장음표시 사용
51쪽
prospera sorinna rationabiliter. fortuna enim incerta est. nesue enim semper, neque simu ciet possibile est esse eorum,quae sunt a fortuna qcitc- Tex. 7. qualia. sunt igitur ambo caulae, quemadmodum dictum est, necundum accidens, di fortuna, di casus, in iis, quae possunt fieri non simpliciter, neq; frequenter. di horum,quqcunq; utique sient in iis, quae propter aliquid. Differunt aurem, quoniam casus in plus est. quod enim est a fortuna, est & a casu:hoc autem non omne a fortuna est. Fortuna enim, & quod a fortuna est, iis inest, quibus & sortunatos esse inerit, di omnino Tex. I s. actio. Quocirca dc necesse est circa agenda licitas esse fortunam. Signum autem est,quonia videtur est quadam vel idem esse cu Delicitate prospera i Ituna, aut actio. prope. Delicitas aute actio quaedam est. est enim bona actio. Quare quibuscunque non contingit agere, iis neq a fortuna aliquid sacere cotinget. Tex .s'. Ob Idque , neque in anima tum quippiam, 'Fortuna neque bestia, neque puerulus, quicquam facit ano est in re- fortuna , quoniam non habent electionem: ne-hus amma que prospera sortuna , nequetinfortunium, his carentibus, inest,nisi secundum similitudinem. ut dixit Ptones in m. tarchus fortunatos esse lapides, ex quibus sunt f tibm. arae , qudd honorentur et copulati autem cum quem bru. his conculcentur. Pati autem a sortuna inests..Idem ι. quodammodo & his , cum agens aliquid circa Ethi.ea.υ. haec agat a sortuna: aliter autem non est. O ι . . Eib. Sed casus & aliis animalibus,& inanimato- cap. o. rum multis. ut equus casu , dicimus venit , quo- Tex.so. niam saluatus quidem est veniens , non salutis L. Alex et autem gratia venit. & tripes casu cecidit et stetit μα νώ M. enim sededi causa, sed uo sedendi causa cecidit.
Tox. ci. Quare manifestum est quδd in iis, quae simpliciter Propter aliquid fiunt , cum non eius, '
52쪽
quod euenit, gratia fiunt, cuilis extra est cau- , sa, i inc a casu dicimus. a fortuna autem horum, quaecunque a casu fiunt, eligibilium, in habentibus e lectionem. signum autem est ipsum Tex.sti Frustra. quoniam dicitur , cum non fiat quod Σ -- Propter aliud est, illius gratia. ut ambulare, ii si is Purgationis gratia est. si vero non facta fuit ambulanti, frustra dicimus ambulasse, & quod ambulatio , frustra fuit. tanquam hoc sit Frustra. quod natum est alterius gratia , cum non perficiat illud cuius gratia erat, natuntque erat. quoniam, si aliquis se lotum dicat frustra, quia non
defecit sol, ridiculus utique erit: non enim erat hoc. illius gratia. sic igitur casus iuxta no- Tex .Q. men est, cum ipsum frustra fit. decidit enim non
perc mendi gratia lapis. a casu igitur decidit la- Pi , quoniam cecidive potuit utique a quodam,
di percutiendi eratia. Ma i me autem est se- Tex.ς . paratum quod a soriuna est in iis, 'lux natura via. eis: r. fiunt. nam , cum fit liquid praeter naturam, ai/miritum non a fortuna , sed magis a casu factum
esse dicimus. est autem & hoc alterum : huius enim extra est causa, illius vero intra. .
Quid igitur sit casus,& quid fortuna, dictum et ex.ci. est , ec qua a seinuicem differant. At de modis
causarum, in quibus est unde principium mo- tus, vIrunque ipsorum est. aut enim eorum, quae Tex. .
sunt natura, aut ab intellectu , causa semper est. Nihilso 'sed horum multitudo indeterminata est. Quoniam autem casus, atque fortuna cau- est pris i. . sae sunt eorum, quorum aut intellectus causa fit, paut natura, csi secundum accidens causa aliqua scfit horti ipsorum nihil autε secundii accidens est prius xis, quae per se sunt,manifestii est quδd neq; i. c. in . Ocausa per acςidens prior est ea . quae est per se. Poste t
53쪽
Tex.67. Posterior itaque casus est, atque fortuna de
intellecta, & natura. quare si quam maxime cin-Ii causa est calus, necessie est prius intellectuni, & naturam esse & aliorum multotum .& huius Tex.s8. uniuersi causam. Quod autem sint cauta, α quod tot numero, quot dicimus,manilestum est. tot enim numero ipsum Propter quid comprehendit. Aut enim ad ipsum , quid eli reducitur ipsum propter quid ultimum in immobilibus,
ut in Mathematicis. ad definitionem enim recti, aut commensurabilis, aut alius cuiuspiam Tex. b. reduc: tur vltimum. Aut ad movens primum.
