장음표시 사용
81쪽
celehritati tamen sussicere haud potuit. In sinu medio,
eoque ampliori, consederat Federicus princeps totius coronae , iuxta Cardinalem Magnus Cancellarιus SalaZarius,
Prasses Iacobus Mainoldus, Senatusque uniuersus cum rerum capitalium Praefecto, pone Senatum Magistratus vi rque: propius septis arae maximae assidebant itidem
FN fico 'caraus Generalis, & Templi Maioris Canonici.
E regione Antistitis Borromaei rostra ad dicendum sublata : contra Patres Conscriptos sedere Praesectus urbis, &Aediles: propius arae succedere Domitacanus Quaesitor. Iuris, artisque medicae Consulti: tum reliqua fani spatia stipari Praepositis, Theologisque Collegiorum urbanorum ,& municipalium, tum Praesectis, Laureatisque rei giosorum ordinum. Haec orchestra ; nam infimam caueam ad extremum sinum Templi, immo forum quam tum est, totum permixti summis infimi homines stipatis corporibus implebant, multitudine ut in conserta turba accidit) fluctuante. Certe res inaudita, ac inuisa conuul serat prope ex suis sedibus urbem, magnitudo etiam, &celebritas pompae caues euocauerat ex tectis, studio praecipue Insubrum eo frequentius affluentium, quo reS noua oculis usurpanda est, memori postea liberorum admirationi commemoranda . Inu itabat etiam spe ratores apparatus Templi harbaro peristromate nil scentis: forum ipsum obuelabatur Ianeo tegmine, descendentibus ad oram aulaeis: pompaque tota a delubri valuis ad proximas molis Ambrosianae sores definiebatur . Ergo veniente ad Aedem Federico occinuere chori:
. θmphoniam excepit latina oratio Aloysij Bossiij --rropolitanae Basilicae Theologi ι dicentis haec summα γε Superis, hominibusque plaudentibus factum , ut Co legium Ambrosianum hono scientiarum conderetur :nec quidquam aliud serme ad colendas literas au-
82쪽
gustius excitati potuisse, quam Templum veluti quod-ciam Musarum, ex quo oracula illuc adeuntilaus, &Apollineos tripodes consuIentibus redderentus. Sedem cana sore perennem, & peregrinis, nostrisque hominibus frequentem, ubi exteri sermonis scriptores disciplh-Darum commercia iungerent, Graeci praecipue,& Arabes erepti flammis, & cladi saeuitiae vastantis cuspis q. Hoc decus maximum urbi accedere, ut scientia linguarum, & facultatum lacessere veteres Athenas posset, mo- Iis vero magnificentia nomini suo, di magnitudini responderet. Nolle tamen vanissimam tantum ostentationem aedificationis Federicum: proinde Collegas illuc im luci , qui librariam eam supellectilem scribendo auge. rent. Quorsum enim membranae subductae aeuo ex denti omnia inserrentur in nidos, aut barbaras etiam terras nostrates adijsIent, nisi scriptis molem refercirent Collegae 3 Blattis rectius, quam Musis substructa fore ue satius quidem esse, ut libri legentium tandem manibus teram tur, quam intacti temporis diuturnitate Iacerentur. Si-hyllinis profecto folijs fore simillimos, fierique semper
ludibria ventis. Hanc esse mentem conditoris Borro- mari, eaque lege substruetam Bibliothecam, ut inibi ciues cum exteris Phoebo, & Musis operentur ue my stis v ro ante omnes commendari haec sacra literarum , eosque Ecclesiasticoram hominum Collegio ad fouendas facultatum omnium disciplinas incendi. Habita oratione, Doctorum nouisiimus de suggestu citat nomina tinuvnumquemque Collegarum: ac primo ex odeo arae maximae sibi consederant Doetores euocatur Antonius OLgiatus ductor literati agminis, atque praeeunte caerem niarum praesecto prouolutus ad Cardinalis pedes numissmate aureo donatur, quod Collegij insigne deserret deinceps. Cudendum id curauerat Florentiae Federicus, atque
83쪽
que De arae Diuinam Prolem amyIectentis imagine signandum: insta incisis literat, quibus rogabatur, ut se illon . . t
