectus,& sortu na est. elebio enim non sine antellectu ς st, criis; πο . Indesiuitas igitur causas nece se est esse, quibus fiat quod est ά sortuna; unde videtur sor in fidi iis tuna indefiniti esse, α immani sesia homini. rt aliis .
est, ut nihil a fottuna videatur utique seri. Om Tex. tinia enim haec recie dicuntur, quomam ration
biliter. est entin ut fiat a.fortuna, secundum accidens enim fit. Et est causa, ut accidens, sor- Tex I tuna: ut autem simpliciter, nullius. ut domus aedificatot quidem causa est , secundum accidens autem tibicen. dc ut veniens referat argentum , non huius causa vemens , infinitae sunt . 7 . . Tmultitudine : etenim videre aliquem volens,&persequens , & visurus, ta fugiens. Et dicere Tex.ssi
eue aliquid praeter rationem sortunam recte . . est. ratio enim est aut eorum, quae semper sunt, aut eorum , quae frequenter: sortuna autem est
in iis, quae fiunt praeter haec. quare , cum indefinitae sint quae sic sunt causis, & sortuna inde si nita est. Attamen etiam in quibusdam dubitabit utique aliquis , nunquid qu*uis sint fortu- a. iinae causae, ut sanitatis, aut spiritus, aut aestus, sed non detonderi. sunt enim aliae aliis proximiores earum , quae secundum accidens, causariam. Fortuna autem Bona quid ni di- Tex.scicitur, cum bonum aliquid euenit : Mala autem , cum malum aliquid. Prosperitas vero sortiinae & Infortunium , cum magnitudinem .habent haec. Qu'circa, tacum parum abest, ut quis malum , aut bonum capiat magnum, est vel infortunatum esse , vel bene sortunatum quoniam , tanquam existeret , dicit linteue- ru, aquam
ou . quod enim patum , tanquam nihil isto' distare videtur. Amplius autem incerta est re v M'.