장음표시 사용
71쪽
ιo MEDICINA HIPPOCRATICA Aph. a.
utroque casu a medicis dicitur, mentem aegrotare, nam si vitiatis spiritibus aut perturbatis principiis nervorum, quibus Consentit anima, aliena percipiuntur , mens ramen, etiamsi esset integra, diceretur aegrotare . An vero semper vitio corporeo , an vero mutatione mentis, an utrisque vitiatis aeger non sentiat Dolorem, non est huius loci amplius perscrutari.
. a longo tempore extenuantur eorpora, lente reficere oportet o qua vero brevi, celeriter .
Nexus. I. ' a Ulti Commentatorum existimant, hunc Aph. absolute poni , mini- 10 me cohaerere praecedentibus; contrarium vero statuo , quia nullus est malis conveniens praecedentibus, quam hic: in primo huius libri Aph. inchoat descriptionem in quovis morbo, nempe Acuto & Chronico examinavit in his somnum , vigiliam , satietatem , famem , spontaneam lassit
dinem, atque dolorem sere non sentire : nunc vero regulam tradere vult de Resectione in maciatis post morbos tam Acutos, quam Chronicos . Nan post morbos Chronicos extenuata corpora praecipit lente reficienda esse apost Acutos autem brevi. Perscrutemur hujus asserti rationes , ut in res ctione macilentorum post morbos certas comparemus regulas.
βεμ ' II. Resectio duplici significatione recipitur a medicis; I Corporis viresa ' μ' praecedente morbo debilitatas restaurare , ne corpus ex Debilitate relicta morborum recidivare faciat, vel alium nouuin morbum producat. Talis Resectio tunc post morbum acutum statim facienda , quare Hipp. alteram Re sectionem hic intelligit, quae fit ingestione alimentorum, ut deperdita qua titas in extenuatis post morbum restituatur . Praemonendum est de alimentis ingestis, ea quidem augere humorum quantitatem , sed ut suppleant missum bonum, illa alimenta actione nostri corporis ita sunt mutanda, ut amissis bonis fiant similia: quare ingesta alimenta in corpore debiliore non - subeunt hanc bonam hujus actionis mutationem , sed vel manent cruda , ut ingerebantur , vel per corruptelam alimentis Propriam , in alienam i dolem convertuntur. Cons. Aphor. 7. X. M 'i . III. Constat eorpus nostrum partibus firmis & liqnidis; firmae partes in mor-- bis Parum eonsumuntur , sed liquores evacuantur sepe copiose , unde corpus humiditate ea privatum dicitur Aridum; Si vero Pinguedo naturaliter multis . partibus firmis i nterstrata anseratur , talis eorporis extenuatio dicitur macies. In qua varias species notant Medi ei, ut s quis ex inedia vel improbo labore multum de hae pinguetudine amittat, proprie voeatur Macies aut Corporis Extenuatio . Qui ero toto corpore extenuantur sine his praegredientibus causis,& sne aliquo visibili morbo, nis quod ingesta alimenta desectu amonis cor Poris non convertantur in bonam pinguetudinem , tales dicuntur Atrophia laborare . Similis extenuatio ex quodam membro, vel quod nutriens aftio demciat , vel influxus languinis arteriosi in id membrum reinoretur , pars illa Aria dura dicitur correpta . Verum consumptio totius, corruptione totius massar in ducta , sive fiat ex Deliquatione , sive ex pure toti massar misto, eam vocant Phthisin seu Tnbem , eam autem distinguunt in Tabem nervosam , si fiat ex eo liquatione , uti fit in multis Chronicis, & in Purulentam , si adsit abscessus vel Micus internum e si vero ulcus haereat in Pulmonibus, Phthisen seram voeant. Summam vero Extenuationem, ut corpus sit instar sceleti pelle tecti, vocant
Maro um . Ex his nune speciebus videndum, quamnam intelligit Hipp. Ex n
72쪽
γu cum praecedentibus Constat, Hipp. eam intelligere Maciem', quae vel ex morbo Acuto vel Chronico fuit nata, remanens post morbi curationem, ut nulla alia sit in eo corpore Iabes morbosa , nisi quod humores, & praeprimis Pinguedo , consumta sint, quae sunt restituenda nutrimentis ingestis . In haeresessione praecipit, Maciem relictam a morbo Acuto brevi supplendam esse ;sed post morbum Chronicum corpus lente reficiendum esse . In reliquis autem speciebus haec regula non procedit, nam manente causa Maciem indu cente , frustra tentamus resectionem ς imo observamus , quo largius nutriuntur talia corpora, eo saepe magis extenuantur.