Collegij MATREM MONSTRARET , auersa facies
numisi natis ferebat ora Praesulum Ambrosij, & Caroli, quos om nes praeesse Collegio voluerat. Diuorum vulti-hus suberat hoc symbolum SINGVLI SINGVLA; nana singuli Collegae emancipabantur facultatibus singulis,
quas unas excolere iubebantur. Formam eius numismatis cum riderici pietate coniunctam commendauerat admodum Velserus, bene Collesio ominatus, cui Virgo L 1ini, et. Nos
Parens Numinis praesideret. Eadem opera significabatur demandata O lato Praefectura Bibliothecae, indicabantur studia parandi ollabum uberem librorum : conciliabatur etiam auditoribus commemoratione doctrinae, scientia, tum castimonia latini sermonis. Inter haec plaudebant chori versiculis, quos scripserat Sociacus; tum MoratiusCasatus Praefectus caeremoniarum eX cu st a. o. iaius aduersarijs haec omnia hausimus) Olgialum, qui sub- βρυ.η ον misso poplite iam coluerat Cardinalem, ante Patres Coim scriptos constituit : quorum dexteras singularis officcausa osculatus , reliquos postmodum Magistratus,& consesstim omnem 1alutauit. Eodem ordine dedu- .cuntur caeteri, nisi quod singulos sua elogia , atque studia comitantur. Antonius Salmatius latino, graecinque sermone spe status pari honore insignitur : hunc Iosephus Ripa montius ecclesiasticae primum, tum patriae historice scriptor elegantissimus , Ripamontium excepit Antonius Gigaeus Hebraicie, Syriacae, atque Arabicae linguae doctissimus : Gigatum Franciscus Bernardinus Ferrarius ecclesiasticis antiquitatibus inuestigandis a Cardinali addictus , tum deliciae Musarum Benedictus Sociacus, utrumque secutus est Franciscus Collius, quem Patres insulati Prouincialis Conuentus disceptantem d
84쪽
Theologicis effatis audiuerant. Adiuere Cardinalem postroma Antonius Rusca pari Theologicarum disputationum adorea nobilis, atque Iosephus Uicecomes, cui de Sacramentorum ritibus, ac caeremonijs scribendi prouinciam detulerat Borromaeus. Eminebant interea non modo Federici , sed uniuersae Ciuitatis studia, atque late circum suis ad spectaculum populus, & plebes expectahat prodeuntem ex fano Antistitem suum,& Magistra. ius. Hoc vero Ordine processere ue praeire sacri homines, deinde Federicus , Federicum subsequi Magnus Cancellu-rius, Senatus, & Ordines reliqui: recta itum ad Bibliotheacam. Varius hinc ad spectaculum multitudinis clamor, obstrepente etiam auribus blande tubarum cantu ue inde pro se quisque laudibus in caelum serre Cardinalem robur, dispem literatorum : reseratis item foribus spectare, qua licet oculis, sedem prope in immensum recedentem , atque, ut cuique proxima corpora stipaverat concursus , vicinis Collegas nouos indicare. Primus in Bibliothecam inferre gradum Cardinalis , tum sequente Senatu, caeterisque ordinibus ad molis caput subsistere . Enim vero ostendere Patribus Conscriptis structuram , docere singulos studia , animumque, suum , monstrare scrinia , & nidos , tradere manibus tractandas Musarum opes. Ostendebatur liber Ruf-
fini Aquileiensis contextus philyra, Diui Thomae Aquinatis autographum, volumina diuinae magis, quam ora-κ toriae artis ad insidias animorum, quae Diuus Carolus Borromaeus ad concionandi apparatum confecerat, se
in tis in singulas partes argumentorum quibusdam veluti ramulis squidquid somniet Maurolicus , ascribens eas . Mari Oe iso concionum arbores Gregorio nesciocui ordinis Barnabi si ,: . . tarumὶ ubertate rerum tanta in omnes locos oratorios, &
''ώoninem dicendi materiam, ut aurei oris Praesules ipse
85쪽
