장음표시 사용
71쪽
te ad docentem conferas semel, aut bis cuncta ab illo excipias, statim doctus,er peritussas: sed illa centies, aut eo etiam amaplius incubanda junt auribus atq; ita, ut incidat In eros Crambe repetita magistros:
in Iudanium: libri semper prae manibus habendi : exacuenti est allidua agitatione acies ingenii: repetenda sunt quotidie memos via,quae aut dictata ab altero didiceris, aut ipse proprio labore compararis:hoc padio scientia demum acquiritur: quae post nunσquam,aut perraro euelli,abradiq; eae animo potest. Idem cernere est in moribus. Non enim squa in re bis, aut ter aequum te prασHas,continuo tu iussis:aut temperans si te hodie, O cras contisneas ibidinem reprimas impellentem. Verum quotidie exercens
da es aequitas: resecanda libito: atq; tandiu i; tuc facienJum,
quoad bonis artibus ita animus a ueuerit, ut ex honesis actionis
bus aut uoluptas sequatur; aut saltem nullus perturbet dolor: lis bentere; tandem ii at, quod initio prope inuitus quis agit , dum saepe nescit, quilfaciat ,aut casu quodam , aut alio praecipiente uperj equitur,quod rectum est,, laudandum .Miror,inquit Iulius, te tandiu flere Antoni, ut instituti tui quasi oblitus esse uideare. Nam, qui quaestionem alteri proponit, solet, ut crebro non ursnat, tamen interdum aliquii a re londente quaerere, aut hunc rei alicuius admonere quiforta bis unus non postfit cuncta explos rare cogitando escis enim trito uulgi sermone prouerbio binis oculis plus,pam uno,cerni:aut saltent liceres, de his quid tu sensitas,quae te modo animaduerti allentis auribus hau isbe. Nihil,
inquit Antonius, labyuit, quod loquentem interpellarem: ita
72쪽
DE BENEFICEN. LIB. I. frenim omnia, quae pro actionis patrocinio a Philosophia peti posssunt, exacte persecutus est, ut ad ambigendum,aut monendum losci nihil relictum est e uideatur. Aut ego minus ista intelligo , qui Philosophiam leuiter attingens ad ius ciuile omne meum Iulium contub.Praeterea eam lsiem, si recordaris, nobis initio ipsi prassorismus,ut admodum raro loqueremur ,praesertim si eiusmodi nodus in re nullus incideret ,quem explicari nece se fret. Quae vero nam, scire id, uideo te cupere hum sis, ex hoc una tecum audiui,gratisima mihi plane acciderunt. Nam sin i er multa disci possunt ex his cum ad uitam talentam, tum ad eum, quem
quaerimus,instituendum neces arta ,, α eo haud mediocrem uos luptatem cepi, quod acute, , eleganter quaedam nobis expostit, quae,ut de actionesermo e et grauior, tr iucundior, nequaquam pertermittenda e spe uidebantur . Qua in re orationem uideo ita temperauisse,ut nec breuitas nimia obscuritatem ullam a ulerit; necfastidium pepererit copia praeterea inius ortatis tuae ratiosnem sic habuisse,ut ignaram quarundam rerum edocere uolucrit , quarum cognitio se utilis eid non recusanti disciplinam, tr in Ilulum dotirime incumbenti iucunda iuuentutu ut illis, qui benes sici e se uolent, uirtutis eius, quae morabs dicitur , fierit omnino, aperienda natura,er explicanda laus. Itaq; cerno multo masiora haec fore, quam cogitaram: ampliora enim , cumulatioraq;
bene scia psibunt ab ea, qua D nuper is di speriat, uirtute exist re,cumse totam ad alios conuerterit, quam afortuna, quae Apeobest,nunquam prodest, eis uirtutem ducem, ac dominam tans quam famula Aequaturiis colat. Sed audiamus , squid reliquum 6l,lusti ai distulationem pertineat ,quae de illo genere uitae,quod
73쪽
