장음표시 사용
681쪽
git. immistum esse, sicut dicit Anaxagoras . vi' dominetur.hoc autem est,Vt cognostat. nam 'alienum, iuxta apparens, prohibet, dc obstruit, 'Quare neque ipsius ulla est natura, nisi haec Tex. e. quod possibilis. Qui igitur vocatur animα in- ia. Ita istellectus:dico autem intellectum , quo ' intel- n, M. ip ligit&existimat anima : nihil est actu eorum via sis no quae sunt,antequam intel ligant. 1Aris Unde neque rationabile est ipsum mistum ' eositis e sse cum corpore. qualis enim quidam Utique Tex.6. fieret, calidus aut frigidus , & ei instrumentum aliquod esset sicut sensitivo. nunc autcm nullum est. Et bene utique, qui dicunt animam esse locum formarum : nisi quod non tota. sed intellectiva, neque actu, sed potentia sormae. Quod autem non sinitis sit impassibilitas m sensitivi & intellectivi, manifestum est ex sena ' 'soriis,dc sensu Sensus enim non potest sentite
ex veh- menti sensibili:vt sonum ex magnis sonis,nequc ex fortibus Odori bus 6c coloribus videre,aut odorari. sed intellectus, cum aliquid intellexerit valde intelligibile , non minus intelligit inferiora, sed & magis, sensitiuum enim non sine corpore est,hic autem separabilis est. Cum autem sic singula factus est, ut sciens Tex.s. dicitur qui secundum actum : hoc autem tum accidit,cum potest Operari per se ipsium:est quidem dc tuc potentia quodammodo, non tamen simi liter, ut deerat ante qua addi ceret,aut
inueniret. Et ipse autest ipsum tunc FO
682쪽
materialia, ae eorum firmas ,similiter O ra,qua sent in abstractione inreligat. Suo eriam pacto
rex. s. Voniam autem aliud est magnitudo dc magnitudini esse , dc aqua ec aquae esse, sic
autem dc in multis aliis: sed non in omnibus, in quibusdam enim idem est esse carni dc carnem : aut alio, aut aliter habente discernit. Caro enim non sine materia est, sed sicut simum. Textato. hoc in hoc. sensitivo igitur calidum, ec sti-gidum iudicat. dc quorum ratio quaedam ipsa caro. Alio autem,aut separabili,aut ut circumflexa se habet ad seipsam , cum extensa fuerit. Tex .ii. carni esse discernit. Iterua item in iis quae in abstractione sunt, rectum ut simum. cum co-tinuo enim est.Ipsum autem quid erat esse,si est alterum recto esse dc rectum , alio .sit enim dualitas. Altero itaque, aut aliter se habente iudi- cat. Omnino ergo, ut separabiles sunt res a materia,sic dc quae circa intellectum.
Te Dubitabit autem utique aliquis , si intellectus simplex est,& impassibilis,dc nulli quicquahabet commune , sicut dicit Anaxagoras , quomodo intelliget, si intelligere pati quodda est. inquatum enim aliquid commune utrisque i est,hoc quidem agere. illud vero pati videtur.
- Amplius autem , si intelligibilis Ec ipse. aut 'N' enim de aliis inerit intellectus, si non secunda aliud ipse intelligibilis sit, unu autem quoddaspecie ipsum intelligibile,aut aliquid mistu ha
683쪽
quid diuisum est prius et quoniam potentia quodammodo est intelligibilia antellectius, sed actu Infecte snullum , antequam intelligat. Oportet aute sic, potet quo-
ut in tabula , in qua nihil est scriptu actu. quod iam meas quidem accidit in ipso intellectu. Et ipse αξ inresi etia intelligi bilis est, sicut ipsa intelligibilia In gentia. his enim,quae sunt sine materia, idem est quod Tex .is. intelligit, ic quod intelligitur . scientia nanque In hu, Vaspeculativa, e ipsum scibile idem est. Cur onrsnemo autem non semper intelligat, causa con 'deia- teνia, idem da est. In habentibus autem materiam potentia eU Antesti-sbium unumquodq; est intelligibilium. Quare res, ct quod illis quidem non inerit intellectus. sine materia intel iunenim potentia est intellectus talium . ille autem Tex. 6. intelligibile erit. Caput Tertium. De interictu agento.
