Institutiones historiae ecclesiasticae novi foederis ad usum scholarum seraphici ordinis auctore R.P. Claro Vascotti

291쪽

lein , quae bibliothecam Alexandrinam fiammis absumsit , omniumque litterarum artiumque liberalium studium eo

temnit su .

l . Ordines equesues. - ordo equuum S. Ioannis. Τempore expeditionum cruciatarum tres celeberrimi Oris dines equestres, seu militares instituti sunt, quorum officium fuit, vias a latronibus tutas efficere, peregrinantibus inservire, adversus infideles dimicare, et rei christianae consulere. Ε rum primus, ordo equitum S. Joannis Ierosolymitani Hospitaliorum nomen suum traxit ex monasterio et hospitali h noribus S. Ioannis Baptistae consecrato quod impetrata ab

Aegypti Principe , Palaestinae domino , licentia , Mercatores Amalphitani aedificarunt, et monasterium de Latina dictum est, Monachi Benedictini, qui ibi erant, peregrinis ad loca

Kancta confluentibus inserviebant, in primis aegrotorum ac pauperum teneram curam gerebant. Liberata fidelium armis saneta civitate, cum fratribus aeque, ac possessionibus valde loeupletaretur monasterium, Gerardus quidam vir nobilis an. 1113 consentiente Papa, domum hospitalem a monasterio avulsit, seque ac suos regulae salutari , piisque statutis obstrinxit, volens eos in posterum esse sub tutela et protectione sedis

Apostolicae, quemadmodum Paschalis II et Calixit II testantur Bullae. Anno 1118 Baimundus de Puy , Gerardi successor,

milites quoquo eum servientibus in suum collegium admisit, sicque ordo pauperum et infirmorum hactenus ministerio destinatus, totus in equestrem mutatus est , et in tres classes divisus; videlicet equunm, qui militares operas praestabant, saee dotum, qui rem divinam administrabant, et fratrum servientium, qui pauperum et infirmorum curam gerebant. Eorum insigne erat simplex vestis nigri coloris, candida cruce insignita. Hospitalariorum Praeses vulgo audiit Magister, donee

Hugo do Revat Il260-1278ὶ supremi Magistri titulum assumpsit.

Duum Latini Palaestinae solum veriore cogerentur, Beges Cypri eauitibus S. Ioannis urbem insulae Limosso dictam i colena am tradiderunt, ut contra subditos graecos socia secum

arma jungerent. Anno 1340 insulam Rhodum expugnarunt, equites Rhodii inde dieii , eamque ultra 200 annos contra Turcas defenderunt. Demum sub finem anni 1522 Pbilippus de Villiere, supremus ordinis Magister, impavido licet Marte obsisteret, a Llimano II Sullano insulae deditionem latere coactus est. Ab hoc tempore Vilathii aliquandiu morati, tandem Caroli V lavore an. i530 Melitam insulam occuparunt,

292쪽

27sea tamen lege, ut regni utriusque Siciliae defendendi causa

contra Turcas, quatuor navigia bellica gemper parata haberent, Hispaniae regem, quatenus erat Siciliae rex , ceu dominum suum directum agnoscerent, eique in subjectionis Vasalliticae signum quotannis sal conem mitterent, equites Melitenses propterea dicti ia .

15. Ordo equirum Templariorum. Anno 1 18, auctoribus Hugona de Paganis, aliisque octo nobilibus Gallis natus est alter ordo equestris, Templariorum dictus a domo Templo Salomonis proxima, quam Balduinus II Hierosolymorum nex landaloribus inhabitandam concessit. Hunc ordinem ex toto militarem solemni ritu approbavit Papa Honorius II in Trecensi Concilio, ei peculiari regulae adstrinxitan. 1128, assimante posthac Eugenio III Papa vestitus Ioeo pallium ea id um cum rubra cruce. Hic ordo brevi tempore stupenda eoepit incrementa per totam Europam, ita quidem, ut ipsorum Principum fortunas viribus, opibusque aequaret; sed divitiis invidiam , excessibus autem odium sibi comparavit. Philippus Pulcher Galliarum Rex, partim odio ob s eietatem cum Bonifacio Vlli initam, partim eupidine potiundi illius bonis actus perdere funditus ordinem constituit, Iibenter audiens duos Templarios, nimirum Priorem Montis Faleonis, et exulem Florentinum, cui Nomen Nosso Dei, homines

