Iacobi Pholii De beneficentia libri tres. ..

61쪽

48 IACOBI PHOLIIda,contra autem capessenda proponitur, amplectendas probi tas, ita etiam propter alterurireprehendi mur ; laudamur vero magis, atq; extolbmur ob alterum . b c perindest, atq; in rerum contemplatione,ac scientia: uam Rui,er parare laesa: bile es,, glorioum:re quere autem, praesertim si uitae abesrius potior ratio uocet, aut nunquam attingere, non turpaturpistulo quidem ol in solis moribus: quam qui execratur, is hoc e ampliore laude alnus p o deflectior,b probrosior eius est': ma,tr nomen, pii st illa inquinari patiatur. Nunquam Socrates

habitus essetJapienti simus, s aut ex seu rerum inquisitione 'quereturΡpientiae laus, quam isse contemst aut hoc pacti m nus esse philosephum homini aliquam ignominiae notam inure: retra qua tantum ille abfuit ut is uitae integritate, em pulcher: rimis, honesti bimisq; collocutionibus ab omni culpa , uitioq; alio deterrere conatus uel ipsius Apol linis , qui aliquando nolens viarum pro erebat, testimonio praeclarum, in Deq; uirtutis exemplum,quoisequerentur, posteris reliquerit. Extant libri Xenophontis uiri eloquentis,ir docti;m quibus quamplurima ad bene, beate uiuendum praecepta , institutaq; Socratis est complexos: iis ad repellendam inuidiam, qua is persummum illorum tuticus fetussagrans inlinia damnatione interiit. Hos qui legerit, σdebit rationem fere omnem,dootrinamq; de moribus eleganter, copiosiq; explicatam, haut multa deinceps demeraturus, quaedhanc di s utationem pertineant: cognosetq; in uita recte insit tuenda, tr consermaniasutium en uisse praecipuum , ea uti

tum bona iudicausse, quae is parare gibi propria , b pari frui soli homini bcet,quore, nec lenibus auris alirantis snνης

62쪽

prouebuntur,nec in praecepsferuntur impetu saeviente reflanstis,cumq, horum duplex sit ratio, ea ir oratione , tr exemplo uitae praetubse caeteris,quae olfciorum ratione continerentur,res liqua autem aut neglexisbe,aut admodum leuiter attigisse ,ac nuns quam se Jupra in imi orbis globum extollensem Philosophiam e caelo deuocatam in urbibus, quae commodis , salutiq; hominum prouideret,collocaui s e. Neq; iniuria: non enim uideo,cur tantospere nobis sit in eo laborandum , ut, quae a sensibus sunt remotis: sma, atq, quammaximo locorum interuallo distantia , qualia junt, quae affira uocantur, eorum uelimus cum magnitudines, tum naturas, uiresq; inquirere: ea enim aggredimur ,quae, cum se susi pra conditionem humanae sortis extollant, a si e asequendi desisl mur:rerumq; discillimarum deleratione fracti in ipso conatui concidimus, non secus atq; e caelo praecipitatum Phaetontem 'Ligie debitas temeritatis paenas poetae ferant. Quae uerὸ consi sani ex hac materie, quae rerum orientibus, occidentibusq; ssi guris subsernitur, tanta obscuritate inuoluit horum latentes

causas natura,ut videatur arcana haec, tanquam sacra Cereris,

tegendo prope de indu ria in uulgus e merri noluisse. Horum lasmen indagatio cum olfacilior, atq; utilior, tum etiam propinquistate ipsa explicatiorensi dicamus nescire turpe sile , quod scire aut nullo pacto posumus,aut quὸm lscillimbi quodq; pro arbitrio adipisci cuiuis non licet. igitur er sapienter rerum minus necessariarum cura praeterintly ad ea se conuertit Socrates, quae quoi magis in quaereritis potesate sita erant,er optare, rquaerere decuit: quem gurdem imitari eum oportebit, qui benescus omnino e se uolet. In reliquis autem ita ipsi elaborandum est, ut

63쪽

s O .ris IACOBI PROLiI Ine aut impediant, aut,quod alteri fit utile, qficium ullum tollant. Quod i ficere poterit, ut haec ludia insuas quos partes tra rferat, exiisset eae benescentia laus multo uberior . Sentiebat

Marius Tullius Cicero e suis ciuitasse s se rem gratam factu rum)i Platonis libros transsu betauos er iucundos, em utiles

legentibus pre arbitrabatur. Qui ct nonne ex multis uoluminarbus,quae tum in otio, tum etiam in maximis quandoq; occupationis

bus confecit,id est consequutus wt laboris, atq; industriae tanti uiri eorum,qui postsequutiyunt, neminem unquam paenituerit ad haec siquis doloribus animi conflictatus configerit, leuamen illuben: tiet, quod pollicetur Floratius, quum sic inquit,

