장음표시 사용
101쪽
tribui. Saeculi lamentatur iniquitatem, quae Asiae desertis malit inventi laudem inpertire, quam civi bene merito. At vero tritissimum est et in plerasque, excepta una batava, Pharmacopoeas receptum consilium, e plantis, quae estuoso principio gaudent, tum demum extractum parari efficax, cum spiritus vini, aut al- hol aut aether etiam sulfuricus, Pellet erit exemplo in extracto iperaeuanhae conficiendo, addatur. Ad nostram pharmacopoeam si parantur extracta coniti, angelicae, aruleae, belladontiae, calami, conii maculati, digitalis, lactucae virosae, calendulae, stramonii Aether sulfuricus etiam affunditur silicis radici pulveratne, ut inde extractum constituatur. Ex herbis vero, quae nullis scatent resinosis partibus, extracta parantur, vel sucei inspissatione, vel sola assus aqua, sicut id vulgatissimum est in extracto graulinis, araxaci, fumariae, cardui benedicti, trifolii fibrini et centaurii minoris. Haec neutiquat spiritum vini poscunt, ut corruptio arceatur. Ridicula est senis decrepiti arrogantia, qua, priusquam cholera nisectum uspiam viderat, expeditissima seinet invenisse remedia contra id malum, gloriabatur, cuprum scilicet
et mox mutato consilio, camsorain. Quod consilium eum imitatorum grex inepte sequeretur, aegris perniciem sibique ignomianiam pararunt.
Longum est iu incredibilem exspatiari exilitatem praesidiorum, qua tam parvam passionein aegritudini similem producere studet, ut nec ab aegroto ipso sentiatur, nec ab artifice animadvertatur. Id tantum addam. Cum nuper legibus patriis sapienter provisum sit, ne quis pharmacopola homoeopathica audeat remedia dispensare, editor ephemeridum sic dictarum nationis germanicae, medicinae ille omnino rudis, eoque acrior Halinemanni assecla, plangere coepit ac lamentari magistratus crussici coecitatem, qui viribus imponderabilium haud cognitis eius ope dicti humanui genus summa assiciat indelebilique iniuria. Sed haec hactenus. Sentio niin, quam molestum Sit, aliis exprobrare allucinationes, inaxime turpitudinis nota haud
102쪽
PROLUSIO, QUA IUV. ORΝ. BERNUARDI CASIIIIRI IOSEPLII ORA, POLOXI. DISPUTATIONΕΜ ΝAUGURALEM DIE XVII. IAN.ΜDCCCXXV. ABENDA II INDICIT. Quae e mundo primaevo superstini, non possim non et ani-imia advertere et admirationem novere, tum quod peregrinas plane alienasque a nostro aevo formas exhibent tum quod in saxis peculiaribus inveniuntur. Si quis enim in terra alluvia, in luto, argilla et specubus ossa belluarum immanium contemplatus fuerit, ut si in alce tegit et psaminite aut sympexi iunioris
originis cochleas, cornua, tubulo concameratos conspexerit, nonne stupore quodam inmensa mundi vetustas ac infinita formarum
varietas afficit, quibus et remotissima illa aetas abundavit Neque plantarum quicquid superest, minorem facit admirationem. In sellisto enim et ardesia, in psaminite et terra bituminosa abun- qant silicum, palmarum, quisetorum variarumque tribuum, nostro neu alienarum, genera rarum reliquiarum primum ha-heo observatorem Empedoclem Agrigentinum. Origines enim mundi animati exposuisse eum tali modo lutarchus de placit.
