장음표시 사용
441쪽
. , MEDICINA HI P POCRAT ICA Aph. 3to.
adhaeret, verum etiam partes molles in eo loco per diuturnum ulcus co furatae magis excavatam Cicatricem relinquunt . Si vero os simul imon fue rit corrosum, multae tamen fibrae earneae consum ae a dIuturnitate Ulceris, quae postea non renatae, excavatam Partem relinquunt.
. ait Ui Gibbἰ ex ashmate , - Hs sum ante pubertatem , p I. Ibbositatem ex spinae dorsi incurvatione provenire , cuivis notum I est Qui cum tali morbo nascuntur , Vel deinceps generatur per
causam violentem externam , satis diu etiam vivunt , & decrepitam sene- - Θntem attingunt, quod communi observatione firmatur: hi autem ut plurimum aliquo pulmoniς aut respirationis vitio laborare solent, cum pectoris ea vitas male figurata minus amplum pulmonibus spatium relinquat Quibus autem ex Asthmate vel Tulli ante pubeetarem fit Gibbuc, hi perire solent ante pubertatem, vel non multo Postea . Uterque serasus ex Textu elici potest, qui enim dicit, gibbum fieri ex Α ithemare vel Tu si, eumque ante pubertatem perire , intelligit mortem fieri , antequam talis gibbosus pubertatem attingit. Si vero dicatur, qui Gibbi ex aithmate vel TuGsi fiunt ante pubertatem pereunt , is intelligit , eum hominem perire non diu post adeptam pubertatem . In utrisque ante pubertatem nascitur Gib-bus , sed in priore casu ante pubertatem , in posteriore autem paulo post initium pubertatis , ' quod in sensu non magnam differentiam Praebet. Meretur igitur inquirere rationem, Cur Gihous ex his causs praematuram magis mortem praesagiat, quam si Gibbositas generetur ex nativa rare, vel perta uiam externam Atihma h. ior. XIII., sc Tullis Exere. de Tuss duo sunt morbi pulmonum , in quorum primo inhibetur seu molestior
redditur alterna dilatatio pulmonum , in altero autem pulmo irritatus vehemens eiiciendi conamen edit . Neque ex hoe neque illo morbo pater, spinam dorsi ineuevari debere et si autem ante pubertatem ex Asthmate QTussi incurvetur spina dorsi , admodum veri sim te est , horum morborum in puImonibuς, & spina dorsi communem esse causim , eamque tam valiadam este , ut valeat sensim perturbare natora Iem figuram ol3 um in spinae dorsi, ex qua figura mutata non parum laeditur meu ulla in hic spina contenta. Quotieς vero morbi, qui debilitatem arguunt, oti est mala conso matio ossium , circa pubertatem h. 7o. h. io . III. quando fummus vigor esse debebat, admodum increscunt ab interna causa , tale incrementum admodum malum p aesagium praebet . Deire mala pectoris con o matio , & pulmonis valida affectio in aetatis eo tempore , quando phthisi h. acia. I. admodum sunt obnoxii, rarum esset, si eo morbo, ex quo Postea moriuntur, non Corriperentuz ω
442쪽
3ir. Uibus vena fi lio, auι hurgatio conducit, his vere coninnit venam δε- ae P
AE care, auι purgationem facere .