Voniam aute in omni natura est aliquid, Tex .i
hoc quidem materia unicuiq; generi, id autem est, quod potentia omnia illa, alterii autem causa , & factivum, quod faciendo omnia, quoq ars ad materia passa est, necesse & in anima has existere differentias. Et est quidam Tex.is. talis intellectus, quia omnia fit: quidam vero, quia omnia facit, ut habitus quidam:quale est lumen. quodam enim modo& lumen facit potentia existetes colores , actu colores. Et hic Wre .i. 'intellectus se perabilis est inc immistus,& impata sibilis,substantia actio existes. Semper enim honorabilius est agens patiente , & principi u materia. Idem autem est secundum actum scientia cum re ipsa. . Quae Vero secundum potentia Tecis. tempore prior in uno est. omnino autem neque
tempore. sed non aliquando quidem intelligit,
684쪽
aliquando autem non intelligit. separatias autem est solum hoc , quod quidem est, ec hoc so Ium immortale est, & perpetuum. Non reminiscimur autem , quia hoc quidem impassibile est. passivus Vero intellectus corruptibilis est,&fine hoc nihiI intellisit. Caput Suintum. De inteli, sibibbim inta. into siectis obiectis: quibusque ipsius inteructvi operationibinistemguntur.
I Ndiuisibiliu igitur intellectio in iis est , cir
ca quae non est salsum. In quibus autem falsum iam & verum est, compositio quaedam iam est conceptuum , tanquam unum existentium. Et sicut Empedocles dixit.zlare multorum quidem eapita sine ceruice germinauerunt, postea composita sunt concordia sic & haec separata componuntur, ut in commensurabile & diameter. Si autem factorum aut futurorum, tempus cointelliges est, & componens. Falsum enim incompositione semper est. etenim si album , non album dixerit, ipsum non album composuit. Contingit aute & diuisionem dicere omnia. Attamen non solum falsum est, aut verum , quod albus Cleon est,sed quod erat,aut erit. Quod autem quodq; unum facit,hoc intellectus est.
Indiuisibile autem quoniam dupliciter dicitur , aut potentia,aut actu,nihil prohibet intelligere indivisibile, cum longitudinem intelligit indivisibilis enim actu est &in tempore indivisibili. similiter enim tempus diuisibile Nindiuisibile est, atq; longitudo. No igitur est dicere quid in utroque dimidio intelligebat. nota enim est,taqn divisa sit,nisi potenti a .seorsum
685쪽
autem utrunque intellectus dimidiorum diuidit, & tempus simul.tunc autem ut logitudines. Si vero ut ex utrisq; , & in te pote, quod in viri sq; est. Quod autem non secundum quantitate Tex. 24. indivisibile est,sed forma intelligit in indiuisibili tempore, & indivisibili animae intellectione. secundum accidens autem, & non inquan tum illa diuisibilia sunt id,quod intelligit,&pus, in quo, sed inquantum indivisibilia. Inest aute & in his aliquid indivisibile, sed sorte non separabile,quod unum facit tempus,& longitudinem.& hoc similiter in omni est continuo, & tempore,& longitudine. Punctum autem , & Tς s omnis diuisio, & sic indivisibile monstratur sicut priuatio,& similis ratio in aliis est. vi quomodo malum cognoscit, aut nigrum. contrario enim quodammodo cognoscit. Oportet autem
potentia esse quod cognoscit di inesse in ipso. Si vero alicui non inest contrarium causaru, ipsa seipsam cognoscit, & actu est,& separabilis. ε Est antem dictio quidem aliquid de aliquo, Tex .et sicut assirmatio. atque vera est, aut falsa omnis. Inralis Ru Intellectus autem non omnis , sed qui est ipsius no Omnusidquid est, secundum ipsum quid erat esse , verus ipsiuia qui est, & no aliquid de aliquo. Sed ut visio propri j .rat usexs
veta est, si autem album homo aut non ,non ve- ver-.
rum semper est, sic se habent quaecunque sine
materia sunt. Idem autem est quae secundum actum scio' Tex. 17. tia, ipsi rei. quae vero secundum potentiam, tempore prior est in uno. Omnino autem neque tempore. sunt enim ex actu eximie omnia.
686쪽
Caput Ruintsm. In multu intellectam Fussimque
conuemre. De ιntesiectu praIlica, ae ipsivi a I=eculari uo disserentia. diuo etiam pacto ea, qua si praetiane dicuntur, inteligantur.