IV. Qui morbi Acuti salubri eritica evacuatione finiuntur, relinquunt cor- β pus Lassum seu Defatigatum praegreta motu aucto, & Extenuatum expulsis E humoribus, ceteroquin id corpus ponitur sanum e nam aliquod vitium morbosum si relictum suit, abiit morbus Acutus in Chronicum, quando resectionis reguIa ex natura morbi relicti est petenda, & praeceptum hoc ab Hipp. allegatum locum non habet . Tale corpus lassum brevi tempore recuperat pristinas vires , ut omnis Lassitudo inducta , si ejus sit ablata causa, ita erinio valet nova ingesta alimenta brevi convertere in bonum succum , quodppletur desectus humorum praegreta morbo Acuto inductus. Stitim autem finito morbo , non sunt multa ingerenda alimenta , sed sensim eorum est
augenda copia, cum incremento virium.
U. Alia autem est Chronicis ratio, hi enim morbi Desectu virium nati , pinosis quamvis evacuatione materiae morbi cessant, non solum relinquitur in partibus uuas. firmis lassitudo, sed Debilitas quidam , quς longo tempore eger, antequam superetur : itaque multo lentius suppeditanda sunt alimenta reficientia , nam si paulo plus ingeris, superantur vires, & ingesta commutantur in corruptelam. Regula Resectionis erat in Acutis cum augmento virium augere copiam nutri menti ; eadem etiam in Chronicis est observanda ; sed quia post morbos Chronicos lentius recuperantur vires, quam post Acutos, lentius quoque erit procedendum in Resectione ; imo in his conducit stomachicis & roborantibus adiuvare restaurationem virium , & promovere ingestorum concoctionem
33. I a morbo cibum quis capiens non roboretur, ἰώ cat eorpus uberἰore alι- O mento uti . Si vero cibum non capienti hoc eveniat , evacuatione opus habere , nosse oporter. I. onvalescens ex morbo, ut monuimus, Iaborat tamen virium aliquo desectu & squilibrio inter partes firmas & fluentes destructo , ablata ni- . naia quantitate liquoris ; ut igitur virenes aurentur, & aequilibrium restitu εtur, nova erant ingerenὸa alimenta tanta copia , quae viribuq increscentibus respondebat. Haec autem comparatio difficillime fieri potest t fames enim inaloeti minor hanc quantitatem praeprimis definire debet, quae saepe sanato morbo non est naturalis, interdum plus exigens, quam corpus subigere valet I imo interdum cessantibus omnibus morborum signis morbifica materia deposita hi ret in ventriculo & intestinis, ubi stagnans nova ingesta alimenta corrumpit. Igitur necesse est ad restaurandas vires & restituendum aequilibrium , ut habeamus signa, quibus cognoscimus, num corpus istud nimio utatur alimento, riuin vero haereat in primis viis cacochylia expellenda . Ita enim valet medicus inoderari Diaetam, vel exantiare alienum, ut pristina sanitas recuperetur. T
73쪽
tum hoe statuit Hipp. consistere in observatione virium multum veI parum comedentium .PU mor. II. Post morbum quemcumque persecte curatum , relicta debilitate di destructo aequilibrio ex humoris desectu , necesse est ut fames fiat major : quippe ipse nutrimenti est famis causa, & tunc semper etiam in sanis hominibus b, sentitur. Debilitas non est causa sensum famis impediens, nisi per debilitatem
tur . mali suere nati humores, qui in persecta fanatione supponuntur non adesse . Ita igitur constitutus homo si tantum ingerit, quantum fames exigit, ingestum omne subigere nequit: fames quidem indicat corpus alimento egere , sed
corporis vires non valent tantatri ingestam copiam alimentorum commutare ita bonum nutrimentum . Quare corpus ex morbo convalescens , etiamsi fames uringet , non debet tantum ingerere, quantum ingerit corpus sanum , adeoque magis peccat, si plus ingerit, uti satisfaciat fami avelle : nam id superfluum noni solum corrumpetur , verum id simul corrumpet quoque , quod minori copia ingestum Risset subactum & in nutrimentum conversum. Cui ergo fames re convalescenti redit, huic parum edenti, seu tantum, quantum viribus debilitatis vinci potest, corpus roborabitur, plus vero comedens debilitabitur . Nam alimenta subacta roborant, eadem autem corrupta debilitant. Ex observatione reconvalescentis bene comedentis non solum cognosco , id corpus ae Praecedente morbo omnino fuisse depuratum , & non roborari nimia ingestione alimentorum; verum etiam quid sit agendum, quod auctor non praeci- Pit, nam exquisitiore victu comparabitur robur, & si cacochylia interim ita primis viis sit collecta , ea expellenda semel leni purgante .ari. III. Cui vero ex morbo convalescenti non redit rames, quae necessario as,ireari in esse debebat, ut superius demonstravimus, fgnum est alienum remansisse hu- ' morem in corpore , naturalem sensum famis extinguentem .' quod hoc modo 'T ' . Si morbi materia toti massae circulanti mista morbum faciens, separata suit in intestina& ventriculum, ut ex oueretur, liberatur quidem corpus a praecedente morbo, sed materia in his locis collecta non solum exstinguit appetitum alimentorum, verum etiam nova ingesta alimenta huic materiat mista , in alienam nutritioni ineptam convertuntur. Cui ergo fames a morbo convalescenti non redit, fgnum est in primis viis morbosam collectam haerere materiem . Pro Cibum rapiente intelligo famem , pro Cibum non capiente inappetentiam e nant id manifestissime patet ex sensu hujus apho- έ rismi ; nemo enim ex morbo reconvalescens sine cibo sumto roborari potest, hoc quoque seivit Hipp. Ruare si Ioeo dictorum intelligatur sanies Minappetentia , verus est hujus aphorismi sensuς . Mina' IU. praecipit Hipp. in cibo non capiente post morbum, si non roboretur corpus, Evacuationem esse faciendam, sed qualem vult evacuationem, non determinat. Existimo autem sicile determinari posse ex superiuς allatis ratio- ιu.nis . nibus I riam in his non redit fames, quia in primis viis eoilecta haeret Ca-eochymia , igitur talis est facienda evacuatio, quae hane cacozhymiam evacuat, ut est purgans vel vomitorium. Eligerem purgans, quoniam tune via ab ore usque ad anum expurgatur, & quia huius operatio mitior magis conveniens est corpori debilitato, & quia naturalis est via pro excrementis eiiciendis . Uomitorium est vehementius , inversam faciens evacuationem , neque totam hanc viam evacuans . Nullam hic de Sudoriseris aut Diu retieis facio mentionem, quae aliena ex tota massa circulatoria eliminant, nam quamdiu his humoribus mista est morbi materia, morbus non est finitus LIB. siligod by Coral
74쪽
Orpora tibi gias purgare voluerit, facile fluent a reddere oportet.
I aph. si corpus non roboretur in eo qui cibum non capit, cum facienda sit evacuatio ; vel ut sit generalis regula in quovis morbo , si sit
evacuandum. Utrumque examinaturi sumus, quando constat, quid sit intelligenduin per fluentia reddere Vortet. II. In Liquoribus vasis coarcitis nullus est motus ad evacuandum urgens, si excipias motum intestinum & gravitatem liquoribus propriam ; sed ut conis ''tentus liquor expellatur, a partibus firmis est protrudendus p verum tenacitas in liquoris partibus & eum partibus firmis, quibus adhaerent, impedimentum est expulsioni: atque liquores ducendi per canaliculos minimos, ut fit in excretionibus corporis nostri, erigunt aliquam convenientiam h. a. XII. ut non quilibet humor per quodlibet Emulictorium postit duci a Fluentia tunc ergo redduntur evacuanda , si destri a tur illa maior tenacitas , & adaptetur alienus humor ad hanc vel illam Evacuationem, qualis mutatio medicamentis vel aliis auxiliis inducta hodie dicitur Praeparatio. III. Qui ex morbi materia toti malsae missa aegrotat, tune demum conva- Pν βη lescit, si materia ea sit subacta; sed si simul evacuatur, persecta sequitur eu- ratio ; verum retenta, vel alicubi deposita, videtur convalescere aeger, sed vel recidivam patitur, vel in alium morbum, Corrupta stagnante materia, relabitur. Imperfectam hanc curationem cognoscimus, si corpus cum inappetentia manet debile, ut in praeeedente Aph. notavit Hipp. Sed in tali casu,