sceleratos, qui impunitatem sua consessione quaerentes, atro-eissi morum criminum ordinem accusarunt, potissimum quod in clandestinis conventibus nesariam libidinem exercerent, idolum Bas metum vulgo dictum adorarent, ordinis Sacerdotes in Sacrificio Missae verba consacratiouis omitterent, supremus ordinis Magister, homo licet laicus, potestatem a peccatis absolvendi usurparet. Post sactam inquisitionem in Con-eilio Viennae Allobrogum a. 1311 habito, Clemens V, edita Bulla, ordinem Templariorum abolevit. Illorum bona ordini S. Ioannis Hierosolrmitani assignata , exceptis iis qui in C stellae, Arragoniae et Lusitaniae regnis sita, in subsidium belli

contra Mauros data fuere. Iudicium vero circa personas sententiae Provinciarum, ad quas pertinebant, commissum est , praeter nonnullos, quorum sors ipsi Papae erat reservata sbj.

293쪽

Cum anno 1490 Ptolemaidem S riae urbem obsiderat Ilen ricus Valpot de Blassenheini, aliqui mercatores Bromenses et Lubeeenses, commiseratione lacti militum infirmorum noso-comium quoddam erexerunt sub Tentoriis, quae ex navium velis praeparaverant, ad pauperes et aegrotos excipiendos, so- vendosque. Quod institulum Proceribus Germaniae in obsidione praesentibus adeo placuit, ut inde ordinem equestrem landa, reni, qui Christianorum curam gereret. DictuS fuit Teutonicus quia nobiles Germani illi Xenodochio ac militiae solumni voto se adstrinxerunt. Dictus suit praeterea B. Mariae Hierosolos mitanae, quia Oratorium Deo in honorem reginae Coelorum consecrarunt, et Deiparae Virginis patrocinio se commiserunt.

Anno 1192 Coelestinius III Papa , agentibus Friderico Sueviao

Duce atque Henrico VI Romanorum imperatore , Ordinem ne prectum confirmavit, et Vitus de Lusignano Hierosolymorum rex vi idem domum hospitalem ad D. Virginem assignavit. PrimusDrdinis Magister fuit Heliricus Valpot imortuus an. 1200j. Militabant sub regula S. Augustini, et cruces nigras albis chlamydibus intextas habebant. Eorum alii erant Equites, adversus hostes dimicantes, alii Sacerdotes rei divinae administrandae praesecti pauloque serius ex civica conditione etiam assumpti.

Rebus latinorum in Oriente penitus collapsis, etiam Teutonici equites terga dedere, aliasque probabiles sibi sedes in Europa quaesiverunt, supremo ordinis Magistro Venetiis domicilium

suum figente. Verum an. 1229 a Conrado Massoviae Duce contra Borussos hostiliter undique irruentes evocati, universam B russiam, et Lisoniam in suam redegerunt potestatem. A quo tempore supremus eorum Magister Martenburgi in Borussia sedem suam stabilivit. Quum tamen vectigalibus subditos populos gravassent, Proceres et urbes, inito laedere, tentatisque

infausto omirtalis Borussia Polonis. cossit, propria i tamen retenta constitutione. Polonis vero hanc conditionem violantibus , Ordinisque Magistris, orientalis Borussiae adhuc dominis, vassalliticam fidem Polonorum reipublicae spondere nolentibus , Teutonici equites an. 1511 Alberium Marchionem Brandenburgicum ordini prae si cerunt Magistratum, ita sperantes fore, ut auxilio familiae Branderhurgicae turpem ejusmodi subjectionem vassalliticam declinarent. Λu haec cum Imperii germanici Ordines magis, ac par erat, conniverent, supremo Teutonicorum Magistro jam nihil amplius supererat, quam ut pacis cum Polonis ineundae Medus prae viribus acceleraret. Λnno igitur 1125 proponente Poloniae rege, illa Borussiae pars , quae Teutonicorum equitum hucusque. tradiderunti