ἀλλὰ ὁ ἀλλ λ 0 ῆδη, τοῖς ii πυκνωθείσης τῆς τροφῆς,
γένη διακριθῆναι διὰ τας ποιὰς κρασεις' τα ιιἐν οἰκειοτερα εἰς τὸ δωρ τὴν ριιὴν χειν, τα δἐ εἰς ἀέρα ναπνεῖν, ε ος α πυρωδες χχ τι πλέον , τα ὁ βαρυτερα ἐπὶ τὴν γῆν, μει σοι οιρα si κρασε πασι τοῖς θυιραξι πεφωνηκέναι ΠGσι τοῖς χωροι ξυρι φεφυκέναι Wytteub.)Ηaec ita interpretor: se Einpedocles primam et animalium et plantarum generatio--nem haudquaquai integris contigisse corporibus, sed membrisse nonduin coalitis seiuncta fuisse. Secundam generationem Ont sescentibus meinbris spectrorum formas exhibuisse tertiam ea pro duxisse orpora, quae e se invicem propagentur. Quartam ge-
103쪽
, nerationem haud amplius e similium rerum coitu, ut ex aqua se terraque fieri, sed iam ex alterno congressu alterius alimento
sedensato, alterius motu ad rem veneream venustate mulierum se suscitato. Esse autem omnium genera animalium discreta iuxta
,, temperiei rationem, aliis, quibus aqua sit familiaris, eam pe--tentibus, aliis in aera volantibus, cum igne cuiusquam plusis habeant, gravioribus terram habitantibus, iis vero, quorum tem-- peries aequabilis est, omnibus locis congenitis. Cui theoriae ut hicem seneremur, protinus magni est, menti, Empedoclem Plures distinguere aetates mundi pluresque generationes. Id etiai ex alio elucet loco Plutarchi de placit.
philosoph. V 26.J 'M ιπεδοκλης πρωτα των ζευων et δένδρα ἐκ γῆς ἀναdυναι ii ησὶ, πριν τον mitio περιαπλωθῆναι καὶ πρινη ιέραν καὶ νυκτα διακριθ et ναι. Quod ita vertor Empedoclesse priusquam animalia arbores e terra emersisse, antequam sol cir-- ea terram expanderetur, priusquam dies ne nox discernerensetur.' Corruptum credidit hunc locum eiskius, cum περι-nλωθῆνo de sole dici non possit; de περικυκλωθῆναι esse i gendum, cui assentiens fitcnbachius et antequam circumvolveretur sol, habet. Uterque autem vir salti mihi videtur, namque diei omisin potest, solet ipsiusque lucem radiosque circa terram expandi, maxime si poeticam Empedoclis dictionem respicimus. Voces autem nλoco ἐξαπλόω, ἀναπλoci et in prosa oratione significare explicationem s. expansionem, vel ex unico
Dioseo ridis loco II, 188. patet, ubi de Pipere loquitur: περκατα τους οικείους καιρους ἀναπλο. ενον, βοτρυς ἀνίησι. Aeeedunt argumenta aratur Et adducta, praecipue Pollucis havori- nique testimonia de signifieatione του απλουσθαι. Empedocles
Credidit ergo Agrigentinus priorem esse aetate generationem vegetabilivi quam nimalium quod et cui nuperrimis congruit observationibus. Scillatus enim et ardesia, saminitos et sympexia, in quibus plantae mundi primigenii occurrunt, lithanthraces prae- primis, multo antiquioris riginis sunt, quam eat stegites, Psainmites et sympexi ea, quae animalia continent; cuius rei testem solum advoco Stes sensium Bettrage Eur inner Naturgesch.
Ut autem ad primum maxime memorabilem locum redeam, Empedocles varias statuens sibique succedentes mundi aetates, primam docuit sola meinbra disiuneta produxisse, alteram, cum
iam coaluerint membra, spectrorum species exhibuisse. ειδωλα autem esse vera spectra, e Ciceronis ad div. XV. p. 16. discitur. Sola vero membra seiuncta habuit inpedocles reliquias eas mundi primaevi, quas trochitas, astroitas, epitonitas, serpulitas, tubulitas, elemnitas voeamus. Quae membra si coaluerint, spe-etrorum species exhibere εἰδωλοφανῆ . Haud dubito, ante eu-los Philosopho obversatas fuisse belluarum immanium est πρ-o-
γαία reliquias, lophiodontum, xiphodontum, masto nium, pa-
104쪽
laeotheriorum, megatheriorum exemplis Ambigi potest, uenehire trahantur versus Empedoclis sequentes:
tinere illa non stra dica in an portenta, siquidem et Aristoteles tali modo Empedoclem intellexit omnia membra, artusque cunctos casu sortuito coaluisse, periisse nutem ae interiisse, quaecunqtie haud ἐπιτυεως, i. e. haud apto ac idoneo modo, concreverint. Ubi hoc utem acciderit, servata esse animalia Aristotelis physic. II, 8.3Versus etiam eorruptissimos, quos Simplicius servavit ad Aristot de coelo, Ill. s. 144. . , ilibusque emendandis et
