장음표시 사용
111쪽
uno tempore conceptus formatur facilius quam alio tempore, atque saepe cum corporis debilitate mentis actiones debilitantur . Non tamen cum omni viri uiri imbecillitate minuitur mentis actio in ratiocinando , reminiscendo , & percipiendo , quia non omnia corporis vitia aequali modo menti consentiunt. Mens tune dicitur in nobis valere, si sit promta in sensibus internis exercendis non facile turbatur per sensus externos ; neque aliena imaginatur in sensibus internis, neque alio modo percipit per organa sentientia , quam naturali; fit Per res externas perceptio . Igitur si in morbis ita valet mens , indicium est , flamen nervosum , & Cerebrum non agitari a vigente morbo, atque sufficientem esse in corpore spirituum copiam atque aequabilem fluxum'. Ergo pars sane princeps est illibata in nostro corpore , quia his partibus assectis mens non manet valida , aut debilitatur, aut aberrat, vel non percipit , ut si aeger non sentiat dolorem b. 3I. V. ὶ Quae omnia mala praebent indicta , quoniam ex numero maiore sunmonuin depravatarum deducimus morbi magnitudinem & periculum , atque ex paucis mutatis salutem. M.- .is III. uid sit intelligendum per Mentem se bene habere ad ea , quae offeruntur , γ bes non tam liquide constat, & nisi planius exponatur, nullam in observationi-λφες bus morborum praebebit unitatem , res enim , non verba sunt in aegrotantibu Is obesis , Observanda, quod si nullus intelligat rem his verbis designatam, ipsa verba ..utim. nihil valebunt. Osseruntur autem aegro alimenta & medicamenta, mens debet se bene habere ad ea . At se bene habet, si in alimentis eundem saporem , & odorem percipit, ut antea dum erat sanus, si eadem quoque expetit, seu habet appetentiam: verum si alienum odorem , vel saporem in iis percipit, aut si ad aspectum corripiatur fastidio, mens se bene non habet ad alimenta, quae offeruntur, & hoc erit malum signum . Nam alienati in nobis humores alienum odorem & saporem , dum capimus cibum , praebent , quando non accusant aegri humores corruptos , sea oblata alimenta, quia nesciunt istos odores & sapores alienos ex cauta in nobis laterate generari . Igitur bonum est, mentem se bene habere ad ea, quae Osseruntur , quia de signatur alienis humoribus non amet organa sentientia ; sed malum est indiscium si mens se bene non habet , quoniam corruptorum vel alienatorum humorum praesentiam declarat. In medicamentis quoque hoc observari potest, si enim aerer ab omnibus medicamentis abhorret , vix valet medicus quidquam praestare : si vero praeter consuetudinem abhorret , idem est de medicamentis sentiendum , quod de alimentis monuimus.
L I B. 1 l. APH. XXXIV. 39. TN morbis minus fericlitantur, quorum naturae , ct aetati, oe habituἰ, J I m tempori magis smilis fuerit morbus , quam in quibus horum nuὶιi fuerit similis . sin. I. duo sint homines simili morbo laborantes, & iisdem atque aeque gr I vibus symptomatibus pressi, de his praecipit, cui naturae, aut aetati ,
aut habitui, aut tempori non respondet talis morbus, propterea ille versatur in majore periculo, nondum tamen vult difficilius curari posse & diutius dur re , quare in hoc loco solummodo attendit ad periculum . Fundamentum mmmum Ponitur in magnitudine causae, quia ad similem morbum producendum in contrariis his major debet esse morbi causa, quam in alio homine, cujuS
naturae &c. morbus est similis. Hanc comparationem persequemur in singulis ,1 I. Per Dissiligod by Cooste
112쪽
II. Per naturam hoc loco intelligit Hipp. Temperiem humidam , secam, calidam , frigidam , biliosam &c. Sensus igitur est, morbus frigidus in hi-- .upi
gida temperie est minus periculosus quam in temperie calida . quoniam ex muisu iaminima causa frigiditatem inserente generari potest talis mortius ; verum 'ε
magna requireretur causa, quae potuisset in calido temperamento producere
morbum frigidum . Ut si homo temperamenti frigidi & humidi corripiatur
febre ardente aequali calore vexante , ac in homine temperamenti calidi, certe prior in majore versaretur periculo . Si enim hydropicus febre calida corripitur, plerumque moritur. II l. Certis aetatis temporibus quidam fiunt morbi, qui in reliqua aetate Ex dissia rarius observantur, ut Variolae & Convulsiones pueris frequentiora ; iuve- m
nibus Haemorrhagiae ; senibus morbi Catarthosi & pituitosi : hi morbi
