장음표시 사용
691쪽
. Amplius & praecipiente intellecta,& dicen- Tex. Ite ratiocinatione fugere aliquid, aut persequi, non mouetur, sed secundum concupiscentiam agit, ut incontinens. Et omnino autem videmus
quod qui medendi artem habet, non medetur: tanquam aliud quippiam principatum obtineat agendi per scientiam, sed non scientia. At vero
neque appetitus huius motus dominus est. contine es enim appetentes , concupiscentes non operantur ea, quorum appetitum habenti, sed sequuntur intellectum. caput Secundum: aupae inulti ου ac voluntas causasin locata moto in animalsibus. Item quo pacto Isai icte motus. ἰdentur autem duo haec mouentia. aut ap- Tex. 8. petitus, aut intellectus, si quis imaginatione o ponat ut intellectionem quandam. multa' exim praeter scientiam sequuntur imaginatiores.& in aliis animalibus no intellectio, neque tatio est,sed imaginatio. Utraque ergo haec motiva sunt secundum locum, intellectus, & appe- Tex ἰtitus. Intellectus autem , qui propter aliquid intestere M Iatiocinatur, & qui activus est : differt autem a i nistic' dis speculatiuo ι fine. Et appetitus propter aliquid fria speς
Omnis est. cuius enim appetitus hic; id frinci lotiuo,sine. pium acritui intellectus o ultimum autem princiis ultimκ pium actionis est.Quare rationabiliter haee duo in intentio- vi dentur mouentia, appetitus, & ' intelligentia ni spram activa. appetibile enim mouet: & proptet hoc in Oct One. intelligetia mouet, quia appetibile principium id m*-phis ipsius est. Et imaginatio quoque cum mosi ς υπερ ueat, non mouet sine appetitu. Vnum quid igi. ' δε οδο α tur mouens ipsum appetitiuum.im enim' duo, Tς - SOAristoc.De Anima . V V
692쪽
intellectus & appetitus mouerent, secundum
communem utiq; aliquam sormam mouerent. nunc autem intellectus non videtur mouere si- Οοώω3 appetitu. voluntas enim appetitus est. Cum appetitu/. autem secundum rationem mouetur, & secundum voluntatem mouetur. appetitus autem mouet praeter rationem .concupiscentiam enim appetitus quidam est. Tex.si. Intellectus igitur omnis rectus est: appetitus autem & imaginatio recta, & non recta. Vnde semper quidem mouet appetibile.sed hoc
aut est bonum, aut appalens bonum non omne
autem, sed agibile bonum. agibile autem est, quod potest di aliter se habere. Tex.st. Quod igitur huiusmodi potentia animae,
quae vocatur appetitus , mouet, manifestum est.
Diuidentibus autem animae partes, si secundum potentias diuida at dc separent , valde multae fiunt, nutritiuum, sensitivam, intellectivum de liberativum, appetitiuum . haec enim plus diserunt ab inuicem, quam concupiscitiuum & iri Tex .s3. scitiuum. Quoniam autem appetitus fiunt contrari j adinvicem et hoc autem accidit cum ratio & concupiscentia contrariae sunt, sit autem in temporis sensum habentibus intellectus
enim pioptet futurum retrahere iubet, concupiscentia autem propter piaesens. Videtur enim
quod iam delectabile est, & simpliciter delecta- bile & bonum simpliciter, propterea quod non Tex.s . videtur fututum. specie quidem unum erit
mouens, appetitiuum inquantum appetitiuum. Primum autem omnium apretibile hoc enim In anima- mouet, & non mouetur, eo quod sit intellectum limm moin aut imaginatum numero autem plura mouentia. Quoniam autem tala sunt, unum quidem
693쪽
mouens, secundum autem, quo mouet, & tertium , quod mouetur . mouens autem duplex , aliud quidem immobile , aliud autem mouens& motum, est utique immobile quidem agibile bonum , mouens autem & motum appetitiuum s mouetur enim quod appetit, secundum quod appetit. & appetitus motus quida est . aut actus quod autem mouetur est animal, quo vero mouet instrumento appetitus , iam hoc corporeum est. Unde in communibus animae & corporisopcribus con syderandum est de i psis. Nunc autem , ut in summa dicam , mouens Tex.s s. instrumentaliter, ubi principium & finis idem. ut commissura ossium. hic enim convexum & 'concauum hoc quidem finia, illud vero princi- σμοe. pium. Vnde aliud quide quiescit, aliud vero mo caro. uetur ratione quide diuersa existentia, magnitudine vero in leparabilia omnia enim pultu Miractu movetur. Quapropter oportet,sicut in circulo, manere aliquid, & hinc incipere motum.
