장음표시 사용
191쪽
visam etintiat, quod in specillis ocularibus manifestum ac mirum est : s cnim specillum in medio ponatur inter rom dc ocurim , mullo maiorem eandem refert, si vero aut prope oculos, aut prope rem statuatur,longe minorem reddit: interdum vero quod res maiores, & minores ap pareant,caula neque in propinquitate & distat tia est, neque in medio, sed an vicina specie alic-rius lucidi, maius enirn omne, de intentius luci-du aut occulit, aut minora videri facit alsa luetiada : qua de canis lucentia per diem minora, per noctem maiora videntur omnia , per noctem enim tenuiores etiam rad ij, iubar totum videtipotest , quae per diem ne visum quidem mouent propter praesentem Solis lucem : unde & prope Solem quum sunt Stellae, aut non Videntur, aut tenuiores videntur , quod & prope Lunam etiam planetae sustinent. arcunque igitur maiora , aut minora videntur , propter aliquam harum causarum talia certe apparent, in quibus exerceri debent, quibus nostra haec fidem factura sunt. ac de his determinatum in uniuersum sit , in alijs autem, quomodo unumquodque fiat sigillatim ape
IVnc quae circa unumquemque Orbium a pin parent, dc quo pacto omnia, & quibus de causis fiant, prosequimur praemittens quaecun que obseruata traduntur : primum autem ab
192쪽
Aplane ordiemur, qtue planetis omnibuS,& ordine & natura prior est , quae omnes continet,aic vehit. Quae igitur primi antiqui circa Aplanen cognouere , non multa certe fuerunt, prae ter enim eum motum,qui ab ortu in occasum fit,
nihil fere aliud nouere: quippe praecipue iis cura fuisse videtur, si stellis nomina darent, stellationesque, hoc est stellarum figuras, atque earum quoque sabulas fingerent: tum & ortus, atque occasus earum edocerent:&,ut paucis dicamus,ptimi illi Poetae magis circa sydera , quam Α-stronomi visi sunt. quam ob rem,quum no mul ta de eo orbe nouisse nr, existimarunt etiam Primum omnium esse, supra quem nullus alius foret, illique uti primo deberi motum, qui ab ortu in occasum sit . quae opinio usque ad Platonis,& Aristotelis tempora sese etiam propagauit: videbatur autem,& eo quoque consona,qubd pulcherrimus omnium, & tot syde cibus clarus ille
orbis spectaretur . conuenire autem primo Ornatum illum , praesertim qubd non sine fine quodam a Diis factus , ac primo datus a Diis optimis videretur: quoniam enim remotissimus omnium ille orbis erat,ac propter distantia non commode poterat virtutes suas huc demittere, aequum suit,ut stellis pluribus abudaret, ut quod distantia demebat, syderum multitudo supple-rct. Mox vero studio circa stellas maiore adhibito, perspecta in Aplane quaedam alia fuere: deprehensum enim fuit circulos, qui ab iis stellis fiebant, non in idem redire, nec veros circulos esse ed helices. & spiras magis,quemadmodum
193쪽
C E N Υ R I C A.&In planetis spidi statum fuerat prius. Mediam Pleiadum scriptii Thymocharis stio tempore declinare ab aequinoctiali gr. iq.m .so. ieptentri O-nem versus. Hipparchus vero post Thymo cari in annos cir iter Ibo eandem tuo tempore declinare gr. 1 m. O. retulit. Ptolemae iis vero ab Hypparcho annis fere 2Do. obseruauille scripsit eam stellam gi. I 6.m .i . decimare, 'trae nunc ab qui noctiali gr. circiter 2 i. distat. Igitur cibia in ei rantes stellae perpetuo in alio , dc alio latitudinis situ sint , circunda cantur autem quotidie ab ortu in occasuna, uecesse est ab iis non veros circulos,
sed spiras magis describ . Ex quo & illud simul
manifestum fuit, A planes motum sinplicem,&vnum non esse, sed compositum e duobus: quorum alter in latitudinem , alter in longitudinem imore planetarum,ageretur. Vter autem illorum
proprius esset Aplane , non satis liquido expreseusse videntur: quum enim primo orbi deberi illum, qui in longitudinem fit,& ipsi existimater. primu autem crederetur Apiane, prima fronte proprius videbatur, qui in longitudinem fiebat.