I. Res species curationis inveniuntur . Prima est , quae adhibetur in c. . I eorporibus fanis, in quibus expectamus morbum ex ineuitabili cau- p -asa , vel in quo corpore morbus est certo tempore rediturus , quemadmo- ερ dum in podagricis e quando tunc per certa auxilia praevenimus morbum , vel paro xysmum instantem , illa Curatio dicitur praeserua tuta a , vel Pro phylactica. Altera eii Curatoria, quae morbum presentem tollit. Denique in morbis non curabilibus quaedam adhibetur Curatio, quae mitigat urgentia symptomata, morbique progressum inhibet , Don vero ipsum morbum tollit, hanc vocant Curam Paulativam . Ex his sola prior iit hoc Aphori Dario traditur: supponit enina corpus sanum , quod certo anni tempore exspectat morbum, in quo vult imperare Alvi ductioneis , vel sanguiuis micsionem , ut instanteς morbὲ praeveritantur . Experienta a comprobitum es , quosdam morbos venat sectione , alios autem purgantibus melius praevenia i , uel quaevis alia medicatione . Ex his solum Modo eligit Auctor solos i- .ctos morbos inllantes, qui ibi e ut praeveniri Purgatione, vel Sanguinis millione, & quoniam hae curationes variis anni temporibus institui possunt, indicare voluit anni tempus opportunis Iimum ad eam medicationem faciendam, non ut reliqua tempora excludat , si neces litas urgeat , sed ut indiacet, uos eo tempore certiori essectu posse promittere curationem Prophyl Elicam. Inde quibus, inquit, Venae semo aut Purgatio conducit, his vere convenit Venam secare, aut Purgationem facere. Ergo morbi futuri prius
sunt determinandi , tu quorum Prophylaxi medici solent cum successu adhibere Venae sectionem , vel Purgationemr dein si hoc constat; illa auxilia sunt potius adhibenda vernali, quam alio tempore anni. Igitur videndum, quinam morbi praeveniuntur Uenae se fitione aut Purgatione , & cur deinde illa auxilia vere sunt adhibenda. II. Dum prae zedens Hyems aeris frigiditate accumulavit multos in Corpore o.uia
humores, bonos, excrementitios, & etiam morbosos , subsequens Uer sta- --
gnantes, collectos, & lentescentes io calore maiore movet , dispergit, & durii et solvit, mulas ex hae mutatione inducta nastuntur morbi , h. 99.ὶ qui res praeveniri potuitant debita, & satis matura adhibita curatione praeseruatoria, 'qua tollitur vel abundans, vel corrigitur id alienum, praegressa hyeme collectum . antequam in verum morbum erumpat. Hac ergo Curatione praeservatoria praeveniuntur morbi vernales. Itidem, quia subsequitur ii stas, qua suo maiore calore, & naturali anni mutatione si os proprios producit morbos, h. i . debita adhibita euratione circa finem veris , isti quoque morbi praeveniuntur. Omnes autem isti recensiti morbi neque sola Sisnguinis missione , neque sola Purgatione per alvum praeveniri nequeunt, sed pro natura sua diversa varium genus auxiliorum exigunt: itaque ex memoratis debemus eligere i. stos, qui venae sectione praeveniri debent. Sanguinis missio nihil aliud tacit, quam solam minuere copiam massae communis sanguinis circulatorii. qui enim educitur per venam sanguis, non est peioris conditionis, quam qui relinquitur. Si ergo sanguis morbosam materiem admistam habet, non ualet funguinis in illio elicere totam materiem malam, & relinquere sanguinem honum , non
enim fit separatio boni a malo , dum sanguis ex vena secta fluit . Igitur Vehae sectio solos istos morbos praevenire potest, qui praecedente Uere, vel ffitate ex
443쪽
sanguinis abundantia sunt pro pullulaturi. Si summo Vere sit facienda sangui nis missio , ut curatio praeservatoria ex morbis Vernalibus, illi sunt eligendi, qui sanguinis praegressam abundantiam arguunt. Uta Sanguinis fluxiones s Aph.
o. h. 99. XIII. An autem Articulorum dolores, quos Podagram voeant,gmis. uti praecipit etiam Galenus, venae sectione vernati tempore sint praeveniendi . vehementer dubito , quum his temporibus quidem experiamur, a vena secti orae celebrata summo Vere paroxysmum solito tempore non rediisse, sed sequens tunc paroxysmus in corpore ita magis debilitato multo magis productus suit, & majoris periculi . Neque invenio veram rationem, qua potuisset Uenae sectio tollere materiem podagricam, quum non sit morbus et sanguinis abundantia, quae sola venae sectione tollitur, sed morbus ex aerimonia speciali, quae missione sanguinis non tollitur, ut superius monuimus. Hine Venae sectio detrahens vires inhibere potest maturitatem materiae podagricae , ut debito tempore non erumpat, sed eadem diutius retenta, & nova timul accumulata eo magis, & gravius deinceps saeviet. Proarediente autem Vere tandem exspectamus ex sanguinis abundantia morbos aestivos, uti febres Continuas Ardentes h. ioo. II. ophthalmias siccas, h. ioo. UI. &Sudamina, h. ioo. X. Quos omnes conduceret praevenare Uenae secti ne, ne sanguis abundans in corruptelam conversus, amplius venae sectione patiatur emendari. Quibus ergo in eorporibus adsunt figna plethorae, prineelsi victus lautus, opiparus, & vita otiosa, quique solent Vere , vel initio aestatis hujusnodi morbis corripi, admodum his conducet satis mature eelabrare venae sectionem , ad praeveniendos imminentes hos morbos. h. , Plura observanda sunt in Alvi ductione, quam in memorata missione M. . 'ζ. sanguinis, his enim medicamentis non solum minuere possumus copiam totius
distae alia massae, verum etiam eliminantur intestinorum contenta, oinnesque humores,
v - uti succus ventriculi, intestinorum , bilis , & forsan etiam sanguis ex vena pom t tarum , per quos humores evacuatos varii possunt praeveniri morbi; atque fit simul derivatio a cute versus intestina . Eligemus igitur ex morbis Uernalibus, &Hstivis quosdain , in quibus vicie binius, quantum conserant purgantia ad dictos morbos evitandos. Mania, & Melancholia Vere rediens h. 99. III. evacuatione facta per alvum materiae in vena portarum prius collectae saepe praevenitur . Epilesia autem h. 99. IU. raro his praeveniri potest , quum ut plurimum vitio nervorum inducatur, quorum morbi alui ductione intendi selent.