Tex. 18. N T Idetur autem sensibile ex sensitivo, quod, potentia est, sensitiuum actu facere. non
enim patitur, neque alteratur, Vnde alia est haec , species motus. motus enim actus erat imperfecti. simpliciter aute actus. qui persecti, est, alius est. Sentire igitur simile est ipsi dicere solum, Mintelligere. Cum autem iucundum, aut molestu, ut assirmans , aut negans persequitur, aut fugit. Tex. h. Et est delectari, aut dolere agere sensitiva' medietate ad bonum aut malum, inquantu taliara suga quoq; ,& appetitus, qui est secundum . . . . actum, ' hoc sunt.& non aliud est appetitiuum& sugitiuum,neq; ab inuicem , neq; a sensitivo, sed esse aliud est. Cogitatiuae autem ani- Tex 30 mae phantasmata ut sensibilia sunt. cum autem' d yςη' bonum, aut malum amrmauerit, aut negauerit, ς' - tunc fugit: ut persequitur. Quapropter nunquasi ne phantasmate intelligit anima. sicut τς enim aer pupillam huiusmodi secit, ipsa autem aliud, o auditus similiter. vltimum autem unuest,& una medietas , esse autem ipsi plura. Quo autem discernit quo differt dulce 5 calidii, dictum est quidem & prius, dicendu autem & hic.
est enim unum quid, sic autem ut terminus. - Et haec unum proportione, aut numero, que
habent ad utrunq;, ut illa adinvice. Quid enim refert id dubitare, quomodo ea, quae eiusdem generis iudicat, aut contraria, ut album & nigia sit igitur ut A , quod album , ad B, quod nigrum, sic C ad D. quare & permutatim. Si igitur.
687쪽
tut CD uni insint , sic habebunt sicut & A B,
idem quidem & unum, esse autem non idem dc illud similiter. Eadem autem ratio est , & si Aquidem dulce sit, B vero album. Fotinas igitur intellectivum in phantasmatibus intelligit. - Et sicut in illis determinatum emplὶ per- rex sequendum & sugiendum , sic & extra sensum, cum in phantasmatibus Herit, mouetur.ut sentiens signum face datum, quod ignis,communi. cognoscit,videndo eum,qui se mouet, quod hostis est. aliquando autem iis,quae sunt in anima, phantasmatibus .aut intelligentiis, tanquam vim dens ratiocinatur, & deliberat se tuta ad praesentia. Et, cum dixerit quod ibiducundum Tex. α aut molestum , hic fugit aut persequitur,& Omnino in actione est. Et quod sine actione est Scverum di falsum, in eodem genere est cum bono& malo: sed ipso simpliciter, & aliquo differt. Quae vero abstractione dicuntur, intelligit, Tex.3s. Vt enim simum, secundum quod simum, non separatim: in quantum autem cauum si quis intelligeret tactu,sine carne utique intelis geret, in qua cauum est: sic ma: hematica non separata, tanquam separata intelligit, cum intelligit illa. Omnino autem intellectus, qui secundom et ex. ζ achum intelligit , res ipsae est.Vtrum autem co-ti ngat aliquid separatorum in te lingere ipsum existente non se paratum a magnituline, an ΠΟ, con syderandum est posterius.
o put Suintum. Onimam qModammodo esse omnia, ct rerum sermM d ipsamque nons, phantasematibus mussigere.