Hermannus et iit tinnianus et turetius operam impenderunt, ii cpertinere arbitror. Sunt autem sequentes:
ὀq9αλιι , ὁ τοιοiτοι ἐπλασ παν-τcὐχοὶ ιετωπων. Ita saltem, licet hexametri labascatit, intellectu faciles sunt, ut indicent, singulorum membroriim creationem praecessisse serioremereationem. Sic et servatur versus Empedoeteus ab Aristotele,
repetitus ab aliis G πολλων πολλοὶ Γρι ἐν Μοαι ναουχενες ἐβλαστησαν. Aristoteles de generat animal. I, 18. de oelo Ill 2. hi lopon ad Aristotelis phys. f. 16. b.)Tertia et quarta generatio Agrigentino probe disserre videntur. ων αλληλος υων dici esse illam, sed quae neutiquam e
congressu utriusque sexus exponitur. Est ergo generatio, qualem in omnibus inperfectis et inelloatis observainus naturis, quae se ipsis per abundantem nutritionem partes sui separant, expellunt ac dispergunt, unde novae iterum naturae tinscuntur. Tali modo astromycetos, tali animaleuia innisoria propagantur. Id maxime interest tertiam generationein quartamque, quod, quae . in illa nascantur, primitus sint e eonflictu elementorum progenita. In quarta generatione vero cessat vis eius coneursus elementorum, eum utriusque sexus congressus exigatur. Hinc de
tertia potissimum generatione dixit Empedocles: Tέσσαρα των πάντων ριο ηιατα πρωτων κοτε, πνρ καὶ δωρ καὶ γαιαν ηδ' αἰθερος πλετον istoς' ἐκ γαρ τῶν os τ' ην, σα τ' εσσεται οσσα τ' εασσεν. Clemens Alexandr stromat. IV. p. 24 Quibus intelligitur, generationem, quam nostra aetas aequivoea in nuncupol, ab Agrigentino in solis inchoatis naturis, trium nimirum Priorum generationum, statutam suisse, eui non possumus non stipulari,
105쪽
etiamsi et Cicero et Clemens Alexandrinus, Ernestus denique Platnerus athoismi in crimen Oearint Agrigentinum. Si enim Cicero: Empedocles multa alia peccans, in deorum opinione se turpissime labitur. Quatuor enim naturas, e quibus omnia' -- stare vult, divinas esse censet, quas et nasci et extingui se spicuum est et sensu omni carere. V de nat. deor. I, 2. At vero, licet efficacia habuerit ea elementa Empedocles, liuet deorum nominibus Iovis Apollinis, Vestae, Thetidis et Vulcani illa principia appellavcrit omnino tamen digne de summo numine eum sensisse, patet e versibus, quos Taetetes chil. VII, 520. atque Ammonius o ad ristot de interpret. s. n. b.)
gooντίσι κοσμον παντα καταωσουσα θοῆσι. orion edes, non celera genua, non pudenda hirsuta Deo sunt) sed sancta annino ac ineffabilis mens, quae consiliisse celeribus innem pervadit mundum.
Antiquissimum morean artem aut scientiam, qua quis inclaruit, nonnisi filiis vel propinquis radendi, e gentium ruditate insantiaque artium prosectum esse arbitror Ut enim arctissimi
106쪽
sunt limites artificiorum cognitionumque, ita, vel maxiimu -- posituri pretium, qui iis gloriantur, carissimis duntaxat liberis aepropinquis relinquere eas artes consuescunt, aut orbitate coacti, iis duntaxat tradere, qui, diuturna initiati disciplina longaque assuefacti consuetudine, sacramento prius obligati silentium spoponderint. Hi fratrum ad instar a magistro, quem parentis loco hahebant, edocti, παιδες ατρων et et δελσισμένοι vocabantur ἰατροί, genuini, liberales, fraterno amore coniuncti medici, quos Plato iam a βαναυσοι καὶ νελευθέροις distinguit 3ὶ Et Hippocrates in praeceptis ait '): Tla γαρ ω προς Λιος, ἐδελφισμένος ἰητρὸς ἰητρετε πίστει et ατερ ινθ; Quisse enim genuinus medicus, per Iovem, si dem haud ma--gis adhibet in medicando quam duritiem V in et
in celeberrimo iureiurando Asclepiadum sponsio occurrit, artem solummodo cum filiis aut cum magistri liberis aut cum υρκισμένοις νορα ἰητρικέω eommunicaturum se esse. Eodem modo et
Molampodis κγονοι η et Chironis progenies ' sacramento obstricti artem propinquis solis tradere consuerant. Ob eam rationem Asclepiadum familia dicebatur ἱ τω μου προσηκοντες ). Et Aristides testatur, atavi Aesculapii artem a genere ipsius servari velut συμβολον του γένους β . Hinc et Luciani medicus silentium excusat Μυστη ιι σιγα ορκος, ον ἐα φρασαι, καὶ λοισθία θνησκοντος πατρος ἐντολὴ ).
