장음표시 사용
201쪽
.ll IACori PHOLiI aenim fomenta libidinum, quas in magna peccandi licentia haud facile compescas,nis rationem ducem acciueris. Ei autem, qui ita se in truxerit,ut seruata semper honestate diues aberi, se postens esse,quam sibi, malit,cc benescio tanto uberior existit laus, quanto dijicilior es uirtutis usus , ubi plus relinquitur ad pecucanium loci r ut in quo informando iudum nostra laborat orastio Monsensu gentium beneficussit is maxime, ut , habeat, iniquo alys u ui e e posit , Osui minus amans magna animi Haseritate beneficium prudenter locet. Quare is uera illa sunt, tuetum de rei huiusce disticultate disserui; er hoc postremum omnis bus maximi bonistem excitare, is ad sequendum animos inssa minare potest. Nam em uirtus,quam in dando beneficio sem: per ducem sequi oportet, haut facile acquiritur, huiusq; nimirum omnis est laus: O animis ad promerendum incitatis praemium ab immortali deo constitutum,licet benesciorum collusio nulla se euia si satis ieclarat , ad iuuandum propensam aferre uolans. tutem, esse at cultum senescentiae is nece ssarium , em praecispuum Moc autem quiuis assequitur, qui uirtutem colere didicerit, eam,eae sua habet in primis, ut er prussi, er tuos: isq; nolle non Hicrit, nist,quod alteri profuturum cognouerit: ut ii beneuscus phst e sse,qui uult is uelle, qui dei ad se uocantis ope nixus. in priviis o quoq; studio ipse praeclaris actionibus prilem assuessere didicerit. Atq; hoc quidem loco uoluntatem eam poti*mum animi appetitionem accipito, quam tum demis caelitus radi, illuusrauerunt,atq; expurgarunt, tum diuturna ream agendi exerxcitatio rationi parere edocuit.Putabam, inquit Iulius, leue aJmos
dum negotium kluc esse propterea, quod nihil habenti nihil dare
202쪽
DE BENEFICEN. LIB. III. I 8 salteri ucillimum est O ab unoquoq; uelle potissimum exigere uidebaricin quo,ut uideo, non satis ex te pcrceperam, quid uel stes, aut potius non memineram . Nam, quoniam tu me nunc adcmones,plane recordor te in hac tota disrutatione non ea quidem
ratione hominem beneficum institui spe, quae plerisq, philoyophis placuit,sed multo potiora,ω ueriorali e tantem Christi dot torris omnium maximi, atq; optimi ad extructionem operis normam
adhibuisse, qui beneficium no pretio, sed uoluntate dantis anima urit em hanc solum, tanquam benescium ab eo posulauerit, cui
caetera iefuerunt' etenim eiusdem Saluatoris oratione malor fit inopis aniculae liberalitas,quam eorum,qui,quae supererant, tanquam minus necesbaria in aerarium sacrum contulerunt. Quoniam,inquit Antonius, Iuli rem optime tenes, hortor, ut i bIM,unia digre lya est, huius orationem reuertisnas. Pergat mos do reliqua, inquit Iulius:libenter,utfeci hactenus, audiam dicenstein .Ex his,inquam,patere arbitror quales erga rem. p. priuatos
ciues, quo'ue pacto ei utiles est' oporteat. Illud autem reliquum es, ut, cum id prasiterint e inuicem mutuis esciis sutiose coniuplebiantur.In quo,ut latius suo licetur loco , primum nece flati consulentum est, dein personarum ignitati. Atq; cum uirtus omnis multa nos cauere praecipit, tum uero benescentia in prismis apiens enim, tr moderata collocandorum benesciorum rastio tantum ad rerum conseruationem prodest, quantum sulta, , temeraria oscit.Singula autem di sterere uelle nec prissenstis temporis patiuntur angustae : nec nece spe es constatari riuuσlos,cui propostumJuit tantum fontes quouellam aperire,unte ipsabunde haurire possetis: pi Merea bene cum ita insituere alios A a