conspiciuntur in alia aetate, propterea censentur periculosiores. Si enim aequalis numerus adultorum vel senum laboraret variolis, quam est numerus Puerorum, pauciores pueri e variolis perirent, quare adulti semper ita timent si variolis corripiantur, dum vero idem morbus censeatur levis, seu
non admodum periculosus in pueris: atque Epilepsia puerorum saepe fit, &rarius interimit; in adultis autem raro, sed periculosior Convulsio. In Iuvenibus frequens fit hiemorrhagia, sed non periculosa ; in senibus autem semper periculosior observatur , quia senes non facile valent amissum sanguinem restaurare , & non nisi ex vali sa causa in haemorrhagiam incidunt. Obstare tamen videtur Haemoploen Juvenibus periculosiorem esse, quam dulcioribus ς hoc autem fit per accidens , quia juvenis in haemorrhagiam Pronus, iterata haemoptoe tandem pulmonis ulcus contrahit, sed in reliquisipeciebus non est maius periculum, morbus Catare sus & Pituitosus saepe corripit senem, & diu durare solet, verum ille morbus aeque gravis in Iuvene maioris esset periculi. Quare generaliter haec observatio potest admitti , interdum tamen contrarium experimur in quibusdam . IV. Ad Habitum corporis referre possumus Gracile, obesum , Robustum , Ex Garu&. Debile eorpus. Si corpus Gracile verbi Lratia corripitur hydrope vel sedenine, ille morbus perieulosior erit, quam si in eo ore obeso pedes tument; si vero obesus admodum extenuatur per phthisim nervosam, illa extenuatio majoris erit periculi, quam similis extenuatio in homine gracili.
Ita virium debilitas in sceminis, & qui ex natura sunt debiles, sed si h mo robustus ita debilitatur , ut non plus valeat quam scemina imbecilla, certe majus periculum erit in Viro, quam scemina. U. Hoe etiam in anni Temporibus observatur, si quis hyeme corripitur DP fisebre ardente, aut aestate amigitur tanto tumore hydropico ae inversis istis temporibus, maius periculum subesset. Qui autem autumno corripitur se- oris. bre quartana, illa erit perieulosior & obstinatius resistens, quam ii aggreditur vernali tempore. Quare haec regula non tam universalis est admittenda , ut nullam patiatur exceptionem ἱ interim tamen ad generalem pro- gnosin statuendam multum valet, ut ex allatis exemplis constat.
113쪽
- ώo. TN omnἰbus morbis , qua partes ad umbili um imum ventrem Iunt , I era1si dinem habere , melius est. Hatae autem tenues eliquatas ipsas labere , malum. Periculosum vero illud est , eriam ad infernas purgationes . I. N JUlla est in nostro corpore pars externa, quin possit sua praebere in dieia in morbis, sed quia similia phaenomena in partibus variis nota suppeditant eadem indicia, cum subiacentia viscera in suo usu maxime di iaserant , inde si quadam in parte observantur phaenomena , ex Anatomici sciendum est, quaenam viscera tali sub parte externa detecta iaceant: atque
inde in quadam parte latillima subdivisio est facienda , ut finitis nominibus seinper aliquam portionem istius partis latissimae indicemus , & nunquam
Umbiliea- II. Duas assignat partes Auctor , nempe ad Umbilicum & Imum ve Ut . trein . Cicatrix funiculi umbilicatis scelus, quae nutriquam cum aetate eluitur, sed semper visibilem foveam circa centrum abdominis relinquit , ita omnibus nota est, ut non indigeat loci indicatione , verum medici ambitum circularem ad tres vel quatuor pollices ab umbilico illo vocant Regionem Umbilicalem. Pars supra regionem umbilicalem usque ad pectus , Somen. media inter hypochondria vocatur praecordia , quia subtuς haeret oς ventriculi superius, quod Cardian vocant . Partes autem ab utroque latere regionis umbilicatis dicuntur mollitudo laterum . Sed pars inferiora regione umbilieali ad pubem Hipp. rρον vocatur , Latinis Sumen & Aqualiculus audit. Omnes autem hae partes simul uno nomine dicuntur Abdo trien .Rbo.... III. Quia scopus est per signa externa statum viscerum latentium rima-
ω biItem ri, non est opus morbos externos in integumentis communibus vel muscutis . D- Iis abdominis exagitare, aut qui ad peritonaeum pertinent . Sub Regione utribilicati haerent Tenuia intestina, atque omentum , pollumus igitur ex indiciis ei rea regionem umbilicalem dignoscere, num partes magis minusve tumeant. In Sumine haerent etiam intestina tenuia , & interdum omentum p vesica autem urinaria ultra modum extensa hoc quoque in loco haerere potest, sed tunc illa signa potius ad pudenda reseruntur . At Uterus in gravidis multa quoque signa in his locis praebere potest . Hipp. autem eum dicat in omnibus morbis, gravidarum observationes in his locis nora vult proserre. Quare quae signa hic traduntur , solummodo