Sanguinis fluxiones h. 99. V. ratione generalis diminutionis uti per sanguinis missionem praeveniuntur. Angina h. qq. VI. tam ex diminutione generali, quam ex derivatione ad intestina a purgante dato utplurimum praevenitur . Gravedines h. 99. VII. potius largiore perspiratione , & dato sudorisero praeveniuntur, quam per purgans , si oriantur ex prohibita perspiratione, ut sere semper fit. Raucedines, & Tusses h. 99. VIII.) a dato pur-8Rnte magis aggravantur , quum morbi pectoris alvi fluxu intendi soleant, &sistatur sputi excretio, quae utilissima est in his, sed diu retica magis conveni
Purgantibus Praeprimis mercurialibus sunctis praeveniri,citatis locis indieavi. Ii Griri, dom quoque Purpantibus conati sunt Arthritidem, & Podagram Uere redeuntem e 1 - praevenire multi. Hos autem morbos ita inter se convenientes inveniri, ut a quibusdam confundantur, probant practicorum libri, istos autem in natura ma
, iri . teriae diiserro 3 dς monstravi supra h. 1ς4. Experientia didiei, Arthriti eos dolores aliquo modo praeveniri posse datis purgantibus vernali tempore, multo
444쪽
autem melius per Diaphoretica , quae humores istos acres per cutim es misnant. Saepe etiam idem tentatum suit in Podagricis, & experti sunt presens levamen , sed nos sicut magnus ille Sydentiam experti sumus, materiem Podaia geleam per intestina eliminari non posse, paroxysmum quidem eo tempore non suille abortum , sed deinceps eo graviore paroxysmo plectebatur non sine discrimine vitae , atque magis erat aeger ille cachecticus , cedematosus rigitur nemini Auctor esse volo, ut suadeat in Podagricis alvum esse dueendam ad praeveniendam Podagram . Morbi autem multi aestivi , qui proveniunt ex cacochylia, vel bile corrupta, vel ex materia melancholica retenta, calore movenda h. Im. uti tertianae plurimae , quartanae aestivae, vomitus, alvi fluxus, utplurimum praeveniuntur repetita alvi ductione , qua materia corrumpenda, am corruptela suscepta e corpore eliminantur.
