Iacobi Pholii De beneficentia libri tres. ..

151쪽

134 IACOB Ii PHOLIIosentantest ornatior, tr amplior. Neq; publicum aes ullum apud alios,atq; ciues ipsos, e spe potes: neq, aliunde, quum hocst,necesseeys maiore cum periculo, is iactura pecuniam quaeres re tuae in priuato cuiuisis aerario perinde, atq; in publico confersuasa suitati tum prope redditur a suis, unde prius illa est coaxmhecus uero qui' beneficus 6be potes, quem non pietas, sed auaritia ad benesci, collationem trudit i Multo tamen est cum laudabilius,tum uero eo crue dignius, qui, quo ele lebet, animo Gga rem. p. sit a se tus, beneficium collocare non ad quaestim, sed ad salutem Inon ad priuatam utilitatem , sed ad communem non proprium aes dare, ut accipias alienum,sed iistuc imminuere, ut publicum tuearis,aut si feri po st,etiam augeas praesertim ubi maiorem iure delati imper 3 ciuitas gratiam ab his exeges Ni,quos maxime in uniuersos oportet est e liberales 'eo lucrum pariat benescium, eam quae sui habere uideantur. Fabius cuteoiemsaepe utamur exemplo cum in bello e et aduersus Poenos,flium Romam misit,qui priuatum agrum utilitatis publicae caussi venieret mul ut se apud suos ciues ab eius amicitiae, quambo lis cum duces nutabat, ut itione liberaret: hac pecunia , eromanis qui captiui e sent, redemit , quo in bello horum opera utiphlet , siviqi opibus, quoi potuit, auxilium populo romano tulit. Atq; tr in re. p. tr in priuatis magis aluuandis ea adhibenda est moderatio,ut nequis fulicari post aliud bos uelle, aliud cuspere, atq; solum ex benescentia , r pietate fructum: quod prosculdubio a Sequentur si tantum aut ad nec blatem opes contule rint, aut ad ornatum. Rei autem utriusq; tempora prudentibus, peritiae; gubernatoribus reno spe, ac dijud care facilius eit, quam

152쪽

DE BENEFICEN. LIB. 1 I. I 3s uerbis praecipientibus nobis explicare. Quod si, quum urget nesce sitas bi ciuitas qua ii mancipatas , tr conjeeratas habet prisvatas cuiusqJortunas, quibus tum parcere turpe est, quanto his turpius erit, quibus prouensuum cura , , procuratio committes

uertere,' transferre coniungent enim, qui Je hoc Obbingent scelere, cum impietate auaritiam: nec eo quicquam es iniuibus, qui ir potesate abutatur ad furtum, ἐν libidine ad commune damnum:palam autem Alapidare, b consumere extrema: ims probitatis es, atq, impudenti ita dilensare, ut fructus perexisseus redundet hinc ad rem. p., imprudentis, ac ignari magistras

memini seq; se non e se rerum priuatarum dominos , sed patros nos publicarum non po18 lores aerarii , sed cinodes ; bona hetcnon sibi a pratore addicta, atq; mancipata, ed a re. p. eorum siet tradita,er commentata. Ex quibus dabunt omnino operam, ut, quammaxima trahi psittat, comparent , subsita belli, pascis orna menta nec ent aut externis opibus indigere, quae se suis interdum, si moleratores uelint, tueri pote l, aut nussis ad famam, propagationemq; nominis decorari monimentis. In pris)nis uero,s nec periculum imminebit, nec retro auertet accepta calamitas urandum est , ut, quae ad immortalis δει religionem

pertinent sint ampla sint magna mi sumptuosia. Sacra silens

dide peragantur: celebrentur in signi,ac magnisco apparatusος lintres, a esti dies: templa, atq; aedes non ad usum tantum, ac breue tempus,sed ad magni centiam, em multorum s culorum memoriam construantur:nec quicquam praetermittatur uel in ces

