Hieronymi Fracastorii Veronensis operum pars prior posterior. Philosophica et Medica continens, quorum elenchum pagina sequens indicat. Accessit huic postrema editioni Index rerum ac verborum memorabilium locupletissimus

231쪽

Ho Mo36oo.expletur,ut dictum est. Ac de Aplane hactenus.& quae circa ipsam appareant , & quibuν de causis fiant, probabiliter dictum sita DE SATVRNO.

Pe θι, qua circa Satu num anarent. CA P. XVIII. VNc ad eos orbes descedamus, inti quibus vocati Planetae in circulis eorum mediis circumferuturi soli

ipsi spectabiles & iinsignes in sphq

ris suis.Ordiemur autem 1 Saturno, qui ab Aplane statim sequitur,praemittentes inprimiS,quaecunque circa ipsum apparent.Quod igitur & ipse dieb. singulis ab ortu in occasum vertatur a primmo mobili , tu & quod proprium ipse mota habeat huic obliquum atque oppositum, dictu est in uniuersum prius, nunc propria magis recen stamus. Videtur igitur prrerium ille motum amnis fere so. explere, tardissime quidem omnium aliorum: qirae causa facit, ut citissime omnium in occasum ducatur, qvbd quam minimum pri

no secat eisdein punistis, inquib. Aelane& Soti sed in

Circuitio tota Annis 19.Diebus I 62.hor. II.

nus cu eclyptica fertur,sed & illa quoq; secat. sectiones eclypticae s nam illae maximae cosiderantur

232쪽

CENTRICA. Diur in planetis P altera in cancro traditur, altera in Capricorno,vatiabiles singulis centum au-nis grad. I. 1Scint praeterea in eius motu inaequalitates non paucae, tum in longitudine, tum in latitudine: atque in primis illa, quae in Aplane dicta est, quod in una medietate circuitionis suae tardior, in alia velocior spectatur, quippe in ea medietp- te, quae est irgine ad Pisces per Sagittarium, aliquanto tardior incedit: in ea vero , quae a Piscibus est ad Virginem per Geminos , velocior properat: punctus autem maximae t rdjtatis nunc in Sagittario triditur gr. Is. maximae vero velocitatis in geminis,variabiles quidem dc ipsi, Uti & sectiones. . . . Praeter hanc autem inaequalitatem, est & alix etiam, cuius periodus annis pene singulis paulo plus iteratur, non magis quidem in una medb:-tate quam in alia, sed successive in omni parte, est autem haec, quod planeta modo directus δρvelox ,modo tardus latum, Medius motus inaequalitatis. modo . stans, gr. m. sec. ter. quar. quin . sex. modo etia re' o 1 horae

quam inqqua' Tota reuolutio inaequalitatis litatem certa Diebus 378.hora I.mi. o. periodo atq; ordine continenter pergit. reuolutiones autenhhuius inaequalitatis 37. obseruantur in annis 39. . die i .horis fere i8. fieti quas si ioter se comparas,

o G ii

233쪽

roo HO M. - . id etiam mirum habent, quod non una est aequalis alteri nec tota, nec earum putes,nan nec velocitates aequales sunt, nec status, nec retrogradationes.

Illud potib in hac inaequalitate magnopere admiradum est, quod tum velocissimus directis simulque planeta cernitur, quum Soli coniunctus est, tardissimus vero, & maxime retrogradus , t quum oppositus e regione fit Soli. atque haec quidem in longitudine apparent. At vero & in latitudine sua quoque inaequalitas inuenitur,nam planeta, ubi a sectionibus e-elipticae digressus est in eo quide spatio,quod esta sectione ad punctum medium,& a puncto modio ad aliam sectionem, diuersimode quidem,&valde inaequaliter ad eclipticam sese habet: nam modo ad ipsam accedit, non quidem ut tangat, modo ab ea recedit: accedit autem directus , dc

velox,at Soli coniunctus: recedit vero tardus, rettogradus, &

Soli oppositus. quem motum si recte consideremus , videbimus oper helices quasda fieri progressu quidem anticipantes, regressu vero deficientes, minima item prope sectiones, maximas circa punctum mediam,ut si ecliptica sit a d c,medius circul Saturni a b c,prima helix erit a fg h, minima omnium , quae a sectione usque ad punctum medium sunt: seeuda erit h h l in in maior qui dem

234쪽

C E N T Ria1C A. in Idem priore, reliquis vero minor, & ita de aliis. per has igitur actus planeta , ad Eclipticam quisdem accedit direct us, & velox: ac velocissimus ine,& Κ,-o , ac Soli conitinctus : recedit autem tardus, & retrogradus: maxime autem retrogvi