quia materia evacuationi est apta, Verum retenta, magis conducit statim moliri evacuationem, quam praemittere praeparantia , nam vitium non est in concoctione, sed expulsione. Sin vero post longiorem moram concrevit humor , fieri potest ut humor evacuandus praeparandus sit. Hanc itaque regulam ad generalem curationem mallem, quam ad specialem convalescentium referre , quia sepe sine praevia praeparatione dissicile sequitur evacuatio. IV. Materia autem Morborum acutorum, ut est Lentor, evacuationi est Inam' Ainepta; aut si extruditur, morbum exasperat: ita per moventia in acutorum principio si materia quaedam expellitur, ipsa evacuatio morbum auget binis rationibus p nam lentor eo maiore motu magis compingitur, & ex bonis humoribus novus generatur .. ipsa etiam eductio recrudescere facit morbum , uti experiuntur, qui apostema ante maturitatem aperiunt, quia forsan inchoata coctio in reliqua massa cruda praeparationem promovet, ut sermentum integram massam panis in sermentationem citiorem conducit, & adiecto putrefa- ιeto reliquorum putredo acceleratur. Obstare autem videtur venae sectio educens materiem in morbi principio, quae promovet morbi acuti solutionem : at Ionge abest, venae sectionein materiem inflammatoriam evacuare, bonum enim educit sanLuinem, qualis tunc est in toto corpore maiore motu acutorum compactus, ut evacuatione hac nimius ille motus perverten et levioris Praeparationem temperetur. Hinc sanguinis missiones & haemorrhagiae praecipua sunt praeparantia in acutis, cum trequentius motu aucto quam minuto impediatur lentoris concoctio . Itaque praeparantia in acutis sunt praeprimis it
Ia auxilia, inter quae quoque sanguinis missio & refrigerans alvi duuio est
75쪽
numeranda, quae motum circulatorium temperant, ut Lentor commutetur vel in materiam criticam vel purulentam . Haec auxilia tamdiu sunt adhibenda, donee Lentor hanc mutationem induerit, antequam ipsius materiae est tentanda evacuatio. Interdum ob maius imminens malum ante maturitatem evacuatio est facienda, ut si tumor inflammatorius ad interiora minetur ruptionem , satius est protrahere hac evacuatione morbum , quam permittere, ut ruptione ad interiora aeger pereat. V. Eandem hanc regulam Praeparationis in morbis chronieis sere omnes practiei strictissime servant, ut non audeant cortice peruviano vel alio antidoto abigere febrem liuermittentem, nisi praecesserit praeparans; semperque antequam moliantur aliquam evacuationem , praemittunt aliquod praeparans. Sed morborum Chronicorum longe alia est ratio quam Acutorum , quia varia sunt Chronicorum genera, quae non omnia praeparationem exigunt, ut sunt omnes morbi ab humore tenui provenientes, sed qui visciditatem adjunctam habent, eius solutio loco praeparationis praecedere debet , ut eo commodior fiat istius humoris evacuatio . omnes etiam morbi firmaerum partium, uti laxitas, rigiditas, humiditas , secitas, sine praegreta praeparante statim curandi sunt . Quare praeparationis regulam magis generalem. in Acutis statuo quam Chronicis. VI. Purgare late significat omnem depurationem , qua aliena separantur a νiis adaia bonis & auseruntur, quare in medicina denotat saepe omnem evacuationem 'Vi dum ' alienorum humorum e corpore e ut plurimum autem Proprie denotat evacuationem per alvum, in quo sensu nicab Hipp. videtur accipi. Uidendum igitur, qualis praeparatio tam in Acutis quam Chronicis praecedere debet, antequam exhihetur Purgans. In morbo Azuto correptiς omnes medici statim sine, ullo praeparante praemisso exhibent purgans; in Chronicis etiam a purgante dato initium curationis multi inchoant: videntur ergo contra hanu regulam Hippocratis peccare , in qua praecipit , ubi quis purgare mluerit , satile fluentia reddere oportet. Uerum qui inde intelligunt semper praemittenda esse solventia, non intelligunt sensum: quippe fi contenta intestinorum satis fluentia sint, non est opus solventia praemittere; si vero in intestinis haerent crassa & tenacia , quae dissiculter educi possunt, necesse est tenacia luce primo solvere, & dein educere. Hoc etiam hodie in praxi verum est. Quare hoc modo hic Aph. intelligi potest. Si alvus ducenda sit, est attendendum , num contenta sint crassa & tenacia , num vero iacile mobilia , quod si tenacia sint , praemitti debet solvens, ut commodior non solum. sed & perfectior fiat contentorum evacuario.
ura corpora, quo magis nutriveris, eo magIs Ddes.