153쪽

136 IACOBI PHOLiIrimonijs insituendis, uel in dedicandis basilicis , quo , pietatis

studium in cunctis incitari possit, is rerum diuinarum amor adsaugeri omnium enim illud maximum Ut benescium , a quo turis quam fonte reliqua dimanare cernuntur . Nec ullo uinculorumius res uinciuntur humanae, nec nodo astringuntur, nec aura leuniore prouehuntur , quam uero unius dei cultu , saluatoris ; Christi: ut, etiamsi relgio haec nullam stem asserat, quae multo Junt bis, quibus in terris fruimur,potiora, consequenda, nec beastisimam, tr immortalem uitam polliceatur, huius quidem certe, quam hic degimus , uitae optima, pulcherrimae, ratἰone, quam Plato nimirum,cum de legibusscriberet, est auguratus, nihil a moderatore deo potuerit homini dari velfructu melius, uel disgnitate maius. Quamobrem gubernatorta omnes , O in re.p. principes, uisa tuerint , sibi, is cateris integre, sancteq; hanc esse seruandam, em colendam ta hoc sicio , testudio ob Itringent uniuersos, ut unico beneficio omnia, quae tribui possunt, potiora illis contulisse uideantur . Sunt autem exori cationes aesdrum, sacrorum rituum institutiones magna illa quidem beanescia, tr grata sed nescio, an sint alia maiora, is gratiora, O ad religionem non minus pertinentia : qualia uidentur esse, alimenta, quibus haec desunt, procurare,oppressos arre alieno lis berare praesertim 'quos carcer detineat inclusos; egentibus mus berculis, nec, unde dos ipsis detur, habentibus largiri, quo posset nubere, pudicitiamq; inuiolatam seruare, exercere hos ita blatem non eas quidem ob causas,quae plerosq, mouent, ut sint ho ita lesssum aut se non esse opulentos exintiment, nis caeteri Ulam

eorum admirentur opulentiam, aut amicorum

eant propus gnaculis

154쪽

DE BENEFICEN. LIB. II. I 3γgnaculis muniri, aut ad quastum aliquem hospitum utantur audixilio sed quia Chrisus ita faciantam praeceperit: qui, praeter

caetera, quo pacto nos deceat hos itales esse, monstrauit , quum eos tantum ad prandium inuitari iussi, a quibus simius huiusce compensatio muneris nulla expectari poset, gratiam nimirum humanam a ternatus, qui diuinam omnino praeferebat. Professio; cum es laudabilior, tum uero deo ipsi multo gratior illa hositas i litatis ratio,quae propius ad misericordiam delaόitur,nec patituri e se crudelitati, im inhumanitati locum: quum, quae ad uictum' sunt nec aria, prιrbentur egenis ; aegrotantes humaniter excisi piuntur, ii ad medicinam cura insuper athibetur. Hanc plane, sequi oportebit, fruare;etrisq; publici partem illam, quae

ipsis uidebitur, in ea, quae graece ἱενοαχεὶ α dicuntur,decerne

rerquae quidem ,si non sint in urbibus, ἐγ municipi s , quantum facultas patitur, constituenda sunt: nec committentum, ut erexuatur humanitas, , pietas deseratur : quae iurecte insituta ciuitate prima, i praecipua ese oportet. Diuus Gregorius, is, qui primus hoc nomine pontis catum gessit,uir cum uitae sanctitas te,tum segulari doctrina praecellens, horum in primis collatione beneficiorum poesieris, quod sequerentur, reliquit exemplum clasi ri sinum: nam , paternam domum ita consecrauit, ut est et a perfugium egenorum , quos mancipatis religioni bonis in urbe s alebat:ir,uti pontifex creatus est, tanto studio, tantaq; pietates delatum objuit munus,ut praestantissimis actionibussibi a Chri 2 sto commendatum gregem declararit; quem uigilantissimum pass sorem, tr eum,quem quaerimus, benescum, atqi uniuerso populo u C sianosalutarem aetas illa se agnoui se lorata es. Ergo nus