, Feruet auaritia,misera , cupidine pectu e . . . Sunt uerba, is uoces, quibus hunc lenire dolorem : l: Possis, , magnam morbi deponere partem. l . . Laudis amore tumes: sunt certa piacula, quae te

Ter pure lecto poterunt recreare libello. Quo uerὸ benescio maiore potuit populum romanum promereri, quam exteris nationibus adempta hac gloria in ea urbe eloquensuam gignere, quae totum fere terrarum orbem imperio armis

subegerat uidit hoc quale, quantumq; est et C. Caesar,qui par σtem talis copiae ipsum nominans beneficium , ut par erat,in igni laude extulit. A ri toteles autem c ut praetereantur ali3 prope innumerabiles, qui tentarunt,quid in hoc genere assequi ' stent omnium, quorum scripta extent, doclissimus ea in summo otio perfecit,quae ficiorum magnitusne stulti unquam cespura esse

uideantur. Itaq, propter tanta erga humanum genus benescutalium uirorum uiget adhuc gloria:quam ex omni hominum mes

64쪽

DE BENEFICEN. Maa. tmoria nulla unquam delebit oblivio. Horum i fur studiorum rautio si ita insituta fuerit, ut fructus aliquis redundet ad alios, praesertim ad rem.prinihil plane huic laudabilius esse poterit:qui ad omnium utilitatem ratione beneficii ea copularit, quae filium

diuersitas a mutua coniunctione uidetur excludere. Quodsi tans

tum animi oblectamenta quaeruntur,quales sunt poetarum lugus, permittatur id quidem, ua praesertim posulanti: cui etiam tessserarum lutumstria se aliquando concedas: est enim iniusti prosph hominis, , alieno bono inuidentis iucunda , quae noceant nesmini, prohibere: meminerit tamen in his sibi non diutius e se commorandum: remigranium ad magis propria atq; illa in priamis esse repetenta,ex quibus maiora-ad cultum benescentiae pasvari posint adiumenta. Pericula contemnat Jortis, atq; intrepisdus:uoluptates moderetur:libidinem coerceat intemperantem : ne sit ad iram incitatio ritustitiam,tr pietatem colat: sit uerax: Us fabiliacomis,, urbanus:ieniq; optimis moribus infruat se, irornet 'facile enim tum rationi cedet cupiJitas, cum imperium aisterius ferre a spumeris. In hoc si omni cura incumbati as ingenstes opessi comparet si probitatem sequatur,nolle non poterit,nis si, quae in ipsis cognata sint, a quibus tum laudabiles prosciscutis tur actiones um uoluntas ad id, quod1ibi objutur, expetentum pracburore sicitur,atq; liberior, affectibus tanquam uepribus cuiutura recisis. Verum haec,ut reliqua etiam animi bona. haud facile acquiri possunt:ut redie dictum sit ab Hesiodo, a dijs immortalibus plane decrerum espr,ut uirtus multo sudore parasretur. Cuius rei tres poti bimum reperio esse causas, uoluptatem torporis ori difficultatem , in quo tanquam in regno suo videmus

65쪽

s O, IACOBr Pno Lu Ine aut impediant , aut, quod alteri fit utile, qficium ullum tollunt. Quod, si escere poterit, ut Becb ludia insuas quoq; partes tras ferat, existet ex benescentia laus multo uberior . Sentiebat Marcus Tullius Cieero e suis ciuibus siti se rem gratam facturrum si Platonis libros transtulisset quos se iucundos, , utiles

legentibus Jere arbitrabatur. Quid nonne ex multis uoluministas, quae tum in otio, tum etiam in maximis quandoq; occupationis

bus confecit,id est consequutus,ut laboris,atqi indusii rae tanti uiri eorum,qui postsequutiyunt, neminem unquam paenituerit ad haec squis doloribus animi confictatus conjugerit, leuamen illi enstiet,quod pollicetur Horatius, quum sic inquit,

Feruet auaritia,miseraq; cupidine pectus: i ii Sunt uerba, , uoces, quibus hunc lenim dolorem .sipta l. Polys, tr magnam morbi deponere partem. . 2d. lata V Laudis amore tumessunt certa piacula, quae te

Ter pure lecto poterunt recreare libello. Quo uero benescio maiore potuit populum romanum promereri, fiam exteris nationibus adempta hac gloria in ea urbe eloquen tiam gignere, quae totum fere terrarum orbem imperio armis

subegerat uidit hoc quale, quantumq; est et C. Caesar, ut parens tem talis copiae ipsum nominans benescium , ut par erat,in gni laude extulit. A risotelis autem c ut praetereantur ali, prope innumerabiles, qui tentarunt,quid in hoc genere si sequi posent omnium, quorum scripta extent, doctissimus ea in summo otio perfecit, piae ficiorum magnitusne stulti unquam cespura esse

uideantur. Itaq, propter tanta erga humanum genus beneficia talium uirorum uiget adhuc gloria: quam ex omni hominum mec

