Castruccii Bonamici Commentariorum de bello Italico liber 1. libri 3. pars 2. 2

201쪽

LIBER SECUNDUS. Iretur . Non tamen deerat negotio Praefectus arcis. Quae enim deesse ad munitionem videbantur, perfici statim, quae convulsa, ac lamiruta erant ex vi tormentorum, reconcinnati im--

perabat . Excubias ipse , ac vigilias adhortans , increpans circuibat . Eru-ptione, cum paratissimus esset a piae lidiariis, eaque multum in disturba dis nostris operibus proficere posset, pugnare noluit' militibus suis vel parcens, vel dissidens . At Rex Sardμ-niae inani simulatione sese ostentare videbatur, quasi laboranti subsidium iami laturus. Nam, cum partem, piarum suarum Tanarum, transire,

propiusque Dertonam accedere jussis. set, repente , appropinquante primo Maliboji agmine, receptui cecinera , suosque omnes citra Tanarum Vita

202쪽

31 DE BELLO ITALICO, dies, atque asperior oppugnatio. Luculentam ex nostris plagam , dum murum subit incautius , Turrius a ceperat Marchio Camposanctensis, MHispanorum legatus. Complures et iam illorum vulnerabantur, atque i terficiebantur. Exteriores arcis muniationes, quas stramentis, virgultisque constratas demonstravimus, injectum, aut dilapsum forte ignem cum facile comprehendissent , omnes conflagr Verant , ardebatque etiam ingens lugnorum strues, quae erat in arce ad obsidionis tempus reservata 3 neque interim tormenta cessabant, omniaque erant caedis, incendiorum, ruinarum

plena, adeo ut obsequium desper tione exuentes milites praesidiarii, non modo acerbita ferrent reliquos lab res, sed pene etiam seditione facta, de deditione, ut tandem ageretur,

203쪽

LIBER SECUNDUS'. 3 3 flagitarent . Quos Praesectus blando sermone appellans, non posse edocet sine maximo rei militaris flagitio tam paucis diebus, firmissimae arcis feri deditionem : hujus rei totius rationem atque exitum uni sibi esse curae debere, cujus haec omnia fidei commissa sint: bonum ipsi animum haberent, atque, ut sortes milites decet , unam respicerent dignitatem, caetera ducibus, & fortunae permitterent. Confirmatis militibus, & restinctis incendiis praesentis deditionis 'es sublata esse videbatur. Sed cum reliquis deinceps diebus acti essent a

nostris cuniculi ad arcem duo, opus que in occulto persectum, quo ad primas jam accedere munitiones, ipsamque fossam sine periculo licebat, omniaque ad superandum vallum, murumque instruerentur , eique ne-Ε potio

204쪽

3 BELLO ITALICO,

gotio qui prima vigilia praeessent

Comes Ceciliens1s Genuensium copi rum legatus, aliique duces, & Felix imprimis Balbus Protrib. mil. e legione Ligustica, praestans animo, &nobilitate adolescens, nominatim es semi delecti di si1bito iii. non. Sept. Praeseistus arcis, signo dato , colloquium petit. Colloquendi faita potestate, Trib. mil. de exercitu Subil-pinorum Ferrerius Marchionis Ormaeensis F. ejus qui apud Regem Sardiniae gratia , atque auctoritate valuit plurimum, ex arce mittitur. Coenobium erat sedalium Cappuccianorum non longe ab arce intra oppidi moenia. Is locus ad colloquium deligitur. Quo cum ventum esset ab

utrinque parte , ipseque cum adesset Gadus, qui ex tuis ad Vistitiolum castris hac de re certior factus eodem

205쪽

LIBER SECUNDUS . 3 3 venerat , loquitur Arretius : Non esse quidem aut arcem adeo fabrutam, aut animos ita perculses praesidiariorum , ut plures adhuc dies tolerari nequeat oppugnatio: Praefectum commotum maxime misericordia militum suorum, quos interficiendos videat, si nimium pertinaciter in desensione perfrueret, a diabtione non abhorrere: id autem p stulare, ut mitine ad Regem Sa

diniae sibi liceat, utque interea sint induciae , dum ab illo rediri possit: non posse, ni id sit factum , fieri deditionem ; propterea quod Praesecto

mandatum sit a Rege severius, ad extrema ut prius descendat, quam arcem dedat . Ubi id a Gagio negatum , & statim , si vellent, de conditionibus agere deditionis conce sum est ; quod omnis erat odiosa E 1 pro