294쪽

fuerat, Allierto Marehioni, ejusque ac fratrum masculis prolibus, seu Ducatus haereditarius in seudum assignata est. Demum Alberius, deposito ordinis habitu, ad Martini Lutheri partes transiit, a quo tempore Teutonici equites ex universa Borussia pulsi, in Germaniam commigrarunt, eorumque supremus Magister Mergenthemii in Franconia stabilem sedem fixit sui. S. 17. Fata reliqua Religionis christianae in Oriente. Iam ante saeculi VIII exitum Νestoriani Religioneni christianam inter maris Caspii accolas, imo agente Τimotheo Patriarcha, ad extremos usque orientis fines per Tartariam, Chatriam et Sinam ardore plane incredibili propagarunt. Auspicantes sare. XI laetiora adhuc incrementa Religio compit in Τartaria conversione illius Principis, qui sub nomine Presbyteri Ioannis Mostris etiamnum diebus celebratur. Nam rant enim, eum non tantum Christo nomen dedisse, verum etiam Sacerdotis munia obiisse. Sidquid sit, hoc tamen dubio vacat, illum Principem cum posteris hocce nomine insignitum suisse. Beliqua sorte singebant Nestoriani, ut maj rem sibi, et illi compararent famam. Duum postea inter No-gulensium incursiones multum detrimenti coepisset illis in P libus Religio christiana, lanocentius IV Papa a. 1245 pl. ros Evangelii praecones Dominicanos et Franciscanos illuc misit, qui barbaram illam, ac indomitam gentem ad Chrisiisdem converterent, eiusque immanitatem coercerent. Nieolaus

IV an. 1289 plures illuc Missionarios e Franciscanorum Familia ablegavit eum Joanno de Monte Corvino ejusdem ordinis, qui legati Sedis Apostolicae dignitale auctus Indiam Orientalem peragravit, in Chatriam ad magnum Tartarorum Chanum se eontulit, ipsumque et plures subditos ad Christi fidem eonvertere studuit. In India Nestoriani eum imposturae et homicidii apud Κhaham insimularunt et parum defuit quin capitis damnaretur: nihilominus an. 1302 ultra 8000 h minum baptigavit, et in urbe principali Ecclesiam erexit. Noe his contentus, Georgium quoque Raritensium B gem iam Nestorianum, eum magna subditorum copia ad fidem Ecclesiao Catholicae adduxit, Novi Foederis libros eum Psalmis Davidicis in tartaricam linguam convertit, pulche rimisque litteris eonscriptos publicavit. Tot, tamque eximia

illius merita remuneraturus Clemens V Papa, eumdem Arehiepiseopum Pechinensem, eiusque comites Francistanos Epi-