Simili plane modo Pythagoras collegium instituit iuratum, quod medicinam arcano modo facere, luraque, lustrationibus otearminibus morbos fugare docebat D. Soluto autem, propter Pythagoraeorum ambitionem et γημαγουγίαν, eo collegio, occisis plerisque in tumultu Metaponti moto, pauci supplicium Ggerunt, qui, mortuo etiam magistro, iuriiurando tam parum stare audebant, ut et Pythagorae ipsius scripta Philolaus Dioni Dracusio venderet et Metrodorus ea scripta publice exponeret 'st, Aero denique Agrigentinus ac Democedes Crotoniates medicinam
Pythagoraeam publie exercerent, unde περιοδευτων ἰατρων nomine insigniuntur' . Dum haec aguntur, et Asclepiadae, philosophorum et γυμνασιαρχῶν praesentia, assidue templa esculapii occupantium, co-DPlato dolem. I. p. 518 ed. Gryn. L J J Hippocratis praecepti p. 26. d. oes 3 Pausanias VI, 17. 4 Dicaearch de Pelio monte, . So. d. Hudson. 5 Hippocrates episti p. x274 6 Aristides orat. Vol. I. p. m. 7 Lucian. Tragopodagr. p. 673. 8 Iamblich. vii Pythagor. p. 109. 337. 148. Iamblich. l. c. p. 172. 202. 30 Plutarch de 1side et Osir M. p. 56Med. Wytten b. mero dot IlI, 125. s.
107쪽
guntur, scientiam, si qua erat, et artificia non liberis modo et propinquis, sed alienis etiain tradere quod quamvis doleat Galenus 3 ), tantum tamen abest, ut in deterius ex eo inde teinpore verterit ars, ut potitis tui demuin amolifieari meliusque coeperit agitari. Immortalis enim medicinno auctor ac conditor Hippocrates, si familiae institiit servare perrexisset, nunquam deis nero huinano tantopere meritus fuisset.
COLLEGI ROMANORUM ET BRITANNORUκ
moarci nonnulli, qui magnificentia verborum eruditionem asseerant, et religionis purioris et bonarum artium variorumque artificioru in traditionem peculiarem fuisse collegiis Romanorii in perhibent satis agentes. Ea sodalilia iurat abiisse, ut ad interitum rueret imperium Romanu in in Britanniam, quam Caesar, reserente Eumenio cum priinus intrasset, aliut orbem terrarum dixit, quippe non tam oceano cireumfusain, quam Complectentem ipsuin oceanum Collegi ea, a Saxonibus barbaris pulsa in Cambriae recessus Hiberniaeque paludes, quin in insulas Cassiterides, Monam atque Meneviam semet recepisse inde Prο-diisse, qui barbariem disperserint, literas humaniores docuerint, artesque Omnes tradiderint, Columbae exemplo Erigenae et leuint. Ea collegia, labrorum maxime, quibus indiguerit, advocata deanum ex asylis Adelsianum, Rogei Saxoniae occidentalis Northumbriaeque, immunitatibus decorasse, teste diplomate s moso, quod ad annum 26 resertur. Ex eo inde tempore et humanitatei et artes, quae eam appellant, summo suisse studioeultas in iis collegiis. Quae omnia, licet haud plane e vano hausta, hactenus tamen ἀνιστορητα sunt, ut fidis careant testimoniis. Collegia Romanorum, quae et universitates dicebantur, artificum opificumque sodalitia erant, quae religionis caussa aut consuetudinis ergo coire consuerunt, quibus aetor erat seu syndicus et area commvnis δ). Iuratos suisse sodales, artium mysteria servasse ac tradidisse, μαρτυρητον habeo. Collegi ea in Britanniam migrasse, probabile est. Quinetiam testimonio Eumenii sirinatur, artifices e Britannia a Constantio Caesare arcessitos essae, ut in civitate Aeduormn seu Augustoduni, templa, aedes Peraque publica exstruerent i. Neque negandum, ehristianam religionem in Britannia pristinam formam diu servasse, pontificis romani spreto primatu, nec spe Augustini, a Papa, ad finem vergente Meculo sexto,ai Galen administr anat. I. p. 28 . d. illin. 32 Panegyr. Veteres, IV II p. 98 ed. Cellar. 33 Digest. lib. XLV n.