Ienos, d enuria superveniens, bonum . I. T T Ie Aphorismus contrarius videtur priori t. h. 3o8. ubi tradit, si Xa superveniat dein Hydrops, aut Lienteria , aegrum perire, sed illa tamen habetur differentia, quod in hoc loco agat de Dysenteria superveniente, qui levamen adsere, & in priore de Dysenteria continuata . Si enim quaedam fiat evacuatio cum tumoris , vel morbi diminutione , signum est , morbi materiem hae via evacuari , sed si eadem evacuatio perseveret sine priecedentigmali levamine , signum est , in priore loco esse scaturiginem perpetuam ,
quae tandem omnes corporis bonos humores, & vires exhauriet. Ita etiam
Dysenteria , id est alvi copiosior egestio eum dolore , notat fieri evacuati nem humoris acris: qui si ex Lieue veniat , & non relinquat Lienem eo Tuptum , evacuam omni illo humore, sponte cessabit ille alvi fluor & dolor,& potest ita restitui persecta finitas . Secus vero si ille fluxus continuetur , ut supra exposuinius, soluin modo illa difficultas restare videtur, per quam viam humor ex Lienosis per alvum possit exonerari, quum nulla inveniatur via ex Liene ad intestina, sed naturalis sit via versus hepar. Concedendum utique est, in sanis sanguinem semper talem servare cursum, & nullam ense viam naturalem ex Liene ad Inrestina tendentem ; sed in morbis nousemper humores solitum servant cursum , non raro per idem vas motu retrogrado urgentur: ita ex ventriculo ad intestina , ex iis versus anum naturalis est contentorum directio, sed in vomitu, & volvulo contrarium ex Perimur. Ita etiam vena portarum valvulis carens accipit sanguinem ex venis me seraicis, & ducit eum per hepar sed si hae venae Melancholica materia turgent, non raro motu retrogrado receptum sanguinem urgent ad venas
morrhoidales , & meserat cas in intestinis , ubi contentum sanguinem evomunt. Hac via igitur motu inverso non est absurdum humorem acrem in Liene consectum , ad venam portarum prius delatum exonerari posse, & quia acris est, dejectionem dolorosam infert. An vero ex hac naturae directione monemur , nos debere in Lienosis dare purgantia, non sine ratione statuitur , quia natura nobis demonstrat viam. Id autem discriminis est, quod natura tunc moliatur, si sibi apertam paravit viam, sed dum datur purgans, hanc fimul non possumus expeditam nobis vram comparare . Verum hoc egregium
445쪽
ii. MEDICINA HIPPOCRATICA Aph. 3 3.
inde habemus, nos non debere diu continuare in usu purgantium, eum dysenteria talis continua hydropem inferat , & mortem .
fiunt , hi sedata inflammatione in quadragintastuo rem-I. T TT semina plantarum singularia suum proprium servant tempus gems minandi, crescendi, & florendi, qui terminus temporis non omni--, b; ., bus seminibus est communis, ita etiam semina morborum sua specialia tem sinH pora crescendi, & agendi servant; ut non valeamus ex periodo morborum inflammatoriorum cuiusvis morbi tempora limitare. Habet quidem Podagra multa communia inflammationi, sed in sua natura a morbo inflammatorio maxime distat: nunquam enim observare potui , podagram etiam saevissimam abiisse in purulentiam, quae commutatio inflammatoriis est frequentisisma: neque vidi, particularem inflammationem abiisse in calculosam articulorum excrescentiam , quae concretio tamen nodosae podagrae dedit nomen . Quare morbus Podagricus est morbus specialis ab omnibus morbis distinctus,& non necesse est, ut dies suos criticos faciat eodem tempore cum morbis acutis, quorum ultimus terminus statuitur quadraginta dies . Ex hac sorsan doctrina Auctor, & qui eum secuti sunt , deduxerunt hunc remporis terminum . Debemus autem ex ipsa observatione Podagri eorum hoc tempus
terminandi desumere. Si propriam praxin consulo , & Sydenhamum , qui non ex hypothesi accepta, sed ex observatis in aegris nobis reliquit monumenta , invenio in levissima podagra , quae prima vice occupat articulum pollieis pedis, in corpore ceteroquin sano, & robusto , dolorem abiisse intra triduum, quibusdam intra septimanam, relicta quadam molestia in motu , quae sensim quoque evanescit. Quos vero saepe aggressa fuit Podagra hi iam in hoe iam in illo articulo vexantur dolore , ut totus ille paroxyΩmus, ex multis minoribus quasi conὐregatus, ultra mensem unum, vel alterum extendatur. Denique in vetustissima Podagra, quae corpora admodum
debilitavit, minuitur quidem saevities doloris, sed longitudine compensatur, ut isti per integrum interdum annum vel leviori , vel graviori tormento doloris, vel anxietatis vexentur, nisi quod quibusdam mensibus aestivis utcunque valetudinarii, & misere vivant , destructis sere omnibus articulis. Igitur terminus temporis ab Auctore propositus non admodum respondet hodiernis observatis , sed desumendus est ex propria morbi historia , quae praecedentia a nobis allata dictitat .