evid M. I. CEnsus huius absolute in omnibus eotest accipi morbis, quando tradi eo regulxm victus in omni corpore impuro, ut debeamus minorem alimentorum copiam dare impuritatibus laborantibus . Vel restringitur ad praecedentem 33 in Convalescentibus ex morbis , si cibum capiens non roboretur , nos tunc non debere copiosiore ingestione alimentorum onerare corpus. Utrumque examinaturi II. Antequam aliquid certi statuere possumus de nutritione in Corporibuet
76쪽
Impuris, constare debet inter Medicos quid fit intelligendum per Impuetistatem : de qua hic agit Auctor , nam multae sunt impuritates quae neque indicant, neque vetant nutritionem , uti sunt externae corporis vel ulceris sorditates, tam ex morbis quam neglectu depurationis . I quae corpora valetudinaria solitum infestum cibum convertere nequeunt in bonos hum res, qui cibus dein longiore mora corruptus & non evacuatus, vel in primis viis haeret, vel circulantibus est permistus, ea corpora tali suceo on sta dicuntur impura. a Quae corpora sana nimia copia alimentorum onusta non valent cuncta subigere & expellere, tandem multitudine eorru
piorum oppressa & insecta etiam dicuntur Impura . Si morbi materia
ex praecedente morbo facta non expellatur, sed intricata maneat aliis bonis liquoribus, vel alicubi detineatur, ita ut antecedens morbus videatur omnino curatus, sed homo tamen ad persectam sanitatem non redeat ob alienam retentam materiemitalia corpora etiam dicuntur impura. Denique humores actione nostri corporis inutiles facti, partesque firmae detriistae, quae per emunctoria naturalia debebant evacuari, in corpore retenta , ut saepe fit, impedita perspiratione, ea faciunt quoque corpus impurum. III. Videndum nunc est, an talia corpora sint nutrienda- Hipp. dicit, quo Ν τί magis tal a corpora nutiaυeris, eo magis iades. Nutrire proprie signissimi per ': ingesta alimenta id restituere , quod inevitabili vitae actione fuit deperdi--mr si hoe sensu hie reciperetur nutritio, absurdum soret interdicere nu tritionem , eum vitae actione semper quaedam pereant, quae sunt restauran da . Sed per nutrire, uti in hoc loco, solam saepe intelligunt alimentorum paulo copiosiorem ingestionem. Hunc nutritum non sine ratione interdicit Hipp. nam ut ingesta alimenta nutriant, corporis a'ione in nutrimentum sunt co vertenda , quod difficilius fit in corporibus impuris, ut statim videbimus. IV. Vis vitae valens omnem morbi materiem subigit & expellit ea vero re- Impinatinetur in corpore vel deficientibus viribus, vel Obstinata resistentia mate- ωγ' riae, ne tamen homo desectu nutrimenti pereat, aliquid est porrigendum , de qua exhibitione superius multis locis, sed hoc tempore cavendum esse
Praecipit, ne alimentorum multitudine aegri collapsas vires conemur res cillare, corpusque emaciatum ex praecedente morbo saginare , non sorti mur bonum essectum, cum ingesta illa copiosiora alimenta non converte xur in bonum nutrimentum corporis nostri, quo fiet resectio virium & co
Poris splendor, sed in corruptelam , qua corpus magis debilitabitur & potius
emaciabitur. Corpus enim impurum manens ex virium desectu, vix valens modicam cibi quantitatem in bonum convertere succum, multitudine obr tum succumbet, permittetque, ut non solum suppressis viribus boni hum Tes etiam corrumpantur; sed etiam ingesta, per insitam spontaneam muta tionem in loco calido, convertantur in succum nobis alienum; ita ut ea. quae nutrisioni erant destinata, praebeant novam morbi materiem . Quod vero eorpus manet impurum per obstinatam materiae morbi resistentiam, eadem haee materia ingestis mista tanquam sermentum malignum, alimenta in alienam indolem nutritui ineptam convertit. Quare eorpora ea modica copia cibi sunt sustentanda, minime vero majore quantitate Opprimenda.
λιιlius es replere potu quam cibo.