s 8 IACOBI PHOL 1Ibeneficentiam supra ostendimus exigere, dudum edi a Iacobo in nituta. Satis, inquam, opinor ex his, quae sunt a nobis oratione paulo longiore distulata , quantum rei necestas ipsa postulabat, explicatam , patefactamq; eius actionis si se nasturam, quae cunctis tir capessientibus rem.p., , domesticarum rerum curam gerentibus, benesti ut es se uelint, lamplectenda;
smulque ad hanc ipsam homines natos Ube , atq; a deo ipso innis
tutor,neque ciuitatem ullam,aut domum , neq; quempiam diutius
em seipso est' posse s aut sudia doctrinae tantum persequatur,
aut dominante,cra Fanteq, libidine rerum agendaru honesiora, prudentioraq; consita ab hoc excludantur quae ut homines ernossent,ir cuperent, eam animorum conditionem es e consequustos,ut i is inesset,quo utrumq; psssent, tir cognoscere scilicet imentis acie, recta quae essent, cognita,pers ectaq;smul anestentes , uelle , et sequi: ut autem peterentur , exegit se tot, tantasq; nec blates, quibus humanam uitam obfrinxit natura, aut, quod est uerius,malitia inuoluit, ut, cum hominum conditio,' hocs ectetur,multo uideatur esse miserior, quam belluarum, quisbus concessum est se paucis esse contentas, em multo paucioribus, leuioribusq; torqueri malis,nece esuerit remedia quaerere, quae miser calamitoseq; sorti subuenirent. Quorum e numero , ne imbecillitas nolira auxilio desituta uideretur, immensa dei proruidentia cuicumque generi necessaria cuncta Juppeditantis uirtuutem espe nemo non uitit,cum omnem, tum uero eam maxime . aqua impellimur,ut non pigeat pro patria, communiq; bono fraguinem projundere; risistiam seruare; uoluptates immoderatas, libidinemq, coercere ' ex opibuspropriss largiri, quod aut usus
74쪽
exigat,aut aequitas ipsa patiatur . Haec nimirum conflantes ejucit,docetis casus omnes humanos spienter,sortiter , e se perfrendos; perturbationes omnes, motusq; animorum aeque tempesres,ac lenit, eiusdem actionis dux, ais arbitra , qua rerum omσnium admini ratio ,regimen ; cotinetur. Quaesi, ut par erat et
diligi, is coli, a nobis coleretur , tr bonefflatis lenior , quam
aut una cum actione coniunxit natura , aut eius moderatricem
natuit, multo pulchrior,clariori; inter homines enitesceret: O, quos acerbi, miserabiles j in tres urgent, premunt casus, felicistate tanta frueremur ; quanta certe homini, se ipsum cognorit, est tributa. Ergo neq; mirandum es t uitam nunc ducrinus acer bum,er infelicem: eius enim, unde beati efficimur , contemptum nece ssario graues, atq; intolerabiles sequuntur erumnae. Quotus autem quisq; est, cuius praeclaras actiones posis extollere , erlaudare qui artibus his, a quibus illae prosciscuntur, imbutus ad rem .p. se conferat fudeatq; hanc ipsam tueri, tr augere Nos Iris quilem temporibus, praeter multarum magnarumq; urbium Gerysones ,regna igniorro ; uastata,albidua bella, quibus dissis dentibus principum animis ob e penatam imperant cupidinem tota ferme Europa consagrauit, ex tanto hominum numero, quibus moieraniarum rerum cura es tradita , paucos admodum reperias quos publica utilitas magis, quam priuata ad se pertras bat: ut omnis recta, sapiensq; agendi ratio sublata esse uideatura doleamq; interdum uagienti in cunis mihi uiuendi curgum none e praecisum,ne prouec us artate fortunam eius seculi tam inrcseram, calamitosamq; cernerem ; in quo pro consantia summa dominatur leuitas,pro gellitate iniuria ; pro temper ntia libido.