De causis apparentium βcundum alios. . CApui XIX. Stronomi igitur suppositis iis, quae supra se cundum eorum placita decis rauimus, prae dicta omnia demonstranr , partim quidem per Eccentricum, partim per Epicyclum: quod e-Him in una medietate tardior, in alia veloci ocplaneta feratur,Eccentrico ascribtini: faciunt nim orbem, in quo stella ipsa dcfertur, Eccentricum, quare in ea medietate, in qua est absis, tardiorem planetam inclaere,in qua vero Ant ab iis, velociorem agi. in haec enim arcus , per quem transit minor est,in illa maior. si enim totus Zodiac' diuidatur in duas medictates in a d c, &c b a, Eccetricus autem

sit f g h Κ, manifestum

est qubd planeta tran siturus medietatem Zodiaci a d c , transibit quidem per arcum s Κ h: transiturus autem alteram Zodiaci medietatem c b a, transibit per arcum hg f: ac multo maior est f h h , in qua est absis, quam h g f, in qua est Antabis: plus igitur mo

235쪽

roa Ho Morae trahet in medietate in qua est absis, qua in aliar tecundam autem inaequalitatem directionis status retrogradationis epicyclo donant. qui in medio circulo Eccentrici reuolutus ac planetam infixum gerens superna parte versus ortum , inferno versiis occatum vertitur. quo fieri dicunt

ut planeta delatus ab Epicyclo modo in idem cuEccentrico, modo in oppositum agatur. in idem quidem quum superna in parte est in oppositum quum in inferna. quare & velocem planetam si eri quum in idem cum Eccentrico fertur, tardum vero stantem &,retrogradum reddi, quum in oppositum retrahitur. retro enim ab Epicycloillacitur,qui Eccentrico velocior est. Circa Absidem vero tardiora fieri omnia, circa antabsidem volociora. unde accidit reuolutiones huius inaequalitatis non aequales esse inter se. Plurimum Onim interest in qua medietate fiant, in velocioriare an tardiori . ca vero proportione ad Solem planetam moueri, ut tum sit in summo Epicyclo quum coniunctus est Soli,in imo vero quum oppositus, quare hic maxime retrogradum,illic mae xii te directum esse. Eam vero inaequalitato quae in latitudine apparet, Epicyclo rursus ascribunt. cui duos in olus dat,praeter eum quo vehitur ab Eccentrico.alte-Him in longitudinem,alteium in latitudinem. si, o nato enim medio circulo Epicycli, item centrocius, centrum dicunt temper per Eccentrici ci

culum ferri. me durin autem circulu Epicycli nosemper per Eccetrici circulam subalternum ver- '

tii sed diuersimode agi:siquidem centro Epicycli

236쪽

C E N TRIGA. Iosinhistione existente , medius circulus eius sem per eclypticae sub alternus est ,& quasi lupinus Verum ubi centrum a se stione digredi incipit, non amplius supinus, & eclypticae sub alternus fertur medius circulus epicycli, sed inclinatur, summo eius versus eclypticam,imb versus oppositam partem flectente. quae inclinatio maior &maior continenter fit, donec centrum perueniat ad punctum medium an quo maxima ea fit. non tamen ut eclypticam unquam attingat. ab inde vero resupinari quodammodo ac sensim erigi incipit medius Epicycli circulus, donec in aliam sectionem perueniat, in qua rursus supinus ac e clypticae sub alternus reddatur. sic igitur moto Epicyclo fieri dicunt ut stella modo ad eclypticam 'accedat, modo ab ea abscedar. accedat autem directa & velox, quoniam superna pars quae inclinatur,& in qua est planeta, ad eclypticam accedit. recedat autem retrograda, quoniam tunc est nona Epicycli parte. Quod igitur ita fiat Astronomi omnes dicunt. quo autem modo fiat,& a quo tot motus Epicyclo dciatur, nemo ostendit, de qua re posterilis inquiremus. De causis apparentium per nostrap=incipia.

C A P. XX. v =Entandum est autem aliter praediistorum 3 causas per nostra principia demonstrare, ac primum quod in una medietate tardior, in alia velocior Planeta agatur, causam ipsi non Ecce n- trico, sed Circitori orbi damus: habet enim Saturnus Circitorem suum , quemadmodum &

G iiij

237쪽

situdinem in latitudinem diuersimode moueri possent. quoniam autem omnis Circito in latitudinem quidem circumducitur, proprio autem motu in opposita omnia mouet, pala quod& haec omnia circa Saturni Circitorem contingunt. Verum in latitudinem circundiustio par est circuitioni Saturni, hoc est annis 1 o. diebus I 61. horis ra. fit. proprius aut e Circi toris motus tardior Saturni motu est. quoniam autem '& modsin idem cum Saturno, modo in oppositum sertur Circitor,inde quidem fit ut modo planetam

citet, modo etiam retardet, nunquam autem re tro 3ucat, quoniam tardior saturno est. ea autem

Circi toris huius ad Planetam proportio est, hoc nostro tempore,ut tam subalternus cum eo Circitor sit in medietate contraria, quum planeta in gr. 13. Sagittar ij petii enit: subalternus vero fiat in medietate iuuante, quum planeta in gr. I .ge minorum perduca us est . quare hic est punctus maxumae velocitatis, illic maxime tarditatis, quae in ista alij absidem & ant absidem vocant. Vbi enim est maxima tarditas, illic maximam putanta centro distantiam esse, ubi vero maxima veloc μ' tas, illic maximam contro propin quitatem exi stimant. Nos autem tarditatem dc velocitate nona distantia 5: propinquitate, ted a Circitore dari arbitramur, quum stibalternus Planetae fit modo

tu contraria, modo in iuuante medietate . .