446쪽
L I B. VI. A p H. L. 313. inbus persi sum fuerit cerebrum , his necuse est febrem do bilis -- .s G
I. Uperius notavimus cum Aufitare , Cerebri seu Eneephali vulnera le- Ex ce O thalia esse h. 283. , III. & huius rationem dedimus: hoc nunc loco duo symptomata notat , quae sere semper nascuntur ex Cerebro laeso nempe Febrem, & Bilis vomitum. Haec autem symptomata seorsim perpen- vomiti . fa non sunt talia criteria , ut quoties habeantur, indicent mortem esse exspectandam : observaverunt enim Chirurgi , & etiam Ruysthius , homines fuisse servatos post capitis concussiones , quibus supervenerunt haec symptomata ; neque omnis Vomitus Bilis cum febre iniicat semper , laesum esse Cerebrum . Meretur ergo inquirere causas haec symptomata inducentes , ut inde aliquid certi deducere possimus ; & praeterea inquirere , num omnis Cerebri laeso haec semper symptomata inserat. Nunquam a causa externa secante laedi potest Cerebrum , quin simul perscindantur Men inges, quarum laesio simili modo , ut laesiones aliarum membranarum in principio paulo majorem motum faciunt ex laceratione hac, dein sensim ille motus fit violentior, ut pars illa laesa circumquaque inflammetur : perseverante illa cause
sensim totum organum motus vitalis in consensum trahitur, ut se validius movere incipiat: quare ex omni laesone membranarum sequitur motus circulatorius major , qui a causa tali concitatus vocatur Febris . Hoc quam maxime fit in laesis, & irritatis meningibus, quia est membrana , cui omnes nervorum capsulae sunt continuatae , & quoniam meningum agitatione non solum totum organum vitale in consensum trahitur, veluti reliquae etiam membranae inflammatae, verum adiacens Cerebrum , & Cerebellum ab inflammatione meningum magis , quam inflammatione aliarum membranarum, agitatur, ut inde maior sit ratio motus circulatorii aucti , quam ex inflammatione aliarum membranarum . Inde consuetum est in vulneribus encephali, ut post unum alterumve diem accendatur febris. Interdum vero validiore meningum agitatione generatur Convulsio , vel Delirium, dum nempe ita Cerebrum commoveatur, ut omnis aequabilis circulatio Cerebri
turbetur: vel si simul a me ningibus nimis constrictis , vel compressis s statur spirituum effluxus, non raro generatur sopor, a poplexia, vel paralysis. Inde Febris unum est ex symptomatibus laesi Cerebri, sed & possunt multa
quoque alia accedere symptomata , quae hoe loco noluit recitare Auctor . Bilis autem vomitus non ita necessario sequi videtur , quoniam fit a motu inverso ventriculi, organi alicuius remoti a Cerebro. Sed inter motum vermicularem ventriculi, & Cerebrum tantus observatur consensus, ut ex lae
sone Cerebri tanquam pathognomicum signum habeatur bilis Uomitus. Ad Bilis vomitum duo requiruntur : primo ut vesea sellea se exoneret in duodenum , non ex pressione ventrieuli pleni, sed per motum in propriis suis fibris & alterum est, ut ventriculus , & intestinum duodenum simul laborent motu inverso; nam ita extruditur bilis ex Vesica sellea in duodenum, ducitur in cavum ventriculi, & dein vomitu redditur. Igitur nihil aliud est hoc loco demonstrandum , quam quod ex laeso Cerebro fieri possit m tus inversus harum partium . Hoc autem facillime ex nervorum cursu demonstrari potuisset, sed quoniam nulla est corporis pars , quin nervos hλ beat ex encephalo, non pollamus hane theoriam huic parti)magis, qΠ I i 1 a cuI
447쪽
MEDICINA HIPPOCRATICA Aph. 333.