aureus expressisse videatur.' Haec volum ina, impenden- nate letho, legauerat Carolus Ioanni Francisco Bonhomio in tib=ο, risi ι Vercellensium Episcopo, quae postliminio ad Federicum nostrorum . Borromatum patruelem Caroli redierunt, cum ea dili- T i QT. genter curasset vir integerrimus Ludovicus Moneta,
nam Bonhomius 'Leoclij decesserat. Euoluebantur itiis. si si anus isdem manibus Conscriptorum Patrum volumina litera- tib. r.ea'. i3.,
rum , quas idem Diuus Carolus ad Legatos & Patres Tridentinae Sγnodi sua manu scripserat, item aIiae autographae, quas Pius Quintus Pontisex Maximus, Paulus Ioia it bie
uerant, aspersas adhuc lituris, cum irati suis lucubratim 'i' nibus aliquando verterent stylum, & Virgilij liber, quem . .. 'Tleetitando triuerat pene Francistus Petrarcaue eius voluminis latera animaduersionibus idem Poeta illustrauit, ata a. '' i
que originem amoris sui , quo Lauram deperijt, ita, qpriori pagella exposuit. Liber descriptus est Gothicis prope literis, Romae permagno emptus de Bibliotheca Antonij Augustini viri doctissimi. Ad haec cernere erat
codicem, qui Ruthenico sermone Euangeliorum oracu-Ia reserret ue hunc dono dederat Petrus Porta , sacro pariter munere donatus a Federico , segmine nimirum. subuculae Diui Caroli: exemplar item Bibliorum quae Hebrarus Rabbi mille ducentis abhinc annis descripserat: tum Samaritanorum BibIta ex urbe Sichem aduecta; porro liber uterquc suam vetustatem qua literarum ductibus, qua conglutinatione prodit. Glarebantur horrentibus oculis Mahumeticae impietatis codices, &pestis nefaria Alcorani, Arabicis, Persicis, ac Turcicis literis ad Christianae Religionis interitum vulgata, unus praecipuE ab ijs descriptus, qui Iuliae Cesareae degunt, stipatis ita versibus tenui flamis literis, ac orbiculari forma,
ve cum Homerica Iliade in iuglande concludi serme possit.
86쪽
possit. Illa vero gregaria quae tamen in carieris Bi bliothecis principes nidos obtinent ) Graecanica , Hebrai. ca, Syriaca, Persica, Chaldaica suis sit bis apte inclusa, quae ad nos ex Corcyrea peregrinatione peruenerant: tum latini, atque italici sermosis codices descripti ali-hrarijs , ex Bibliotheca praecipue Coenobitarum ad Aedem Virginis Coronatae Mediolani deprompti, quorum heneficio munificentia Cardinalis large respondit. Dum haec etiam ordinibus reliquis offerrentur, Patres Conscripti mirari structuram operis, librorum copiam .&delectum: eademque admiratio defixerat Ordines sim ulos. Et quidem si aestimemus quantum auri in comendam Bibliotheca impensum est, quae celinum quinq; millibus pondo signati aeris stetit, siue ad coemendos
apud exteras gentes libros, atque facienda itinera effusum est, siue librorum vim, cum nobilioribus Europae Bibliothecis. etiam cum Vaticana certare posse Iudicab mus, & eminere fortasse. Neque vero sum nescius Pontificiam Romae amplissimam esse conclavibus, ac libris resertam, eaque propter Ambrosiana maiorem: verum humiliores thecae, nusquam obiecti aduenientium ocu- Iis codices , nisi praesidentium humanitas eximat foru- Iis , & nunquam patens ad studiosi laboris arbitrium. Bibliotheca , hoc nomine concedere Mediolanensi vi detur, quae nidis in altum suspensis, propositis undique adspectaculum libris, ac quotidie hinas horas matutino, totidem pomeradiano tempore recIusa, ciueS, ac peregri nos homines ad literarum studia vocat. & excipit: immo
si quid describendum est, gratuito pugillares osseri, &stylum. At si cui haec fortassis maiora veris videantur, quod fauere existimer huic instituto, sumptum facile credet, qui de tota mole candide iudicabit ; librorum certe vim intra triginta millia constitisse, vix dum nascente
87쪽
