장음표시 사용
671쪽
i vero nequaquam utique, nisi secundum accidens sentiremus, ut Cleonis filiu , non quia Lleonis filius est, sed quia albus, huic εute accidit,ut sil ips Cleonis sit. communium autem habemus iam sensum comunem, no secundum accidens, non igitur in proprius . nequaquam enim utique sentiremus, nisi sic, ut dictum est Cleonis filiu nos videre. Adinuicem aute propria secundum accidens sentiunt ipsi sensu, non secundum uod ipsi sunt, sed secundia quod unus, cu simult sensus in eode, ut quod bilis qui de amara cst,& flaua. no enim alterius est dicere, quod ambo unum. quapropter 5 decipitur, &, si sit flauum, bilem opinatur esse. Inquiret autem aliquis, Tex cuius cau plures habeamus sensus,sed non solum unum. An, ut minus lateant consequentia,& comunia, ut motus, & magnitudo, dc numerus. Si enim esset visus solui. 5 ipse albi, laterent utiq; magis.& viderentur idem esse omnia, propterea quod consequuntur se inuicem simul color,& mas nitudo, nunc autem,quoniam in alio
sensibili communia sunt, manifestu facit quod illud quiddam unumquodque ipsorum est.
Summa Sexta. Luassio ,an eodem, quo timis sensu, etia sentire nos percipiamus e Sensi A. quem commubem appellamus. Planatio. Voniam autem senti inus quod vi-
demus & audimus, necesse est aut ς visu sentire quod videt, aut alio. Sed ide erit ipsius visus, & subiecticoloris, quaObrem , aut duo eiusdeerunt,aut ipse sui ipsius. Amplius aute, si & alius sensus sit i psius visus, aut in in sinisum pr0cedet.
aut ipse aliquis sui ipsius erix, quare in ipso pri-
672쪽
Tex. 33r. mo hoc faciendum est.' Habet autem dubitationem. Si enim visu sentire videre est, videtur aute color aut habes colorem , si videbit aliquis id,quod est videris,& colore habebit, quod Tex .r,8. Vidui primum. ' Manifestu est igitur quod noest unum ipsum visu sentire. etenim , cum non videmus, visu discernimus & tenebras & lume, i sed no similiter. Amplius autem di videns tanquam coloratu est. v numquodq; enim sensoriususceptiuum est sensibilis sine materia. unde &, abeuntibus sensibilibus, insunt sensus,& imaginationes in ipsis seu soriis. Ipsius autem sensibi- Iis,&sensus amis idem est&vnus: esse autem ipsorum no idem dico autem, ut sonus secundua eium δε auditus L cundu actum. est enim auditum habentem non audire δε habens sonum nosemper sonat,ctim autem operatur potens audi.
re , & sonat potens sonare, tunc secundu actum auditus sit simul. & secundu actu sonus quorum dicet utiq; aliquis,hoc quidem auditionem esse, Tex .i '. illud vero sonationem. Si igitur motus , di actio, di passio est in eo, quod mouetur, & patitur, nece fle est&sonu δε auditu. qui est secunduamini in auditu, qui secu udum potentiam esse. . activi enim δε motiui actus in patiente sit, vii te
non necesse est mouens moacri. Sonatiui igitur actus sonus est, aut sonatio auditui autem auditus, aut auditio. duplex enim est auditus, di du- Tex. I o. plex sonus. Eadem auic ratio & in aliis sensibus ra scit sibilibus. Sicut enim amo, & rassio in patiente est sed non in agente:sic de ipsius sensibilis actus in ipso sensitivo exissit. Sed inquibusdam quidem etiam nominata sunt, Vt sona. tio, & auditio, in quibusdam autem innominatum est alterum. aerus euina visus visio dicitor,
673쪽
colotis innominatum est. dc gustatiui gustatio, saporis autem Innominatum est. Quoniam Tex. I r. autem unus quidem est actus sensibilis ec sensia Uide ιοι . 'tiui, esse aute alterum, ne celle est simul corrupi, Zim. dc saluari sic di cium auditum ,atq; sonum: id saporem igitur, dc gustum, dc alia similiter. Dicta autem secundum potentiam non nec cue est. Sed priores Naturales Philosophi hoc non Tex.IA bene dicebant, qui neque albui neq, nigrum sine visu , neque saporem sine gustu esse opinabatur.