euivis alii applicare . Sed quoniam invenimus , nullam partem tam facile consentire, quam ventriculus, & vesica sellea laeso Cerebro, hane observationem inter specialia criteria Cerebri laesi Iocare possumus . Interim tamen ille bilis vomitus non tam absolute est capiendus, ac si non potuisset fieri ab ulla alia causa, quum omnes causae reliquae, quae motum inversum his partibus inducere possunt, quae multae sunt , etiam Bilis vomitum inserre soleant. Summum dubium aliis videtur nasci, cur Bilis, & non pituitae, vel aliorum humorum generetur Uomitus. Hoc autem mihi non multum momenti videtur; Bilis enim suo colore navo se manifestat magis , quam reliqui humores pellucidi, qui simul eiiciuntur ; Bilis satis magna copia colis lecta invenitur in vesica fellea, qualis locus nullus hmoribus invenitur ; nullus etiam humor tanta copia secernitur , quam bilis , qui in ventriculum potuisset landi, & per vomitum reddi , totum enim Hepar magnum bilis ecretioni est destinatum. Hinc in principio vomendi redduntur ventriculi contenta, succus stomachicus, & pancreaticus , pergente tandem vomitu , qui humores parva quantitate respectu bilis interim secernuntur, & qui se-ereti sunt, bilis navedine tinguntur, quidquid redditur postea , mera bilis videtur. Possumus emo ex his omnibus colligere, Febrem , & Bilis vomitum numeranda esse inter Cerebri laesi signa , sed quae etiam possunt ab aliis causis generari, atque multo plura quoque fieri posse symptomata a laeso C rebro provenientia , ut non sit uni alterive signo confidendum , sed plura conjungenda sunt, priusquam certi sumus, Cerebrum esse laetum .
3i6. c inbur fanis dolares derepente 3unt .n capite , σ flatim muti sunt me flertunt, in septem diebus pereunt , nis febris apprehenderit . I. Apitis dolorem ex variis eausis oriri posse. supra h. ars. observavimus, praeterea ex ebrietate praegressa aliquis relinquitur capitis dolor: ut ergo certam speciem doloris definiat , duo criteria adiicit, anteis quam ex subsequentibus symptomatibus continsionem formet. Primum est, ut corripiat hominem satium , scilicet talem , in quo non detegitur ante doloris invasionem aliquis morbus, atque talem, qui non laborat crapula. Alterum est, ut fiat derepente, sine ulla prophasi, vel co3nita aIiqua causa . Ergo talis debet esse causa interna dolorem capitis Inferens , quae non solum recensito modo adoriri potest, sed quae insuper Aphoniam , & Steriorem producere potest. Talem non possumus invenire causam , ciisi prius constet, quomodo, & ex qua causa formatur Aphonia, & Stertor. Qui loqui non possunt, id habent ex musculis vocem formantibus convulsis , vel Iaralyfi correptis, quum rima glottidis ita debeat angustari per suos muscuos, ut transiens aer sorium formet, quae requisita angustia in convulsis, ¶lytieis mustulis impeditur. Itidem Stertor oritur a transeunte aere in ter respirandum , dum palatum mobile ad posteriora foramina narium a transeunte aere concussum, aliquem sonum obscurum faciat, observatur ille
Stertor in apoplecticis, soporosis, & dormientibus, nimis laxatis, & paralyticis musculis hoc Palatum moventibus; vel in iisdem convulsis , uti in epilepticis , dc hysterieis . Igitur eausa harum apparitionum est Paralysis νυε1 Conuulfio muscul'ruiri in taueibus, qui musculi nervos habent ex me dulla oblong ta cerebri. Quia vero causa doloris , & convulfionis saepet in
448쪽
eadem, sed raro ab eadem causa fit Paralysis, & dolor ; itaque verisimile est ,
Aphoniam , & Stertorem nasci ex convulsione eorum musculorum . Atque talia quoque subito fiunt, si aliquid acre applicetur principiis illorum ne vorum, qui ad musculos saucium tendunt. Ex quibus omnibus comparatis colligi potest , humorem acrem aliquem deponi ad medullam oblongatam cerebri inserentem dolorem' eapitis , quae causa aucta tandem inseri Conis vulsionem musculorum faucium, ut inde fiat Aphonia, & Stertor. II. Ex textu concludi potest, istum Capitis Dolorem cum subsequente Α- cur bimo, phonia, & Stertore non oriri ex causa febrilis quum dicat, si febris apprehenderit, id est postea veniat . Ergo id acre dolorem capitis inserens , & .is reliqua symptomata ex convulsione nata, est maseria Catarrhosa cruda . Il- -- finia Ia autem materia si convulsionem inserat, ut monuimus h. i 67. subi--r 'gi potest a motu febrili subigente, & expellente, quum Spasmus aut Tela- - nus ex hac causa uatus a se bre superveniente tollatur. h. 3i., U. Sed si maneat, non concitata febre, sens in tria Ori copia collellus , totam medullam oblongatam premens, mortem insert. Eandem quoque observationem habet in Convulsis ex ebrietate, qui simul muti fiunt. h. 198. Ut liquem temporis terminum adderet , dicit intra septeiri dies , quia si diu manent illa symptomata, major est facta accumulatio humoris prementis, quam ut viribus vitae possint discuti humores& signum vires vitae ab accumulato humore supprimi, alias enim multo prius vis vitae irritata concitasset febrem . An vero tali ex observatione possimus elicere certam regulam curationis, meretur attentionem. Febris si non veniat, moritur homo, si veniat, saepe servatur: interim tam certa non est prognosis ex superveniente febre, ut possimus curationem certam promittere observavit quidem
Auctor a febre superveniente hominem suisse servatum, sed non dicit semper servarie sensus enim est, nisi febris superveniat, peribit , sed hoc non
Indicat, semper a febre superveniente servari. Interim hoc ad curationem elicere possvnius, nos debere per medicamenta calefacientia concitare febrem
artificialem, quia natura demonstrat, se tali modo interdum servare.