108쪽
inissi, ut antiquae consessionis Britannos subigeret, ad irritum redacia, thelsrediis, rex Northumbriae, in strage angoriensi 603 plus quain bis millia monachorum, ripae victimas, cecidisset Nec vero pacati Prius sunt animi, quam Theodorus Cilix, mansuetudine iuxta ac sapientia, Britannos ad obsequium in apam adigeret βὶ Verum est, Saxonum sacerdotes Hiberniam frequenter adiisse, si bonarum artium studio exardescerent 7 rverum est, monachos varias artes exercuisse, templa etiam e struxisse λε). Neque tamen eo minus Benedictus sacerdos 674 fabros caementarios vitrique artifices e Gallia ad Onstruendas aedes in Angliam vocare debuit '). E quibus proficiscitur, nec insignes suisse artes sacerdotum, nec arcana sodalitia.
At vero, memoria nuperiorum temporum repetita, haud si helaude dimittenda sunt ollegia vero iitrata, quae, ne coeca e etesiae tyrannis studia liberalium artium opprimeret, mysteria servare cogebantur. Eorum primitin exhibuit exemplum Princeps Fridericus est, instituta 1603 lynceorum academia, iuvenis tum duodeviginti annos natus. Convocavit autem Romae illiustres ingeni ac doctrina viros, in quibus nomina praeprimis Galilaei, Portae, Fabii Columnae, Antonii Recchii, sulgent. Die resto S. Oannis conventus occultos ritibus religiosis elebrare, tratres iuratos semetipsos appellitare, scriptiirae aenigmatibus isti, beatam virginem quotidie adorare solebant '). Neque tamen curiae Romanae insidias effugere potis erant, quamvis unicus sere sinis celebris in coetus esset, mathesin, physicam doctrinam historiamque naturalem amplificare, observandi studium promovere, atque iuvenibus studia aemulantibus suppetias ire, qui vel egestate vel celesiae vetito impediti in hoc collegio Iibertatem inveniebant et sapientia consilia. Caesius, sacerdotum insidiis minisque pulsus, Neapoli aufugit, collegium id ibi instauraturus, favente inprimis Cardinali Barberino, iuvantibus C lumna et Orta 33, quibus et res herbaria et physica doctrina insignia debet augmenta Galilaeus, ob motum terrae probatum, earceri traditus, tandem liberatus, in discipulis et amicis tantum
53 Bedae hist eccles II, 2. p. IIo. a. d. Whello c. Is raeda I. c. IV, 5. p. 272. 17 Beda l. c. III, 4. p. 68. c. n. p. 241. 18 Spei man concit. I. p. 478. Egherta canona in Johnson a colleci. I. p. I. Is Guliel m. almesbur de est. reg. anglic. I. p. i. in Savit rer anglio scripti Dune Im. hist. p. 94. in Sellen scriptor anglic. o Odes calchi memori deli accademia de Lincei nom. 806 4. Famiglle celebri italian f c. . itan. 822. 2I Iani Planci Lynceorum notitia, in limine Fah. Columnae pvroβασάνου p. VI XVII.