Nam sic quidem dicebant re cie , sic autem non re cie . dupliciter enim di cto sensu oc sensibili de aliis quidem secundum potentiam, de aliis vero secundum actum , in his quidem accidit quod di dium est, in alteris autem non accidit. Sed illi simpliciter dicebant de di ctis non simpliciter.
si autem vox quaedam consonantia est, VOX Tex. 3. autem dc auditus est ut vini , dc est ut non unum aut idem , consonantia autem est ratio, necessieest ec auditum rationem quandam esse. Et pro- Irim suprariet id corrumpit unumquodque exuperans dc rex. ιas. acutum.& graue auditum, similiter autem & in
saporibus gustum, bc in coloribus visum , valdesulgidum, d opacum, d in olfactu sortis odor,& dulcis, dc amarus : tanquam ratio quaedam sit sensus. Vnde dc delectabilia quidem sunt, cum dicuntur quae syncera sunt, dc immista ad rationem, Vt acutum, aut dulce, aut salsum. delectabilia enim tunc. Omnino autem magis quod mistum est consonantia est , quam acu tu , dc graue.
Tactui autem calefactibile, bc frigefactibile. sed
sensus ratio est, exupetantia autem acit dolore
assiciunt, aut corrumpunt. 'nusquisque igi- Tex. r , tur sensus subiecti sensibilis est: inestque in sensorio inquatum lani rium, b discernit subiecti feciss
674쪽
sensibilis disserentias , ut album quidem di nigrum visus : dulce vero & amarum gustus. simi- Tex. P Iiter put- se habet hoc di in aliis. Quoniam autem & album,dc dulce, di unumquodque se sibi itum ad unumquodque disceruimus quod . εc sentimus quod differunt, necesse est utiq; sen-Υex. c. fu . sensibilia enim sunt.' Quo & mani testumn quod caro non est ultimum sensorium. neis est quia Ἀη cesse enim esset distexnens discernere tangendo' dis ipsum. Neque itaque se palatis contingit disce nere discernens quod aliud sit dulce ab albo sed oportet aliquo uno , traque manifesta esse. fiς enim & si hoc quidem ego , illud autem tu sei Exhoetex- tires, manifestum utique esset quod alia abin- in emitur uicem, oportet autem unum dicere,quod aliud, repositiose aliud enim dulce ab albo , dicit ergo ide, quare mora,ctu .d ut dicit, sic & intclligit,&sentit.Qu*d igiturn potum diis possibile sit separatis diiudicare separata, palam Mntia inter est. Quod autem neq; in se palato contingit tem- aliqua dua, pore ,hinc. Vt enim idem dicit quod aliud bonu gnoscit υ- re malum ,sic & qu*ndo alteru dicit qubd aliud, tr iis Db tunc & alterum, non secundum accidens ipsum propria ra- quando dico autζm , Ut nunc dico, quod aliud, non tame quod nunc aliudὶ sed sic dicit & nune.
& qu bd nunc , imul ergo quue inseparabile, MTex.147. in inseparabili tempore. At vero impossibile vide eotra. est simul secundum contra ios motus moueri Zim. idem quatenus indivisibile,& in indivisibili te.,ore. si enim dulce sic movet sensum aut intel-
bum aliter.Ergo ne simul quidem & numero inie- diuisibile ' & inseparabile , quod iudicat, ipsoporem la- esse autem separatum Est igitur quodammodo, Obilι. quatenus diuisibile diuisa sentiat, est aute quatenus indivisibile , ipso esse enim diuifibile est loco a P TAP ria i
675쪽
Ioco autem N numero indivisibile. An non Tex.r 8. possibileri'otetia enim idem di iii sibile & indi. uisibile di conitaria est, i plo esse autem non, sed patiendo diuisibile est,ta non possibile est stinui album , & nigru esse, quare nequc sormas ipsorum pati, si huius nodi est sensus, dro intelle Aio. Sed ut id , quod vocant quidam p inctum Tex.IA'. . quod vi Vnuni ec duo est sic & diuuitule . Secundum quod igitur est indivisibile disrernes unuest, & simulasecundum quod vero d: visibi te est,
non unum. bis enim utitur eodem signo simul. an quantum igitur duobus utitur termino, ὸuo iudicat, & separata sunt ut inseparato in qu tum vero unum, uno, & simul.De principio igi ρ ὰ - . otur secundum quod dicimus animal sensitiuum biesse, determinatum sit hoc modo. rarum. Eumma S ptima. Ponitur 'rentio inter iures-- luere , supere , ac ipsum serit ire: im stigaturque ii ου Imaginatiouu essἰntia. caput irimum. Ron esse idem ιntelligere, a apere cumra issentire.