75쪽
6o I Acopi Piso Li Inec, qui uirtute freti quaerant imperia, multos reperias' nec,ni
opulentis hominibus, autfauore adnitentibus mandantur hornores:probitas tantum, ut ait Satyrieus poeta , laudatur, balet. In re. p. romana , qua nulla unquam lasdum uirorum extitit feracior, multa cumulatae uirtutis exempla
memorantur. His igitur er magna pietas in patriam , tr in re. p. administranda sngularis in D lua , b in priuatorum, amicorum , tuentis commodis studium haud melocre, mira inrtegritas tantam laudem ex actione pepererunt ut turpe sit non imitari,quos laudamus celus aduersari: hac enim ita us uticii:
tur,ut omnia prope studia fa, labores ad unam beneficentium
rettulerint. Quae quidem est uitae eius poti limum,quae in agenis p ta AI, quasi decus quoidam, atq, ornamentum: hoc enim illus strior est actio,quo magis illa uidetur ad aliorum utilitatem resdundare, tr quidem uox ipsa utrumq; iniicas quae graecis pris m,pνὶ latinis ita coniuncta es, ut hominem ad praeclara fausta excitare uelit, testiam , otium , detectata . Atq; praeclara quidem illa sunt , temperantem esse , consantem in perferendis
doloribus; aequitatem animi in aduerss rebus retinere etque,at
in secuniis Mani eferueficentem cohibere : sei quae tamen posi dentis magis propriarur undefructus plerumq;solet alteri exstare tenuioriat benesco, qui plus aliorum,quam sua ipsus causa vehi, quid clarius e se potest Quanquam enim prodesborta se
vel exemplo , vel non nocendo alteri uidetur, cppi eas animorum serturbationes comprimat,ac fiet uarum effrenis, laberior iis non ei tantum, quem tam noxia cruciant, tr affligunt per
j es Jed persepe caeteris etiam perni iosa si se solet : aut μνα
76쪽
DE BENEFICEN. LIB. I. 6 Imus er malo solum torqueri aegrotantem,er,ubi sanitas ei Mesrit uirtutis, tanquam medici, opera restituta,etque prater ibum, bono frui neminem , es enim non mediocris eius uirtutis laus, quae hominem rationi parere cogit, si brutorum natura abhorres re multo tamen illa praeclarior a qua non magis habenti eaetet, quam carenti,fructus. Nocere nemini, praesertim cum possis lae:
dere, laudabile est: odium enim iniuriae, monum est probitatis indicium: prodesse quamplurimis, non est nisi perficia uirtutis opus: etiam, qui nihil nocet,potius uidetur nihil sicre: qui nihil agit,homo uere nihilι 6l: quid si etiam interdum, quum iuuare potetis, noceat haud parum Hoc nimirum apologo illo decla
ratur , qui Ut de totius corporis interitu ob membrorum in id odium atrox, atq; execrandum quae nihil agendosq;,O illud, quoi infense oderant, insere,turpiter q, perdiderunt. Poterat ne
exemplo, licet id cluni sit, aptiore actionis, benescentiaeq; smul nece bitas ostendi:quo im desidia damnatur, quae turpis si, erperniciosa fur simul arguitur magis se secundum naturam , ut quiuis prost, quam ut ne ob sit: cum i iuuaret, ejiciumq, unumsquodq; fumfaceres luderet,utta,ab ea etiam vi, quam manus praesertim corpori afferre poterant, ut absineret oi tantum nishil ageret, mors ipsa sequeretur. Ita j, quae lex amicitur, necessitudo membrorum cum corpore ut e spei, natura sinxit, eadem lege,ac faedere uoluit uniuersos homines teneri: ut, quemadmo:
dum ne i corpus salutem suam tueri potest, nisi membra ei suse sciant, tr ministrent, qId alatur neq, haec ipsa diutius uiuere est neces e, nisi illuc id post remittat partem aliquam, unde prius acceperit, alimenti ,se homines inter se mutua beniuolentia des