caput Tertium. sui sit mouens in impersectis annmalibus:= quomoda eis insit.
OMnino igitur , sicut di ctum est , inquatum Tex.16 animal appetitiuum est . sic suit psius moti uum est .appetitiuum autem non sine imaginatione ii maginatio autem omnis aut rationalis est, aut senutiua : hac igitur & alia animalia participant. Consederandum autem & de im- persectis quid est mouens, quibus sensus solium inest tactus , uti una contingat imaginationem inesse his aut non,& concupiscentiam. Vadetur enim dolor, & voluptas inesse si autem haec , Scconcupiscentiam inesse necesse est. Imaginatio autem quomodo utique inerit3 Ad sicut m oucn-
694쪽
In animaistratu indeterminate, & haec insunt quidem, inde-ώm innyein terminate autem insunt. Eu est inde. sensitiva igitur imaginatio,sicut dictum est, seVminata & in aliis animalibus inest Deliberativa. autem,maginatio. in rationalibus. virum enim aget hoc , an hoc,
Tex.I7. iam rationis est opus,& necesse est uno mensurare .maius enim persequitur.quare potest unum ex pluribus phantasmatibus facere. Et causali est , quod opinionem non videtur habere, quoniam eam,quae est ex syllogismo. no habet. haec autem illam. Quapropter deliberatiuum no habet appetitus.Vincit autem aliquando,& mouet voluntatem, aliquando autem illa hunc, sicut Natura seu inhaera, appetitus appetitum; cum incolinentia nerior brinci iacta est. natura autem semper superior princi--ον E L pallor est, & mouer, adeo ut tribus lationibus iaTex.18. moueatur. saientificum autem non mouet, sed manet. Quoniam autem existimatio & ratio, haec quidem ipsius uniuersalis est, illa vero
ipsius singularis silla enim dicit quod oportet
talem tale agere, haec autem quod hoc tale , Mego quidem tali sin iam haec mouet opinio , non ea quae Uniuersalis, aut utraque:sed illa quidem
quiescens magis; haec autem minime. Summa Tertia. Lua Anima potentia quibus annma tu neeessario in L
Viritiuam igitur animam Hecesse est habere omne,quodcunque viuit& anima habet, a generatione Vsq; ad corruptionem. Necesse est enim
quod genitum est augmentum haberes
695쪽
bere & statum, & decrementum: haec autem sine alimento est impossibile . necesse est igitur inesse nutritiuam potentiam in omnibus , quae augmentantur ,& diminuuntur. Sensum autem non est inesse in omnibus Tox.ς Viventibus. Neque enim ea, quorum corpus sim lex est, contingit habere tactum, neque sine oe possibile est esse ulluni animal, neque quaecunque non siint susceptiua sormarum sine materia. Animal autem necesse est sensum habere, si nihil fiuctra facit natura, omnia enim,quae na Natura niaturassint, propter aliquid sunt,aut ' casus sunribit ris
eorum, quae sunt propter aliquid.Si igitur omne sic uim
progrespuum corpus non habeat sensum, cor- ratrum petur utique,& ad finem non perueniet,qui 'est naturae opus. Quomodo enim aletur manen υυτα. tibus enim inest hoc, unde nata sunt. Non est autem possibile, ut corpus habeat quidem animam , re intellectum discretiuum, sensum autem non habeat, non mansivum existens , generabile autem. at vero neque ingenerabile. t Quare enim no habebit aut enim ani- 'a.l. 2
mae melius erit, aut corpori. Nunc autem neu- retrum est. illa enim non magis intelligit, hoc au- labiutem nihil erit magis propter illud. Nullii ergo corpus non manens habet ani- Tex.ci. ma sine sensu. At vero,si habet sensum , necesse est corpus e sse,aut simplex,aut mistum. Impossibile autem est esse simplex. tactum enim non habere. est autem necesse hunc habere. Hoc autem ex his manifestum. Qusniam Tex. enim animal corpus animatum est: corpus autem omne est tangibile: tangibile autem quod sensibile tactu: necesse est & animalis corpus tactivum esse, si debeat conseruari animal. Ali I
696쪽
enim sensus per alia sentiunt, ut olfactus, vi sus, auditus,tangens autem,nisi habeat sensum, non poterit haec quidem Agere,i: la autem accipere. Si vero hoc, impossibile est saluari animal. Quapropter & gustus est ut tactus quidam . alimenti enim . alimentum autem corpus tangibile. Tex. ς . SOnus autem , & color, & odor non alunt, neque faciunt augmentum aut decrementam.