verum alia tum parabatur difficultas , quando. quidem non constabat plane, a quo alter ille daretur , qui in latitudinem agebatur, primo ex si cnte Aplane. ea igitur re in ambiguo ab iis relictra,cum considerassent motum, qui in latitudinem fiebat, viderunt non simpliciter in latitudinem esse, & ad rectos angulos cum alio propter causas superius, de in planetis dictas: etenim &factae helices intra certos terminos clavdcbantur, motus ille inlatus,non soluin in latus se
194쪽
68 'Ho Mobar, sed & in longum etiam simul fieri speel abatur: signato enim in zodiaco certo puncto, in quo stellam aliquam e non errantibus una cum Sole, aut alio planetarum annotassent, videbant
de eo puncto stellam & latitudine nysimul,& i5-gitudinem quoque mutare. scripserat Thymo- caris spicam stellam tempestate sua situm habere ante autumnale aequinoctium gra.8. qui est Virg. gr. 22. Hipparcus ver b post ipsum eandem dixit obseruauisse ante idem aequinoctium gra. 6. qui est Virg. gr. 2 q. quam mox Ptolemyus notauit in gr. Virginis 16. H. so. tempestas autem lapstra 'videt in libra gr.circiter I 7. adeo in longitudine sese agunt Apianes stellae. Ex quibus manifestum sint earum motum non simpliciter in latus
fieri , sed obliquum ad alium motum protendi. :Adhaec & illud quoque cognitu fuit obliquum illum motum non in idem, cum alio ferri, sed in oppositum: si enim in idem fuisset , oportuisset spicatu stellam non pro signorum ordine in longitudinem progredi, sed contra magis: de quo ἐκ 1 una satis dictum a nobis fuit. Ergo cum m cintus hic aequinoctialem secaret utpote obliquus)quaesiuere deinceps, quibusnam in punistis eam
secaret, & quantum ab ea maxime declinare; , ac postremo quanto tempore reuolutionem totam A plane expleret. obseruantes igitur stellarum progressum, viderunt earum circulu mediust care aequinoctialem in aequinoctijs punistis, in quibus & Sol illam secat: declinare porro ab e a, quantum & Solis tropicos, atque in summa p er Eclipticam protendi de eundem esse tramitem
195쪽
- C E N T R I C A. ' 6s Solis & Aplanes, quam rem duobus praecipue signis deprehendere, primum quidem, quia stellae quae erant in prima quarta Zodiaci ab Ariete ad
Cancrum, videbatur omnes ab aequinoctiali recedere versus ad Boceam: quae vero erant in secunda quarta a Cancro ad Libram,omnes ad aequinocti lem appellere videbatur: ruistis quae in tertia erant Libra ad Capricornum, recedere omnes ab aequinoctiali versus Austrum, quae vero in ultima orat a Capricorno ad Arietem, omnes
ad aequinoctialem accedere: qtii certe Zodiaci progressus est. Deinde vidcrunt latitudinem,&distantiam earum stellatum ab Eclyptica nunquam mutari,sed in eodem semper persistere: spi- cain competit Thymo caris ab Eclyptica ab cise per grad. ι .per duoI &Hipparcitus vidit: per duos de Ptolemaeus: quod & posteriores quoque similiter copetere. n m dc Albatenius vir in Astrono inia clarus stellas ab Ecliptica nihilo immi tatas ab eo, quod antiqui tradiderat, scripsit ob seruauisse: ita dc Alphonias Rex. ita & aetate nostra i pectatur. ergo quum non mutetur stellarum latitudo ab ccliptica, necesse est mediu circidum A planes iubalternum esse cum Solis cise . culo. Porro vidit Ptolemaeus ab A plane peragi
gra. I.in annis icto. quare totam eius reuolutionem expleri annorum millibus s6. quam rem tu antiquorum obseruationibus multis, tum propriis diligetissime animaduertit. atque haec qui dem sunt, quae de A plane cognita, & scripta v μque ad Ptolemaei tempora fuere. Post Ptolemaeum autenti qui circa sydera plib
196쪽