ut propter quid certauctu ut 3 quoniam forati sunt. Aut cuius gratia i ut dominentur. Aut in iis, quae fiunt, materia. Quod igitur cau- Tex.7o- is hae,& tot sint mani testum est.' cum autem causae quatuor sint, de omnibus est Phy- sici cognoscere ,& ad omnes, reducens ipsum
propter quid assignabit physice materiam ibi-
Tres eausae mam , lysiim moueris, di id, cuius gratia. 6- plerums in niunt autem tres in V nam plerunque . ipsum visa et im t. enim quid est , & id cuius gratia , una est: x. 7 i. ipsum vero unde motus primum specie eadem Phasiicio est his : homo enim hominem generat. quis cithmo Atque omnino quaecunque mota mouent. ra mouem quaecunque autem non,' non amplius, Physicae consid rat, sunt: non enim in seipsis habentia motum , aut 7 acus Pe principium motus,mouent, sed immobilia sunt. no,noam Quamobrem tria sunt negocia hoc quidem cir-Fiimph camobile , illud vero circa mobile quidem, sed via sunt. υi- incorruptibile aliud autem circa corrupti bili . de Phoc co. Quare ipsum Propter quid , ta ad materiamar. primi δε- reducenti redditur ad ipsum quod qui AE est,
P . & primum mouens. de generatione enim ma-
Tex Get xime hoc modo causas considerant. quid
54쪽
rost quid fiat, re quid 'primum fecit, aut quid H
rassiim est , octies inper quod deinceps e
Duplicia autem iuini principia mouentia Tex. s.' Physice , quorum aheruin nosi Physicum est: siue centri non enim habet motus Principium in seipso. Zimar. tale autem est, si aliquid mouet, quod non mo- hoc uouetur, ut id quod penitus est immobile. & quod patet D aoni una Primum est Et ipsum quid est . N mouere ut ima: finis enim est, ta cuius gratia. Quare, μυη - cum natura propter aliquid sit, di hanc cogno- Tc .7 ,scere oportet, ta penitus reddendum est ipsiimpropter quid. vi quod ex hoc necesse est hoc fieri. Loc autem ex hoc, aut simpliciter, aut frequenter. ec si debet hoc fieri . ut ex propositiό-nibus concluso. & quia hoc erat quod quiderate fle. di quia ructius est sic, non limpliciter, sed ad untii cuiusque substantiam. -
Caput Tertium, in quoslisuntur in bira de Causa Finati.
DIcendum igitur primum quidem quδd 'na
tura eorum causarum est,quae sunt proptet
aliquid , postea de necessario quomodo se habeon Physicis. ad hanc enim causam reducunt omnes, quia cum calidum tale natura sit; & sit sidum , dc unum quodq; e tali ii . haec autem ex necess itare stant , dc fiunt, dc apta natura sunt.
etenim etiam . si aliam. causam dicant, solum tangentes valete sinunt , hi equidem' litem, Mamicitiam. .i vh vero inteste m. Habetetn- Texos. tem dubitationem , quiae prohibeat naturari non propter aliquid facere, neque quod ite- '. liux est, sed sicut 2 iit Iupiter, notio frumentum augeat, sed ex nece citate . quod enim sur-
sint latum est se getari opponet: α od fit -
55쪽
lactum est,aquam factum, deorsum venire : au- eri autem cum hoc fiat, accidit frumentum. ii militer autem &,si cuipiam perit frumentum . in area, non huius gratia pluit, ut pereat, sed hoc accidit. Quare quid prohibet sic N partes
se habere in natura,vi dentes ex necessitate ori-ri,anteriores,quidem acutos, aptos ad diuideridum,maxillares autem latos, & utiles ad terendum cibum,cum non propter hoc facti sint, sed acciderit. similiter autem est & de aliis partibus,in quibus videtur inesse ipsum propter aliqui LVbi igitur omnia acciderint, perinde a que si propter aliquid facta forent, ex quidem
seruata sunt, a casu consistentia apte, quaecunque vero non sic,periere, pereuntque, quemadmodum Empedocles dicit ea, quae Trima --minum referunt, ct taurum parte secunda.