Quamobrem & gustum necesse est tactum ellia uendam , quia tangibilis & nutritiui sensus est. Hi igitur necessari j sunt animali. atque manifestum est quod non est possibile sine tactu animal esse. Alij autem propter bonum. & generi animalium iam non cuicuntue sed cuida, Vt progressivo . necesse est inesse. 11 enim debeat saluari , non solum oportet tansendo sentire, Sex. s. sed&eminus. Hoc aute erit, ii per medium, sensitiuum suerit, eo quod illud quidem a sensibili patiatur & moueatur, ipsum autem ab illo. Sicut enim mouens secundum locum usque ad permutationem facit, dc pellens alterum facit ut pellat, & est per mediu motus , & primum quidem mouens pellit & non pellitur, ultimum autem solum pellitur & non pellit, medium autem Vtraque, multa autem media, sic in alteratione , praeterquam quod manens in eodem Ιoco alterat. Vt si quis in ceram tinxerit, usque ad
id mota est,quousque tinxit. lapis autem nihil- sed aqua usque procul. aer autem ad plurimum mouetur, & agit, & patitur, si maneat, ει unus sit. Unde dc de refractione est melius, quam visum egredientem refrangi, aerem pati 1 colore, di figura, usquequo sit unus , in laeui autem est
unus. Quapropter iterum hic visum mouebit .sicut uti ii si cerae sigillu ad finem usi succede ret. Caput
697쪽
Quod autem impossibile sit simplex es Ie ani- rex u
malis corpus, manifestum est. dico autem , ut igneum, aut aereum. Sine enirn tactu nullum contingit alium sensum habere . corpus enim animatum omne tacituum , sicut dictum
est. Alia autem, praeter terram sensori a qui dem Vtique fient. omnia autem per aliud sentiendosa. iunt sensum ,dc per medium. Iactus autem est in tangendo ipsa: quapropter di hoc nomen habet. Attamen & alij sensus tactu lentiunt, sed per alia:hic autem videtur solus per seipsum. Qua se huiusmodi elementorum nullum V dique erit corpus animalis. Neque itaque terrenum. omnium enim tagibilium tactus est sicut medietas. & susceptiuum est sensorium , non solum differentiarum, quaecunque terrae sunt, sed& calidi & frigidi, Δ aliorum omnium tangibilium. Et propter hoc ossibus, & capillis, S huiusmodi partibus non sentimus, quia terrae sunt. Et plan- Suaere ruotae etiam ob hoc nullum habent sensum, quia ianAlta laterrae sunt. sine autem tactu nullum possibile est bis sin M. alium esse. hic autem sensus non est neque ter-
rae, neque ullius alius elementerum.
