장음표시 사용
161쪽
facilis, atq; expedita rerum gubernatio . Quis eii enim rerum odeo ignarus, qui nesciat, quibus rebus contineatur felicitas, trIalus illorum,quos imperio regendi sbi facultas eli permi seu lix
berior quibus artibus commoda tueatur quae rationes sint pro rerum,temporumq; natura ad communis utilitatis omnium proucurationem a sereniri Quo de genere illa Junt, unaniam si adbi buerit diligentiam,ne aut civitatesJimul uniuersae, aut priuati homines ob causam ullam,quae publica sit, cngi tamen cogat nescolas aes alienum contrahant,minus autem ob priuatam: uetes re,eoq; priesertim magno, tr gravi liberentur: oppida,locaue, quot aut alicuius culpa minus utilitati eorum consulentis, aut hossili manuit ruta sunt, ac ieserta , recreentur: Jeditiones conis primantur: tollantur omnibus e locis Ascortore reprimantur caesdes, quae fere ubiq; feri in magna licentiasolent: itinerum, ba σrorum, oppidorum etiam maiora interium furta , tr latrocisma ὀepellansuries enim iussitia comes, em adiutrix brescentiae
cum in omnibus, tum poti lymum in regibus sine qua plane benes scus nemo e se potest. Huiu noli facinora,ut exempla his ne ita snt,raro dimotum patrantur in Hi stania ubi nee sceleribus hiusce uenia ulla Jatur , sed seuertissme in reos animaduertitur, utiq; malesciocul:as ulla euadenti quorum salus alteri uel ipssus capitis periculo accidit omnibus etiam tum urbibus, tum uicis, tum domibus propemodum sngulis fore hominum improbo αrum facta stulo saltem at hane rem aibibito sunt praestanda. Contra uero, ii quod omnium turpisnum est,in Italia fere tosta ferro, tr igni etiam aliquanto a plerisq; Duituri in eos, quos habent
162쪽
DE LENEMICEN. Oh. II. I 4s habent pro hostibus , aut unde praedae alicuius antiantibus eras autoribus sese ofert occaso ubi, quoniam aut aliquanto loci plus Ut gratiae,quae rei maxime salutaris curam, auqert, aut impe runtiuit, qui permultisnt,asordiar agitantur graues, i ibo silem in modum inimicitiae exercentur, facile perfugium scieri 6l, ais, audacia flut etiam augctur improbitas, quae nullo penas rum metu repressa,proemi inseper, se multorum fauore alliscitur,er fouetur taut , si nonnulli selera palam oderunt, clam
videntur haec alere , dum aut amicitia, aut amore lucri in tot
gando remifores sunt : alys enim impune licet si Meleratos, at pina leuiore plectuntur .A' quibus quidem cum omnes debent
abhorrere, quorum in rerum capitalium ratione , O ammadu uersione criminum exercetur illum,asi industria , tum uero
reges , di quos suprema elle flet in propulsatione iniuriarum appellatio:mhil enim es uel ad diffseluendam hominum inter sieconiunctionem pemiciosus, uel Ocio, tranquillitatiq; omnium in se ilius,uel ad rerum deformationem, euersonemq; grauius, quam peccandi licentia, quam felerum impunitas,quam flus improbo rum praesertinis, unde probis uiris illorum expectatur interietus, ea illinc petita se uideatur. Iniqua autem, tr grauia uellis galia aequiore feruntur animo , nec tantum popularium incensdunt oJia in principes, quantum aut iniuriarum depulpo nulla, aut eas propulsinii cura paulo remisior . Et tamen benesti gute ste pollunt, qui minus ys,quos tueri debent, utiles prope ui adiun istut ea, ex quibus ii 'a illis commoda, b ornamenta comparranti tr Ouare nec tributa exigenda sunt, nis casse urgeant nece serj:, minuenia polim, quam augenda uectigalia : quod
163쪽
iq6 IACOBI PHOLi Illiuisit liberalitatis, hoe auaritiae . Nec vitiumfere ullum tur pius est in regibus, auigrauius ad ignominiam , quam auaritia; quia rerum multarum magna , , afluens copia ι ure ab his aurgendae pecuniae cupiditatem posse uideatur excludere. Quo magis his implendi, quod nulli prosit, aerari fugiendus amor; si quibus maior beneficentiae cultus iccirco exigitur , quia sit eorum amfpb stima illius exercendae facultas:quam quidems ut maxime possulat lignitatis ratio, hi coluerint delicitatem sti hinc uniuerspoterunt certam, atq; exploratam polliceri. Neq; uero auaritiae sustitionis depellente causa, ut ex his nonnulli faciunt, cum non habeant, quod deni,hae ratione pecuniam, se reliquas huius gesneris opes pararesibi licere putent:hoc enim qui facit, non uidet