155쪽

t 38 IACOBi Puo Lilmerum ille diuorum auxit ; tulitq, fructum , qui ex beneficentia

optimo cuiq; debetur. E' ponti cibus autem nostri temporis non nulli in maximi secerdotis administratione ab ea ratione, quam sequutus est Gregorius, ita se alienaverunt, ut priuata utilitas fuerit his multo charior, quam publica: tantumq; abest ,fortunis suis egentes ut iuuerint, ut etiam, dum opes quammaximas prospinquis student relinquere, non contenti reditibus amplissimis bona publica dilapidarint quae maiores optimis artibus, maximisq; laboribus, ut esenorma,compararant. Quos, quaeso Iuli, ne sesquare quando id quod fre auguror te uirtus tua istuc euetae rit:illos potius imitare dorum similis esse tum uelis, qui se disgnos olim tanto honore praestiterunt. Leonem,inquit Iulius , X. Pont. Max.puto te cogitare, qui Parmae , , Placentiae urbium pactione cum Francisco Gallorum reges eius in t , utJa a praestenta causa nam propinquitatis ornandae, atq; extollendae cupis ditas illum impulit patrem meum Vrbino stoliaret,eum, qui Iustianum Medicem profugum , atq; extorrem patria aliquando perbenigne receperat. Hunc ipsum, inquam, in primis uolo Acesre,qui, quae Iubus II. Pont. Max. paulo ante magna uirtute, fortunali recuperauerat, duo ponti ciae maiestatis frini bina propugΠacula, atq, ornamenta regi concest, mox ob non Jeruassas pactiones armis ab eo iam illa ina repetiturus ; ut Familiae Medio eae causa Iuit enim tum homrnum haec Jus itio aliquando animum ad maiora ad ceret,praesertimfortuna priore deiectus. De his, inquit Antonius, omitte loqui tam audacter Iacobe , ne forte paulo grauius offendas, siqui sunt, quibus minus grata Dotura st klaec oratio: potius ad rem in brutam reuertere , pro

156쪽

DE BENEFICEN. LIB. II. I 3ysertim qui noris, obequium amicos,ueritatem odium parere:quod tu a Terentiano Sosia pridem discere potuisi. Curio,inquam, I Antonio recte admonenti obtemperem in primis tu, qui potes,eo pacto host italis visis, quo maxime hominem Chryliarnum esse decet:haud propterea tamen uebni curam istius Iplens doris, quem a maioribus tuis haereditarium habes,te abiicere , ut nolis habere hos ites eos,qui clari sunt, tr in ignes: nam ipsam rem .p. patere illustribus hostilibus, ut Veneti' feri solet, uidestur ratio dignitatis postulare praesertim ubi nulla ex hae liberas litate expetitur gratiased hoc ita temperandum edis,ut alteri ne sit impetimento ;quod quidem se praeferri debet, ut superuacasneis, s minus utilibus,quae necessaria sint, ac salutaria . Huic autem illud es a fine,ac proximum,ut, siqui a praedonibus capti

inseruitutem eorum uenerint, quos Maumethis nefarii hominis iumenta leuisma,tWscelera a uera religione auerterunt, eos a ciuitate redimendos curent:idem enim tempus,eadem impensataplex benescium parit quum is libertas et,qui amiserat, reiis mitur,tr, id quod multo es cumulatius , liberior potestas restis tuitur colendae Chri Sianae pretatis, quae tum eo uetudine impios

rum,tum acerbismo seruitutis iugo pro ligata tota saepe deptarit. In horum , tr reliquorum huiusmodi collocatione benescios rum, quae sunt cum humanitate comunctiora, citius exhauriens dum eis aerarium, quam in eorum, quae urbem interdum magis exornent,quam ei pro sint aut, si utilia snt,non aque, atq; illa

accurati sine, b sapienti byme a ChrisIo prouisa , quibus omσnium continetur salus. has, si illae e bufiones pecuniarum, quieal multἰtudinem deliniendum unt,reprehense uni ab his, quis