206쪽

; ς DE BELLO ITALICO, procrastiliatio , ut inimica vi storiae, ac tempori rerum gerendarum; inter- nunciis ultro citroque missis , dc pa cis cum esset in utramque partem verbis disputatum, res huc sub noctem deducta tandem est, ut Gagio arae extemplo traderetur , perfugae redderentur; ut tympana, ut signa, dc sarcinarum partem efferundi ex arce praesidiariis potestas esset e praesidiarii arma omnes in ipse egressi ad vallum ponerent. : signifer , centurio , trib. mil. , reliquique duces ne ponerent, cautum est: praesidiarii milites , ducesve eorum Iriam statim

deducerentur , ibique dimissi, Augustam Taurinorum Iecta contenderent;

neve eorum cuique militi, ducive in exercitu, aut in praesidiis esse liceret, quo in exercitu, quibusve in praesidiis adversiis Borbonios, eorumve socios

207쪽

LIBER SECUNDUS. 37s ios bellum gereretur , fraudique iis lem esset, si fuissent. His conditionibus tradita Hispanis est arx Demionensis, quae neque oppugnari Vehementius, neque diligentius defendi potuit ; nemoque erit, Opinor , rei militaris peritus, qui citius , quam oportuerit , fictam esse deditionem dicat, cum sciat, tantam filisse hujusce oppugnationis vim, ut diebus

minus xiv. a qua die oppugnari coepta est , ollarum millia incendiari Ium xi. in arcem conjecta fuerint, telorumque adacta millia circiter lxx. Interea dum oppugnabatur De tona, Philippus, ducesque Borboni rum primi de reliquis rebus consaltabant. Namque hostes tanto etiam sub oculis accepto detrimento, suisse tamen castris tenere adhuc velle, lonotus illinc distedere vehemen

tius

208쪽

38 DE BELLO ITALICO, tius etiam Vereri videbantur , quam tipsius Dertonae jacturam. Quod fore praevidebat Gadus, idque ipskm com11lia nostra tardabat; implicatique haerere videbamur, quo nos tandem ex- pugnata Dertona, Verteremus . Nam i& Alexandriam oppugnare iisdem de causis, quae silpra sunt demonstratae, ilongum atque impeditum videbatur ; '& ad hostem proficisci duobus subnixum exercitibus, quique loco tam munito atque opportuno castra haberet, temerarium, & periculosum erat.

Itaque ejus imprimis rationem habemdam esse Gagius censebat, ut hostium copiae aut e suis latibulis elicerentur, aut distraherentur. Atque id, inquit, dissicile non videtur , cum numero saperiores tantum simus, ut pluribus locis, rebusque pares esse queamus. Plura igitur adire loca , eorumque alias

209쪽

LIBER SECUNDUS. alias tentare provincias Opportet.

Tantum enim imperii, atque existimationis suae discrimen aut nostes eliciet ad pugnam, in qua abducti illia munitionibus , ripisque fluminum impari iiobiscum conditione decertabunt; aut ad sitis endum auxilium distrahet , & distractos , paucosque adversus plures, & praestantiores nutilum certe flumen, nulla munitio defendet . Hoc probato conssilio, & ne efferretur, cum perpaucis communicato, Vievillaeum legatum mitti pla-Cuit, qui cum viii. hominum millibus, tormentisque aliquot castrensibus Placentiam, Parmam, Bobiumque versus statim proficisceretur, in eaque invaderet loca. Sed Philippus, expugnata, ut diximus, Dertona , equo

invectus in oppidum ex passim disjectis, deustisque munitionibus quan-

210쪽

o DE BELLO ITALICO, ta vi res essent administratae , cum judicasset, Gagium pro ejus merito, ejusque milites collaudavit : ipsum, qui Regis Sardiniae jussu arcem defenderat , Theodorum Phaletium Equitem verbis est: prosequutus honorificentissimis, cui non animum in acer rima oppugnatione, non fidem erga Regem suum defuisse dixit: Dertonenses autem bono esse animo jussit, eosque mitissime appellavit, quo minore essent timore. Illi obviam ei gratulantes exierant universi, & per echa Hominis indulgentia in victos, imperii commutationem adeo non querebantur, ut Philippo viso, obliti malorum viderentur, quae plerumque sequi oppugnationes consueverunt. Ιple cohortibus Hispanis iv. , unaque Gallica cum Lcertio Mierio , qui praeesset, praesidio Dertonae relictis, in