109쪽
exeitavit ardorem, ut lavente magno Etruriae duce, 652 novam stabilirent eademiam, quam ab experimentis de cimento vo eabant. Coetum eum illustrem constituerunt viri, quibus posteritas plurima debet Ioannes Alsonsus Borelli, qui mathesi ne Ganicaeque doctrinae ad unctiones musculorum explicandas aut illustrandas applicitae tantam tribuit dignitatem, ut, nisi Barthe- Eius nemo sere in hac doctrinae parte tantopere excelluerit; Franciseus Redi, qui amplissimam pariter ac intimam rerum naturalium scientiam eum rara orationis sestivitate iunxit, euius sententiarum lepores etiamnum in Italorum ore sunt taceam
Benedictum Castellum, Laurentium Magalotium, Carolum Renaidinum, utrumque et generis splendore et doctrinae copia
Exempla Italorum insignia mox imitati sunt Angli, bonarum artium et physicae doctrinae cupidi, qui eo thentius conventus occultos adamare coeperunt, quo gravius atrocem Cromwelli do . minationem serrent. Ut in turbidissimis illis temporibus ae suspiciosis refugium esset, ubi philosophiae naturali, a Bacone Verulamio instauratae, operat darent, Borussus quidam, Samuel Harilib, Roberto Boyle suasit, ut collegium invisibile stabiliret, cuius sodales, cuicunque essent religioni addicti, quamcunque elegerint partem ivilem, in hoc uno consentirent, ut naturalium rerum studium ac experimentalem philosophiam colerent et amplificarent. Meessit mox Germanus minius, qui eum architecto eximio, Christophoro Wren, caerimonias mysticas et nomina fratrum peculiaria adiunxit, quibus semet invicem appellarent. Illustria allisti, illisit, ilkinsit, Glissonii, Bathurati nomina testantur, optima Anglorum ingenia sensisse necessitatem eorum oetuum insontium pariter ac utilissimorum.
Crommellianae autem tyrannidis metui cedentes abierunt nonnulli sodales Oxoniam 1649i, in qua tranquilla tutaque musarum sede, Boyle duce, collegium instaurarunt. Nimis Iongum est, repetere, quae ac quanta et οyleus et Ilookius, Bathurstius etiam a Barlowius in e asylo praestiterint. Post restitutam mnique regiam tuartorum domum, prima sere Caroli secundi fuit eura, ut collegii illius dignitatem sua auctoritate sanciret ac regiae foetetatis titulo condecoraret, euius merita in bonas artes omnemque Oetrinarum ambitum innumera reeensere nequeo. Disitire b Corale
110쪽
DE SAEVA PARITER AC DEBILI TRUNCAQUE EDII ALVI CHIRURGIA.
MENDAT. DCCCXXVI. Qui veterum annalium memoriam comprehendunt, truncaIusolent ac debileui usque quaque carpere medii aevi medicinam, maxime eam, quae manibus agit serramentisque. Et iure quia dein summo taxatur crudelis eius aetatis misericordia, quae, Etiamsi ad extremum morborum ventum esset, neglectis acerbi ribus artis praesidiis, tutioribus tamen aegro boni verbis blandiri, membra fovere pulveribus herbisque ex aqua aut vino X- pressis, carmina etiam iuberet adhibere religiosa variasque hariolationes superstitiosas. Neque id secus contingere potuisse, proficiscitur e studi ruin ratione hominumque indole, qui medicinam facere consuerunt. Antequam enim Parisiis Monspellique scholae medicoruin doctae instaurarentur, ars omnis, sicut et reliqua disciplinae, et trivio et quadrivi comprehensae, Penes monachos orant sacerdotesque. Antiquissimus fuit mos, in scholis cathedralibus et docere et Uscere, praeter alias doctrinas, Physicam etiam, quae medicam artem complectebatur Eius moris prima sero vestigia in Britannia, bonas artes, post rudium populorum incursiones, ex omni Europa, profugas, lavente atque alente, occurrunt. Theodorus enim Cantabrigiensis archiepiscopus et Tobias episcopus Rosa saeculo iam septiuio sacerdotes docuerunt medicinam ille etiam regulas constituit, ad quas Venae sint secaudae in Britannis iuvantibus Carolus M. et academiam Palatinat instituit, cuius sodales medicinam faciebant', et scholis cathedralibus imposuit legem artis medicae docendae ).
I uino et physici dicuntur media aetate medici et in Anglorum lingua supersunt et Physici an et Pitysic et verbum etiam to physicli, purgare. Quid quod et nostris temporibus archiatri populares dicuntur Physici 2 Bedae hist eccles lib. V. e. a. p. 374. c. s. p. 4 fol. Cantabr. 644. 3 At in opp.