157쪽

r4o IACOBI PHOL 1Ιbus diuina lux nondam ita,ut nobis,qfulserat, quanto magis a a nobis huiusmodi omnes rei ciendae sunt, qui a Deo soloquente admoniti sumus non factionum tantum ed uerborum etiam marnium, leuitatemqi quandam prin se ferentium rationem a nobis repetitum iri t Quare ludorum magnificenti fimi illi apparatus, O pompa; largitiones praeterea omnes, nis, qu e neces artoe sunt,er utiles ougieniar ne, in quo Athenienses peccantes res darguit Demosthenes,saec nimia quas mollities,er ludicrarum verum amor er turpissi ciuitati,ir de salute quandoq; pericli: tari cogat. Nihil est enim ad hominum perniciem deterius,quam luxus,er uoluptas;nihil melius,quam frugalitas, , labor: ἐπ tamen,poniam , animos interdum relaxari necesse e S,, o lectamenta quaeruntur, adhibendus estumat sumptum mons, tum ratio ad uoluptatem , qua ἐκ totius ciuitatis psibit laudari parsiaronia,er continentia extolli.Illia autem impense videntare se meliores, ex quibus haud mediocris utilitas percipituraquales

sunt muri, rurductus,portus,repurgationes, munitioncis uias rum ,quar er in proesens, licito extrema manus accesserit , sunt

iucundi lima, m in Riserum grati bima, ad temporum lustumitatem Irmssima:neq; enim nosmetipsos tantum debemus

illigere,aut aliorum commodis invidere, ut nihil in mentem uerniat de pesteris etiam quandoq; cogitare praesen tim cum iss besnescin, quae a maioribus nostris is accepimus, nobis uti gratumst, em iucundum. Algi ex publicis,er ex priuatis opibus, ac bonis in rem.p. benescenti tactus persos duces hoc pacto conflabit. Quo se quidem penitus conferent laudem haud mediocrem exsudio omnium pulcherrimo, honesti simq; relaturi ; praesertim

158쪽

DE BENEFICEN. LIB. II. I 4 I

si,cum tempus pylulauerit, ea poshabuerint, pae sequi, uidetur

magis eqs naturae, uirtutis , 6 ernari. Licebit tamen fuis alis quando aut amicis, aut propinquis,ω nece sariis opitulari ; nec, si prudenter, considerate id at, ulla ab auctori tatis usu mestuenda his est aut inuidia, aut nota ad ignominiam . Utrumq; a se repellent, qui nullo publicarum rerum incommodo alterius commodum augere studebunt: exigit hoc humanitas: equitas satis turifert etiam, aut potius hortatur ciuitas,cuius maxime interes ciuium suorum priuatas non tueri tantum,sed etiam amplificasve,9 augere Iortunas. Itaq, nulla sui iactura libenter eos benes Diis complectetur, quorum opibus,ut taleont,quales in eam est

se istent suas i fortuna ipsius ita ferat, aliquando sussentatum

iri arbitretur. Si uero benescium ita collocabitur, ut ex priuata publica quoq; exipsas utilitas, laus tum pietatis adiungetur aὀamorem Jactum probabitur, quod ante flum reprehensione

carebat:ut squoi munus aut lini, aut delegetur amico , cuius conflium, recta sapiensq; gubernandi ratio sit ciuitati profustura e aut sicui maiore ipsius faenore pecuniam publicam re , p. mutuesur ad rem familiarem uel seruandam,uel maiorem etiam faciendam. bi quo illud praecipiendum est,ne,ut diximus, temere isticsat neue nis iudicio ailbibito alicui ad beneficium ab his praestetur auxilium,etiamsi nihil inie detrimenti sit rei. p. prosuenturum. Virtus enim illud cauet potitimum , ut habeatur rastio personarum;qua de re paulo diffusius in bis,quae mi reliqua, a nobis disseretur. Nunc id tantum saluatur, in quemuis eos ram, qui iure aut asinitatis, aut amicitiae diligantur , bone 3 genus quo luis, prosertim si hoc a re.p eriuetur,non esse con;