66쪽

DE BENEFICEN. Lis. I. s linoria nulla unquam delebit obliuio. Horum i fur talorum rustio si ita insituta fuerit, ut fructus aliquis redundet ad alios, praesertim ad rem.p.,nihil plane huic laudabilius esse poterit:qui

ad omnium utilitatem ratione beneso, ea copularit, quae finium diuersitas a mutua coniunione uidetur excludere. Quodsi tam tum animi oblectamenta quaeruntur,qualesJunt poetarum lugus,

permittatur id quidem,aequa praesertim po lulanti: cui etiam tesserarum ludum triasbe aliquando concedas: es enim iniu li proape hominis, , alieno bono inuidentis iucunda , quae noceant nesmini, prohibere: meminerit tamen in his sibi non diutius e spe commorandum: remigranium ad magis propria, atq; illa in prismis esse repetenta,ex quibus maiora ad cultum benescentiae pasvari posint adiumenta. Pericula contemnatJortis, atq; intrepisdus:uoluptates moderetur, idinem coerceat intemperantem : ne sit ad iram incitatior:iustitiam, impietatem colat it uerax: Us fabiliacomis,, urbanus:ieniq; optimis moribus infruat se, trornet: facile enim tum rationi cedet cupiJitas, cum imperium aisterius ferre agi umeris. In hoc si omni cura incumbat , has ingenstes opes si comparet si probitatem sequatur,nolle non poteri nissi, quae iis ipsis cognata sint, a quibus tum laudabiles proficiscunσtur actiones um uoluntas ad id, quod sibi ob titur, expetentum procliuiore citur,atq; liberior, afectabus tanquam uepribusculutura recisis. Verum haec,ut reliqua etiam animi bona.

haud facilli acquiri di sunt:ut redie ditium sit ab Hesiodo, a dissimmortalibus plane decrerum e r,ut uirtus multo sudore parasretur. Cuius rei tres poti simum reperio esse causas, uoluptatem eo oris , ori difficultatem , in quo tanquam in regno suo videmus

67쪽

quas uiarum anfractus perducentium ad metam properantes. Nιhil enim aeque inimicum , repugnansq, rationi, si is ea , sensum titillat,uoluptas:nihil magis uirtuti contrarium:nulla caspitalior pestis data es hominibus a natura:quoe,si paulo diuturaniorsit, lumen omne ingenis prorsus uidetur extinguere. Hane

moderari ,frena req, haud facile est,ni pretio sit ratio esui timorim insensus illapsa tanquam blanda meretrix sus illecebris saepe adse totum hominem rapit ,fallaciq; boni imagine mentis

oculos ita peristringit , ut haec uerum, rectum p iudicium rerum omne a mitratuurq; a Platone esca malorum dicitur, quod scuthamo pisces ic homines ipsa capiantur. Penitus autem euellere omnium di ficilissimum est: una enim nobiscum nasciturineq, ausctorem sui ipsius alium, atali naturam lsam uidetur apnoscere: progressuq; temporis c uoluptatis enim exercitatio eius tanquam urinem cupiditatem auget tantas uires sumit, ut rerum omαnium potiatur imperio. Huius igitur maxima hominum pars cas pia delinimentis, s retis I nceris animi, ueras , uoluptatibus uis

tam legit more belluarum, haud olimans quantam con litioni suae faciat iniuriam quae turpiter malit abiectam sequi, quam prorsantem retinere. Ad quae delinimenta bde facibus delabi mur, quo leuior trabit ad capiendum fructum labor: secus si esssiet, non illa utiq; tantopere peterentur et est enim labor parum

amicus naturita ui si longior si ferri non potest: solemus praesterea illa fugere, tir aut mari, in quibus, dum parantur,nulla

inest uoluptas,aut perexiguae ut haec omninosit tanquam condis mentum quoddam actionum humanarum: atq; hoc magis unums

68쪽

DE BENEFICEN. OB. l. s 3 quodq; abhorremus, quo es aut ad tradIandum alerius, aut diffscilius ad consequendum . Porro ad uirtutem tentanti aditum cum sensus omnis ad rationem reuocantus tum subeundi sunt labores quam maximi. Nam im uirtus omnis uersatur circa id,

quoi in unoquoq; disycillimum est: tr illa , quam potismum iu

homine benesco e sse uolumus, mores expobentem, , ornantem, eum locum, assedem 1ibi delegit imperio , ut eousq; uolenti, ais adnitenti penetrare labor sit omnium maximus, aut unius Hersculis par uiribus a Ioue patre facile opem exorantis aut perfauscorum, idem Quos oequus amauit