77쪽
62 IACOBI PHOLiIvinciret,atque alter alterioisesalvos ese uellent,quo egeret, auuxilium praestaret. Amor autem ille, quo plus, quam parsit,protractis multis una utilitatis propriae ratio curae et , , reprehendi maxime, r turpis haberi Jolet . Huius uis latisime quidem patet: qui tum maxime lethalis Ut, quum alteri
detrimentum affert. Liquet enim ex his praecipue,quae modo assseruimus,sse contra naturae ipsius leges:cuius maxima bberalistas cernitur ex tanta rerum uarietate, tr copia ,quam genuit uel
ad hominum conseruationem nece ssariam, uel ad dignitatis ciem usis lectantem. tollitq; uinculum humanae societatis omne, a quo charitatis ne scintillam quidem in abos derivari uideas; qui ; tantum sibi bene esse cupiens aliorum commoda omnino ne gligit. In primis uero praecipuum is euertit Christianae pietatis juniamentum, qui charitatem illam rei, cit,b ollicui Christum ipsum auctioremsequutus Paulus tantum tribuit, ut rei cuiuis, praecellentiq; uirtuti,quam deus homini largiatur, eam non praestulerit modo ei afirmarit etiam, ut reliquorum quouis ad ii, em ornet, ore , si desit haec comes,ut nomen Chrybani philo se phi nemo ulla ratione tueri queat. Nec amicitia per hunc potesse spe ulla. qui enim alium aeque, ac seipsum diligat, in quo uno inest amicitiae uis omnis,qui omnia ad sese pertrahens, nihil re linquens alteri uniuersos propemodum bosed animo oderit amiscitiam autem qui tollit, uidetur,ut inquit Cicero,solem e mundo tollere: uae, secundas res ornet, tr dulce, atq; optatum a ferrat lenimen aduerss. Quanto autem praeclarior, ignaq; mavismo apientibimoq; philo ibo diuox illa Platonis, ortus nostri partem patriam, ac parentes, partem amicos sibi uendicare Isra
78쪽
tuentis. Quamobrem amoris huius ignominiam repellit a se bernescentia. nec benescus ullo pacto dici potes,qui unosuarum res rum desierio,illecebrisq; detinetur. Prodest enim mirandum in modum uir beneficus .at contra obest, qui flbi soli bene es se uult. Quo in amore liberos quoq; complecti uolo; aut, qui habetur loco liberorum,quibus parentes, siue y,qui finguntur parentum musnere, eque,ac sti te sis, aut etiam plus interdum, consultum uos lunuest enim stius uiua imago patris . Hoc dum si, tantum ais eis, ut utilitatis aliorum aliqua ineatur ratio , ut bis ipss etiam persaepe damna inferantur,nec ab istis a graui finis absineatur iniuriis, modo cupiditatem expleant suam: quam uehemens quis iam habendi amor ita indies auget ut nec, quanta feri post, accesbo frtunarum , nec ingrauescente aetate uiatici usis breuuior, nec ulla unquam sanctioris doctrinae praecepta moderentur sed magis illud euenit, ut Crescat amor numi, quantum ipsa pecunia crescit. Nec ulla pernicies infestor, tr prope ad internecionem v se, humani generis grauior esse potest : resertim si contagio haec principes, aut,qui reges sunt, infecerit leuior quidem in priuatis homjnibus, quos obstrictos legibus deterret a sceleribus plerumq; poenarum metus. At 3, ad quos regna,atq; imperia sunt delata, cum non ad suorum ciuium aequum, rectumq; regimen , sed adfam libidinem potentiam, opesq; conuerterint,litu lyscile es,
quam ingens,ir intolerabilis siequatur malorum congeries, quam acerbae calamitates fluamg aues casus opprimant innocentes, O nihil mali admittentes ciues. Hinc bellorum incendia; vas Sationes Urorum,urbium euersones:hinc oppresones legum , t ramnos