77쪽
δι MEDICINA HIP POCRATICA Aph. 3
1. Λ phobitati, hie potest uel absolute poni, adstruens corpus tam in sa-
CA nitate quam morbo facilius impleri posse potu quam cibo; vel re stringi ad Resectionem corporis ex praecedente morbo debilitati. De curatio ne enim eorum jam ante h. 32. inceperat agere, quae ex morbo erant relicta, in qua praeceperat Refectionem Aph. 31. 3 E euationem h. 33. Praeparationem istius evacuationis, atque in praecedente h. 33. nutritio nem , in hoc nunc apposite agere potest, num nutrire debeat medicus Potu vel Cibo. Potest ergo hic Aphorisinus duplici modo exponi, vel ut regula generalis, vel specialis. Quonam in sensu hic ab Hipp. sumitur , non curo , quia scopus non est sensum auctoris interpretari , sed propositas sententias explicare , ut Aphorismi nobis duntaxat agendi normam praebeant. II. Veteres existimarunt tres distinctas partes esse nutriendas, firmas neminpe , liquidas, & spiritus, inde cibus solidus, potio, & vapor has tres diversas nutrirent: verum non cogitarunt non admodum magnam inter codipora firma & fluentia interesse differentiam , cum Caro in gelatinam velius coctione conversa, & lac coagulando concretum cibi nomine veniens, propterea non nutrirent differentes partes, sed fluentes & firmas partes e dem cibo sive fluido sive firmo nutriri: imo vapor ab his non differt, quia est humidum solutum aeri mistum . Praeter dictos modos tres addi potest applicatio in forma epithematis; atque iniectio ope clysmatis . De duobus his posterioribus quam maxime litigant multi existimantes nihil corpori communicari posse quod non intrat per vasa lactea, & quia ex cute δ: iu- testinis crassioribus statuunt nulla oriri vasa lactea , contendunt his viis alimentum communicari non posse. Verum ex his partibus per vasa absis bentia deserentia receptum liquorem, tandem in venas cruentas recipitur, quod alio loco susus est exponendum .
III. Facilior repletio in sanis his modis accipi potest .. i Facilius fit impletio, quia potio sine praevia manducatione deglutiri potest . Σὶ Facilius quoque quoniam minimo tempore impleri potest ventriculus potione, sed longius tempus exigit, antequam impleatur cibo solido. 3 Quoniam alimenta in forma liquidi regulariter minore egent actione corporis , ut
convertantur in nostros humores nutrientes. i.
IU. Si Repletio respiciat ad praecedentes aphorismos, idem significat quam Refectio. Qui igitur ex praecedente morbo sunt emaciati & debiles, hi facilius ingesto potu quam cibo refocillantur. I Nulla alimenta nutriunt nisi in fluorem sint redacta, aliter enim non possunt ingredi lactea vasa, quae igitur ingeruntue liquiὸa, non egent organorum chylopoleticorum a ctione, ea in fluorem redigente, sed statim prompta sunt; adeoque facilius tradi possunt corpori toti . Σὶ Ex morbo convalescentes plerumque oriS siccitate & inappetentia laborant, quibus cibi solidi deglutitio redditur molesta, & interdum impossibilis , dum tamen admittunt potionis ingestionem : si vero accedit sitis, quod saepe fit, avidissime potum ingerunt. 3 Solet quoque ad cibum subigendum maior requiri corporis actio ; quae inconyalescentibus parva est, quam ad commutandum potum s inὸe conducit in his resemonem facere alimento liquido & tenui, donec corpus recuperatis viribus magis sit firmatum, cibum solidum subigere valens . Inde etiam infantes solis potionibus sustentantur, denique sensim ad cibum solidiorem veniunt.
78쪽
L I B. II. APH. XII. is morbἰs post erisim relinquuntur , Recidivas facere solant.
modo ea generari possit ab iis , quae in morbis post Crisin relin
II. Non omnis reditus in morbis a Medicis vocatur Recidiis , quare a ceteris eongeneribus rite decernenda. I Requieitur ut redeat morbus prio- ''' ri similis, nam si post morbum fanatum alius nascitur, vocatur morbi Mutatio seu Transitus in alium morbum , ita morbi aeuti saepe transeunt iachronicos e talis Transitus si morbo est naturalis, & frequens , etiam dicitur morbi Exitus, ita abit inflammatio in abscessum , sphaceium , & scirrhum ; Transitus in sanitatem & mortent dicitur etiam morbi Exitus. a Ut totus morbus vel intepre vel sere desinat, antequam sequens novus priori similis incipit, nam citius inchoans Cevire , Reerudescentia aut morbi
Exacerbatio vocatur. 3 Ut reditus non si ex morbi natura , inveniuntur enim morbi, qui ex propria sua natura per Exacerbationes, id est Paroxysmos totam periodum absolvunt, talis autem reditus nunquam vocatur Recidiva, sed Paroxysmus: si vero ille morbus, qui vocatur intermittens, non amplius suis temporibus paroxysmum concitat , sed deinceps post aliquod tempus, talis reditus vocatur Recidiva; ut si quartana intermittens v. g. per quatuordecim dies nullum paroxysmum iaciat, dein vero rediens dicitur quartanam Recidivare. U. Comp. T. 33. xvii.