losophati sunt , alia quaedam circa hunc orbem obseruare longe alia ab ijs, quae Ptolemaeus iraediderat : inter quos Alba tentus annotauit Apisenes motum suo tempore multo velociorem,
quam suo Ptolemaeus ad inuenisset : si quidem
stellas accuratissime speculatus vidit gr. I. pere
sisse illas non in annis centum ut Ptolemaeus tradiderat θ sed annis circiter 66. Septentrionale quidem, quae est in fronte scorpij, comperit ALbatenius in gr. i 7 m. o. scorpii, quam Ptolemetus
in gr. 6. m. 2 o. deprehenderar. Fluxere autem a Ptolemaeo ad Albatentu anni circiter 769 qua'
propter in annis 7q9. peregit stella illa gr. II. m 3 o. manifestum igitur fuit multo plus obiisse stellas, quam gr.I. in annis Ioo. quod δc nostro etiatempore videre manifestissime licet: spsea enim stella,quae a Ptolemaeo visa fuit in grad. 26.m. O. Virginis, nunc in libra gr. circiter II. IE. so. spe ctatur : quare a Ptolemaeo ad haec usque tempora confecit spica gr. circiter 2 i. quum tamen fluxerilat anni totum is93. Ex quibus alter duorum statuere ratum licet, aut Apianes motum non uniformem.& aequalem perpetuo esse, sed modorardiorem, modo velociorem , quemadmodum M planetarum orbes se habent, aut Ptolem qum,& Hipparcum deceptos in syderum obseruatione fuisse. Atqui hoc non solum dicere, sed suspicari quidem nefas esse videtur : si enim deceptisnt,e quidem nescio, quid de de alijs sperandum, quid de nobis promittendum sit et praesertim quod nec satis dissicile est hasce obseruatione recte facere circa stellas Ptola-
197쪽
C E N T R I C 73 Ptolemaeo verb vel facillimum fuit , cui non
regionis aeterna serenitas , non instrumenta insallacia non experientia plusquam humana,non summum ingenium,& doctrina consummatissama defuere. facillimu pariter & Hipparco,quem nunquam satis laudatum omnis antiquitas dixit: superest igitur ut alterum illud pro constanti indubitatoque eonstituamus inaequalem esse, non uniformem Apianes orbis motum,sed modo tardiorem,modo velociorem spectari, quod
omnibus quidem orbibus Dij ipsi certa lege i
didisse,ac statuisse videntur. atque haec quidem sunt quae circa hunc orbem apparent, atque uti vera obseruatinue recipi a nobis debent. De carusis eorum qua in plane apparent.
re Am igitur eorum,quae circa Aplanen visens citur,causae a nobis quaerendae sunt: ac primu quomodo fiat ut compositus , duplexque sit illius motus: quando constat circulos, qui ab ea describuntur,non in idem redire. Necessarium igitur est aut unum orbem duos motus habere per se posse,aut una intelligentiam duobus mouere motibus, aut duas intelligentias inesse uni Orbi,aut supra Aplanen esse alios orbes,a quibus ea multiplicitas nai.At certὸ unu olbe duos per
se motus habere posse impossibile demonstratu est in suppofitis primis: similiter & unam intelligentiam duos sufficere motus posse, praesertim qui de oppositi sint.Duas vero intelligetias pro-Prias uno in orbe esse, nemo est qui dixetit: vi
198쪽
HOMO nam autem com In nem , alteram propriam in
uno elle orbe quidam ausi sunt dicere:ij quidem, qui communem intestigentiam inducunt: quique defendere student Aplaiien primum omnium orbe melle: a communi enim intelligentia dari dicunt motum,qui ab ortu in occasum communis est omnibus, a propria vel b dari eum, qui per Zodiacum in Aplane fit. At yetb communem illam intelligentiam poni non oportere, supra quidem demostratum est
cominu uibus ad omnes orbes rationibus, nunc
vero & propriis in Aplane demonstretur. Primu quidem , quia positis duabusillis intelligent ijs nunquam illud monstrari potest, quo pacto inς-