Ratio igitur, quam dubitauerit aliquis haec est.& si qua talis alia est. Sed impossibile est ista hoc se habere modo. Haec enim & omnia, quae natura sunt, aut semper sic sunt, aut frequenter, sed eorum, quae fiunt a fortuna ,& casu, nihil. neque enim a fortuna,neque a casu videtur pluere saepe hyeme, sed si sub cane : neque caumata sub cane, sed si hyeme. Si igitur aut a casu videtur, aut propter aliquid e ste , si non rota sibile est e sie haec aut a fortuna, aut a casu, propter aliquid utique erunt. at vero natura sunt huiusmodi omnia., queadmodum & ipsi dixerint, qui haec dic ut .est itaque ipsum propter aliquid in iis quae natura sunt.& sunt. Amplius in quibuscunque finis aliquis est. huius gratia agitur quod prius, quodque cos
quens est.ergo, Vt agitur,sic aptum natura est: di, ut aptum natura est, sic agitur 'numquod- ques
56쪽
que , nisi quid impediat. agitur autem proptet
aliquid, M aptum itaque natura est huius gratia. ut, si domus eorum, quae natura fiunt, esset, sic utique facta esset, ut nunc ab arte . si autem quae natura, non solum natura, sed & arte fietent, similitet utique fierent, ut apta natura sunt. propter ergo alterum , alterum. Et om- Tex mnino ars alia quidem perficit, quae natura non alia potest efiicere : alia vero imitatur. si ergo quae persior qua secundum artem sunt , propter aliquid fiant, natura non
manifestum quod A quae secundum naturam. potest . a
similiter enim se habent inter sese in iis quae se- re, alia M. cundum artem, atque in iis, quae secundum na- ra smita- tutam , posteriora ad priora. Maxime au- turitem manifestum est in caeteris animalibus,quae Tex.8 neque arte , neque inquirendo, neque delibe-rando faciunt. Quapropter dubitant quidam, virum intellectu, aut quodam alio operentur de Aranei ,& Formicae,& huiusmodi. paulatim autem sic procedenti, & in plantis apparent conferentia quaedam fieri ad finem , ut solia propter fluctus cooperimentum. Quare . si & natura ,& propter aliquid Hirundo nidum facit,ta Araneo; telam , & plantae folia gratia fructuum, Zc radices non sursum, sed deorsiam, gratia nutrimenti, manifestum qubd est causa talis in iis . quae natura fiunt, & sunt. Et quo. Tex.stiniam natura duplex est, alia quidem ut materia, alia vero ut forma, finis autem est haec, propter finem autem caetera, h*c utique erit causa, cuius gratia. Peccatum autem fit in iis, Tex.8:, quae fiunt secundum artem. scripsit enim non recte Grammaticus, & propinauit non recte Medicus medicamentum . quare manifestum est
quod contingit dc in iis, quae secundum natu- Arist. Physic. D
57쪽
iam fiunt.Si igitur sunt quaeda secundum artem, in quibus quod re cte fit , propter aliquid sit, ita
iis autem, quae peccatur, alicuius quidem gratia aggreditur,sed frustratur : similiter utique se ii bet & in Physicis,& monstra peccata sunt illius, quod propter aliquid agit. N in iis igitur, quae irrincipio , utique compositionibus bouigena, si non ad quenda terminii, ac sine poterant venire, corrupto utique principio aliquo fiebant ut nucsemiue. Amplius necesse est semen fieri pri- .si,.bὶ mum, sed non statim animalia. dc ipsa massa qui de mollis prius senae e rat. Amplius & in plantis inest ipsum propter aliquid, minus autem distinctum est Vtrum igitur & in plantis fiebat,ut bouigena, viri prora, sic vitigena oleo prora 3 Anno incoueniens enim,sed tame oportebat,si qui-- - de & in animalibus. Amplius oportebat & in ς seminibus fieri,ut accidit.Omnino aute destruit sic dicens, ea quae natura sunt, di natura. Natura ςnim sunt quaecunque ab aliquo in seipsis principio cotinue mota perueni ut ad alique finem. ab unoquoq; aute non idem quibusque, neq; qui uis, semper. tamen ad eunde, nisi aliquid impedierit. Id autem cuius gratia, re quod huius gratia. sient utique a fortuna. sicuti dicimus quod a fortuna venit hospes, lotu', abluit, cum tanqua gra. tia huius veniens egerit,no aute gratia huius venerit.& hoc secudu accides.χrtuna enim est ea-etu, quae sunt secudu accides causarii queadmoduta prius diximus. sed cu hoc semper, aut freque- ter fiat,non secundu accidens neqi a sortuna est:
in physicis aute semper sic nisi quid impedierit. Tex ες i Incoueniens aure est no opinari propter ali- quid fieri,nisi vidcant ipsum moves deliberasse. Attame eua ais no deliberat. nanq; si esset in Ii-
58쪽
onauis tacienda: ars, haud secus, atq; natura, ceret. M te, si in a te inest ipsum propter ali-uid,& in natura inest. maxime autem manife-um est,cu quis medetur ipse sibi ipsi. huic enim similis est natura. Quod igitur causa sit Natura, atque ita ut propter aliquid, manifestum est. Coput LMarium, ad quam causam necessitas in
rebus naturatibus rε stratur determinans.