203쪽
r 86 IAcopi Phlo LII rum cancellis egres.s, ut , bonum quendam, tr probum homisnem e singentes bonitate, probitates omni eum ad aborum usibutatem uellemus uti. Est autem locus hic multarum Fesbonumsesrax duas, quoniam sunt ab alys explicatae, modo praterire libet. Nune illa tantum breuiter explicabuntur, pam multis modis quiuis alteri prodesse p6st ὶenescia su ae maiora, sllaeue minos ra,censeantur biremo pise in borum collatione seruari oporstrat. Multa igitur bene iciorum sunt genera, lati ili me patet uis haec benemerent de altero: ines enim in unos opsupremo gesnere eorum, pae rerum natura continentur: quod,cujusmodi sit, exemplorum por undam pasi descriptio breuis explicabit. Liscet homini opulento,ac diuiti aurum , aut argentum non habenti largiri:iis pansum risue placuerit, sue necessitas egentis ipsapblulabit r aut doctori prolanti limarum rerum scientiam tradere discipulo . Quod benescium quoniam O puIherrimum est,ir uirtutis opus, eiusmoti esse dicimus, ut ad ponderandum laticem adhibere necese non sit. Iam si captum a praedonibus diuuitem pecunia quis redimat, cui, nis tum succurratur,in posses rum ad recuperandam libertatem nihil domeflicae profuturae sunt opes,nonne is benescium confert in hunc maximum nihιltumo de hominem subleuaturus,cum hisce copys domi affluenrtem uiderit. Quem s apud suos in bonoris petitione iuuet, aut colat,gratiam sane maiorem ab eodem ineat, φιams istaec alibi faciat, ubi aut nullus, aut perpauci norunt . Actio autem multis modis alteri prode se solet , ut cum medici manus uulnus ferro secat, sanitatem , assert ei: φο ferendo ipse pios in beneficii codationesocius esse non recusat. Deberi pidem illis gur. mu m
204쪽
DE BENEFICEN. LIB. 1 II. I 8 nemo non Acet,qui aut hostes patriae inultos esse nolunt, aut pro illa iniurias,damna is ultro patiuntur, interdum etiam mortem contemnunt. Fuιt ad exemplum aliorum erga rem. p. suam ciuis
eius sngularis pietas, qui situm Catilinae nefar3 hominis in facinore secium retractum ex itinere tulit interschat non mulsio pos Ciceronis non minor laus , qui exilio, er ruina Juarum rerum Romam iterum seruare maluit, quam dimicando cum Clodio cive pestifero 3s periculis ob cere, a quibus consul ulis Ianti sinus eandem ante liberarat,ad extremum uitam M. An tonis nefanio scelere ami surus eneq; in hac ipsa gloria sutus rus parum felix . Contra Hannonem paenorum ducem cum ad Beneuentum. T. Grachus secundo praelio usus esset, Volones, qui segnius pugnaverant, ea poena mulctauit, ut iureiurando adsis geret,quandiu stipendia facerent,non egie, nis nantes, cibum, potumq; capturos ut accubanti facultate sublata quas senescio quodam se priuato: esbe arbitrarentur. Quanto autem magis
mollem,er intemperantem laedas , s laute in conuiuio accubans tem tum excites,ac pellas,cum iam hel uari,atq, ingurgitare tars
perit prasertim si serico indutus tenui mo leuem Jub umbra
platani excipiente auram in Paus lippo coenitarit . inde procul in mare prostectus , tanquam epularum condimentum quoddam, Epicuri de summo bono sententiam ualde approbare , ac sequi cogare: Romae quosum villarum situs sc oblectauerunt, ut, quas magnificenti jme exornauerant,in his sepibme diversari uides remus, omnium prorsus vj ciorum oblitos, , hominis dignitastem turpiter inquinantes t quos quidem homines si obses haud medioeri benescio, si hinc, tanquam euoluptatum ergasulo, ovos Aa a