Vomam autem duabus disserentiis
defiuiunt maxime animam, motu Lex. isο-l secundum locum, & ipso intellige- discernere M sentite, videtur utique intelligere di sapere Velut sentire quoddam esse. In utrisque enim his ani ana discernit ,& cognoscit aliquid corum, quae . sunt. Et antiqui sapere dc sentire ide esse aiunt, sicut& Empedocles dixit praesens enim G-
par o sapere diaer, a praesiar. Idem autem his vult vi illud Homeri. Toluenim mens est rerret Dum Aristot. de Anima. T r
676쪽
hominum sualem ineses insicit Pater hominέmque Te .IS . dem merue. Omnes enim hi intelligere co roreum,sicut dr sentire existimant. 5c sentire, M
sapere sinule simili, sicut in primis rationibus viri eistra determinavimus. Et camen opor it simul ipso, g & de deceptione dicere, magis propri a enim est
animalibus, & rius temporis in hac, permanet anima. Vnde necesse est aut, ut quidam dicunt, omni a , quae videntur,e sse vera,aut dissimilis rei tactum dιceptionem esse .hoc enim contrarium stillesamite sina ili cognoscere. Videtur aute&deci ptio,&scientia contrariorum eadem esse. Tex. I . 'Quod igitur non idem sit sapere α sentire manifestum est. hoc enim animalibus inest omnibus, illud autem paucis. Sed neque intelligere , in quo est quod recte , dc quod non rectesquod enim recte, prudelia,& scientia,& opinio vera: luod vero non recte, contraria horuὶ neq; hoc inquam est idem cum ipso sentire. Sensus enim propriorum semper verus est, & omnibus inest animalibus, intelligere autem contingit& falso,& nulli inest, cui non insit & ratio. Tex.is . Imaginatio enim aliud est Sc a sensu,& a in tiocinatione , haecque non fit sine sensu, & sine
hae non est existimatio. Quod autem non es headem intellectio sc existimatio manifestu est. Hete enim passio in nobis est, cum volumus. prς oculis enim est fingere: sicut qui in memorati- η ψε saeuis versantur, dc simulacra faciunt. Opinari ala memoria i- tem non in nobis est. necesse enim est aut fal- Iint . sim , aut venim dicere. Amplius aule,curta opinamur dissicile aliquid aut terribile , statim compatimur similiter autem,& si laetit rescQ- fidenda. secundum imaginationem autem similiter nos habemus, sicut qui con*derant in pictura
677쪽
ctura dissicilia,& confidenda. Sunt aute & ipsius existimationis disterentiς,scientia,& opinio,&prudentia, & contraria horum, de quorum di L. serentia alius sit sermo.
Caput Secundum. Probatur imaginationem nos esse sum,neesciιntiam, nec inteluctua senecepimonem:tradiIumque eivi desinitio.
DB ipso autem intelligere, quoniam diuellis sum est ab ipso sentire huius autem aliud 'in
imaginatio e sie videtur,aliud existimatio, chim de imaginatione determinauerimus , sic & de altero dicendum erit. Si igitur imaginatio est, secundum quam phantasma aliquod nobis fie- ii dicimus , & non si quid secundum transati nem dicimus, una qu a: d m est harum potentia, aut habitus, secudum quem discernimus,5 verum, aut falsum dicimus. huiusmodi aute sunt, sensus,opinio. scientia lintellectu .
Quod igitur non sii sensus mani sectu ex his τε,
est. Sensus enim aut potentia, aut actus est,ut vi - 'sus,aut Visio. apparet autem aliquid, etiam neu- ' φtro horum existente , ut quae insomnis. Postea, z. hsensus quidem semper adest, imaginatio autem hinnon. Si vero ide esset quod actus, omnibus utiq; cotingeret bestiis imaginationem inesse : videtur autem non, ut lar micae . aut api, aut Vermi
Postea, sensus quidem veri semper, imaginationes autem plures false . Amplius autem non dicimus , cum operamur certe circa sentibile, quod videtur hoc nobis homo, sed, potius cum non mani seste senti mus, icdunc aut, verus est.
aut salsus. Et, quod quidem diximus prius , a Parent S claudentibus, visa T T v
678쪽
Tex .ri 7. At Verone que eorum,qui semper verum A.