3I7. onsiderare vero etiam oportet oculorum subtus apparentia in somnis. S. s α. . enim albi quid , palpebris commissis, subtus appareat , eui id non exHυ. μοφυio es , aut ex potione purgante , pravum signum , oe valde lethare . 1. N T Ulla est corporis pars, nullusque evacuandus humor in corpore , quin praebere possit indicia causae latentis, quare medici praepostere agunt, seruandi . qui sola figna petunt ex urina, vel pulsu, aut alio speciali signorum gene-ι Te, Cum omnia sint perpendenda, quia morbi diversi non semper in uno genere signorum sua indicia praebent, sed iam in hoc, iam vero in illo si-vinorum genere; ita sunt morbi periculosissimi , qui interdum neque in urina, neque pulsu ullum indicium praebent , ut propterea coaEti simus alia
in corpore psaenomena consulere . Neque contenti esse debemus signo unico, quod a multis causis pendere potest , sed semper debemus omnia consulere Phaenomena, eaque inter se comparare, ut eo certiores simus in assignanda
causa, eiusque periculo. Saepe tamen Auctor hoc vel istud signum ponit,&inde format praesagium, quum observaverit post tale signum semper aliquid
mali, vel boni suilla secutum : qui autem eum vera fide signis uti vult ,
449쪽
is MEDICINA HIP POCRATIC A Aph. 3i .
non unicum sed omnia si nul perpendere debet . Inter illa nune signa numerat inspectionem oculorum, re quidem in somno, quoniam in dormientibus omnes altiones animales cessant, & palpebrae tunc non moventur ad arbitrium, sed naturaliter in dormientibus debent esse clausae; si ergo palpebrae non bene commissae sunt, hoc certe dependet ab aliqua morbosa causa . Excipiuntur ergo omnes, qui fani palpebris non bene commillis obdormiunt, quod etiam monet, si quis in ventrem decumbat, non consuetus, alicuius causae s gnum est; ita qui non consuetus oculis conniventibus dormiat, si tamen istud morbo pressus iaciat , aliquam causam internam latentem indicat. Ex ovo II. Ob duas praecipue rationes Deus voluit, ut in dormientibus oculis bul- e. bus a palpebris esset tectus: ut nempe ita interciperetur agitatio radiorum his is lucis supra retinam, qua turbaretur somnus aequalis, & praecipue ut impe---t diretur corneae exsiccatio , quae exsiccata amitteret pelluciditatem , sed vero a palpebris clausis retinetur humida , & munitur contra iniurias externas. An vero claudantur palpebrae dormientium desectu actionis musculorum , ut reliqua membra in dormientibus laxantur, an vero speciali contractione musculi claudentis palpebras, ex aliis morbis est desumendum. Experimur in moribundis, teipothymia, & convulsis , palpebras raro clausas esse , sed fere semper quandam portionem albi oculorum inter palpebras conniventes videri posse . Ergo perfecte cessante actione musculorum non clauduntur palpebrae, sed saepe manent apertae. Qui ergo morbo opprelsus dormit, &habet conniventes palpebras , huic manent palpebrae conniventes, vel propter summani debilitatem, vel propter convulsionem . .. . tit; III. Observavit Auctor in aegris, 'uando propter debilitatem videbantur do minitem mire, si palpebrae non bene commissae servantur, ut in somno naturali fieri res sine μι- solet , istum somnum non esse somnum naturalem , sed abolitionem sensun in ..iὸ. desectu spirituum, & inde aegros plerumque mori r adeo ut palpebrae ita
EMMρνμ conniventes arguant tantam debilitatem, quae a morte non multum distat.