adducuntur adeognitionem omenti, & Intestinorum tenuium. Crassitu- IV. Nihil melius est in morbis , quam ut partes naturalem magnitudi-- nem servent, nisi quod pro ratione morbi corpus simul aliquo modo ex thnuetur vid. Aph. 33. quod etiam de his partibus intelligendum est, quare hic Aphorismus praecedenti obstare uidetur: verum in hoc loco adstruit, utrumque malum ess e ultra modum Cralsitudine ni & Extenuationem in his Partibus observare, at melius esse ex his si adsit Crassitudo , quam Eliquatio . Crassitudinem in Regione umbilicati & Sumine ex iis, quae disputavimus, constat provenire a mole aucta omenti, Intestinorum tenuium , Mesenterii, vel impletione quadam in cavo ventris e talis fit impletio ex Pituita , vel Lympha , aut Crudis collectis in intestinis . omnes autem illi morbi non sunt curatu admodum difficiles , quoniam resolventibus & evaeuantibus facile minuitur talis tumor .
114쪽
U. Si vero pinguedo fuerit consumta Omenti , Mesenterii & In testino rA... . eum, quando anterior pars admodum gracilescit, signum igitur abire in putredinem, qua liquescit omnis illa pinguedo; ille autem morbus γε s. est curatu admodum dissicilis . Haec comparatio reduci potest ad duplicem morbi exitum, vel in hydropem, vel putredinem circa hanc partem , sed quia collectio pituitae facilius evacuari potest, & recuperatis viribus non facile redit; verum putredo dissicile emendari potest, haec observatio magni non solum momenti est ad praedicendum, sed etiam ad Lemandam indicationem curativa ira , num debeamus uti evacuantibus, & dein roborantibus, num Vero anti septicis sit apgredienda curatio. VI. Sensus ex Hippocratis textu dubius est, num purgationes ad infernas A., spartes periculosae sint in Crassituline vel Extenuatione. Qui vero praeceden- purgare. tia a nobis proposita perspexit, huic nullum dubium remanere potest, quin sensus hic respiciat ad tenues & eliquatas parres, quia in laticis vel crudo rum collectione conducit contenta ea evacuare , sed si putrefacta purgantibus adgredimur, nimis, quam aeger ferre potest, evacuabitur .
Ut fana habent eorpora, pharmacis purgati
V materiem debebant suppeditare, auserantur e corpore ; vel si suppeditetur humor spiritibus producendis ineptus : quia , ut corpus maneat robustuiri , requiritur sussiciens bonorum spirituum influxus. Duas propterea causas adducit Auctor, nempe Purgans auferens bonum, & Cibum parvum aliena suppeditantem . Quia vero Purgans est in frequenti usu ad praecavendos morbos in sanis, & in Convalescentibus, ut corpora ad persectam sanitateni reducantur, atque praeveniatur recidiva , operae pretium erit hanc sententiam penitius perscrutari. II. Purgantia praeprimis Veterum validissima magnam quantitatem liquo- Pωννην rum Per anum evacuare, omnibus constat o si ponamus hominem perfecte ο μμ
sanum, is pauca continet in cavo inrestinorum , quae quotidie nomine de- lectionis vel stecum ejiciuntur ; s tali in homine suscitetur tam copiosa evacuatio per Purgans, prima vice plerumque intestinorum eontenta emittuntur, deinceps vero reliqui humores, qui in intestina conssuere possunt, illi possunt esse boni & mali, verum quia supponitur corpus sanum , ergo nullum habens in corpore vitiosum humorem , id , quod deinceps evacuae ex bonis humoribus, qui corporis actionibus inservire debebant, detrahitur: quare corpus bono & utili humore privatum debilitatur. III. Existimant autem multi, eorpora sana multas tamen quisquilias& im- an P. puros in corpore habere humores , qui per purgans sunt despumandi & depu- ς ε randi; hinc praecipiunt aliquoties alvum ducere conducere ad sanitatem con- ρμ' 'servandam , quare, nisi quis vernali tempore utatur potione malali purgante. restate non potuisset vivere sanus. Nimis audax autem videbitur hanc abrogare laudabilem consuetudinem , & tamen , si sequimur nostrum Auctorein , Purgans in sanis corporibus esset abrogandum, nam praecipit, corpora sana
purgante cito exsolvi, id est debilitari, aut in animi deliquium incidere, qualia mala producere non licet medico. Instare possunt, theoriam hodiernorum
115쪽