se iniustum potius,quam liberalem e ser qui' enim luctis esse postes,qui alteri,quodsuum est, adimat qui ' liberalis,qui multis norceat, ut , sibi in primis,ir i , quibus studet se praebere libera lem, prosit Neq; uero uelim illuJ mihi obi3ci hacce in re , quoi
nonnulli uidentur a firmare, regum cupiditatibus magis obsesquentes,ir leuiter,aut etiam intulie ab his aucupantes gratiam, quam ueritati,ir aequitati consedentes, Hylam uidelicet quamliubet tributorum, aut ueotigalium pensonem videri propterea,quod nihil iss priuatum e sse decernant e quiἷus ratione imperii in hormines ius etiam tribuunt ad fortunas priuatorum: hoc , natus ra uitetur rei cere, em optima imperi3 insitutio recusare quae nos docent esse bos a Deo potius insitutos, ac latos hominibus, ut essent,qui eum imitati in terris benescentiam in primis coles rent, , linitiam vibus uirtutibus e suam unicuiq; rem a uituerentur,ir iniuria er non habentibus potius aliquid , aut
164쪽
etiam multum,quum psent, largirentur, quam habentibus ausferrent,aut egentibus nihil darent. Quamobrem iis, qui eo musnpre,quod regum proprium Vl optimorum,Jungi uolant laudas biliter,ac praeclare, fugienda θὶ Lec ratio cumulandae pecunia, augendarum rerum, minus illa quidem honesta, a probans das alia meatur, atq; salutis, m dignitatis defendendae, causa. Quod si aliter feri non poysi, auxilium a priuatis petere tum licebit. Mihi autem in his, reliquisq; rem. p. administrantibus illa consciendae pecuniae ratio ualde probatur, ut salutem stipretio redimant,quibus aut uitam iure adimit deboli natura, aut corpori dolorem a fert: nis tamen 1 uerit tam atrox scelus, ut nefas si hominem leuiore paena mulctari ; aut alteroat inius ria, qui detrimentum, aut iniuriam ob aliquo acceperit,quem irs rogato legesnbcia fici, quam liberum, em incolumem se, malit. Hatas caueantur feri poterit tanquam uectigal honestum bonorum miactatio Re quamuis leues cause tributa semper exisgant:nam se maximo bonorum beneficio debri puniuntur ; in quo ipso iuilitiae uis elucet ter alterius benescio pecuniam lucrastur, qui quaerit. Quare nemini parcatur, ut deliquerit, adhibeas tur lenitas in castigando,quam commendet necessitas: ne tamen auaritiae causa quotidie nouarum legum, aut e lictorum promulsgationibus peccata quaeri uideantur. Nunc vero ocuti plerisq; alijs in rebus, ita in hac tota ratione pecuniae peccato est locus. pauci admodum reperiuntur , quorum fit in alios potestas paulo liberior, qui non malint libidinem suam iactura multorum turpister explere, quam utilitati priuatorum seruire quambones ἴσme, is uitam,quam is minus sanae mentis homines,deprauatil
165쪽
i48 IACOBD P nos iliu lic)bcatam duinti expetenda in 'borum miserim caluini talibuslsbi comparare , aut per summum diaeta citius abuti praecellentiine diuino munere , quam, gloriam , qua unius est, benescentiae,er eam,quam haec prolat,immortalitatem sequi. Abys quidem auri fulgor mentis aciem ita praestringit ut ingens eius aceruus in arca congestu elicitas his una esse videatur; qui libentius,
patiuntur sibi ad aures personare , quam illud alterum eiusdem
Hoc er*Mida Rex,tro Cragius declararunt, quorum in replebilis auri cupiitas monimentis con gnata est ad ignomis nium eorum sempiternam. Alios uero ad se trabit multorum iesie eae ostentatione magnarum diuitiarum praedicatio , leui limagin queit , non a regibus tantum, sed a quouis etiam contem nenda: quae , exsul glima uulgi opinione colligatur , b cum ingenti multorum iamo, aut etiam ,s p E plus ferueat hoc amore, miseraq; cupidine pectus, calamitate, pretio haud paruo concilietur. Quidam dominandi libidine lagrantes ita eDenes sunt,, magnorum imperiorum cuidi , ut suis a quantumuis eropulentis,is amplis non contenti alienu regna concupiscant: idq; unum animo e re o,ir magno dignum ipsis uidetur, illud, quod idem Horatius praeclare cecinit parum approbantibus:
Latius regnes avidum domando i i desilirit Iri ...