Nec in boe,ut in plerisi, mentiuntur poetae: qui montem quens dam alii simum sugentes praeruptis undique cinctum rupibus aiunt insummo huius uertice uirtutem habitare ubi aequata un diq, planities O mira colorum uarietate di linota , tr proceris, atq; ad allectum decentiorem direttis in quincumcem arboribus consta,er limpidi sinorum fontium aquis irrigata refrigeranstibus longo,aἰ perdis cili itinere fatigatos exeipiens recreet, ac soletur. Nulla in re, quam in hac, illud uerius, ueritatis partum esse mendacium. Nam, ut eo labore, qui ad parandam uirtutem

impentitur,nihil sertasse es durius ista nee, quae si parta percis

pitur, uoluptate quicquam potes iucundius inueniri. Omnes quisdem actiones noras ita metiri possumus, ut in unoquos, q*stast, feruetur quidam in agendo modus , aut ad nonnulla extrema feratur actio quorum alterum nimis est alieni appetens ; ab alstero ausertur,quod suum est. Utrumq; peccatum Ut turpe, taσ

69쪽

s4 IACOBI PROLII mes alterum est altero grauius ; idq; pro conditione ipsarum rerum,in quibus delinquitur . Virtus autem, quae his omnino grauis est aduersaria constituta,utrumq; a se repellens bosili ter in medio statio consistit: qui locus circumuallatus bonibus undis bellum abdue gerentibus aditus habet didicillimos, se in

angustumstacium, atq; admodum breue coartatus:ut, uti eo pera veneris, haerere, formare uestia uiae, , multo cum labore possis ataq; mediocritatis ratio una es,trs lex ina me, nee eam ullo pacto adipiscare, nisin uno con Ilas loco. Uitium uero latissime serpit, monstrum b ra ternaea feracius: patetq; inis mensius ad peccandum campus,qui inter medium,er utrumq; eratremum intercipitur. Plerumq; etiam in his, quae inter se pus gnant, multis peccatur modis, a quibus omnibus uia ad uirtutis pulcherrimum, augusti b inq; domicilium intercluditur . Haec ipsa praeterea longis aleo in immensem protenditur interuallis; u qui totam confecerint, in tanto hominum numero paucos ais modum reperias, plerosqi,qui magnam forta Ff partem itineris

emens laetio demum , em labore stigati subistiterunt: res

liqui uero, Quae maxima turba est, ne attigerunt quidem:ut non tam implicatione ipsa, quam ima menstate staciorum soleat quemlibet uel animatum satis , at , alacrem deterrere. Hoc autem, quale fit,videamus. Plane i Pes ripatetici ese uolumus, qui tamen,quod uerum e spe minus intersdum perviderunt,nec satis posumus indare naturam, quae illam tanti boni nobis non fecerit copiam,quam oculis cernendi, audis endi auribus praebuit, nec penitus accusare quod ,scut caeteris

70쪽

DE BENEFICEN. LIB. I.

animalibus, eius aliquando perfruendi facultatem omnino senes garit:uerius bacce in refuit nouerca,quam parens. Quae enim erant hominum propria , horum bonorum Ibi ipsis auctores eos te voluit: tot praeterea molestias, impedimentaq; obiecit quaesrentibus ;ut illa prope nobis inuidi se uideaturi uoluiium conis parandi tantopere impediendo retardarit. Sensit hoc neq; enima ratione alienum, a poeta sensum huc exigere Homerus,cuius ingenium nemo unquam satis admiratus es iquum homine modo nihil esse miserius cecinit; modo nilfrtunasius: sequendi uides lice ac uitas stlicem escit: ljcultas infelicem. Haec igitur nastura in animis hominum uim quandam indidit, qua in his ipfs, tanquam in cera imago annuli,posfiet quoiuis imprimi, ac reposni : δυναμiν graeci uocant. In hac autem rerum diuersarum tumius ectione,tum tractatione mentis eius, quae tanquamsol tenes

bricosam domum flos ore colluistrat, agitatio virtutes issimprimit a quibus id omne, quod rude est, s informe, expolitur:

materies,cuius naturam in animo refert facultas ea , quam dixi musseapte natura circumscribi, ac certis lineamentis desugnari cupit , quidem horum ipsorum benescio lignitatem eam consequitur, ut i uidebcet,quod non erat. Itas uirtus omnis ibliui recolit, em absoluit, quod quo inchoatum . natura imperses

Eum, ἐν incultum remansierat tonsecus, atq, in aere ars imprismit guram , quod erat ea conditione a natura concretum , ut in

ipso pubet illam artifex exculpere. Verum ad has imprimendas in hac animi facultate fortas semino sudio est opus, is haud

mediocri contentione: nec rei praecellentis amplitudo temporis breuitate contenta es. Non enim, A cum eorum nihil omnino