meliora doeere, tunc temporis arcanum despumationis & depurationis non solis cognitum fuisse , veteres enim latuisse doctrinam chylificationis. At vem istud arcanum adhucdum latet, nulla fit in intestinis despumatio aut depa ratio, qualem statuunt; Intestina enim constituunt orHanum praeparatoriumu& qui humores in intestina confluunt, non sunt inutiles excrementitii, set boni & agentes eo confluunt, saliva, succus pancreatieus, & bilis, ut a solvatur alimentorum concocito & praeparatios quae autem actione hae noa poliant assimulari, tanquam inutilia postea reiiciuntur una cum humoribus istis, qui agendo inutiles fuere facti. Ergo intestina non sunt organa, ma-Ios humores ex bonis separantia, quando aliquod vitium haeret in massa eieculante , organa enim liquorem ducentia, quae annumerata sunt, seeernunt bonos & utiles humores. Nemo igitur statuet, credo , ex dato purgante iata immutari naturam hepatis & Pancreatis, ut nunc tantum non secernerent inutiles humores, & aliti utiles : quare pro certo admitti potest insanis corporibus per purgantia educi bonos humores, qui debuissent in coe-pore manere; & propterea & experientia & effato Auctoris non est tutum corpora sana valida purgante debilitare. Non tamen statuo nunquam purgandum esse, imo vero saepe conducit , sed hic solummodo cum Auctore nostro corpora sana a purgantibus debilitari, & hoc non conducere . GH pr IU Qui comedit cibum nutritioni ineptum, vel qui solutus actione no Oi h stri corporis alienum suppeditat humorem, corpus duobus modis debilitatur , primo quia non suppeditatur materia , ex qua boni spiritus possunt emari , & dein alienus humor circulantibus mistus naturam spirituum atque aliorum quoque humorum invertit, quare tale corpus desectu bonorum laborat, sed scatet crudis & alienis.
I. ATOn omnes Interpretes verba φαραακά σθου ἐργώδεες , eodem modo ex-l ponunt , quidam enim interpretantur Dinculter ferunt medicationes, qui sensus magis conveniens est, ut infra constabit, quam ille , quem secutus sum in Editione ab Almelo en. Egerat enim Hipp. in praecedente de malis ex purgatione per alvum & pravo cibo in corpore sano provenientibus et hanc nunc observationem applicare vult ad reliquat medicationesqnascumque in fanis corporibus , adstruens Corpora fana Medicationes apreo moleste ferre . Praecipuas itaque Medicationes in sanis eorporibus delib himus , ut pateat, num multi bene agant in sanitate conservanda medicationibus uti, ut est Sanguinis missio, Alvi ductio, Diureticum , Sudorise--,rum , Diaeta rigidissima . Sanis an II. Quid sit sanitas alio loco h. 3. II. exponitur, solummodo respe- ctiva sanitas ad Medieationes sequentes est proponenda . Respectu sanguinis missionis id corpus est sanm, in quo aequilibrium est inter sanguinis quantitatem &actiones moventes; quoties enim supponitur sanguinis major abundantia , quae tolli potest venae sectione; non ponitur casus in corpore sano , nam qui laborat aequilibrio destructo , non est sanus. Quam primum vero detrahitur sanguis, ipsa Medicatione destruitur aequilibrium , atqui aequilibrium
destruere non conducit, ergo sanguinis misso erat omittenda, ut servetur ae
quilibrium . Multi tamen contendunt, saluberrimum esse auxilium vere mit
116쪽
tere sanguinem ς hoc etiam, ex Hippocratis Aph. I. constat , ubi praeeipit: Horum igitur ea a bonum habitum solvere confert haud cunctastrer . Ad eum autem locum observavimus, nisi Hipp. intelligat nimiam humorum abundantiam , sanguinis evacuationem non conducere. Sed quia in hoc loco vetat omnem Medicationem in Corpore fano, sed Aph. g. citat Bouum habitum , existimo his verbis non esse eundem sensum adscribendum , sed Bonum habitum referendum esse ad plethoram, quando hic Aphori sinus non est oppositus alteri. Uere autem salubriter venam secari ad conservanda in sanitatem constans est observatio, & tamen non obstat huic sententiae ; praecipit enim Auctor sanis corporibus non conducere, ceteris in eodem statu manentibus; si quis contendit vere ad sanitatem conservanda in egregium esse auxilium , quia cylorastivus sequens tantam humoris copiam nequit serre, veram habuit observati nem , in qua aliquid mutatur, ob quam mutationem , quam exspecto, instituebatur sanguinis diminutio. Si sit licitum addere aliquam mutationem, ut inde probetur sanguinis missionis abusus, eligerem Autumnum , quando exspectos rigus, tunc frigus superveniens post venae sectione iri multa mala induceret rQuare nulla tam salubris, aut vix ulla damnosa regula potest proferri, quin valeam per accidens facere exceptionem. V. G. Vulnus semper malum potest bonum esse, si fiat in homine plethorico , ut ita tollatur illa abundanistia, quae multa mala induxit , si homo per vulnus non evacuaverat illamabundantiam . Aut si vulnus aperuit abscessum latentem casu. Verum tales exceptiones non derogant regulae generali.