Spiritum,quanis Lotiam: remotis ivd .cru
166쪽
Minus fert be esset dolendumssi hoc furore tantum raperentur
Matimesham reges, quos se perstitionis nefariae auctoris ὀρθminus de peccato cogitantesfefellerunt,nyi etiam , quos Ze caelo tot ante demi saeuoces, ac demum Chrisii ipsius, in cuius leges dedere nomen,praecepta sanctissima eruire homines pollient , ac non tantum seruare iustitiam uellent, quet alieni minus appetens , tes e ste doceat,sta,ut ne odia ulla, Ascordiae ue oriantur, de suo iure quandoque aliquid alteri concedere, hos haud interdum lessior, quam illorum,nimularet amor imperis , atq; ita incenderet, ut eius, quod temere nimis si concupiuerant, potiundi causa iura omnia humana , diurnaq, uiolarent:curus rei Germania poti spismum exempla extulit pernicios sima pec tantis, quae subsequusta sunt, malis,nostra,ut ego auguror, nem, aetas eis ablatura.
Cinae omnia regum, principumq, execrabiles rerum , quas dixismus,cupiditates pepererunt. Qua)ito autem cum est laudabilior, Ioanesti Itum uero propius ad usum benescentiae accedit ratio illa , audigendi imper Ar parandae pecuniae, O redituum , qui e regno percipiuntur,distribuendorum, quam Ioannes PII. hoc nomine rex Lusiani equutus non paruam ex re bellica gloriam a sesquitur,nec unquam exhaurit aerarium ex liberalitate o munium sibi beniuolentiam, amoremq; conciliat Lu tanorum. Cir ca oram, tractumq; illum fricae longi simum, qui oceano mari alluitur, bellum est illi perpetuum cum gentibus Maumethanis, e ferisq; inationibus, quarum nonnustas ad fretum gallanum
cum a maioribus suis ui titillatas accepisset, ipse ros contra imo
167쪽
ISO IACOBs PHOLII petus impiorum sic retinuit,ut depulpis potentisimis hollibus ui ctoriam semper magna nominis Ivi laude reportarit. Classis praeterea huius aulici s ad ulteriora eisdem maris, O interna delata maximas infulas ,regna i opulenti ibima adorta bello , ad quae nullius unquam nostrum nomen ,famaqi penetrarat, longe, lateq; Lusitam ditionem regni, gloriamq; propagauit. Ata; , ii quod est em ad pietatem clarius, em firmius ad memoriam benes
sci3 1 empiterni,cius opera, tr studio poti Jimum illorum incolas rum pleriq; Chriysi iugo colla subdiderunt, uisubuertente Sastana , atq; eorum mentes tenebris obuoluente ante maxima
impietate paena tenebantur:ut appareat eius uirtute, frtunas, O reliquorum Idistanorum indui tria , nomen illud eo peruernis', quod Isaias magno cum desiderio earum nationum ad insus Ias remoti simas perlatum iri tanto ante praedixerat. Iam uero Indis ipsis ea, uam hominum nefariorum impietas ab India exspulerat, cum superiorum Lusitaniae regum, tum uero huius inprimis cura longo post inseruallo lux demum resiluta est: qui
non armorum ui magis,quam pietate in rem omnium maximam incumbat. Nam,ut taceam quam ingentes Turcarum copias olim
disiecerit, quantam Cambagis regis uim fregerit, quanta hostisum clade Dium,er Baetantum oppida in India obsidione liberrauerit, regis huius pecvnys, tr impensis non in Lu tanta tam tum sim Astica etiam,ir in India complures sacrae coni trussae aedes: erectae arte: tr sociorum comentibus , qui nuper ab natio homine Hilano insituti sunt, alimenta perpetuo consfiituta,ut nullo tempore ieessent,qui in ultimas orbis terrarum
orat quoquoverses prosis entes Christianum dogma praedicans
168쪽
DE BENEFICEN. LIB. I. Is Iti late propagarent. Eadem autem ratio , , industria regium auget pecuniam , quae bellι gloriam: rerum enim, quae illinc exsportantur,cum uarietate, , copia, tum auro, argentoq; onui laenaues longo,ac perii cili itinere ex altero orbe uix demum hue pervectae partem Europae maximam , aromatibus referses runt, ἐπ praeter nobilissim omnium metalla lapidibus etiam pretiosi ymas decorantes locupletaverunt. His igitur opibus rex auctus, ἐκ non ad tuendam solum regi3 nominis fortunam , sed ornandam etiam infructus nec,quae grauia sint, Lusitanis ueσctigalia imponit nec nis nece sariὸ quod accidit perraro b tribusta ulla ab his exigit: er , quod ab omnibus regibus seruari opors teret, quia id sit ipsscum regia Jortuna digni lymum, tum ad sescuritatem quas tutus contra impetus popularium tempestatum portu , r utile priuatis , aeris publici, quod ex reditibus annuisis conficit,partem maximam iis omnibus, qui