295쪽

scopos illi suffraganeos assignavit, addito diplomate, alio omnes Calliolicorum in Orionte coetus illi subjiciebantur. Quae cum ita essent, facile est intellectu, forentissimum tunc temporis suisse Tartaricae et Sinensis Ecclesiae statum, etsi optata ibi stabilitate caruerit lain. S. 18. Propagatio Religionis chrisιianae in Europa. Boleslaus III Poloniae Dux Pomeranis a. 1121 bello victis superatisque pacem et libertatem indulsit, unamque vectigali6 partem remisit, hanc tamen illis dictans legem, ut Iesu Christi Beligionen amplecterentur. Eo igitur collimans, Othonem Bambergensem Antistitem, auctoritate Honorii II Pontificis munitum, Evangelii praedicandi causa in Pomer niam misit anno 1124, qui splendido indulus vestitu, magnoque stipatus comitatu, tanto cum fructu semen verbi Dei searsit, ut barbari, eo praeeunte, certatim ad comminuendalaola manus applicarent. Othone ob tenuem valetudinem in Germaniam reverso, populus ad ethnicam superstitionem rediit, quare vigilantissimus Pastor anno 1128 in Pomeraniam iterato se contulit, et admirabili laborum, periculorumque contemptu coeptum conversionis negotium ad finem perduxit sh .E Pomerania facilis patebat via ad incolas Rugiae insulae convertendos. Valde marus, Rex Daniae, expugnatis duobus insulao castris, Rugios ad subjectionem compulit. Absalon Lundensis Archippiscopus eos sub suave Christi jugum duxit, et baptietatis Presbyteros et Religionis doctores sedita. 1168. Λ quo tempore plures in hac insula surrexerunt

Ecclesiae. Eodem sero modo conversio Finnorum effecta est. Nimirum a. 1157 Sueciae rex Enricus IX cum millio numeroso, ac fideli comite Henrico Ups aliensi Episcopo, Finniam ingressus, harbaros incolas armorum vi subegit. ot sacris baptismi undis per Episcopum Henricum lustrari iussit. Adfirmandam inter eos Religionem christianam sacrum templum exstrui curavit , et stabilem sedem Henrico assignavit, qui Finnorum conversioni supremam imposuit manum. Henricusan. 1l 58 mart3r occubuit se). Majori virium contentione opus erat, ad convertendam bellicosam Livonum gentem. Quum nimirum a dimidio saec.

αὶ Assemani Bibl. Orient. T. II. P. I. p. 4sq. , Vintentius Bellovae. hist. l. 5 ., Η. Spondanus T. I. an. 1307. n. 5. p. 560. bJ Vit. Othon. l. 5., Vohanil diss. de eonvers. Pomeran. eὶ Saxo Grammat. Hist. Dan. l. 14. p. 287., Aet. SS. T. lv. Maji d. l8. p. l88., Aet. SS. Januar. d. ls., Dalie hist Suee. P. II. p. 82. 98.

296쪽

XII quidam mercatores Bremenses, vel Lu censes , lucrispo ducti, in Livoniam proficiscerentur, comitem se illis addidit Meinhaesus, canonicus regularis Segehemensis, qui chriastianae Religionis veritatem Livonibus persuadere est conatus. Quem in sinem, permittente Valdemaro Buthenico Principe, Ecclesiam erexit ad fluvium Dunam, duos geniis proceres, aliosque complures baptismo initiavit, et Episcopi munia inter eos obeunda suscepit, successu tamen parum savisto. AEque parum profecit ejus in Episeopatu successor Ber- thoidus, antea monasterii Cisterciensium Lochansis in Sax nia Abhas, qui annuente Coelestino III Pontifice crucis exe citum libere collectum contra Livones misit, eosque annoli in profligavit, et non solum ad obedientiam, verum etiam ad baptismi susceptionem adegit. Iis vero datam fidem brevi post violantibus, omnesque ministros catholicos an. 1199 trucidaro volentibus, Alberius Episcopus, antea Canonicus Bremensis, an. 1201 Ordinem gladi serorum, seu Dalres militiae Christi instituit, quorum virtute Livones superati, etsi, reluctantes Christum adorare didicerunt. Utrisque negotium hoc frugiferum erat, et Alberto Livonum Episcopo, et equitibus gladiseris. Earum enim terrarum dominationem fideliter inter se partiebantur sa). Equali sollicitudine Principes et Episcopi per totum sore saeculum XII id eurarunt, ut flavos maris Baltiet ate las, serosque Christianorum hostes non solum armis domarent, sed etiam ope verae Religionis mansuefacerent. Inter Principes huius aevi quoad hoc longo celeberrimus Henricus Leo, S xoniae et Bavariae Dux, qui non contentus, ab anno 1148 gentem Stavic Venedicam ad maris Baltiei littora, et in Saxonia ad Albim habitantem armorum vi superasse, etiam Re ligionem christianam ab Othonis M. temporibus in dies magis