III. Quia superius h. 6 i. II. γ demonstravimus, Purgans exsolvere cor-2Προι da
Pus sanum, ad sanitatem conservanda in conducere nequit. Ratio erat, quia ' ρ'
bonos humores educebat, forsan ipsi spiritus quoque eliminantur, qAia invenimus in maiore confluxu humorum ad ventriculum ti intestina facilius fieri animi deliquium, quam ut possimus judicare , eam Debilitatem , Uertiginem, Scotomiam, & Syncopen fieri posse ex diminuta quantitate totius massae . Anatomici docent, ad intestina multo maiorem copiam nervorum ferri, quam ad sensum & motum In testinorum videtur requiri, alia enim pars corporis magis movenda, & acutiori sensu praedita paucioribus gaudet nervis; quare mihi verisimile videtur, in statu sano spiritus per hos nervos allatos reduci vas s lymphaticis me senterii , & essulas in cavum intestinorum , resorberi vasis lalleis, & ita tradi circulantibus, ut praebeant materiem novis spiritibus producendis. Uerum si concitetur alvi fluxus per validum purgans , ut Ueteres lasere soletant , credibile est istos effusos spiritus e corpore eliminari , reliquos in intestina exonerari, ut ita huius materiae desectus generetur : atque quia versus omnem partem stimulatam maior copia spirituum derivatur, non erit sine ratione credere, ad intestina purgante agitata tan tam copiam spirituum serri, ut reliquς partes istis privatae langueant, unde
dicta symptomata faeile fieri possunt , quae spirituum desectum arguunt. An
tamen fanis corporibus nunquam dandum purgans , eum multi medici ad praeservandos morbos ita extollant purgantia. & fere omnem curationem a Purgante inchoent ὶ Imo vero Purgantia eoaem modo ut Sanguinis missio Prodesse posIunt, aut quando intestina impuritatibus scatent . Uerum prior Casus non facit exceptionem , ut monuimus, & alter casus est morbus, quare non derogat huic regulae. IV. Quae adductae sunt rationes in Sanguinis missione , bonum humorem Diu re evacuari in Alvi ductione , intestina non esse organa depuratoria massa in cir- ' .culantem , eae non possunt Renibus applicari, sunt enim organa inutiles humores a tota massa secernentia & eliminantia e corpore, itaque quo Perse
117쪽
ctioe fit separatio, & ut loquuntur, despumatio, eo persemor sanitas: imo
addi potest, nostrum corpus sanum sua actione semper genetare inutiles humo res ; quare persecta depuratio , quae fit per Diomica , nunquam damnum inia serre potest , inde tutum videtur Diureticis uti ad conservandam sanitatem . Qui ita libere cum indoctis ratiocinatur, nihil videretur opponi posse ad fie- mandam nostri Auctoris sententiam , qui Diuretica quoque interdicit. Uideamus igitur, quid assumitur in hac sententia , Adstruunt, Diureticis persectam fieri depurationem, qualis non fit in sanis, sed si corpus fanum non secernit omne inutile, ut egeat adjutore, non est fanum; ergo qui per Diu- retica conservant sanitatem, non ratiocinantur de corpore sano, sed aegro istante & debilitato, quod non valet omne inutile separare & eliminare , ergo inde non constat sanis conducere. Diuretica duplicia sunt , quae quantitate ingesta copiosiorem urinam suppeditant, vel quae sua specifica virtute urinae
secretionem promovent. Aquae tepidae potum augere urinae secretionem, nemo n scit; verum corpus sanum emittebat omne inutile per urinam , ergo
post potionem plus evacuare nequit, nisi potio plura inutilia faciat, sed hoc