205쪽
tasses. Atq; gratiam quidem illam, quae ad aliorum utilitatem sorras ex animo interiore proiit , summa illa decem rerum genera obire, ac sese quoquoversus di φιndere breuiter ostensum es. Sesquitur autem , ut aliquid de bene ficiorum inter se collutione dis Jeramus: hoc enim explicato ratio collocandi benescis erit aperutior. Errat autemJaepe, qui qualest, quod dare uult, ignorat : ut praeter alia detrimenta, quae hinc permulta posunt exissere, plerumq; ei obsit,cui se protesse putat.Multis igitur modis potes accidere,ut beneficium aliud alio sit maius. In quo primum illud sciendum eis, beneficiorum alia natura e sse potiora , quibusiam alia:altero genere illa continentur, quae ad cultum animi pertisnent, morum prasertim: qui si recte institutisint,ia beneficio acscepto haud mediocris gratia autiori jl habenda - neminiq; uns
quam nisi beneficia esse queunt: quid enim uirtus mali a ferat,
quaegrauiter inimica uitio malum omne, quod ex eo oritur, exsperendo,quod bonum est,ex se parit ex altero habentur, laae omni hominumgeneri, aetati,quovis tempore,loco, benescia nemo 6se dicet: sunt diuitiae, amicitiae, opes,honores , imperia, reli qual, huius generis permulta, quae prout uises horum fuerit, habenti, tr caeteris bona sunt, , mala . Atq; ut aliud etiam mugnitudinis beneficiorum inter se discrimen afferatur ampliora quidem patrimonia relinqunt parentes liberis,s dent opes rum,ut hi di sunt iustitiam colere, coercere libidines ,salutem, dignitatem publicam tueri, nunquam desereresemper rationis praefripta seruantes, quam s locupletent pecunia, honoribus or nent, , tot agrorum constituant haeredes, ut Crasumfacile
contemnant: uod illud prius propter se expetendumst,posterius
206쪽
hoc propter allui: terumsemper iuuet: linum non alios tam tum, sed habentem etiam saepe laiat: alterum per se laudabilest alterius tantum usus. vii Oepe homini optandum es , ais beata illa, aeterna uita ad quam fuerat is a prima sui originea uo conditore procreatus; tis sos culpa sua amisset: ut uel ipsus fili profusone sanguinis tantam iacturam post multa scescula idem immensa pietate resarciret,quem primo sola bonitasui tantam liberalitatem inuitarat ergo, qui se iuces reliquis ad hanc rem praebent ,qui in eo studium, atq; industriam suam ex ea scent, ut hos tr jusos, impios e se uelint, quibus artibus licet illuc reuerti,unte profecti sumus qui medentur animorum morbis, dici non potest,quanto maius sit horum benescium,quam eorum, qui alios insituunt, ac docent, qua ratione sanitatem recuperent salutaria remedia corporibus adhibentes : sunt enim auctores hos minibus eius boni, quod omnium est maximum . In quo item
alias, tr nois ris etiam temporibus cum multorum extitit ins
gnis pietas,atqi in lusi a , tum uero Ignati3 Loiolani hominis Hilani satis honesto loco nati. Is primo quidem quoi magis adsmirere militiam exercuit: ubi uero a talis progre)yu leuitatem, atq; inconstantiam rerum humanarum uilit, atq; nimis ad has declinanti bauifacile patere ad coelum iter, reiectis impedimenstis eam demum uitae rationem re magis, quam quoifacere ples rie solent uerbis, approbauit qua nulla certe homini est nec animi tranquillitatem quaerenti tutior, nec ad ueram laudem a ranti certior , nec ad omnium parentem leum properanti expeditior: ad rem diuinam animum omnino applicuit . In quo plane er uiri iudicium: r pietatem polys extollere:neq; enim in
207쪽