79쪽
rum conatus nefari, ,direptioneortunarum, mentet, atq; a
hominabiles inferorum caedes. Quo enim quisse, uiribus, Osibusq; instructior est,ir ad aliquoi Jacinus,quod paulo plus exigat opes M,obeundum paratior , si idem sit plus aequo suarum rerum asmator, contemptor uero alienarum, ut libidinem exaturet imo moderatam,e frenis hic iura omnia uiolare audet ;*isq; malorrum huic es cupiditatis modus. Huius usιnam uetera tantum aut extarent monimenta, aut possent exempla prosori . tulit haec aetas totofere orbe terrarum principes adeo incensos bbidine dominandi, non desiderio regendi imperii ut uel bellorum magnixtudine, uel numero proeliorum, vel casuum uarietate, uel acerbistate infortuniorum cum omnibus anteactis seculi acile conferari possit ε tantus p in Germania prasertim fuit in plerisque aut
habendi,aut imperandi ardor ut non contenti imperi , quae ante hoc bellum,quo in ea a Carolo Caesare pacatum eiis imperium,1initimis ui ademerant ,simulatione pietatis fana omnia e ostiarint,ir profanarint ex his i s complura ,eaq; in peruerteris da religione patrarintfacinora ut nulla unqua barbaries talia aut in derit,aut audierit. Prorsus execranda hoec fames rabidae tollienda libido est,malum id, quoi d ,, homines non satis oberunt, letessandum, ei contrarium,inimicum , actioni, quam trhominis propriam e spe ostendi , , ad conseruationem rerum a natura illi datam , ad bonorum cognitionem duce ratione ignasmum qua a manu deducente. At di et is, qui ueniam aliquam Jorata se peccato quaerit, natura compararum est, uise quisq; amet; μι considat se tueatur fateor hoc quidem,atq; etiam sapienter,miututumfusile contendo. etenim , rusi amoris haec uis ergases.
80쪽
quin si in unoquos insita sit pro fae conlitione naturae, res
rum omnium interitus sequatur oportet. Eadem autem uis in homine praesertim id ualet,ut aliena ope se indigentem cogi tutio trabat ad iuuandum, quem isdem casibus obnoxium uiderni:ex quo dicta es humanitas:quae em magnopere laudatur Arnos in primis aliorum calamitatibus msereri cogit. Quare a mox ris huius usem tetit natura;abusem negauit . Amet se quilibet, quod iurefacere potest,er etiam debet si ita,ut humanitati sit locus: quam qui abiscit, a natura hominis vult is omnino degeneruideri .Plane uitium , quod es humanitati contrarium , ut aliae pollini e scausae , certe 'umfrt nonnunquam diligens nimis propriorum ratio commodorum. Quae praeter reliqua , quae bine peccata propagantur, auaritiae etiam animos labe inquinauit: amor enim pecuniae,uita es auari: cui parcere , tames sum semper defraudat genium ptimum omnium, maxime , necessas rium sui ipsius alimentum putat. Itaq; pecuniae cupitissimum hunc uideas;quia eo se nimis amore prosequitur, quem σὸ usem tantum natura dedit. At i hoc illud cli, quod Aristoteles inquit magis homini natura in tum esse accipere , quam dare: uidelicet μi conseruanti fla nec stas hoc probat secus,si accipere lucri tantum cupiditatem prae se ferat,contra naturam vi. Nihil austem tam naturale, quam dare, praesertim si id flit cum ratione coniunctum:quod alterum sit uitium Alterum uirtus, quae maxime. 6ὶ secundum naturam:haec enim cute quod commodum e l, ersatis,taquam benigna parens larga manu suppeditat:nec accipit unquam quae nulla re indigens , ad uiolum nece sparia , tr uosluptatum nobis condimenta largitur. Quamobrem