κνet . I Haec autem debilitas inducta si fuit per copiosiorem evacuationem, non est tanti periculi , quam si fiat a degeneratione humorum , subito enim facta evacuatio valet ita minuere sanguinis fluxum ad cerebrum, ut homo sensibus privetur, sed sensim contractiς magi et vasis iterum ducitur sanguis alcerebrum, & homines servantur, quod fieri non potest , si ex degeneratis spiritibus illa debilitas inducta fuerit. Inde oculi ita in dormientibus conniventes post quamcumque largiorem evacuationem, non magnum periculum. Portendunt, ut inde mortis praesagium faciant. Quod autem Auctor dixerit post Alvi nuxum & Alui ductionem, non vero post quamcunque evacuationem , inde est , quia quod observavit , posteritati reliquit , & quia sorsan non ita detexit oculos conniventes in aegris post alias evacuationes, no-Iuit hanc sententiam generalem pronunciare . Ego autem in praxi:detexi hoc etiam post haemorrhagias largiores , & inde magis generalem regulam de oculis eonniventibus formare possumus.
450쪽
Eliria eum risu accidentia, securiora et eum studis vero periculosiora . II. Tm Elirii definitionem, & generales causas exhibuimus, h. 27. ex quibus colligi potest, Deliria mapis minusque periculosa esse, secundum causas Deliria inserentes: atque variae quoque fiunt Delirii species cum risu, studio, audacia, timore, aliisque animi pathematibus. Observavit Αuctor, & hodierna experientia confirmatur , majoris periculi esse Delirium cum studio, vel audacia, quam cum risu o istud autem periculum est desumendum vel ex causa hanc speciem Delirii faciente , vel ex ipso ita dicto
animi pathemate. Invenimus humores corruptos varios non semper eandem
Delirii speciem inferre, quod etiam invenimus in philtris datis. Si ergo observatum suit per praxin, eum humorem alienum, qui inseri Delirium cum risu , facilius subigi, & expelli poste viribus vitae, quam genera reliqua, ex hac observatione constante in serri potest deinceps talia Deliria securiora esse, etiamsi nos lateat reliqua natura istius cauta. Vel majus minusque perieulum desumi potest ex adiuncto animi pathemate, quum ridentes ex Causa quadam risum movente, non vero ex convulsione , uti in Risu Sardonio, nihil mali meditantur, & dictis facile obtemperant , ut quaevis auxilia adhiberi possint, & tali in laetitia minus consumuntur spiritus o si vero cum studio fiat, quasi semper profunde meditantur, hi homines non tam securi sunt , minas enim secum meditantur ; atque illa mentis agitatio in sanis etiatri spiritus magis consumit, neque ita patiuntur duci in recta curati ne , sed proprium quasi ingenium sequuntur . Periculosissima autem sunt Deliria cum furore, quia nemini obtemperant , sibi aliisque damnum inserunt , neque noctu neque die sibi quietem vel somnum concedunt.
I. Uamam dicantur Acutae assemones, exposuimus h. 24. III. in quibus quaedam sunt sine febre, aliae autem eum febre , uti in hoc loco indicantur. Omnibus his vitalis motus est validior propellens sanguinem ; quare maiore potentia urgetur sanguis ex ventriculo etiam dextro cordis per arteriam pulmonalem in Pulmones . Si sanguis non multum ex sua natura degeneraverit, compactusque fuerit, & vires satis valeant ad faciendam respirationem, tunc tanto frequentior, & profundior fit Respiratio, quanto maiori vi urgetur sanguis ex corde per arteriam pulmonalem, quod etiam experimur in sanis corpus suum moventibus, motu maiore musculari. Ergo in Acutis affectionibus ex ratione est, ut intendatur Respiratio: sed propterea non debet et se Luctuosa κλαυ)μώδεις, id est respiratio ge