III. Duplici modo fieri potest recidiva. i Si morbi materia ita fuit
subacta, ut morbus lateat, verum si materia non omnino sit extincta vel expulsa , quae dein adolescens morbum priori similem proseri, ut in nephritide 3c ictero a calculo, venerea lue, febre quartana, totus morbus Plane evanescere videtur, sed ex latente causa deinceps recrudescit. r Si morbi materia omnino si expulsa vel subacta , verum relinquatur ea causa quae priorem morbum regenerare potest; quemadmodum in Hydropis curatione si relinquitur debilitas, sensim noWum hydropem generans; in Cacochymiaper intemperantiam nata si curata suit, homo in eadem intemperantia pergens Cacochymiam recidivare faeir. Prius genus hic vult Hipp. nam gicit Recidivas fieri ab iis, quae post crisim a morbis relinquuntur, ergo a materia praecedentis morbi non satis subacta vel expulsa. IV. Per Crisim intelligi morbi commotionem, aut ipsam evacuationem, in superius, h. 2o. rv. notavimuς, utroque sensu hic accipi potest; nam s perturbatio Critica praeeesserit sine subsequente evacuatione, relicta moebi materia Recidivam facere potest : atque ipsa facta evacuatio , modo fit impersecta, relinquens aliquam portionem de materia praecedentis morbi, etiam Recidivam producere valet d uterque hic modus a medicis vocatur Crisis imperfecta. Non sine ratione dicit Auctor , Reeidi s facere solent, nam ea materia relicta non solum Recidivas facit, sed & materia commutata non raro degenerat in alium morbum, imo interdum interimit; vel ad quaedam loca depulsa parit metastasin. Quare ex iis, quae post crisin relinquuntur praedicimus Recidivam, verum etiam Transitum in alium mo bum , mortem , & metastasn .
V. Ut itaque ex arte praedicatur Recidiva ex iiς, quae post Crisim relinquuntur, sciendum est I Nobis proponi morbum , qui erisi finitur, cum 1 a non Disiligod by Corale
79쪽
νυ ἰω non omnes morbi me Crisin terminantur. 2 Illa Crisis debuit esse Imperfictam persecta, quia post Crisim persectam h. ao. viri. nunquam fit Recidi-
ri va . 3 Remanere signa , quae declarant, materiem retentam potius resuscitare Recidivam quam metastasin, vel aliam mutationem morbi Conf, Com. T. 33. xx. . Signa haec graphice depinxit Hipp. a, 444. se Recidivaeis fiunt in his, quibus febribus desinentibus vigilia fortes accedunt , aut somnim turbulenti, aut corporis robur, aut dolore uniuscujusque membri r quibus feri bres sedantur , neque signis solutoriis contingentibus , neque in iudicatoriis di ,, bus: σ s deficiente febre, σ sudore accedente , urinam fulvam minxerint, ,, albam subsedentiam habentem , his febris recidi m eadem die exspeela . Hae,, sero recidiυa quinto die judicantur extra perieulum . Et si ex iudieatione fa-
,, fla urinam rubicundam, rubram subsidentiam habentem minxerint , etiam hisis recidiva febris fa eadem die, o pauci ex hae se antur. Quum recidit febrix,, ardens, plerumfue etiam exudat. Et si revertens tot diebus detineat quot prius, etiam tertio recidivat, s non impari die dimiserit reυersa. Plerumque s oru- ,, da sint urinae, o alia signa non secundum ratἱonem eveniant , morbus in dieri judicatoria ree di t. Ouandoque etiam revertitur in dis iudicatoris , his ta-- libus relictIs. - Quibus si aadantur signa Recidivam praesagientia ex urina GN. T. 36. lv I. 29. admodum certa habetur Recidivae praedimo ex iis, quae in morbis post Crism relinquuntur.
tabus in s fit, his nox ante exacerbationem gratas es .