collapsam, in transalbiana Stavorum regione resuscitavit, ires Episcopatus Raeceburgensem , Altenburgensem, ac Suerine Sem renovavit, et amplis redditibus auxit. Missionarii munere ibidem lanctus est Vicetinus ex Hamelia urbe oriundus,

nonicus regularis S. Augustini, qui cum aliis Saxonias Sacerdotibus Sta vis ab an. 1124 usque ad an. 1154 Christum praedicavit, ac tandem Alteriburgensis Antistes creatus est ibi. Cum Borussi adhuc saeculi XIII initio plerique idol rum cultui dediti Christianos in suo territorio habitantes pe

sequerentur, et agrum culmensem ae Massoviensem serro et

297쪽

igne late popularentur, Christianus monachus Cisteretensis ex Ponterania, postea Episcopus Vratistaviensis, qui cum aliquot fratribus Praedicatoribus ab lia nocentio III Pontifice propagandae Religionis causa illuc fuerat missus, Conrado Mass viae Duci suasii, ut Borussorum incursionibus limites pon ret. Is m. 1230 equites Teutonicos, tum venetiis morantes, in auxilium vocavit, qui Iargis promissionibus allecti, dueeIIermanno de Saleta, aere bellum in Borussos moverunt, eosque armis vegre superatos tandem coegerunt, ut equitum ho- ruin dominationi suas cervices subderent, Christoque nomendarent fal.

Inter Europae Principes unus propemodum supererat Iagello Lithuaniae Dux, salsorum numinum cultor. Huic etiam anno 1382 oblata est oceasio, veterem superstitionem abjiciendi. Quum enim IIed vigem Poloniae reginam inori consortem sibi jungere volens, cum universa genis ad sacra chri-,liana se accessurum spopondisset, Regina, quae Lithuaniam cum Polonia conjungere enixe cupiebat, an. 1386 libenter illius petitioni subscripsit. Is proinde Cratoviae aqua lustrali lineius, Uladistat II nomen assumpsit, annoque Sequentirem eo adduxit, ut tu Comitiis Vtinae habitis Lithuanorum ad Christum conversioni extrema imponeretur manus. Ab hoc tempore prima inter eosdem apparuerant culturae vestigia. 'aeterum tamen usque ad exitum saeculi XIV in Lithuania multi adhuc supererant ethnici, imo et christiani a fide I

S. Ioannes a Capistrano Ordinis S. Francisei, a Summo Pontifico Marii no V Fidei inquisitor institutus eo vires suas intendit ut pestiferam Fraucellorum sectam exterminaret an .

1451. Nicolaus V postulante Friderico III Imperatore, illum

Apostolicae Sedis Nuntium in Germania legavit, ut haereti- eos ad Catholicam fidem, et Principum animos ad concordiam revocaret. Reapse in Bobemia potissimum perplures Hussitas ad Ecclesiae Catholicae sinum traduxit. Cum Mahomelus II filius et successor Sullani Amurat, Europam invadere minaretur, et jam Taurunum obsidione cingeret. S. Ioannes in variis Conventibus animos principum Germaniae ad expeditiouem contra Turcas suscipiendam sua facundia ita accendit, ui brevi 70000 Christianorum conscripta sint. Inito praelio Christiani ab oo inflammati impetum in Musulmanos secerunt, et caesis pluribus eorum millibus superstites in fugam eg runt. Victoria virtuti et consilio S. Ioannis a Capistrano fuit