Manifestum est igitur quod nece se est hoc Tex.6ν. solo priuata sensu animalia mori. neque enim hunc possibile est habere non animal existens: neque, cum sit animal, alium habere necelse est, praeter hunc. Et propter hoc quidem alia sensibilia exuperantiis non corrumpunt animal, ut color & odor, di sonus: sed solum sensus, nisi secundum accidens. puta si simul cum sono pulsio
698쪽
fiat & ictus, & a visis & odorealia moueantur, ruae tactu corrumpunt, &aapor quoque, secunum quod accidiis mul tactivum esse, sic cotis rumpit. Tangibilium autem exuperantia, ut calidorum , &Irigidorum,dc durorum. corrumpit Tex. s. animal. Omnis enim sensibit is exuperantia corrumpit sensum. quamobrem & tangibile t 'unu co. ctum. hoc autem determinatum est ipsum 'vi legit ani- . uere. sine enim tactu demonstratum est quod mal. . impossibile est animal esse. Quocirca tangibilium exuperantia no solum corrumpit sensum, sed & animal. quia necesse est solum habere hunc animal. Alios autem sensus habet animal, sicut dictum est, non ut sit sed ut bene sit. Vt visum,quia in aere & aqua, ut videat. Omnino autem , quia in perspicuo. Gustum autem, proptet Iucundum , atque molestum, ut sentiat id, quod in alimento, & concupiscat, ecmoueatur. Auditum autem,ut si-
Librorum Trium de Anima finis. gni ficetur aliquid ipsi. Lin
699쪽
r νιmum. Sua partes anima communes
μν.de quibus 2 aruram habet consederare wuore modosnguissensus animalibus insint. Voniam auter
tum est prius, & de virtutum qualibet secundum partem ipsius , consequens est facere considerationem de animalibus , & vitam habentibugomnibus , quae sunt propriae,& quae communes operationes eorum .Quae igitur dicta sunt de anima subiiciantur, de reliquis autem dicamus,& primum de primis. Videntur autem ' maxima & communia, & propria ani- ' maxime malium communia esse , &corporis animae, puta sensus,& memoria,& ira, & desederium,&omnino appetitus: Sc ad haec voluptas, & dolor. etenim haec sere insunt omnibus animalibus. Ad haec autem, haec quidem omnium sunt vitalarticipantium communia, haec vero anima
um quibusdam . . Exin ut autem horum aY;
700쪽
quatuor coniugia numero sola, velut vigilia icsomnus , dc iuuentus ecia nectus, dc expilatio taxespiratio, dc vita dc mors. De quibus con derandum est, quid est unumquodque eorum , dc Naturam propter quas causas accidunt. Naturalis autem,' d. sumi- dc de sanitate, ec infirmitate prima cognoscere
Mite,eDUr principia. nec enim sanitatem, nec infirmita-mita pri- tem possibile fieri carentibus vita. Quare serema cogno- Naturalium plurimi, dc Medicorum , qui magisseere prin- Philosophice artem prosequuntur, illi quidem .ipia. finiunt ad ea, quae de Medicina , hi vero ex iis, quae de natura incipi ut quae de Medic ina. Quo a
autem omnia dicta communia sint animae ct corpori, non immanifestum est. Omnia enim haec quidem cum sensu accidunt, haec vero per sensum. Quaedam autem, haec quidem passiones
huius exiliunt, haec vero habitus: haec autem custodiae dc conseruationes, haec vero corrupti nes dc priuationes. Sensus autem, quod per corpus fit animae , manifestum dc per rationem , dc absque ratio ae .Sed de sensu, dc ipso sentire quid sit, di quare accidit animalibus haec passio , di- ictum est prius in iis quae de Anima. Animalibus
autem , qua animal est unumquodque, necesse est inesse sensum. per hoc enim determinamus D stabulis animal esse, bc non animal. Proprie autem se-μsbM. cundom Vnumquodque tactus, dc gustus inse- qui tui omnia animalia necessario. tactus qui dem, propter dictam causam in iis, quae de Anima : gustus vero propter alimentum. iucundum enim discernit ipse de molestum circa escam,ita ut hod quidem fugiat, illud autem prosequatur.' a.I.nxtri lci omnino sapor est gustatiuae partis passio. Seni ua. sus autem, qui per exteriora, gradientibus ipsorum insunt. quemadmodum Odotatus, auditus.