e Lusianis nobiles sunt, ita diuitii, , opes impertit fluas , ut plane paterfamiliai, non dominus Jortunarum publicarum cullos, non priuatarum complator;9, quales optimos reges Homerus fugit,pastor, non imperator es se ut leatur:quia, in quos potestatem habet, hos prus dentibus consilijs regat, , rebus fluis alat, nee ad libidinem susam abutens imperio, nec aut ui, aut praetenta alicuius honesis ecie surripiens de fortunis. Praeterea gratum adeo de se in re paulo maiore benemerentibus uideas, ut horum merita reduns dent in liberos, aut a Fnes , qui, quae uiuentium dabantur inius Eriue,ac labori,prit mi' is etiam post eorum mortem perfrusantur. Talem uero , tamq; probatam gubernandi disciplinama
Jilis maioribus optimis, ampli finisque regibus Ibi quas per mas
169쪽
.' IACOBI PROLII Inus traditam non moto retinuit, ubi haere luario iure in pater
nas successit opes, sed consili' etiam sapientissi ius ipse adeo audixit, ut caeteris hinc exemplum non desit clarissimum uel ad bene scentiam exercendam , uel ad laudem: ex re bellica comparans
dumimae ; in Coro aliusti effigiem imperii eqφcta sunt, in Heui historiam Ur ueritatem expressa dicas . In huncs alis intuesbuntur , praeter caeteras laudes, quibus se uniuersis commendax bunt, minus urbes suas, locaue sumpIbus exhaurient Ued contra alιqua etiam bis dura iure concedent, multasq; habita borum ratione dignitatis honoribus, tr opibus honestabant, nihilq; margis este e dignitate sua tuticabunt,quam omni cura eniti, ut nihil his ad yelicitatem desit, quorum fortunas, famam , satilemq; in siem receperunt . Id autem facillimum erit ipsis consequi , si praeter libera blatem,reliquas quoq; uirtutes,qui bra regem eum, qui benescus ese uult, omnino praeditum e se oportet, cum impe rio coniunxerint. Nimirum hoc illud e; Ι, quod Plato eloquentiae
facile princeps usus est a serere, beatas tum demum res. p. fusturas, i,qui regerent, aut Philosophi essent, aut philoisophareus tur:coniunctionem , hane pote flatis, atq; sapientiae univcrsiis ios circo saluti fore iudicauit, quia facultas sium na rerum)eiuncta
a moderatione, , prudentia, tantum abest ut i utilis alicui, ut uel maxime perniciosa uideatur, , ingentium malorum ferax; virtus uero non multum alteri prosit, si,quibus in trumentis uti: tur adfungionem sui muneris, ea omnino huic doni:ut eos tan
tum philosophos, aut philo sophantes accipiamus hoc loco polyssinum ex Platone, qui sudium suum in ex olendis moribus sibi collocandum e se statuerunt, unde beatituta palsit ad alios emas
170쪽
nare: sua contemplantessoli perfruuntur Ital horum, qua plasne liuersa sunt, i laec quasi coni iratio, ν' colligatio sola bonorrum ad rationem beneficentiae maxime requiritur , cuius uim
plane philosophus is, quum haec scriberet, expressiit. Neq; aliud aeque optandum es, atq; ad opulentiam sapientia adiunctio, quae, res tueatur, ornet ;)ecundas, O in regibus prasertim persfugiunt plerisq; sit in aduerss. Nam inuitum illud doctrinae,qua te in plerisque uidere es nomen inane tantum praeseserentibus, nec philosophum consiluit qualem in te lexit Plato ut nunquam uoluit illum uiuere,ut uulgus, uisapientem, loqui; nisi cognitio: nem rerum continuo seqκatur par dignitas actionum: nec sat aluterum iuuare potes,quod aut nihil, aut parum laboranti ipsi ad multa,quae sunt ad iutam nece si ria, prodest. Hac si ratione ad philosophiam se reges contulerint, ut malint sapientes ese, quam uideri,nihil plane e spe poterit uel melius ad utilitatem uniuerssorum,uel ad commune otium optabilius, uel praejlabilius ipsis ad
gloriam: nec tantum damna,aut iniuriae,quae alicui inferantur, horum offendent animos, quantum in omnes beneficiorum collautio Oble tabit; eo citius prode se uolent, quam non obe spe, quo laudari satius est, quam non reprehendi. Quanquam reprehensios ne is non caret, qui, cum po sit, quod uirtus ab unoquoq; exigit, praestare, atq; aliorum commodis inseruire, ferat per destiam se ut non sit ulla potior compensatio rei praestanti imae, qualis est gloria,fructu iucundisi mo obari. Quin haec ipsa causa boumini urtium ab mit:prope enim tam est iniustus, si, quod est berne cis loco, quum hac ratione prodes, ab altero non arceat insiuriam,quam si ipse a ferat:nec minus turpe est habere, de fa