rpo IACOBi Prio LiI angulum ita se coniecit,ut , aliorum conlectum olse, aesurgere, π,quod multis placet, otium quoidam persequι uelle uiderretur oed ad Chribu exemplar Jeje, Juor , Ubingens societatem
iandam saluatoris cognominem iss legibus ιnstituit, atqiformasint, quae,qui in eam ascribi uellent, illos iuberent uitam sti aliorrum)alute procurare,nec aut deum precando, aut delicta confutentibus aures praebendo, aut artes liberales fere omnes curuis horunumgeneri tradendo,aut concionibus ad pietatem instrum do, tr cobortando in excolenta domini uinea ignavos,ne destis
se paterentur.Atq; initio quidem pauci admodum extitere, qui institutum seperentur: uix enim octo, aut decem socios secum is habuit in academia Pari na,ubi primum fuc crptum est, quisbus uictum in diem ab amicis quaeritabat. Non multo autem possislorum numerus adeo est auctus, ut uix credibilest annorum uis ginti stacto in diuerss orbis terrarum partibus tot horum sosciorum reperiri conuentus, ipsorumq; situlo , atq; opera trans omnem Indiam, regionemq; bnarum in amplisima omnium inssula,quam,qui nouis e primi adierunt, Giaponem Lusitani uocant , esse Christianum dogma propagatum. Qua in re quis non miretur Francisci Xauterii uel charitatem erga eos, quos, cum ne nomen quidem audiui set, studuit tanto benescio cumulare uel acre animi consitum, qui primus rem tantam est aggressust uel coni tantiam, qui per uicerit nimirum uincit omnia pietas uesra,cum homini haec Ida comes acce1Ferit . Horum igitur, , qua σbus exemplum sequi placet, benescium est erga reliquos homines amplismum:quod hinc intema hs existat salus. Maiora etiam sunt illa benescia , quae secum bona plura ferunt. Ciceroni ab
208쪽
DE BENEFICEN. LIBIII. I9 exibo reuocato, ut beneficium cumulatius est euideretur, non dos
mus tantum, quam furor improborum solo aequauerat, sed bonos xis etiam,dignitatisq; in ma, ais ornamenta rei bruta . Omanino, qui utile cum honesto coniungit, in confert, piam si, quod honestum est,aut utile tantum,con erat: ut , spis hominem tirprudentem,tir probum in honoris petitione iuuet, unde ad pestentem hone lati adiuncta redundet utilitas, magis hic prosit, quamsi e intinere laus sola comparetur . Id ipsum plane fuerit auctius , si collatum benescium uoluptas aliqua exhilarabit . In
creatione nouorum magistratuum, ac regum,aut susceptione musnerum iure magna omnium laetitia die est agitantur, ludi ceslebrantur, conuiuia laute apparantur,si omnium consen siu probistati,, uirtuti beneficium,tir bonos deferaturi indigni stit,
quibusfauore,atq; opibus rerum gubernacula committuntur, Jostent animo pleriqi, boni praesertim, liceis mulatae laetitiae ab insultis expre a Igni catio consiquatur. Porro Solonis fuit in
suos ciues ex beneficio legum conditarum laus uberior, quam multorum imperatorum,qui victorias ex hostibus reportarunt:
ille enim , in bello,, in pace ciuitati pro uit,in qua iussitiam quo pactoseruari oporteret, edocuit,ab istis temporis belli tantum cura est suscepta. qui, milites ut tir labores pati,, mortem constemnere a uescerent,elaborauerunt: quarum plane uirtutum ais tera quouis tempore utilis est, altera ab uando: b,quod bene iscium magis auget, iusitia si adpi, haudquaquam fortitudo senis per est nece aria Contra,si omnes fortes si iit,iu btia omnino est opus: ut,pὸ minus altero quopiam ad sui cumulum indigeat, illud utiq; benescium maius esse uideatur . P lus quoq; iure illi debetur
209쪽