Subsequem I. NTUm quaedam in morbiς post Crisim reIinquantur, quae Recidivas f 1 cere solent , hic aphorismus definiet, persecta enim Crisis Aph. 2O. v vir. nihil relinquit, sed imperfecta semper aliquid ; vel omnem mate-Fiem, utrisque antecedit nox gravis, sed post persectam Crisim nox sequens
levior ; post imperfectam vero nox gravior . Hoe loco Hippocratem ροπCrisim intelligere ipsam evacuationem , minime vero perturbaetionem criticam , facile colligitur , quia per noctem ante paroxysmum graVem Per turbatio critiea intelligitur , quod angmentum morbi indicat instare Crisim , quae si bona fiat & perseeta, faciet subsequentem noctem quietiorem si vero imperfecta fuerit, sequens nox etiam erit gravis , quoniam eor us a materia morbi non fuit liberatum . μη εν - Π. Istud tempnet in morbis dicitur grave seu molestum, in quo symptoma . . ta morbi fiunt vehementiora & pIura, quam antea: instante Crisi necesse est symptomata augeri, & interdum alia accedere ; nam in morbi statu solo fit Crisis. Quippe vis vitae instigata a morbi acuti materia sensim majorem facinmotum , 'nod verum est in omni irritatione, donec tandem vel hoc motu subigatur& expellatur causa irritans, vel motus se ipsum destruat, parsque deseruatur, & motus vitalis extinguatur : fi alienum irritans subigatur vel expellatur, brevi post sedatior fit motus: sed si vis vitae extinguatur, parsque spha- celestat post validum motum, cessant quoque symptomata ex maiore motu namta , sed nascuntur alia, quae dicuntur maligna, etiamsi videantur mitiora τsed si neque materies morbi vincatur aut expellatur, neque vis vitae destrua tur, post pugnam aliena relinquuntur symptomata . Post hune conflictum erg
si nulla fiat evacuatio, aut metastassi, nox sequens manet gravis, quia mUrbi
80쪽
materia irritans suit relictar si vero sequitur evacuatio, haec si edueit morisbi materiem , nox sequens levior ; si autem alius evacuatur humor iaciens symptomaticam evacuationem, sequens nox iterum gravis est , quoniam cornus a morbi materia non est liberatum . Qualia vero symptomata haenocte conspiciuntur, quae noctem graviorem iaciunt, determinari nequit, etiamsi illa a practicis annumerantur : nam prout varia instat Crisis Comp. T. 33. xlv. vel morbus terminatur in Abscessum , vel in aliquam Metastasin GN. T. 48. xv I. symptomata differunt. Ham quia quoque tu bant somnum, qui nocte fieri debet, non fine ratione dicit Hipp. nox ante exacerbationem gravis est, atque regulariter nocte solent graviora obse vari symptomata, quam de die.
I. Uoniam posterissum deseriptionem statim hunc Aph. de alvi profluviis ponit, potest itaque hoe alvi profluvium tanquam critica evaeuatio capi . Sed si hie Aphor. non cohaereat praecedentibus , absolute sententia est exponenda de mutatione excrementorum in alvi profluviis. mirumque sumus examinaturi.
II. Critica tam bona quam mala alvi deiectio observatur a practicis in mo Eire. bo acuto Comp. T. sto. exit r. & febre Comp. Τ. 9o. cxx Ix.ὶ At raro m torum Morbus acutus vel febris Iegitima per alvum deponit morbi materiem , eum intestina non sunt creata ad impuritates totius eorporis eliminandas, in statu enim sano inutilia facta in ventriculo & intestinis, atque recrementa assum-mties. torum hac via eliminantur ; reliquae autem impuritates in circulantibus natae, Vel per renes, vel per cutim a communi massa segregantur & eliminantur; quare non est via regia ad eliminanda aliena toti manae mista alvus. Si vero inde eonfluunt humores morbosi , colliquationis signum est, quod humores so- φ .luti labe morbosa, non vero eocti& organis exeretoriis adaptati, in intestina confluant, & ita exonerentur . Hinc tam pauca a Practicis recensentur signa criticum alvi fluxum praesagientia Comp. T. 13. xlv. Quibus vero febris vel morbus acutus concitatur ex cacochymia haerente in intestinis, mesenterio,& hepate, aut in quibus morbis acutis haee simul adest materia, his critica alvi perturbatio potest fieri, auferens alienum illum humorem : nam non solum ex intestinorum cavo evacuari potest humor alienus ibidem collectus; sed& alienus in vena portarum coacervatus, ad Hepar delatus, ver ductum ch Iedochum in duodenum exonerari potest: quare morbi aeuti a bile corrupta vel materia melancholica alvi profluvio non raro tolluntur. In huiusmodi criti
alvi evacuatione Excrementorum mutationes sunt observandae. Nam dum corruptus talis humor deponitur, At Wi Excrementa admodum varia sunt; verum tandem naturalia & magis compacta prodire debent, quibus desgnatur, Omnem eam materiam ablatam esse: si vero continuatur talis evacuatio mal
rum , malum est fgnum, quia denotat sontem esse perpetuum, ut fit, si istis in locis per putredinem continuo supped itetur novus morbosus& alienus humor : adhuc pejus est, si Excrementa sensim deteriora evacuantur, nam in augmento putredinis aut corruptelae sensim magis a sanis distantia excrementa ciciuntur. Non parum ergo allucinantur multi, exspectantes solutionem eπ