N Vnc autem quae de anima dicta sun Treca- απὸ pitulantes , dicam uastaraum qude anima
688쪽
entia quodammodo est omnia. Aut enim sunt sensibilia ea,quae sunt,aut intelligibilia. Est autem scientia quide scibilia quodammodo, sen-τei. g sus autem senissinia. auomodo aute hoc sit,
' oportet inquirere. Secatur igitur scientia,& sensus in res , qui quidem rotentia est, ineas,quae sunt potentia: qui vero actu, in eas, quae sunt actu. Animae autem sensitiuum,& id, quod scire potest, potentia hetc sunt: hoc quidem scibile,iI-- . ia 4 lud vero sensibile. Necesse esse autem aut ipsas, WV η' 1 esse. ipsas igit ut non. non enim lapiscas, in anima est, sed orma. Quare anima sicut ma./ M., iis Par nus est. manus enim instrumentum instrumen- . . ' θ torum: dc intellectus forma formarum : &se isem , st u so Orma seΠsi ilium. Qiloniam autem ne- que res vlla est praeter magnitudines, ut viden-
tui sensibilia separata in formis sensibilibus i his tibi telligibilia sunt,&quae in abstractione diciatur, . ,,. di qu*cunque sensibilium habitus , & passiones T. sunt. Et ob hoc qui non sentit aliquid ,nihil ves-
que addiscet, nec intelliget. Et,cum speculetur, necesse est simul phantasma aliquod speculari. phantasmata autem, velut sensibilia sunt, praeterquam quod sunt sine materia. Est autem imaginatio, aliud adi ctione negatione,complexio enim intellectionum est verum, aut falsum. Prim ς autem intellectiones,quo di Ferent ut nophantasmata sinit An neque hae phantasmata sunt, sed non sine phantasmatibus
Summa Secunda. De potentia Anima mortuae. 6 ut CPrimum. Tedarguitur quadam animae
689쪽
Voniam autem animalium anima Tex. o. secundum duas definita est potentias,& discretiuo quod inretellige- δεανιLe
j tiae opus est& sensus, & adhuc ipso
mouere motu secundum locum : de sensu quidem & intellectit determinata sint tot. De mouente autem quidnam sit animae, specu landum est, utrum unaquaedam pars ipsius sit separabilis aut magnitudine aut ratione, an tota anima. &, si pars aliqua , virum propria quaedam sit praeter consuetas dici dc dictas , an harum una aliqua. Habet autem dubitatiouem mox, quomodo oporteat partes animae dicere, & quot. Quodam enim modo infinitae videtur, & non eae so- Ium , quas dicunt quidam determinantes ratio. cinatiuam, S irascit tuam,& concupiscitiuam. alij autem eam , quae rationem habet, &eam, quς ratione caret.Secundum enim differentias per quas has separant , de aliae videntur esse partes , maiorem his distantiam habentes, de quibus nunc quidem di ctum est. Nutritiua, scilicet,quq N plantis inest,& omnibus animalibus. Et sensitiua,quam neque ut irrationabile, neq; ut rationem habentem ponet quis utique facile. Adhuc aurem & imaginatiua , quae ipso esse quidem ab omnibus alia est. cui au. Tex. . tem harum eadem . vel alia sit, habet multa dubitatione, si quis ponat separatas partes animae. Adhaec autem appetitiua,quae 5 ratione . de potentia alia videbitur utique e se ab omnibus. Et in conueniens utiq; est hanc diuellere . in ratiocinatiua enim volutas fit, di in irrationabili co- cupiscentia,& ira. Si auto tria sit anima, in VnO- Tex. I. quoque erit appetitus. Et etiam de quo nunc sermo e E
690쪽
sermo instabat, quid est mouens secundum locum animal Motu enim secundum augmenta& decrementiim,qui omnibus inest, quod omnibus inest, videbitur utique mouere, gener atiuum,& nutImuum. De respiratione autem dc
expiratione ,& somno dc vigilia posterius perspiciendum. habent enim & naec dubitationem multam. sed de motu secundum locum,quid
sit mouens animal secundum progressivum motum , considerandum est. Quod igitur non sit nutritiua potentia manifestum est. semper enim propter aliquid motus hic fita.& aut cum imaginatione, aut appetitu cst.nihil enim non appetens aut fugiens mouetur, nisi violeti a. Amplius& plantae utiq; motiuae essent, & haberent aliquam partem instrumentalem ad motum hunc. similiter aute neq; senstiuum. Multa enim sunt animalium , quae sensum quidem habent, manentia autem , & immobilia sunt assidue .Si- igitur natura neque facit frustra quicquam , ne-ὴ Dp quo in necessariis, nisi in orbatis, di im-rr persectis: huiusmodi autem animalium perse- - non orbata sunt: signum autem est , quod cor sin σ3- generativa sunt , & augmentum habent & Je- τω Io, . crementum: fit ut haberent utique 5 Partes in-mumentales progressionis. At Vero neq; ra- q*- tiocinatiuu, & vocamus intellectus est moves. . Speculatiuus enim nihil speculatur agibile . neque dicit de fugiendo & persequedo quicquam ... semper aute motus aut se lentis aut persequentis aliquid est. Sed neq; cum specula ur aliquid huiusmodi. iam praecipit aut persequi aut fuge re quemadmodum saepe intelligit terribile relis
quid non iubet autem timere, sed cor mouet .