Secundam autem: inaequalitatem directionis

statiis & retrogradationis non assighamus Epicyclo ted alteri Circitori duos enim Circitores habent

238쪽

C E N T R I C Α. Io3habent Planetae omnes, qui retrogradationem nouere , a quibus praedictae duae inaequalitates contingunt communes Planetis illis. iErgo quum prior Circitor in latitudine circunducatur per puncta media, sectionesque ipsas respiciat uti polos circumductionis, tum secundus hic Circitor per sectiones in latitudinem circumsertur: puncta autem media respicit uti circumdlictionis polos. quare hic puncta media maxime in opposita per se movet ille sectiones. Est aute secundus hic tum circvductione tum &proprio motu multo velocior Saluino. siquidem diebus l78. hora r. mi. so. circumducitur in latis rudinem. proprio autem motu retroducere Saturnum potest. Quonia igitur & hic more Circi torum in una medietate circumductionis in i- dem agitur cum Planeta, in alia in oppositu, ma nifestum est, quod & ipse hiodo planetam citat, modo retardat, nec tetardat solum,sed successitic

mox sistit, mox etiam retroducit. in contrariae

nim medietate si Circitor velocior Planeta sit,. 'primum quidem tardat lusia a principio scili

cet primae quartae contrariae. quum adhuc parii ac si oppositio,& anguli maiores, motusque mul' tum lateralis, parum recti hedibet. procedente Vero motu dc crescente oppositione continenter ad acutiores angulos,peruenitur ad certum puta' etiam, 'in quove stio , & planetae motu S a quan tur, ac tum Planetas stitur: mox crescente adhuc

oppositione, & superante vectione, rctroductio Pla istae fit. quae continue maior-maior fit, donec ad subalteri nitionem ' sit ventum, in qua &

239쪽

oppositi9 tota recha est, & maxima retroductio. Ab inde vero comminuitur rursus oppositio, ac rursus ad alium punctum consistentiae deuenitur,ac postremo ad motum solu tardum. omnia igitur haec potest in Saturnum facere secundus Circitor,quoniam illo velocior est.Non sunt autem reuolutiones huius inaequalitatis inter se aequales, neque totae, neque earum partes, quoniam ultum refert in qua medietate contingant, auin ea in qua ratione alterius Circitoris tardior Planeta erat,an in qua velocior, praesertim circa puncta in aximae tarditatis de velocitatis , propter quae inaequales redduntur reuolutiones secundae huius inaequalitatis. Verum per accidens

hoc est : per se enim aequales omnes sunt, & si me rentur permotum me diu Circitoris primi. Quod autem in coniunctione cum Sole velocissimus sit Planeta, in oppositione tardissimus, causa est, quod hic secundus Circitor tum subalternus , est cum Planeta in medietate iuuante, quum ille Soli conivnehus est. tum autem sub alternus est in medietate contraria, quum Soli Oppositus est Planeta. quo enim tempore Sol aconiunctione Saturni ad oppositionem transfertur, eo & Circi tot ab una subalternatione ad aliam sese agit, verum neque perpetuum hoc est, ut in omni coniunctione veloci minus, in omni

oppositione tardissimus sit Planeta, nisi per medium motum primae inaequalitatis menuara fiat. Eius aure inaequalitatis quae in latitudine apparet, causa est idem secundus Circitor qui periectiones circu ductus puncta media respicit, uti

240쪽

CENTRICA. ' iis polos circunductionis, ac in opposita maxime

mouet. quoniam autem mouet in omnia oppomra,palam quod & ante & retro,& dextra & sinistra torquerc potest,atque helices facere, quead- modii in Aplane dictu est , maximas quide circa pucta media, quoniam illic maxima fit latitudo, quae circa sectiones in conum desinit. vi autem elariora reddantur omnia ,sit ecliptica a b c. circulus Saturni a d c. punctus medius d, sectiones a & c. moueatur autem Circitor a prima quarta iuuantium quae est Septentrionalis Occidetalis, mouebit quide & in longum de in latus,in longuversus Orietem , in latus versias eclipticam & meti diem . si igitur planetast ubi a in lectione sese

extra moturus, manife

stum quod pulsus a Circitore in Orietem sint ul& meridiem versus eclipticam,describet portionem helicis primae a e Inotu veloci ac directo. . atque in e velocissimus egit, Circitore subalteris, no in medietate iuuante ,

in fine primae quartae,cuquo sit & Sol co uctus ine. Rursus vero moueat Cimitor per aliam quartam quae est Occidentalis Meridionalis,in londisi quidem pellet Orientem versas , in latus vetuis