298쪽

adscripta. Aliud ordinis Seraphici soldus vere lucidissimum luit S. Iacobus tu Piceno piis parentibus natus , qui contra Fraticellos , Manichaeos redivivos , Patarenos , Hussitas , et Thaboritas pontificiis legationibus lancius multa millia haeraticorum et infidelium ad Christum convertit sa). Saeculo XV Christiani Hispaniae non solum duro Maurorum iugo collum subtraxerunt, sed variis etiam modis Beligioni silao aditum patefecerunt ad implacabiles illos Christi hostes. Nimirum Ferdinandus Castellae Rex au. 1492 Mauris Granatense regnum eripuit; quam ob rem Romani Pontifices titulum regis Catholici ei contulerunt. Victis Mauristromisit, liberum fore eorum Religionis exercitium, sperans

brtasse, ope missionariorum facile obtineri posse, ut ad Christum perducerentur. Hanc tamen spem sesellit eventus. Septem enim emuxerunt anni, quin Mauri se Christo devoverent. Igitur auctore Francisco Ximento, Archiepiscopo Toletano, vi adacti suerer inde celebris distinctio inter Christianos veteres et recentiores in Hispania. Iudaeos quoque Fordinandus Catholicus christianam religionem quant Ius amplecti , vel si istud detrectarent, intra certum temporis spatium regno excedere jussi L Verumtamen sodes potius mutabant, quam Religionem. Per varias Europae et Africae provincias dispergebantur; sed tamen longe plurimi subsistebant in Lusitania. Quum vero serenis Ioannis et Emmanuelis Lusitaniao Regum edictis summas ad angustias redigerentur,

liturimi eorum ad 30000 capitum fuisse dicuntur aqua

ustrali persundi maluerunt, quam honorum et libertatis racturam incurrere, eorum deinceps constituentes samiliam, qui

novi Christiani dieebantur ibi.

S. 19. Religis ehristiana per alias mundi partes translata. Nolandum praeterea , acriori, ignotas terras lustrandi studio, quo Lusitani praesertim, et Hispani hac aetate incitabantur, christianam Religionem etiam aliis orbis plagis suisse illatam. Sic Ioannes I Lusitaniae Rex, detecto anno 1484 per Iaeobum Canum fertili regno Congo, quod vulgo Ora maritima ad Africae Occidentem cognominatur, sub exitum sa culi humanissimam legationem in eas ditiones misit , obtinuitque, ut regia familia, ac procerum multi catholitam si

299쪽

dem adoptarent. Cum tamen rex, polygamia desistere nolens, ad veterem idololatriam rediisset, Alphonsus, ejus filius natu maximus, meliora edoctus, in fide christiana firmus perstitit Postquam Lusitanii, Vasco Gama duce, jussu Emmanuelis regis Africam circumvecti, anno 1497 in Orientalem Indiam pervenerant, non solum Indicis commerciis, sed etiam christianas Religioni viam aperuerunt. Νec satis, etiam in Am rica Evangelium Christi praedicatum suil, patefacto ad eam fier Hispanicam classem itinere. Nimirum Christophoriis Co-umbus, patria genuensis , nauticae rei scientissimus, sub Fordinandi et Isabellae Regum auspiciis anno 1492 ex P lensi portu prosectus, Hispaniolam, Cubam, Iamaicam, alia que insulas Amerieam ambientes detexit: cuius exemplum Americus Vesputius, ceterique secuti, vastam illam aperuero continentem, quae partem orbis terrarum quartam enicit. Quum biennio post Alexander VI Papa Americam in duas partes divisisset, ita quidem, ut pars orientalis Lusitanorum, occidentalis Hispanorum esset, ejusdem monitu multi Franci-seani et Dominicani in eas ditiones Evangelii praedirandi causa missi sunt. Quamdiu Columbus ibidem jura dabat, Americani