102 IACOBI, PROLi Iinterdum, qui aut pro utilitate , aut pro dignitate alterius plus
negotii suscipit smpus atq; ejicium istui labo is, qui impendia
tur, hoet natura sua tenue sit,is paruum: debet enimsemperdantis animus rectari, non munus. Accidit igitur nonnunquam, ut, nisi beneficium ex se laborem omnem uincat, eius benescenditia sit gratiar, im maior, qui minus contulit si ad eam plus operis adhibuerit, quam,qui tantundem ,aut etiam plus interdum ,s larboris minus:ut si quis ad alterum orbem huius rei gratia professus aliquid huc aduecerit, quo amicum, aut regem muneretur, pluris faciendum sit eius id munus ab illo, qui accipit, quam, Mi aliter et aena generis abeuti,domi quod habeat, non habenti lar satur . Secus autem in accipiente contingit: nam quo leuiore de trimento, nolesuaq; beneficium accipitur, hoc illud est accipienti maiuς. Multi nobiles Romani in bello uiuersus Parrhum Epiro tarum regem capit: quos ille omnes nullo pretio redemptos ad Juos remi it incolumes. Non tam rege magno , , tum uictore dignum fuit in hostes Ube liberalem, im humanum, quam his, quae in tali fortuna plerum i ingens accipi solet, nulla iactura dimitti iucundurm:auoi quempiam inclusum carcere periculo caspitis bberes, quem nee, grauiter mulctari, ne , antesvppbcio ubio torqueri 1inas. Praeterea dantis benescium lac si maius, po id es communiuccontra accipientis, quo magis proprium: alter enim tum laudem multo uberiorem adipiscituratum , in quo ples risq; suauis est olentatio, beatiorem, ae fortunatiorem se esse hinc agnoscit:alter aut uirtuti tribui hoc putat aut iucunium durcit, eo sollamfrui, quo reliquos carere uidet.i Ciceronis in rem .p. romanam merita fuere maxima , e quibus nullum extitit illo uel
210쪽
necessiate ipsi optabilius, uelfama iliti trius,uel ai communem
uniuersorum utilitatem amplius, quo nefarios conatus Catibnae fregit.Gratior igitur ei tantae uirtutis, atq; inii rise compens
satio nulla esse potuit,quam, quae satim a Senatu allata esi: fit enim se ad facti magnitusnem Jingularis, em in gnis ad glo: Nam,ut , pater patriae appellaretur , tr suppbcatio quindecimilierum illi decerneretur qui honos ante datus ferat nemini. Atq; hoc quidem pro natura benesciorum, praesertim ubi lauς quaeritur,uerum esse liquet ,ut apud illos, qui accipiunt,pluris hic sint i aut soli, aut cum paucis aeque perfruantur. Secus autem plerumq;st,ut ei iam boni participes alios e ste libenter velint; quo bi hos carere vident, permoles e ferunt. Nam quis es, cui amici salus non aeque charasit, ac ual non doleat interemptum, cui socius ante periculi fuerit nec quicquam aut tam inhumanum, aut ad Asyluenda insocietatem humani generis tam perniciosume sye potes, quam in omni uitasti soli bene e lye,cupere, nihil alateri. Vult Oreses,ut est in fabulis, esse Glaici : er magno sudio Diades Orestem' t, quod utere; solum uitae beneficio potiri acerbum putat. Nec omninosa uni illui est , quia uulgo
dicisolet, felicitatem aeternam ei, qui solusfruatur, uideri iniuscundam. Itaq; vir beneficus debet maxime at promerenum eam rationem adhibere, ut una eademq; opera , tr ossicio , si potest, multis prost:boc enim accipienti benescia erunt maiora, quoad plures, qui amici,aut astines sint,ea redundare uiJebuntur. Masgnitudo quoq; benesci, ex eius cum Armitate, tum diuturnitate nasciturni homines saepius illud malint,o putent maius, quod frmius, ac magis proprium sibilore iudicauerint, quam, quod