159쪽

I42 IACOBs PHOLil ferendum idq; tum qu oi uirtus exse ita requirit tum quod nishil est, quod uniuersis aeque conducat, atqisua unicuiqi pro ratiosne dignitatis benescia, quas praemia, impertiri: ut, praeterquam quod uidetur aequitas Jeruari, is hominum proborum, er indusjiriorum in os liciorum collatione deleolus ciues omnes exemplo ad earum rerum)ludia,quae lautabiles sunt, inceniat, , trauhat. Haec,consimilia ; huius generis, squando libera ciuitas res rum omnium his gubernacula detulerit, persequentur, quibus propositum es vitamsic inuetituere,ut sicio,quod alteri praeites

tur, eam nunquam uacare uelint. Regibus aus

tem, Sqi,quorum non sunt annua imperia, muneraq; , eadem

prope omnia,quae sepra summatim peristrinximus, benefici ut esse optent,ir uelint,obeunda sunt, r seruanda . Nam O relis sonissulum illis praecipuum se debet, ir optimarum legum

uallo omnia munienda,quod per licentiam nec ioi transgreduans tur, nec alios transilire omnino snant, er cum in honorum, qui ad nutum eorum conferuntur,disributione , cum idis erogatione pecuniarum sicse adhibeant oportet,ut appareat huc omnia ipsos referre, ut siti, quibus praesunt, quambeau ymi nec in in menstem ueniat, aut interdum cogantur ad alios tranqferre impesrium, quorum siungulari uirtute, amore erga omnes,lectataq; in agendis rebus industria sterent se Jortunatiores, tr beatioressore. Verum colendae beneficentiae iv hoc maior incumbit cura,

quo est ipsorum cum blarior, tum ampliors cultas promerendirer quo leuior de peccato plectendi Ut metus, hoe grauius pericus lumfamae ipsis subeuntum est. Aut, qui rationem ab his exigat administrati imperi, , , apud iudices cogat alicuius criminis

160쪽

DE BENEFICEN. LIB.lI. I 43 causam perorare, ut habeant neminem nec pudore prostrato semel existimationem nominis ullam curant,etiamne tam uecors

Zes sunt x impij, ut in Dei optimi maximi esse nolint imperio Nimirum hoc sagantum more uelle bellare, qui, ut es in fabulis, Ter sunt conati imponere Pelio os jam,

Scilicet atq; 6 se rondosum inuoluere obmpum: Ter pater extructos deiecit fulmine montes:

praser tim cum se se ipse regem regum esse prodamarit, O pi

homines admonuerint,tam metuendum,qui uerius, quam, quod frtunae tribuit Horatius Mantem columnam proruens, tr uni

adimens, alteri diadema defert In hunc si intuebuntur , si, qua idem uniuersum genus humanum complectitur,eos quoq; , qui fici suae commentati sunt, beniuolentia prosequenturo regna a Deo cogitabuntsti tradita non ad libidinem Ar quaestum, fli ai re: Eam sapientemq; eorum moderationem , nee Cori senioris sespientia , quam in coelum usq; Xenophon uir clari bimus extulit, simulum ad laudem ullum poterit bis adbibere; qui snt uirtutum omnium praefantismum,absolutismumq; prae oculis exemplar

habituri deum: nec odio ullo movebuntur , qui diuino erga unis uersos amores rabunt: nec auaritia, aut alicuius rei minus

laudabili cupiditate ad inferendum damnum , aut ad iniuriam impellentur, quos beneficiorum magnitudo tanta , quanta per ipssos potesἷ existere, manifeste arguet ueros esse benescentiae culsiores. Quamobremfrustra his quicquam praecipitur, ubi haec, quae diximus, , cogitanda sti, em facienda e spe decreuerint. Sedati enim prius, er immortalis dei ope uacantis perturbatios