Ruod ima cunt, ullus erit, Vt scientia, aut intellectus. est 1inatio non enim dc falsa imaginatio. Relinquitur igitur vi-μ scientia, de re, si opinio sita fit enim opinio & vera, dc sal-
me intelle. sa. Sed opinionem quidem sequitur fides. non ἀ-. enim contingit opinantem iis , quae videntur, Suod non non credere, bestiarum autem nulli inest fides, si opinio. imaginatio autem multis .. Amplius, omne Opinionem. sequitur fides: fidem autem persuasum esse : persuasionem autem ratio, bestiarum autequibusdam imaginatio quidem inest, ratio ve- Tex .i18. ro non. Manifestum igitur quod neq; opinio cum sensu , neque per sensum, neque comis plexio opinionis & sensus erit imaginatio: &propter haec. Et, quia non alia quaedam est opinio, sed illa quae quidem est, cuius est & sensus, dico autem ex albi opinione dc sensu complexio imaginatio est. non enim ex Opinione quidem boni erit, sensu autem albi. Apparere igitur est opinari quod sentit,non secudam accidens.
Tex. is di. Apparent autem & salsa, de quibus simul
existimationem veram habet, Ut apparet SoIunius pedis, persuasiam autem est eum maiorem esse habitata. Accidit igitur aut abii cetestant.ipsius veram opinionem , quam habcbat, sal undare,non oblitum; neque dissuasum;aut, si adhuc habet . necesse est eandem veram esse A. sillam, sed falsa fiet, cum latuerit mutata redi.
Texaso. Non ergo unum aliquod horum est, neque ex liis imaginatio. Sed , quoniam est moto hoc moueri aliud ab hoc: imaginatio autem motus quidam videtur esse , & non sine sensu fieri, indsentientibus, & quorum sensus est aeR acite mo- Tex .iςi. tum fieri ab actu sensus. Et hunc similem Ge. cesse est esse sensui et erit utique ExcmottaS , i
679쪽
neque sine sensu, neque non sentientibus inesse potest. Et multa est secundum i psam & facere αpati, quod habet: & e sse veram & falsam. Hoeautem accidit propter haec. Sensus propriorum quidem est vetus , aut quam paucissimum habens falsum. Secundo autem eius, cui accidunt& haec. & hic iam contingit, ut falsus sit, quod enim album fit, non est falsus: si autem album hoc,aut aliud quiddam, salsus est. Tertio autem
communium ,&consequentium ea, quae accidunt iis, quibus insunt propria, dico autem, ut motus ὀc magnitudo, quae accidunt sensibi bus:circa quae maxime iam est decipi secudum sensum. Motus autem ab actu factus, qui ab histribus sensibus, differt a sensu , di primus quid praesente sensu, verus est. alis autem,praesente Mabsente, eruies utique salsi, & maxime clim procul est sensibile. Si igitur nihil aliud habet, quae dicta sunt, quam imaginatio et hoc autem est, quod dictum est: Imaginatio Vtique erit motus i 'onis a sensu secundum actum facto. Quoniam autem visus maxime senstis est, Tex istite nomen a lumine accepit,quoniam sine lumine non est videre .Et,quoniam immanent, & similes sunt sensibus, multa secundum ipsas ope xantur animalia, alia quidem,quia non habent intellectum , ut bestiae: alia Voro,quia obruitur aliquando intellectus passione, aut aegritu, dine, aut somno, ut homines.De imMginatione igitur quid est , M
680쪽
D prima agitur de potentur Animae inusiectiva. Fr,nda de potent ia Mnima mortua. Iu iretia, qua Anima potentiae quibuέ anim ι- D' necessarιae, declaratur.
E parte autem animae , quaec cognoscit anima dc sapit, siue separabili existente, siue non separabili secundu magnitudinem , sed secundum rationem , con*derandum est quam habeat disserentia, .
dc quomodo tandem fiat ipsum intelligere. Tex. . Si igitur est ipsum intelligere sicut sentire, aut pati aliquid , utique erit ab ipso intelligibi. Ii,aut aliquid aliud tale. Tex .i. Impassibilem ergo oportet esse,susceptiuam autem formae : dc potentia huiusmodi, ted non hoc. & similitet se habere, sicut sensitiuum ad . sensibilia,sic intellectum ad intelligibilia. Necesse est itaque, quoniam omnia inteII1-