Quod autem ex necessitate est utrum ex suppor - sitione sit an & simpliciter. Nunc enim i 'opinantur quod ex necessitate est esse in generatione . quemadmodum , si aliquis murum ex necesiitate existimaret esse factum, quoniam grauia quidem deorsum serri apta natura sunt , leuia autem superne, quapropter lapides quidem deorsum , ac fundamenta, terra autem sursum propter leuitatem , supra autem maxime ligna, leuissima enim sunt. Attamen non sine his quidem factus est, Tex. 88. non tamen propter haec, nisi ut propter materiam, sed causa abscondendi quaedam ,& saluandi. Similiter vero & in aliis onarii bus , inibuscunque ipsum propter aliquid est , non uni quidem sine iis, quae necessariam habent naturam , non tamen sunt propter haec , nisi ut materia sunt , sed propter aliquid. vi propter quid serra est talis 3 ut hoc,& hutiis gratia iit. hoc tamen cuius gratia, non potest neri, si non fetrea sit. necesse est igitur serream esse , si serra erit, & opus ipsius. exstirpositione igitur necessarium est, sed non ut tinis . nam in materia necessatium est,id autem,cuius gratia fit, in ratione. Est autem necessarium & in Discipli- Tι x. 89. ni , di in iis, quae secundum Naturam fiunt,quo-
59쪽
dammodo similiter. cum enim rectum hoc sit, necesse est triangulum duobus rectis aequa Ieshabere, sed non , si hoc est, illud est. sed ii hoc non est, neque illud rectum est. in iis avicci, quae propter aliquid fiunt, e contrario, si fitiis
erit aut est, & id, quod est ante erit, aut est.si vero non ,sicut ibi si non sit conclusio, Principium addit. non erit,sic & hic finis ,& id gratia cuius: Plin--ιriti aut cipium enim x hoc est, non actionis, sed cogi-mm .mὰ tationis, ibi autem cogitationis, actiones enim Tex. 9o. non sunt. Quare , ii erit domus, haec nec eiseest fieri, aut existere, aut esse, aut omnino materiam , quae propter aliquid est, ut lateres, ta lapides , si domus . non tamen Propter haec est tinis , nisi ut materiam , neque erit propter haec. omnino tamen, si non sint, neque domus,neque serra erit: illa quidem, si non uni lapides , haec vero si no sit serrum. neque enim ibi principia, si non triangulum duobus rect s. Mami cluam
est igitur quod necessarium est in Physicis, quo
ut materia dicitur, & motiones eius. - 4 Et utraeque quidem Physico dicendae lunt ' causae, magis autem ea, cuius gratia. causa enim haec materiae est, sed non haec ipsius finis. Et finis is, cuius gratia, & qui principium est , a definitione, & ratione petitur , sicut in iis, quae secundum artem. quoniam ,si domus est tale,li coportet fieri ,& esse ex necessitate. & quoniam Canitas hoc est haec oportet fieri ex necessitate, dies e. sic & si homo est hoc ,haec. si vero haec, haec. Tex. 01. Fortassis autem & in ratione est nece stativo. determinanti enim opus secandi , quod diu tuo huiusmodi est. haec autem non erit, nili habeat dentes rates ,hi vero no,nisi serrςa sit. sunt enim L iu ratioue quaeda partes, ut materia rata Onp
60쪽
prima probatur ad pro Osrim huius Sesentia
necessario attinere tractare de accidentibus communibus rerum naturalium.
In secunda notis catur quid sit motu/. In tertia inues rigatur re insinito, declaraeturque qua pacto in entibus reperiatur. Voniam aute natura quidem est Tex. t. principiti motus ,& mutationis: methodus autem nob is de natura . est: non latere nos oportet quid sit motus. necessarium enim est, in . - ignorato ipso, ignorari & naturam. Cum autem determinauerimus de motu, tentandum erit eodem aggredi modo de iis, quae consequenter sunt, Videtur autem motus conti- - 'nuorum esse : infinitum autem apparet primu i Vin continuo: quapropter & definientibus continuum accidit uti saepenumero ratione infiniti: cum in infinitum diuisibile continuum sit. μ' '' Adhaec autem sine loco,& vacuo, & tempo- Tex.i. re, impossibile est motum esse. Manifestum igitur est quod di propter haec, & propterea quod cunctis sunt communia, & uniuersalia haec omnibus,conjderandum erit. cum proposuerim