satis Mementer tractabantur, eo autem in Hispaniam reverso, L sitanorum et Hispanorum praesecti in novos nosce homines, naturae communione sibi copulatos a quibus nulla re erant onfensi, severissime animadverterunt. Caeterum lamis elementioris ingenii lauro missionarii, in primis Benedictini, qui ab Americo Vesputio isthuc ducti, salubri institutione hunc populum ad fidem invitare maluerunt. Inter omnes autem longe eminuit Bartholomaeus de la Casas an. 1474 Hispali in Hispania natus, Dominicanus, qui iteratis vicibus Oceanum pernavigavit, ad causam miserorum Indorum in patria tuendam, exactisque in altero orbe, inter innumera ac generosa humanitatis opera in annis, Episcopatu se abdicavit, et in Patriam rediit; mortuus Matrili an. 1556. sa .

FATA ADVEMA EcCLESIAE CHRISTIANAE.

S. 1. Perseeutio Chri norum in Oriente. Tota hac aetate Christiani acerrima bella gerebant cum Saracenis ac Turcis, hique posteriores non contenti Saraee- nos sibi valde invisos in angustias adduxisse, cultissimas quo

300쪽

que imperii Constantinopolitani provincias ad Pontum Eurivum expugnabant et reliquas graecorum terras perpetuis irruptionibus infestabant. Nec hostiles eorum incursus sustinere, aut sistere contra valebant graeci, domesticis turbis haud parum debilitati, parandisquo militibus, deficiente pecunia, omniano impares. Accedebant porro sub saeculi XII exitum iterato victoriae Moguleiisiuin harbarorum, qui duce Giughis Lano, non solum provincias Presbiteri Ioantiis in suam potestatem redegerunt, verum etiam hoc successu elati, Persidem, Asiam minorem, regi uin Magni Mogolis, et Chiliae quoque partem ferro, staminisque deleverunt Aevo poSteriori per missionarios, a Romana sede ablegatos, foecunda quidem semiua Evangelii in his oris spargebantur; ast laetior hanc rei christianaosacies, finiente saeculo XlV, plane est commutata et conve Sa, Iuuin potentis,imus Τartarorum Princeps Timur Beg, vulgo amerion dictus, cruentissimo bello omnia sus deque verteret, potiorem Asiae partem, ipso Τurcarum Sullano Bri zeth victo, captoque, sub jugum suum mitteret, totique te rarum orbi terrorem, suique formidinem incuteret. Sub hoe Principe, Icurani studiosissimo, omnia pene vestigia, Omnia saltem commoda Christianorum eversa et sublata, legemque Mohammedanam longe, lateque propagatam fuisse, omni controversia vacat. Nihilo minorem christianae Religioni. xam attulit notissima illa Chinae conversio, qua Tartarorum, quod in hoc regno viguerat, imperium est destruetum. Cum quippe Sinenses, mota an. 1369 gravi seditione, Tartaros omnes cum eiusdem gentis Imperatore regno expellerent, etiam Christiani incolae, qui hus arctius intercesserat cum Τartaris commercii vinculum, Sinensium terris excedere cogebantur, ut adeo hoc, et sequenti saeculo nulla amplius in China superessent Christianorum vestigia. Extremam denique christianae Religioni perniciem in magna Asiae et Europae parie attulit Imperii Constantinopolitani eversio. Quum nimirum Turcae, duce Mohammede II, perdomito Caramaniae principe, arma in Christianos vertissent anno tandem Christi 1453 Constantinopolim expugnarunt, ita quidem, ut una pars urbis Vi arm rum, altera paciscendo in illorum redigeretur potestatem. Qua occasione ingens edita Christianorum strages, aedes publicaosimul, ac privatae, demptis nequidem Basilicis, expilatae, Christi, Sanctorumque imagines impie profanatae, ac compedibus numerosae incolarum catervae miseram in captivitatem abductae, multique nobiles captivi ultimo supplicio assecti sunt. Sub dominationis Turcicae jugo christianae quidem Religi nis exercitium adhuc perdurahat, ast aegre tantum, satisque