mon conducit: neque statui potest, nimia potatione aquae corpus persectio. rein sanitatem aequirere, cum persecta erat , antequam ingerebatur aqua , verum contrarium est verendum , illa enitri nimia potatio , ut omne nimium, morbum producet. Quae specifica virtute urinam landunt, quia plus inutile non est in corpore, quam evacuatur in sanis, ergo ipsum Diureticum plus educere nequit, sed quod evacuatur , est ex utilibus humoribus. Huic tamen obstare videtur, Renes solos humores inutiles segregare, utiles relinquere, ergo majore evacuatione solos inutiles evacuari. Ueritatem prosert hax obiectio, modo maneat sanitas, Renes inutiles duntaxat secernereliquores, at renes instigati validioribus Diu reticis, tam bonos, quam malos transmittunt liquores : sorsan , ut monuimus de Intestinis ex magna copia neruorum, qui tribuuntur Renibus, multi quoque spiritus eliminantur, si fiat per Diuretica ad Renes maior determinatio ; unde facile intelligimus . quamobrem ex Diu reticorum abusu nascitur vertigo, temulentia, animi deliquium , & alii morbi desectum spirituum arguentes'. i. - V . Quae de Diu reticis dicta sunt, ad sudorisera quoque applicari possunt. νυα ει Accedit, quod Sudor semper sit ex xausa violenta vid. Persp. 18o. & fanis Divis non neeessarius, vid. Persp. Cap. 13. II. 7 Atque corpus sanum satis largam P rationem habet, quam si augeas Diaphoreticis, exspectamus morbos ex aucta Perspiratione vid. Persp. Cap. 13. XIV. & Pe p. Cap. 3. VI. Diata in VI. Quid sentiendum sit de Diaeta rigidissit na & jejunio in sanis hominio uri bus, quia supra h. 4. V.& h. 3. U. egimus, non erit Opus repetere.
63. Aulo deterior oe potus , ct e bus , iurandior autem eligendus potius , t quam meliores quidem , sed ingratiores . I. r Uo genera alimentorum hic proponit Auctor, quae sanis & aegris dari dira possunt, nempe grata & salubria, quaenam vero ex his sunt praeserenda an grata & minus salubria , nam quae omnino mala sunt , &non sunt esui, hic non accipiuntur; vel ingrata & salubriora, hic etiam nolit talia, quae Propter ingratum saporem vel odorem sunt abominabilia .
118쪽
h. 63. H I P P. I I B. II. A P H. XXXVIII. io
Concludit Iucundiora eligenda esse, etiamsi sint paulo deteriora . Ergo antequam haec conclusio vel probari vel resutari potest, examinandum venit , quo sensu Deteriora & Meliora , atque Iucundiora & Ingratiora sunt capienda . II. Cibus & potus melior & deterior dicitur vel per experientiam vel ex D t is ratione aut potius opinione. Si sit aliquod genus alimenti, quod omnibus sere hominibus sanis male cedit, ut aggravet ventriculum, febriculam , anxietatem, cardialgiam & similia produciti. Alterum genus est quod nullam molestiam hominibus sani et infert, sed quod medici tamen existimant pravi nutrimenti esse , ut sunt qnaedatri genera avium , piscium , quadrupedum , quae deteriora a multis censentur. Idem quoque in aegrotis , quaedam alimenta , ut pinguia, sale & sumo condita, quae dum comeduntur , morbum a 'gravant; alia vero facile subiguntur, ut tenuia, macra , ptisana . Sed ex medi i icorum sententia interdum tructus horaei, sarinosa, flatu lenta inter deteriora numerantur; unus laudat multam potationem vel aquae , vel vini, vel cere visae, vel decocti alicujus; alter vero imperat abstinentiani . Quare communi consensu inter Medicos non constat, quaenam semper sint Meliora, aut Deteriora ; atque quod in uno morbo est optimum, in altero est pessimum , ut
medicus habita ratione morbi iudieare Minceps debeat , quid sit melius &deterius.