qualis, & multiformis sit A planes motus, modo velocior,modo tardior inuentus: quandoquidem intelligentiarum illarum utraque semper aequa liter & uniformiter mouet: quare nec illarum altera,nec ambae eam dare inaequalitatem possunt. Praeterea si communis illa ponatur intelligentia, necessario illud sequetur, ut illa nunquam pro natura mouere possit: quod inconueniens certe est cum in omni virtutc,tum praecipue in ea quae aeterna & diuina est . sequitur autem hoc, quoniaassignata certa illa velocitate, qua pro natura dc per se mouere debet , nunquam tamen illa mouebit, impedita semper ab alia, quae in oppositum ouet,& circa idem operatur: utraque enim vinum et orbem mouet, sed liqc in ortu, illa in occasum: nec quicquam resert quod alter motus obliquus sit: diximus enim obliquos motus redhis opponi,si no quatenus in latus fiunt, at quatenus in lon-
199쪽
in longitud ilium & ipsi contra ferta intur, propter haec igitur, R ea, itiae supra de com nitim inicili gentia dicta sunt, nemo ut aIbitror ponte repotest Aplanen Orbem a duabus intelligent ijs moueri. mperest igitur , ut existimemus alim orbes supra A planen existere,& maiores illa,& natura priores, a quibus & alter motus, & inaequalitas
Quod vero aliqui olbes sint, ad quos sensiti non pertingamus, nemo mirari debet: nam illi aut suas habent stellas non sensibiles nobis,aut propter habentes stellas sunt facti, eiusmodi autem orbes Astronomi omnes tum antiqui, tum . recentiores semper recepere: quos Theophrastus Anastros, hoc est instellatos appellare consueue- rar. conuenire autem ornatum illum stellarum primo orbi nullam habet necessitatem, persectio enim eius non in illo ornata est , sed eo magis, quod magnitudine,& virtute omnibus alijs piς- stat:qui si no stellarum multitudine, at mole,ma gnitudineque, & vi distantiam satis compensat.
De causis i qualitruis Apianes fecundum
CAP. XI. Vo autem modo, & quibus de causis ea in Aplane inaequalitas fiat, ut modo tardior, modo velocior ab occidente in orietatem Ver latur , magnam diu distieultatem pepet it inter Astronomos , neque hactaenus. quicquam aliud fuit, quod tantam perplexioneni in eorum animis implicarit : nam neque quomodo per
200쪽
se fieret,iaeque quomodo per accidens, apparebat. per se quidem, quia unus orbis unum latum per se motum,atque eum uniformem habet c ut Iupra monstratum est. Per accidens autem quo pacto daretur inaequalitas , videre quidem non poterat per cognitos hachenus motus, quanqua
plures etiam supra A planen orbes posuisset. sed
neque ad Eccentricos confugere hac in re poterant. quoniam si in una medietate vidissent stellas tardius ferri propter Absidem, oportebat in alia medietate oppositas videre velociores prompter Antabsidem : hoc autem non speei abatur. In tanta igitur ambiguitate plerique occultum quendam in stellis latere motum confessi sene quasi nuper inuentos vaticinante4: qualis autem esset occultus ille motus, diu dubitatum fuit: d nec quidam ausi sunt dicere moueri Aplanen admirabili motu illo, quem alij accessum & reces sum, alij trepidationem appellauere.Viderunt enim diuersitatem omnem quae in eo orbe appa
rei,demonstrari posse, si supra Aplane alium orbem statuisset, qui motum diurnum daret, ipsa verb A plane per se ita moueretur, lut puncta in ea sub aequinoctiis constituta , paruos describerent circulos contrariis semper lationibus: circa vel b haec aequinoctia duo alia puncta, distantia gr. q. H. I 8. paruos & ipsa describerent circulos ac perfectos: Tropicus vero modo versus v- num aequinoctium , modb versus aliud accederet, recederetqlie perpetuo. Vt si aequinoctialis
sit ab c: medius circulus Aptanes Ecliptica a dc: puncta sectionum siue aequinoctia a & caropicus c