scente Bibliotheca, amrmat Parona, descriptorum autem quatuordecim millia; eorum, qui typis sunt v v a-ti, numerum iniri non posse Vuannem akerus profitetur: ut saltem huic homini extero fidem habere cogantur , phus literatoc qui Paronae res patrias describenti minus velint assentiri. Certe Cardinalis Bentivolus Bibliothecam Ambrosia-tistari ui-nam Europaearum omnium nobiliIIimam, acceleberrimam esse assirmauit debuit enim esse magnificentissima, quae condebatur a Federico . Et quamquam ipsa per se immanis, & oblata intuentibus codicum copia conditoris largitatem, & magnificentiam praedicat: n his tamen haec scribentibus nemo unus veniam negabit, si parua, atque exilia quaedam citra dignitatem fortasse fuimus consectati; obsequendum enim fuit qua ciuium memoriae, quam sensim vincet obliuio, nisi scriptores accuratius quaedam tradiderint, quae fastis, aut rerum, copia, aut incuria persaepe subducit, quae iam exteris curiose a nobis percunctantibus omnia, cum istuc adueniunt, atque rerum singularum monumenta exquirentibus . Dum haec spectarent Patres Conscripti,& caeteri Magistratus, interuenit vespera, tum Senatui, ac reliquis Orchnibus egit ingentes gratias Borromaeus, quod operis eius & Collegij primordia suo bea ssent aspectu ue abhi, Anno postmodum assectantibus cunctis ad sores molis, a Praefecto autem urbis ad hexaphorum usque deductus: tum '
Patres, & Magistratus omnes discessere .' Sequenti anno b Dρ ἡ φαιιι- Conseruatores ad tuendam Bibliothecam primo crea ν ιιόω, Lb. a.
tos reperio, videlicet Iacobum Tergagum Temptim istus. Maximi Deeanum, Ludovicum Bessitium Canonicum
ordinarium, hoc enim nomine nuncupantur h Metropo----
litam Canonici, aut quia In partem vocentur adminis' inirim ι. x., edi
trandae Ecclesiae aut quia Antistes Mediolanensium ' noni si ex eorum Collegio crearetur, ac propterea Vidonem leto
88쪽
N H-- ι luassorium,qui primus extra illorum coetum rem Λm-πνimum chaι- hrosianam capessivit, vitio factum tradiderunt scripto
-- ε res ). Renuntiati praeterea Conseruatores a Federico Iulius Caesar Bonhomius Praefectus Basilicae Nagarianae, Andreas Bassus Laurentiano Templo Praepositus, Ioannes Petrus Glussanus, & Stephanus Bigatius Sodalitio Sacerdotum Oblatorum Praesectus. Submoti a conser- η η uandae Bibliothecae munere fuerant profani homines; ιμι xvrembr. idque impetrauerat Borromaeus a Paulo Pontifice, quior consilium commendauit Federici: ne sacrorum hom num COIlegio viri a sacris abhorrentes, & obligati pIerumque coniugio praesiderent. Is autem honor seruandi Collegii quinquennis est, & Romanae censurae simillimus; ac proinde quinto quoque anno abrogatos, mandatosue hos Magistratus memorabimus deinceps his enim veluti consulatibus anni, & monumenta debent insigniri. Qui caeteros Conseruatores honore antecedit, hic est pater agminis : singulis item sortito rerum agendarum, tuendarumque prouinciae contingunt, atq; unus eorum aerario praeficitur. Constitutae itidem leges sunt Collegio : ut tertio quoque anno singuli Doctoreso Q 0ι lucubrationes sum ederent typis eaque propter ingenti- impensis parata est typographia plumbeis singularu.,.. Lb. a. ' pene linguarum formis ut septimo quoque die cum conuenirent ,recitarent ordine lucubrationes suas, proposita ijs poena , qui coetui minime interessent. Antequanta publici iuris fierent scripta, secreuerat ex eo ordine, atque composuerat inter se Collegas criticos, qui censoria fere seueritate inquirerent in lucubrationes alienas , ac tristem literam apponerent, si quae aduersis Musis rent natae. Qui viginti, & quinque annos in Ambrosianis exercitationibus transegerit, is ut donetur rude, mandat Cardinalis: eisdem etiam legibus Collegae alternis vicia
89쪽
BIBLIOTH. A M BROS. LIB. II. 39
hus Collegio suo praeficiuntur, Praesidis titulo ornati.