III. Quod alimenta snt grata vel ingrata, id a pereeptione assumentium dependet, quae his sunt suavia, aliis sunt abominabilia, imo in eodem ho- έ
mine aetate diversa observatur di versitas. Dulcia enim pueris, amara adultis
magis placent; & gravidae saepe quidam surrimo desiderio appetunt, quae postea fastidiunt. aegri etiam saepe fiunt siticulosi , qui antea moderata copia poti
nis erant contenti. Si observamus animalia , haec norunt varia genera alimentorum eligere, & reliqua repudiare, instinctu naturali instigata: nos autem ratione magis ducti vix obtemperamus instinctui naturali, sed ducimur ratione , ut comedamus quae ex ratione censentur grata, quasi in nobis nullus e Gset naturalis instinctus. Experimur tamen nos ea perceptione non omnino pri
vatos esse, sed minus vigere quam in animalibus. Qui enim assumit , quae ipsi sunt grata, ea facilius seri quam ingrata , quamvis in ceteris hominibus constat, illa huic homini ingrata saei Iioris esse eo noctionis; potest ergo gratum & ingratum aliquid facere ad faeiliorem & dissiciliorem ὸio estionem . IV. Si nunc comparamus iucunda eum melioribus alimentis , facile erit an D. diiudicare, quaenam generaliter sunt praeserenda. Iucunda habent instinctum naturalem , seu aliquod desiderium in assumente, quam ob rem sunt grata, , s.. hoc desiderium valet, etiamsi alimentum sit concoctu dissicile, ut tamen in iis a. tali homine bene cedat . Meliora autem talia non sunt omni tempore, & in
quovis morbo, vinum conducit seni, non vero iuveni, a quae potus egregium auxilium in ardentibus, & hydropem auget; cibus durior conducit robustis, sed mollior debilibus . Ergo ex ratione nostra debemus iudicare, quaenam sint meliora. Uerum nostrum ratiocinium quia non valet omnia minutissiana per pendere , dc semper meliora eligere, itaque tutius erit cedere desiderio ais
mentis, & non tam obstinate aegris resistere , si hoc vel istud genus cibi , vel potionis appetant avidissime. Sed quemadmodum fit in nimium esurientibus & sitientibus, qui ex nimia ingestione laeduntur, modus est servandus. V. Quae disputavimus de iucundis & melioribus, sine multa mutatione ad Ao hane quaestionem solvendam facile applicari possunt, quare ulteriore sermone Ita . . , hanc quaestionem non persequar. Hipp. igitur in hoc Aph. non parum perstrin- mio, a et istos, qui semper ex ratione, sive sit vera, sive falsa, certum genus ci- xla.
i & potionis aegris imperant, nolentes unquam vel mini uiam licentiam ino a victu
119쪽
victu decuiniantibus concedere, quare saepe audiunt, medice vivere pessime
vivere. Etiamsi experiantur, aegros contra opinionem medicorum assumsisse
cibum vel potum , in quem summo desiderio flagrabant, sanitatem recuperasse iisdem , tamen non desistunt obnixe in aliis aegris semel susceptam opinionem tueri. Qui vero Hippocratica medicina instructus est, didicit temperatius cum aegris agere, saepe concedere aegris grata , etiamsi ex ratione minus salubria videantur . .
ε . Enes ut plurimum quidem juvenibus minus cprotant . Quicumque versipsis morbi sunt diuturni, plerumqxe eommoriuntur . s...is ω I. Ton semper idem tempus aetatis vocabulo senectutis , & iuventutis apodivvmam medicos intelligitur, terminos aetatis, ut hic fit, per senectutem & iuventutem exprimunt, non intelligunt finitum aetatis tempus , quod senectuti adscribitur, sed a 4o. anno aetatis, donec corpus ex decrepita senectute Ianguescere incipit , inde in sequente Aph. assignat valde senes . Per Iuvenes omne spatium vitae a persecto incremento corporis ad dictum tempus aetatis intelligit ergo quaestio ita. potest poni , an homines intra 2O. & 4o. aditatis annum frequentius aegrotent, quam inter M. & 6o. annum aetatis. II. Num Hippocr. in hoc loco intelligat omnes morbos, an vero solos acutos, quia postea assignat in senibus Morbos Diuturnos , non consentiunt Commentatores. Uidetur autem mihi, Hipp. omnes intelligere morbos tam Chronicos quam Acutos, quia passim, si vult intelligendos acutos morbos , scribit in Aetitis. Voluit autem in hoc loco comparationem omni m momborum sacere ex aetate, sed insuper adiungere, quod si seniores morbo Diumrio corripiantur, plerumque istos perdurare usque ad mortem . Quae sente tia seorsim est exponenda. a. m-- ΠI. Qui existimat experientia probari posse plures iuvenes aegrotare quam .... ., senes , lacile falletur, si calculum iaciat ex numero aegrotantium vel in proin .. ω'Ita Pria Praxi vel in observatoribus , qui aetatis tempus, ut sere semper fit, adi - υν Cerunt. Communi illo calculo multo plures aegrotabunt inter 2o & o aetatis t annum, quam intergo & 6o. Sed inde non constat, iuvenes ut plurimum is
quenti ut aegrotare. nam numerus hominum viventium inter Io&4o annum
aetatis est multo maior quam inter Ao&6o. Nullus enim potest attingere cloannum, quin antea fuerit iuvenis, sed non omnes iuvenes fiunt senes , quare senum numerus semper minor. Si igitur multos iuvenes comparo ad pauciore senes, equidem in maiore illo numero frequentiores observari possunt morbi . uuare legitimus non deducitur calculus . An vero Hipp. dicto modo Per observationes generales hanc comparationem deduxerit; asserere non POG sum . Sed si comparatio esset facienda , idem numerus iuvenum & senum esset ponen us, quod haud facile fieri potest, nifi quis utriusque aetatis certum numerum personarum seligeret, in quibus post decursum viginti ann rum Observaret, in quo numero plures fuere observati morbi : atque tunc ex unica nae observatione non potuisset generalis deduci regula . Aliam propterea Auctores ingressi sunt viam, refugerunt nempe ad continentiam se num , & intemperantiam iuvenum , vel alias abstrusiores causas, sanguinem
scilicet in senibus esse crassum & frigidum, non facile corruptioni obnoxium 3 in juvenibus vero sanguinem esse acriorem, volatiliorem , facile sermentR
120쪽
tem & putrescentem esse, & inde frequentiores generari morbos . Sed qui ex hypothesi sutili, ut sunt adductae rationes, ratiocinatur , stabilem regulam formare nequit. Si hujus regulae tradenda sit ratio , assignata causa debet uera esse & constans . A ao ad go annum adest summus corporis vigor, majorque copia humorum generatur , quam requiritur ad solam corporis nutritionem , quod in sceminis clare patet, & in viris haemorrhagiis obnoxiis , qui sanguinis evacuationem cum euphoria tolerant, post istud autem tempus aetatis sensim magis debilitantur, venere , aliisque debilitantibus evacuationibus, ut in sceminis lactatio , minus delassantur , quam post M.
annum per easdem evacuationes, quia corpus valens in iuvenibus hanc evacuationem supplere potest. In senibus autem ante so annum vis vitae non ita est debilitata, quin postat tantum suppeditare, quantum ad corporis sustentationem requiritur , & tamen non est verendum ex abundantia vel nimio motu tantum , quantum in iuvenibus. Ex ratione est , corpora , quς fovent causas facile producentes morbum , multo frequentius in morbos incidere, quam alia, quae a sola causa accedente affici possunt . Senes autem ratione virium agentium & quantitatis humorum non fovent morbosam causam , indicta enim aetate corpus adhuc satis valet suos praeparare humores , partes firmae satis cohaerentes sunt , ut non iacile a paulo majore motu dissolvantur . Decrepita autem senectus, quae hic non intelligitur, de se Etu actionis , 8t callositate firmarum partium laborare incipit. Iuvenes autem, quibus est maximus vigor movens, solidae partes ad majorem impetum serendum ineptae, sanguinis nimia abundantia: his igitur vel ex abundantia facile destrui tur aequilibrium, ex minimo stimulo ingens & morbosus motus , ex paulo' majore impetu facilior vasorum ruptio, quae in senibus non observantur , neque inveniuntur in dicta aetate causae aliae internae ad morbum disponentes . Ergo iuvenes morbis magis obnoxii, quam senes . Si his addatur intemperantia Iuvenum frequens , & continentia senum , non erit mirandum ,
senes ut plurimum minus aegrotare.
IV. Omnes morbi diu durantes vel habent causam insuperabilem viribus vitae, vel si causa fuisset superabilis, tantam induxerunt debilitatem, ut senum corpus non valeat , nisi adferantur suppetiae , eam causam superare . ad ino
Quod si talis causa eum debilitatis viribus fuisset in juvenibus , spes esset , N . dur ut increscentibus viribus tandem potuisset superari , verum quia in senibus Iu traro tantum deinceps increscunt vires, morbus ille ad mortem durare solet, nisi optima adhibita medicatione, vel minuatur morbi causa vel augeantur vires, quod interdum quoque fieri potest, quare Hipp. adjecit plerumque.
L I B. II. Α P H. XL. ει. R -ιὸdines ρο gravedines in valde senibus non coquuntur .
I. Uoniam per senectutem non intelligunt medici idem aetatis tempus Z ut monuimus h. 6 . I. & in hoe loco dicit Auctor , Valda.
senes, ergo necesse est secundum communem opinionem medicorum senectu tem dividere, ut intelligamus, qualem aetatem Auctor hic intelligit. Dividunt senectutem in Crudam usque ad annum LX. ut indicavimus, mediam statuunt inter LX. & LXX. decrepitam a LXX. ad finem vitae . Hic te