Caetera demum exsequitur Borromaeus ad stas cuique partes, tum Conseruatoribus, tum Collegis recte obeundas; Doctoritas item stipendia decernit, queis honeste alantur. Enimuero hanc ingentem laetitiam, quae Federi cum oh fundatam rem Ambrosianam perfuderat, alia maior est sequuta, cum caelum Carolo patrueli decrerum est. Antequam tamen Borromaeus Romam ad caelestes honores Sanctissim i Cardinalis proficisceretur, externa auxilia ad amplificandam Bibliothecam implorauit. A Coenobilis, qui terras ad Athuna in Macedonia Misististi. colunt, libros Graecorum, atque Illyricorum exquisierat Iacobus Luccarus , dc Michael Maronita, ac interea ς' quidquid Luccarus collegerat, aut cum legatione in Oriente fungeretur, aut longa peregrinatione lustraret prouincias, quae ad occasum pertinent, descriptum mittebat ad CardinaIem, singula etiam degente Oloman ca tradens, atque ab Origine usque repetens, adiectis insuper annalibus Epidaurijs. Immo idem Michael cessati
nem suam oderat Epidauri ue cum enim regionem vasta- RQU. . rent Turcae, inanem parandis libris operam collocabat, ac proinde volebat Aulonem, quae in potestate Turc κ. . rum est. Nec Romae Ioannes a S. Maura, Graecus homo,
minime segnis librarius otio consenescebat s nam illius opera utebatur Federicus) 3 is enim s quemadmodum Gia. νώ. nuntiauerat per literas Papirius Bariolus ) codicem b mibarum Diui Cyrilli, quem descripserat, conferebat cum Vaticanis exemplaribus, sicubi mendosa scriptio ab emendatis codicibus dissentiret. Borromaeus quoque ad alendos Collegas prouentus Ambrosianos auxerat ;nam amplissimos indos emerat prope pagum Guia Gambarem perennibus aquis irriguos ad beatitatem li. Cum vero ineunte Nouembri Pontifex Max. in cael, H a tum
90쪽
, tum numerum esset relaturus Beatum Carolum, adornandum fuit iter Federico ad patruelis sui apotheosim; idcirco Conseruatorum, & Collegarum punctis facta est potestas Iosepho Rimmolatio , Antonio Gigaeo, &Benedicto Sociaco, ut irent comites itineris, atque conditorem Collegi j sui Romam prosequerentur . Quan
diu vero in ea urbe commoratus est Borromaeus, caeremoniae eiti, pompam, & magnificentiam regio sumptu curauit. Nobis tamen satis erit indicasse nonnulla, cum eam corisecrationem totam Grattarola diserte descrips marauisios di rit, sicut usurpaverat ipse oculis ,&eius caeremoniae mi-c 22.i ista, ita, atque ratium scilicite apud Purpuratos Patres, &ret, quos ordines tractauerat. Sacrae quidem vestes tum tegendis aris, tum ad sacros operantium amictus acupi
tas, gemmisque distinctas ita miratus fuerat Angelus Rocca Praesul literatissimus, atque Aedituus maior Summia. 6--.I. Pontificis: ut vaticinaretur, Quirites eiusmodi indumem ta& opes visuros nunquam 3, immo ipse Pontifex Maximus negaret Romanas acus phrygiae eius artis opera conari posse . Nos cum libros rationum in hac Bibli theca constiteremus , qui expensas consecrationis fideliter narrant, ancipites diu fuimus, utrum plus aeris imeam caeremoniam impensum sit, an effusum, an utrumque. Sive enim italico, ac phrygio opere elaboratas vestes aestimamus, quae ad Romanam, ac Meuiolanensem pompam sunt paratae, siue substructam in Romano Τemplo Diui Petri insanam molem , siue in apparatu Metropolitanae Basilicae Insubrum , vestiendis videlicet immanibus pilis, ac pingendis tabulis, quarum maiore&facta Caroli spectantibus offerrent, minores vero mala,& morbos a caelesti Auerrunco depulsos referrent, tum
excitandae inipsius Sanctissimi Praesulis tumulo arat sub prosundo despectu testudinis, ingentibus impensis